Diterjemahkan dari Bahasa Inggeris ke Bahasa Melayu - www.onlinedoctranslator.

com

Topik ▶
KurikulumPenilai
8 an
HASIL PEMBELAJARAN
Pada akhir topik ini, anda seharusnya dapat:
Nyatakan apakah itu penilaian kurikulum;
Senaraikan sebab untuk menilai kurikulum;
Terangkan ciri-ciri model CIPP;
Huraikan ciri-ciri model penilaian kurikulum Stake;
Terangkan ciri-ciri model Connoisseurship Eisner; dan
Bandingkan instrumen pengumpulan data yang berbeza.
 TOPIK 8 KURIKULUM PENILAIAN ◀171

'Jangan Jadikan Pendidikan Jasmani (PE) sebagai Subjek Peperiksaan'

Kementerian Pendidikan meminta
Kalendar sukan untuk Penggal 1
pegawai kementerian mengkaji
(Januari hingga April) mempunyai
memperkenalkan pendidikan
bola sepak, olahraga, rentas desa.
jasmani (PE) sebagai mata
Pada penggal 2 (Mei hingga Ogos),
pelajaran peperiksaan. Saya fikir
ia adalah olahraga dan kriket. Pada
PE tidak sepatutnya menjadi
penggal 3 (september hingga
subjek peperiksaan.
Disember) ia adalah hoki dan ragbi.
Bagi perlawanan gelanggang, ia
Pada tahun 1950-an, 1960-an, 1970- dimainkan sepanjang tahun.
an dan 1980-an, PE tidak pernah
menjadi subjek peperiksaan malah
Terdapat permainan antara rumah
negara melahirkan ahli sukan dan dan jika sekolah anda mempunyai
olahragawati bertaraf dunia dalam enam rumah akan memberikan
badminton, angkat berat, hoki, sekurang-kurangnya lima
olahraga dan acara lain. Orang perlawanan untuk rumah anda.
seperti Jegathesan, Mokhtar Terdapat permainan antara sekolah
Dahari, Tan Aik Huang, Rajamani, telah pupus dan walaupun mereka
Ng Boon Bee, Nurul Huda, Marina mempunyainya, ia adalah secara
Chin, Karu Selvaratnam, Nastar kalah mati. Begitu juga dengan
Singh, Zaiton Sulaiman, Ghani permainan antara sekolah.
Minhat, Tan Aik Mong, Dhanapal
Naidu, dan ramai lagi. Aktiviti sukan telah menjadi beban
kepada sesebuah sekolah. Terdapat
Kami tidak mempunyai sekolah sedikit organisasi dan lebih cepat
sukan pada zaman itu. Semua
mereka selesai, lebih baik. Sekolah
sekolah adalah sekolah sukan.
menjimatkan wang dan guru
Bagaimana kita menghasilkan
mempunyai lebih banyak masa
cemerlang ahli sukan
untuk menghabiskan sukatan
danahli sukan.
pelajaran dan semakan sebagai
Kami mempunyai ibu bapa yang
persediaan menghadapi
menyokong, guru besar yang
peperiksaan kebangsaan.
berminat, guru PE yang
berdedikasi dan komited, jurulatih
- Guru Pendidikan Jasmani yang telah bersara
dan ahli sukan serta wanita sukan
yang berdisiplin.

Sumber:Surat kepada Editor, New Straits Times, 1 Februari 2005

▶PENGENALAN
Dalam Topik 7, kami membincangkan pelaksanaan rancangan
kurikulum. Kami melihat mengapa orang ramai menentang
perubahan, peranan guru, pelajar, pentadbir dan ibu bapa
dalam memastikan kejayaan pelaksanaan perubahan. Dalam
topik ini, kita akan fokus untuk menentukan sama ada
rancangan kurikulum yang dilaksanakan telah mencapai
matlamat dan objektifnya seperti yang dirancang. Dalam erti
kata lain, kurikulum perlu dinilai untuk menentukan sama ada
semua usaha dari segi kewangan dan sumber manusia telah
berbaloi. Pelbagai pihak berkepentingan ingin mengetahui
sejauh mana kurikulum tersebut telah berjaya dilaksanakan.
Maklumat yang dikumpul daripada menilai kurikulum
membentuk asas untuk membuat pertimbangan tentang
kejayaan program tersebut mencapai hasil yang diharapkan dan
nilai atau nilai program.

