15/2/2018

WAJ 3101:TAMADUN ISLAM PENGENALAN

DAN ASIA
• Islam merupakan suatu elemen yang
sangat penting dan signifikan dalam
membincangkan tamadun Melayu.

PENGARUH ISLAM DALAM • Ini kerana, Islam banyak mempengaruhi

perkembangan tamadun Melayu. Kesan
TAMADUN MELAYU dan nilai Islam dapat ditemui pada hampir
segenap aspek dalam kehidupan
masyarakat dan tamadun Melayu.

Islam dan Pembentukan

Tamadun Melayu
• Tamadun Melayu ialah sebuah tamadun yang
dibentuk oleh sekelompok manusia yang
digolongkan secara luas sebagai kumpulan orang
TEORI
Melayu dan bertempat di suatu wilayah di Asia
Tenggara yang dikenali dengan pelbagai nama
seperti Alam Melayu, Nusantara, Tanah Jawi,
KEDATANGAN
Gugusan Kepulauan Melayu dan sebagainya.
ISLAM
• Melayu ditakrifkan:
-rumpun bangsa dan bahasa

TEORI KEDATANGAN ISLAM KE ALAM

MELAYU
Teori
• Pengkaji-pengkaji Barat menegaskan bahawa
saudagar India dan China yang membawa
islam pada hujun ke -13 masihi (Azam Hamzah
Kedatangan
1997)
• Para sejarawan berpendapat bahawa
Islam
mubaligh dari semenanjung arab yang
menyebarkan islam di tanah melayu
Dari India

1
 15/2/2018

 Pendapat golongan orientalis Barat yang mengkaji perkembangan

Islam di Timur.
 Snouck Hugronje, B. Harrison
 Berdasarkan adanya hubungan perniagaan dan kebudayaan antara
masyarakat Nusantara dan pedagang India Muslim Teori
 Berbeza pendapat tentang tempatnya
- Moquette =Gujerat
- batu nisan Pasai dan di Gerisik
Kedatangan
- Thomas Arnold, Harrison = Banggala/ Malabar
- pegangan mazhab Syafie penduduk Banggala sama seperti
Islam Dari
penduduk Nusantara
- mazhab penduduk Gujerat ialah mazhab Hanafi
China.
 Ahli sejarah tidak menerima hujah ini
– hanya mereka yang mendukung teori ini
_ islam telah bertapak di rantau Melayu pada abad ke-7 Masihi

 Berdasarkan laporan orang China Islam – orang arab

telah datang ke China pada (627-650 masihi)
 Rasullullah telah mengutuskan Wahab Abi Kabsyah,
pendakwah akhirnya meninggal di Canton dan
Teori
dikuburkan di situ.
 Khalifah Uthman telah hantar Saad bin Abi Waqqas
yang telah bina masjid Wan-Shin-Zi Kedatangan
 878 Masihi, tercetus pemberontakan besar di Canton
akibat rasa tidak puas hati terhadap ekonomi orang
islam di China Islam Dari
 Orang arab- islam telah pergi ke Nusantara mencari
perlindungan dan perkenalkan islam
 Hubungan erat China- Islam telah memberikan
Arab
pelbagai kemudahan dan bantuan untuk orang islam

Dipertahankan Prof Dr. Syed Naquib Al- Attas,

disokong Prof Dr. Hamka
Bukti- zaman Khalifah Umaiyah dan Abasiyyah
Hujah untuk sokong teori:
* pengaruh Asia Barat dalam tulisan Jawi, yang
guna sama huruf dengan huruf Arab
KESAN & PENGARUH ISLAM
* cara tatabacaan al-Quran di Nusantara sama di
Asia Barat/Timur Tengah, beza di India dan China
DALAM TAMADUN MELAYU
* pengislaman raja-raja Melayu
* pengaruh arab dalam perkataan Melayu seperti
kitab, ilmu, fakir, syukur, sahabat,dan sukatan
matapelajaran