AKTIVITI 8.1
Baca laporan akhbar „Jangan Jadikan Pendidikan Jasmani (PE) sebagai Subjek
Peperiksaan‰ pada permulaan bab dan jawab soalan berikut.
Adakah anda rasa pendidikan jasmani dijadikan sebagai 'subjek peperiksaan'?
Adakah anda bersetuju dengan pendapat penulis tentang keadaan sukan di
sekolah?
172▶ TOPIK 8 PENILAIAN KURIKULUM

8.1 PENILAIAN KURIKULUM

Apakah penilaian? Penilaian ialah proses mengumpul data pada program untuk
menentukan nilai atau nilainya dengan tujuan untuk memutuskan sama ada
untuk menerima pakai, menolak, atau menyemak semula program tersebut.
Program dinilai untuk menjawab soalan dan kebimbangan pelbagai pihak.
Orang ramai ingin mengetahui sama ada kurikulum yang dilaksanakan telah
mencapai matlamat dan objektifnya; guru ingin tahu sama ada apa yang mereka
lakukan di dalam bilik darjah berkesan; dan pembangun atau perancang ingin
mengetahui cara menambah baik produk kurikulum.
 McNeil (1977) menyatakan bahawa „penilaian kurikulum adalah satu
percubaan untuk mengemukakan dua persoalan: Adakah peluang
pembelajaran, program, kursus dan aktiviti yang dirancang seperti yang
dibangunkan dan dianjurkan sebenarnya menghasilkan hasil yang
diinginkan? Bagaimanakah penawaran kurikulum boleh dipertingkatkan
dengan sebaiknya?‰ (hlm.134).
 Ornstein dan Hunkins (1998) mendefinisikan penilaian kurikulum sebagai
"suatu proses atau kelompok proses yang dilakukan oleh orang ramai untuk
mengumpul data yang membolehkan mereka membuat keputusan sama ada
untuk menerima, mengubah atau menghapuskan sesuatu - kurikulum secara
umum atau buku teks pendidikan khususnya. "(hlm.320).
 Worthen dan Sanders (1987) mendefinisikan penilaian kurikulum sebagai
"penentuan formal kualiti, keberkesanan atau nilai sesuatu program, produk,
projek, proses, objektif atau kurikulum" (hlm.22-23).
 Gay (1985) berpendapat bahawa tujuan penilaian kurikulum adalah untuk
mengenal pasti kelemahan dan kekuatannya serta masalah yang dihadapi
dalam pelaksanaan; untuk menambah baik proses pembangunan kurikulum;
untuk menentukan keberkesanan kurikulum dan pulangan ke atas kewangan
yang diperuntukkan.
 Oliva (1988) mendefinisikan penilaian kurikulum sebagai proses
penggarisan, mendapatkan, dan menyediakan maklumat berguna untuk
menilai alternatif keputusan. Alternatif keputusan utama untuk
dipertimbangkan berdasarkan keputusan penilaian adalah: mengekalkan
kurikulum sebagaimana adanya; untuk mengubah suai kurikulum; atau
untuk menghapuskan kurikulum.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

 TOPIK 8 KURIKULUM PENILAIAN ◀173

Penilaian ialah siasatan berdisiplin untuk menentukan nilai sesuatu. 'Perkara'

mungkin termasuk program, prosedur atau objek. Secara amnya, penyelidikan
dan penilaian adalah berbeza walaupun alat pengumpulan data yang serupa
boleh digunakan. Tiga dimensi yang mungkin berbeza adalah:
 Pertama, penilaian tidak semestinya mempunyai objektif penjanaan
pengetahuan. Penilaian digunakan manakala penyelidikan cenderung asas.
 Kedua, penilaian mungkin, menghasilkan maklumat yang digunakan untuk
membuat keputusan atau menjadi asas dasar. Penilaian menghasilkan
maklumat yang boleh digunakan serta-merta manakala penyelidikan tidak
perlu.
 Ketiga, penilaian ialah penilaian nilai. Penilaian menghasilkan pertimbangan
nilai manakala penyelidikan tidak perlu dan ada yang mengatakan tidak
sepatutnya.

8.2 PENILAIAN FORMATIF DAN

SUMATIF
Seperti yang dinyatakan sebelum ini, penilaian ialah proses menentukan
kepentingan atau nilai program atau prosedur. Scriven (1967) membezakan
penilaian sebagai penilaian formatif dan penilaian sumatif. Walau
bagaimanapun, mereka telah membawa maksud yang berbeza kepada orang
yang berbeza, tetapi dalam topik ini, definisi asal Scriven akan digunakan.

8.2.1 Penilaian Formatif

Istilah formatif menunjukkan bahawa data dikumpul semasa pembentukan atau
pembangunan kurikulum supaya semakan ke atasnya boleh dibuat. Penilaian
formatif mungkin termasuk menentukan siapa yang memerlukan program
(contohnya pelajar sekolah menengah), betapa besarnya keperluan (contohnya
pelajar perlu diajar kemahiran ICT untuk mengikuti perkembangan teknologi)
dan cara memenuhi keperluan (cth memperkenalkan subjek mengenai ICT wajib
untuk semua pelajar sekolah menengah). Dalam

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

174▶ TOPIK 8 PENILAIAN KURIKULUM

pendidikan, tujuan penilaian formatif biasanya untuk mendapatkan maklumat

untuk menambah baik sesuatu program.

Dalam penilaian formatif, pakar akan menilai padanan antara strategi pengajaran
dan bahan yang digunakan, dan hasil pembelajaran atau apa yang ingin dicapai.
Sebagai contoh, ada kemungkinan dalam rancangan kurikulum hasil
pembelajaran dan aktiviti pembelajaran tidak sepadan. Anda mahu pelajar
mengembangkan kemahiran berfikir kritis tetapi tiada aktiviti pembelajaran
yang memberi peluang kepada pelajar untuk mengamalkan pemikiran kritis.
Penilaian formatif oleh pakar berguna sebelum pelaksanaan program berskala
penuh. Semakan oleh pakar pelan kurikulum mungkin memberikan maklumat
berguna untuk mengubah suai atau menyemak semula strategi yang dipilih.

Dalam penilaian formatif pelajar boleh

dimasukkan untuk menyemak bahan Apabila tukang masak merasa
untuk menentukan sama ada mereka sup, itu penilaian formatif;
apabila tetamu merasa sup,
boleh menggunakan bahan baharu.
itu penilaian formatif.
Sebagai contoh, supaya mereka
- Robert Stakes
mempunyai prasyarat yang berkaitan
dan adakah mereka bermotivasi untuk
belajar. Daripada ulasan formatif ini,
masalah mungkin ditemui. Sebagai
contoh, dalam dokumen kurikulum
mungkin mengandungi kesilapan ejaan,
urutan kandungan yang mengelirukan, contoh atau ilustrasi yang tidak sesuai.
Maklum balas yang diperolehi boleh digunakan untuk menyemak dan
menambah baik arahan atau sama ada menerima pakai atau tidak program
sebelum pelaksanaan sepenuhnya.