2
 15/2/2018

1. Sikap mementingkan ilmu membawa kepada

perkembangan ilmu dan institusi pendidikan
formal
2. Wujudnya institusi kesultanan
3. Kesenian islam mempengaruhi kesenian Asia
KESAN ISLAM DALAM
Tenggara TAMADUN MELAYU
4. Lahir semangat jihad untuk menentang
penjajah
5. Mutu bahasa dan kesusateraan Melayu
ditingkatkan

KESAN TERHADAP AKIDAH KESAN TERHADAP POLITIK

• Perubahan menyeluruh berteraskan
paradigma Tauhid.
• Meninggalkan kehidupan animisme dan
kepelbagaian agama.
-konsep perhitungan dan pembalasan yang
muktamad
- keseimbangan kehidupan
• Hasil usaha para pendakwah yang terdiri dari
golongan pedagang,mubaligh, ulama’, raja dan
tentera.
• Melaka sebagai pusat perkembangan Islam
• Munculnya kerajaan-kerajaan islam lain
• Peruntukan tentang kuasa perundangan,
pentadbiran dan kehakiman sebagai kuasa
tertinggi
• Wujudnya falsafah politik Islam
- Kekuasaan dan pemerintahan adalah hak
Allah dan dikurniakan kepada sesiapa yang
dikehendakiNya

KESAN TERHADAP KESUSASTERAAN

MELAYU
• Kedatangan Islam ke Nusantara disebut dalam buku-
buku Sejarah seperti Hikayat Raja Pasai, Sejarah
Melayu dan Hikayat Merong Mahawangsa.
• Banyak karya-karya Arab diterjemahkan ke Bahasa
Melayu dan kalimah-kalimah Arab dimasukkan ke
dalam bahasa Melayu.
• Melaka dan Acheh menjadi pusat perkembangan
agama Islam dengan galakandaripada Sultan.
• Bahasa Melayu menjadi lingua franca
• Kedatang islam telah mengenepikan bahasa Sanskrit
sebagai bahasa ilmu
• Sistem Arab-Jawi diperkenalkan
KESAN TERHADAP PERUNDANGAN
• Undang-undang Melaka mengandungi
undang-undang jenayah,muamalah,
keluarga,keterangan dan acara serta
pemerintahan.
• Menurut William R.Roff & Alfred P.Rubin
Undang-undang Melaka berasaskan undang-
undang Islam disamping hukum akal dan adat.
• Hukum kanun Melaka amat dipengaruhi
hukum syarak

3
 15/2/2018

KESAN TERHADAP SOSIAL KESAN TERHADAP EKONOMI

 Aktiviti ekonomi bercorak agraria
 Mengharamkan perniagaan benda-benda haram
• Menghapuskan sistem kasta  Syarat sah jual-beli, aqad dan lain-lain juga dinyatakan.
• Sistem khilafah yang adil dan bersistematik  Pengharaman Riba
diamalkan  Hukum orang Muflis
 Sulh (perjanjian)
• Gelaran sultan, sistem syuro dalam kalangan
 Ikrar
pakar diguna pakai
 Amanat
• Muncul institusi-institusi seperti masjid, surau  Pinjaman
dan madrasah yang membantu perkembangan  Syarikat (perkongsian )
sosial.  Penggunaan Wang Siling ikutan kepada kerajaan Islam di
Timur Tengah

PENGARUH DALAM KESENIAN PENGARUH DALAM PENDIDIKAN

• Dapat dikesan melalui batu-batu nisan, binaan,
masjid-masjid, kaligrafi dan perhiasan khat.
• Ayat-ayat al-Qur’an diukir pada batu nisan dan
prasasti menggunakan khat Kufi.
• Setiap binaan mihrab dan mimbar mempunyai
pengertian dan peranannya.
• Batu nisan Maulana Malik Ibrahim berbentuk badan
kapal terbalik menggambarkan pengaruh parsi
• Istana memainkan peranan penting sebagai
pusat pengajian Islam.
• Mengajar ilmu dunia dan akhirat mengikut
peringkat pengajian.
• Menekankan pengajian aliran mazhab Syafi’e.
• Perhatian banyak diberikan pada ilmu syariah
• Kelahiran ulama’ Melayu dengan kemampuan
yang hebat
• Nurudin Al-Raniri, Abdul Rauf Fansuri