8.2.2 Penilaian Sumatif

Istilah sumatif menunjukkan bahawa data dikumpul pada akhir pelaksanaan
program kurikulum. Penilaian sumatif boleh berlaku sejurus selepas bahan
kursus baharu dilaksanakan sepenuhnya (iaitu menilai keberkesanan program),
atau beberapa bulan hingga beberapa tahun selepas bahan tersebut dilaksanakan
sepenuhnya. Adalah penting untuk menentukan soalan yang anda mahu
dijawab oleh penilaian dan keputusan yang akan dibuat hasil daripada penilaian.
Anda mungkin ingin mengetahui sama ada pelajar mencapai objektif atau sama
ada program tersebut menghasilkan hasil yang diingini. Sebagai contoh,
penggunaan perisian simulasi khusus dalam pengajaran geografi meningkatkan
kemahiran membuat keputusan pelajar. Keputusan ini boleh ditentukan melalui
tugas penilaian formal seperti markah yang diperolehi dalam ujian dan
peperiksaan. Turut membimbangkan ialah sama ada inovasi itu kos efektif.
Adakah inovasi itu cekap dari segi masa untuk disiapkan? Adakah terdapat
Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)
sebarang hasil yang tidak dijangka? Selain itu, data kuantitatif untuk
menentukan tahap pencapaian pelajar ditentukan

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

 TOPIK 8 KURIKULUM PENILAIAN ◀175

objektif, data juga boleh termasuk temu bual kualitatif, pemerhatian langsung,
dan analisis dokumen.

SEMAK KENDIRI 8.1

Kenal pasti kata kunci dalam lima definisi penilaian kurikulum.
Mengapa anda perlu menilai kurikulum?
Apakah perbezaan antara penilaian formatif dan sumatif?

8.3 MODEL PENILAIAN KURIKULUM

Bagaimanakah anda harus menilai kurikulum? Beberapa pakar telah
mencadangkan model berbeza yang menerangkan cara dan perkara yang perlu
terlibat dalam menilai kurikulum. Model berguna kerana ia membantu anda
mentakrifkan parameter penilaian, konsep yang perlu dikaji dan prosedur yang
akan digunakan untuk mengekstrak data penting. Banyak model penilaian telah
dicadangkan tetapi tiga model dibincangkan di sini.

8.3.1 Konteks, Input, Proses, Model Produk (Model

CIPP)
Daniel L. Stufflebeam (1971), yang mempengerusikan Jawatankuasa Kajian
Kebangsaan Phi Delta Kappa mengenai Penilaian, memperkenalkan model
penilaian yang disebut secara meluas dikenali sebagai model CIPP (konteks, input,
proses dan produk). Pendekatan apabila digunakan dalam pendidikan bertujuan
untuk menentukan sama ada usaha pendidikan tertentu telah menghasilkan
perubahan positif dalam sekolah, kolej, universiti atau organisasi latihan. Aspek
utama model Stufflebeam tertumpu pada membuat keputusan atau tindakan
membuat keputusan tentang program yang diperkenalkan. Untuk penilaian
dilakukan dengan betul dan membantu dalam proses membuat keputusan, penilai
kurikulum perlu:
 mula-mula nyatakan perkara yang hendak dinilai dan tentukan maklumat
yang perlu dikumpul (cth sejauh mana keberkesanan program sains baharu
dalam meningkatkan kemahiran pemikiran saintifik kanak-kanak di gred
rendah);
 kedua ialah mendapatkan atau mengumpul maklumat menggunakan teknik
dan kaedah yang dipilih (cth temu bual guru, mengumpul markah ujian
pelajar); dan
 ketiga ialah menyediakan atau menyediakan maklumat (dalam bentuk
Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)
jadual, graf) kepada pihak yang berminat. Untuk memutuskan sama ada
untuk mengekalkan, mengubah suai atau

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

176▶ TOPIK 8 PENILAIAN KURIKULUM

menghapuskan kurikulum atau program baharu, maklumat diperoleh

dengan menjalankan 4 jenis penilaian berikut: konteks, input, proses dan
produk.

Model penilaian StufflebeamÊs bergantung pada penilaian formatif dan sumatif

untuk menentukan keberkesanan keseluruhan program kurikulum (lihat Rajah
8.1). Penilaian diperlukan di semua peringkat program yang dilaksanakan.

Rajah 8.1: Penilaian formatif dan sumatif dalam Model CIPP

(a) Penilaian Konteks(Apa yang perlu dilakukan dan dalam konteks apa)?
Ini adalah jenis penilaian yang paling asas dengan tujuan menyediakan
rasional untuk objektif. Penilai mentakrifkan persekitaran di mana
kurikulum dilaksanakan yang boleh menjadi bilik darjah, sekolah atau
jabatan latihan. Penilai menentukan keperluan yang tidak dipenuhi dan
sebab mengapa keperluan itu tidak dipenuhi. Turut dikenal pasti adalah
kelemahan dan masalah dalam organisasi yang dikaji (contohnya
sebahagian besar pelajar di sekolah menengah tidak dapat membaca pada
tahap yang dikehendaki, nisbah pelajar kepada komputer adalah besar,
sebahagian besar guru sains tidak mahir membaca. mengajar dalam bahasa
Inggeris). Matlamat dan objektif ditentukan berdasarkan penilaian konteks.
Dengan kata lain, penilai menentukan latar belakang di mana inovasi
sedang dilaksanakan.

Teknik pengumpulan data termasuk pemerhatian keadaan di sekolah,

statistik latar belakang guru dan temu bual dengan pemain yang terlibat
dalam pelaksanaan kurikulum.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

 TOPIK 8 KURIKULUM PENILAIAN ◀177

(b) Penilaian Input(Bagaimana ia harus dilakukan?) adalah untuk

menyediakan maklumat untuk menentukan cara menggunakan sumber
untuk mencapai objektif kurikulum. Sumber sekolah dan pelbagai reka
bentuk untuk melaksanakan kurikulum dipertimbangkan. Pada peringkat
ini penilai memutuskan prosedur yang akan digunakan. Malangnya,
kaedah untuk penilaian input kurang dalam pendidikan. Amalan lazim
termasuk perbincangan jawatankuasa, rayuan kepada kesusasteraan
profesional, pekerjaan perunding dan projek percubaan perintis.

(c) Penilaian Proses(Adakah ia sedang dilakukan?) ialah penyediaan maklum

balas berkala semasa kurikulum dilaksanakan.

(d) Penilaian Produk(Adakah ia berjaya?) atau hasil daripada inisiatif tersebut.

Data dikumpul untuk menentukan sama ada kurikulum berjaya mencapai
matlamat yang ditetapkan (cth. sejauh mana pelajar telah membangunkan
sikap yang lebih positif terhadap sains). Penilaian produk melibatkan
mengukur pencapaian objektif, mentafsir data dan menyediakan maklumat
yang membolehkan mereka membuat keputusan sama ada untuk
meneruskan, menamatkan atau mengubah suai kurikulum baharu. Sebagai
contoh, penilaian produk mungkin mendedahkan bahawa pelajar telah
menjadi lebih berminat dalam sains dan lebih positif terhadap subjek
selepas pengenalan kurikulum sains baharu. Berdasarkan dapatan ini
keputusan boleh dibuat untuk melaksanakan program tersebut di seluruh
negara.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

178▶ TOPIK 8 PENILAIAN KURIKULUM

SEMAK KENDIRI 8.2

Apakah perbezaan antara penilaian konteks dan input

penilaian mengikut model CIPP? Berikan contoh khusus
Apakah perbezaan antara penilaian proses dan produk
penilaian mengikut mod CIPP? Berikan contoh khusus.

8.3.2 Kajian Kes: Penilaian Program

Pengintegrasian Teknologi dalam
Pengajaran dan Pembelajaran di Sekolah
Menengah
Penyepaduan teknologi maklumat dan komunikasi (ICT) dalam pengajaran dan
pembelajaran berkembang pesat di banyak negara. Penggunaan internet dan
perisian komputer lain dalam pengajaran sains, matematik dan sains sosial
semakin meluas pada masa kini. Untuk menilai keberkesanan program
sedemikian menggunakan model CIPP akan melibatkan pemeriksaan perkara
berikut:

Konteks:Kaji persekitaran di mana teknologi digunakan dalam pengajaran dan

pembelajaran.
 Bagaimanakah persekitaran sebenar dibandingkan dengan ideal? (Cth
Program ini memerlukan lima komputer dalam setiap bilik darjah, tetapi
terdapat hanya dua makmal komputer sebanyak 40 unit setiap satu untuk
1000 pelajar).
 Apakah masalah yang menghalang kejayaan integrasi teknologi? (Cth
kerosakan teknologi, tidak semua sekolah mempunyai akses internet).
 Kira-kira 50% guru tidak mempunyai kemahiran asas komputer.