• 2 faktor penting yang membawa kepada perkembangan

Islam di Alam Melayu iaitu;
• Peranan golongan-golongan penyebar Islam yang terdiri
daripada;
• golongan bangsawan
• peranan kerajaan-kerajaan Islam

PENYEBARAN ISLAM •
•
•
golongan mubaligh
ulama dan ahli sufi
pedagang asing

DI ALAM MELAYU • Ciri-ciri istimewa yang ada dalam agama Islam itu sendiri
seperti;
• Islam tidak memaksa masyarakat Alam Melayu supaya menerima
ajarannya, sebaliknya menyerahkan kepada setiap individu sama ada
mahu menerimanya atau tidak
• agama baru ini boleh mengasimilasikan ajarannya dengan budaya
masyarakat Melayu yang telah sebati dalam diri mereka
• Islam merupakan agama yang sederhana dan sifatnya ini telah
mendapat tempat di kalangan masyarakat Melayu.

4

Faktor Perkembangan Islam
di Alam Melayu
• Faktor perlumbaan Penyebaran Agama
– Permusuhan berterusan antara Penganut
Agama Islam dengan Penganut Agama Kristian
(perang salib)
– Tindakan Portugis secara terbuka melakukan
serangan ke atas petempatan serta wilayah-
wilayah Islam
• Faktor Perdagangan
– Pengaruh dari perdagangan serta laluan laut
– Perdagangan saudagar Arab dengan
masyarakat Melayu
– Pedagang menjalankan aktiviti dakwah
menyebarkan Islam
PERANAN TAMADUN MELAYU DALAM PEMBINAAN
TAMADUN MALAYSIA
• Malaysia kini adalah sebuah negara bangsa berbentuk
persekutuan yang terdiri daripada komponen 14 buah
negeri.
• Kewujudan Malaysia sebagai sebuah negara bangsa
sebenarnya merupakan lanjutan daripada kemunculan
kerajaan-kerajaan Melayu lebih awal.
• Kerajaan-kerajaan Melayu tersebut juga merupakan
kesinambungan daripada beberapa buah kerajaan
atau pusat tamadun Melayu yang pernah wujud di
Alam Melayu seperti Srivijaya, Temasik, Kesultanan
Melayu Melaka, Kesultanan Johor Riau-Lingga dan
sebagainya.
15/2/2018
• Faktor Perkahwinan
– Perkahwinan Pedagang dan ulama Islam
dengan wanita tempatan.
– Latar belakang pedagang dihormati dan
mempunyai kekayaan
– Perkahwinan Raja yang telah Islam dengan
anak Raja yang belum Islam.
 Faktor Politik Dan Penaklukan
 Perluasan kekuasaan melaui penaklukan wilayah
 Peranan Ahli-Ahli Sufi
 Keperibadian dan karisma Golongan ulamak
menjadi faktor penarik penerimaan Islam oleh
masyarakat setempat.
 Melaka : Sheikh Ismail, Syed Abdul Aziz ,Maulana Abu Bakar,
Maulana ishak,Maulana Yusuf dan Sidi Arab.
 Aceh : Hamzah Fansuri, Shamsudin al-Sumatrani ,Nurudin Raniri,
Abd Rauf Singkel
 Demak : Wali Songo, Sunan Giri dan Sunan Gunung Jati.
Sistem Perundangan Tradisional
• Melaka : Hukum Kanun Melaka, Undang-undang Laut
Melaka.
• Johor : Undang-undang Johor, Undang-undang Tubuh
Negeri Johor 1895.
• Pahang : Undang-undang Pahang.
• Kedah : Undang-undang Kedah.
• Perak : Undang-undang 99 Perak dan Undang-undang
Keturunan Daripada Turun Negeri Perak.
• Terengganu : Perlembagaan Negeri Terengganu, 1911.
• Negeri Sembilan : di Sungai Ujong, Rembau, Johol
dan Jelebu.
5