Input:Periksa apakah sumber yang dimasukkan ke dalam integrasi teknologi

(Kenal pasti strategi pendidikan yang paling mungkin mencapai hasil yang
diinginkan).
 Adakah kandungan yang dipilih untuk menggunakan teknologi betul?
 Adakah kita telah menggunakan gabungan media yang betul? (Internet, klip video, dll).

Proses:Menilai sejauh mana pelaksanaan berfungsi (Membongkar isu

pelaksanaan).
 Adakah integrasi teknologi berjalan lancar?

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

 Adakah terdapat masalah teknologi?
 Adakah guru dapat mengintegrasikan teknologi dalam pelajaran mereka seperti yang
dirancang?

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

 TOPIK 8 KURIKULUM PENILAIAN ◀179

 Apakah bidang kurikulum yang kebanyakan pelajar mengalami kesukaran?

produk:Menangani hasil pembelajaran (Kumpulkan maklumat tentang hasil

intervensi pendidikan untuk mentafsir nilai dan meritnya).
 Adakah pelajar belajar menggunakan teknologi? macam mana awak tahu?
 Adakah penyepaduan teknologi meningkatkan pemikiran aras tinggi?

AKTIVITI 8.2

Merujuk kepada Kajian Kes 8.4.2

Cadangkan soalan lain yang anda akan tanya mengenai penilaian proses (iaitu
isu pelaksanaan).
Apakah teknik pengumpulan data yang anda cadangkan untuk menjalankan
penilaian produk untuk menentukan hasil pengajaran dan pembelajaran
integrasi teknologi?

8.3.3 Model Muka Stake

Model yang dicadangkan oleh Robert Stake (1967) mencadangkan tiga fasa
penilaian kurikulum: fasa anteseden, fasa transaksi dan fasa hasil. Fasa anteseden
termasuk keadaan sedia ada sebelum pengajaran yang mungkin berkaitan
dengan hasil. Fasa transaksi membentuk proses pengajaran manakala fasa hasil
berkaitan dengan kesan program. Stake menekankan dua operasi; huraian dan
penghakiman. Penerangan dibahagikan mengikut sama ada ia merujuk kepada
apa yang dimaksudkan atau apa yang sebenarnya diperhatikan. Penghakiman
diasingkan mengikut sama ada ia merujuk kepada piawaian yang digunakan
dalam mencapai penghakiman atau kepada penghakiman sebenar.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

180▶ TOPIK 8 PENILAIAN KURIKULUM

Rajah 8.2: Muka StakeÊsModel

8.3.4 Model Connoisseurship Eisner

Elliot Eisner, seorang pendidik seni terkenal berpendapat bahawa pembelajaran
terlalu kompleks untuk dipecahkan kepada senarai objektif dan diukur secara
kuantitatif untuk menentukan sama ada ia telah berlaku. Beliau berhujah bahawa
pengajaran cebisan kecil maklumat yang boleh diurus melarang pelajar daripada
menyusun semula cebisan itu dan mengaplikasikannya pada situasi baharu.
Selagi kita menilai pelajar berdasarkan cebisan kecil maklumat pelajar kita hanya
akan mempelajari cebisan maklumat yang kecil. Eisner berpendapat bahawa
penilaian telah dan akan sentiasa memacu kurikulum. Jika kita mahu pelajar
dapat menyelesaikan masalah dan berfikir secara kritis maka kita mesti menilai
penyelesaian masalah dan pemikiran kritis, kemahiran yang tidak boleh
dipelajari melalui latihan hafalan. Jadi, untuk menilai sesuatu program, kita
mesti mencuba untuk menangkap kekayaan dan kerumitan acara bilik darjah.