Agama Islam dan Adat-adat Istiadat
Melayu
• Agama Islam dijadikan salah satu daripada asas bagi
mengiktiraf seseorang sebagai berbangsa Melayu.
Begitu juga dengan perlantikan sultan bagi setiap
negeri, sultan dimestikan beragama Islam.
• Sultan juga diberikan peranan yang besar dalam
mengetuai agama Islam di setiap negeri di Tanah
Melayu.
• Orang Melayu didefinisikan sebagai orang yang
berbahasa Melayu, beragama Islam dan amalkan
istiadat Melayu
• Di peringkat kebangsaan, agama Islam sebagai agama
persekutuan Malaysia
Semangat Kebangsaan
dan Jati Diri Kebangsaan
• Di bawah pemerintahan British semangat
kebangsaan untuk berjuang mempertahan dan
membebaskan tanah Melayu telah bermula seawal
1900 dengan diketuai oleh beberapa orang pemikir
dan cerdik pandai yang memperolehi pendidikan
tinggi dalam bidang pengajian Islam daripada
Universiti Al-Azhar Mesir dan juga daripada beberapa
universiti di Timur Tengah yang lain.
• Mereka ini telah menggunakan bahasa Melayu
sebagai wahana dalam menyampaikan buah fikiran
dalam beberapa majalah dan akhbar seperti al-Imam,
Neracha dan al-Ikhwan.
Pendekatan Sistem Perbankan
Islam dalam Era Globalisasi
• Dalam menghadapi era globalisasi masakini
pendekatan ekonomi negara dimantapkan lagi dengan
sistem Perbankan Islam yang dimulakan pada 1983.
• Sekalipun sistem konvensional tetap wujud di
Malaysia, namun Sistem Perbankan Islam kini
semakin popular termasuk juga kepada golongan
bukan Islam.
15/2/2018
Kedudukan Istimewa Orang Melayu dan
Bumiputera
• Keistimewaan orang Melayu juga telah menjadi satu
asas dalam perkembangan ketuanan orang Melayu
penerajuan dan pemilikan negara Malaysia.
• Keistimewaan ini telah diperuntukan dalam
perlembagaan Persekutuan Malaysia dalam Perkara 153.
• Di samping peruntukan perlembagaan memberikan
keistimewaan orang Malayu, perlembagaan Malaysia
juga memberikan perakuan dan pengiktirafan terhadap
undang-undang adat yang dilaksanakan di kalangan
orang Melayu.
• Namun demikian undang-undang adat ini tidak dapat
mengatasi atau melangkah kuasa Perlembagaan
Persekutuan Malaysia.
Penerapan Nilai-nilai Islam dan kesan-
kesannya
• Penerapan nilai-nilai Islam yang telah menjadi akar umbi
kawalan terhadap semua dasar dan polisi yang dijalankan oleh
kerajaan telah menampakkan lagi kepada kita peranan agama
Islam dalam pembentukan negara Malaysia.
• Nilai-nilai Islam yang suci dan universal telah dapat diterima
oleh semua bangsa majmuk yang tinggal dalam negara ini.
• Nilai-nilai Islam yang berasaskan tauhid dan mencakupi semua
aspek hidup manusia telah menjadi satu mekanisme kawalan
dan panduan bagi kakitangan kerajaan dalam menjalankan
tugas mereka.
• Keistimewaan agama Islam yang menjadi identiti bangsa
Melayu telah menjadikan tamadun Melayu sebagai asas
tamadun Malaysia.
RUMUSAN
• Kedatangan Islam ke Tanah Melayu telah membentuk
wajah baru dan memperkukuhkan identiti Melayu yang
sebelumnya dibayangi oleh elemen-elemen yang rapuh dan
tidak kekal.
• Dengan berindentitikan Islam, bangsa Melayu akan dapat
menjayakan pepatah ’tidak Melayu hilang di dunia’.
• Kejituan tamadun Melayu yang berasaskan agama Islam
inilah yang telah berjaya membentuk satu lakaran
perjalanan bangsa Melayu di Tanah Melayu terutama di
Malaysia.