Beliau mencadangkan Model Connoisseurship di mana beliau mendakwa

bahawa penilai yang berpengetahuan boleh menentukan sama ada program
kurikulum telah berjaya, menggunakan gabungan kemahiran dan pengalaman.
Perkataan 'connoisseurship berasal dari perkataan Latin cognoscere, yang
bermaksud mengetahui. Sebagai contoh, untuk menjadi ahli makanan, lukisan
atau filem, anda mesti mempunyai pengetahuan dan pengalaman dengan
pelbagai jenis makanan, lukisan atau filem sebelum anda boleh mengkritik.
Untuk menjadi pengkritik makanan, anda mesti menjadi pakar pelbagai jenis
makanan. Untuk menjadi pengkritik, anda mesti sedar dan menghargai
perbezaan halus dalam fenomena yang anda periksa. Dengan kata lain, penilai

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

kurikulum mesti berusaha untuk menjadi pengkritik pendidikan. Apabila
menggunakan prosedur kritikan pendidikan, soalan berikut mungkin ditanya:

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

 TOPIK 8 KURIKULUM PENILAIAN ◀181

 Apakah yang telah berlaku di dalam bilik darjah akibat pelaksanaan

kurikulum baharu?
 Apakah beberapa peristiwa yang berlaku? (Cth lebih ramai pelajar
mengambil bahagian dalam kerja lapangan, lebih ramai pelajar bertanya
soalan di dalam kelas, malah pelajar yang lemah dari segi akademik bercakap
dalam aktiviti kumpulan)
 Bagaimanakah pelajar dan guru mengatur diri mereka dalam acara ini?
 Apakah reaksi peserta dalam acara ini? (Cth pelajar seronok bekerja secara
kolaboratif dalam projek)
 Bagaimanakah pengalaman pelajar boleh dijadikan lebih berkesan seperti
yang dicadangkan oleh pelajar, guru dan pentadbir? (Cth lebih banyak
sumber diperlukan untuk kerja lapangan; lebih banyak komputer diperlukan
untuk mengintegrasikan internet dalam pengajaran dan pembelajaran).

Anda akan perasan bahawa soalan-soalan ini lebih menekankan proses

pembelajaran dan kualiti pengalaman oleh mereka yang terlibat dalam
pelaksanaan kurikulum; iaitu pelajar, guru dan pentadbir. Menurut Model
Connoisseurship, penilai memberikan penerangan dan tafsiran rancangan
kurikulum yang dilaksanakan:

(a) Penerangan:
Penilai merekodkan tindakan, ciri-ciri persekitaran dan pengalaman
pelajar, guru dan pentadbir. Orang yang membaca laporan penilaian akan
dapat menggambarkan rupa tempat itu dan proses yang berlaku. Matlamat
di sini adalah untuk membantu pembaca "melihat" sekolah atau bilik darjah
dan merasakan perkara yang cuba difahami oleh penilai atau pengkritik
kurikulum dan membantu orang lain memahami.

(b) Tafsiran:
Penilai menerangkan maksud peristiwa yang dilaporkan dengan
meletakkannya dalam konteksnya. Sebagai contoh, mengapa pelajar yang
lemah dari segi akademik terdorong untuk bertanya; mengapa kemahiran
pemahaman membaca bertambah baik; kenapa semangat untuk melakukan
eksperimen sains meningkat dan sebagainya.

Untuk dapat menerangkan dan mentafsir pelaksanaan kurikulum, penilai perlu

mengumpul data dan berikut adalah contoh aktiviti yang mungkin dilakukan
oleh penilai:
 Penilai memerhati apa yang berlaku di dalam bilik darjah dan merekodkan
guru dan pelajar beraksi menggunakan pita video, pita audio dan gambar.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

182▶ TOPIK 8 PENILAIAN KURIKULUM

 Penilai menyimpan nota tentang apa yang dilakukan, apa yang dikatakan
dan lebih penting lagi apa yang tidak diperkatakan. Penilai harus berusaha
untuk menerangkan nada kurikulum dalam tindakan (Ornstein & Hunkins,
1998).
 Penilai menemu bual pelajar, guru dan pentadbir tentang kualiti kurikulum
 Penilai akan menganalisis hasil kerja pelajar.

Salah satu faedah besar aktiviti Elliot W. Eisner ialah cara beliau membuat
kedua-dua kes berkenaan dengan kebimbangan dan kritikan, dan menjadi
pengantara kebimbangan ini untuk pendidik dan penyelidik. Kepentingan
advokasi beliau terhadap idea-idea ini tidak boleh dipandang remeh -
terutamanya pada masa apabila kebimbangan yang agak sempit dengan hasil
instrumental dan orientasi kepada penguasaan teknikal. Bersama-sama mereka
menawarkan pendidik cara yang lebih membantu dan sesuai untuk mendekati
penilaian, contohnya:
 Menyokong untuk bergerak melangkaui mod pemikiran teknokratik dan
tingkah laku dan kerana mempunyai kebimbangan terhadap 'hasil ekspresif'.
 Memanggil untuk menghadiri perkara asas. Eisner secara konsisten memberi
amaran terhadap trend dan fesyen pendidikan. Beliau telah mengkritik
paradigma dominan dan menjemput para pendidik dan lain-lain untuk
bertanya soalan seperti 'apa yang asas dalam pendidikan?'
 Berhujah bahawa sekolah harus membantu kanak-kanak mencipta makna
daripada pengalaman, dan ini memerlukan pendidikan yang ditumpukan
kepada deria, untuk membuat makna dan imaginasi. Eisner berhujah untuk
kurikulum yang memupuk pelbagai 'celik huruf' dalam kalangan pelajar
(terutamanya dengan melihat kepada mod pembelajaran dan ekspresi bukan
lisan) dan pendalaman 'kesenian' guru.

Sepanjang masa Eisner menulis, terdapat perubahan ketara dalam konteks di

mana sekolah perlu beroperasi. Walaupun terdapat suara lain yang menyeru
perubahan dalam budaya persekolahan (terutamanya Howard Gardner dalam
arena ini), kesan globalisasi, pemusatan yang semakin meningkat dalam banyak
sistem persekolahan, reaksi terhadap bentuk pedagogi yang lebih
berorientasikan proses dan pendidikan instrumentalisme yang semakin
meningkat telah berfungsi untuk menjadikan mesej Eisner lebih berkaitan
dengan sekolah dan lebih sukar untuk dijawab.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

 TOPIK 8 KURIKULUM PENILAIAN ◀183

8.4 FASA-FASA PENILAIAN KURIKULUM

Rajah 8.3 menunjukkan fasa-fasa penilaian kurikulum.

Rajah 8.3:Fasa-fasa penilaian kurikulum

8.5 INSTRUMENTASI PENILAIAN KURIKULUM

Tidak kira apa model penilaian yang digunakan dalam menilai sesuatu
kurikulum, kaedah pengumpulan data dan instrumen yang digunakan adalah
lebih kurang sama. Instrumen yang biasa digunakan dalam penilaian kurikulum
ialah temu bual, pemerhatian, ujian, tinjauan, analisis kandungan dan portfolio
(rekod kerja atau produk).

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

184▶ TOPIK 8 PENILAIAN KURIKULUM

8.5.1 Soal Selidik dan Senarai Semak

Apabila anda perlu cepat dan/atau mudah mendapatkan banyak maklumat
daripada orang dengan cara yang tidak mengancam, soal selidik dan senarai
semak ialah teknik pengumpulan data yang berguna. Soal selidik dan senarai
semak boleh dilengkapkan tanpa nama dan agak murah untuk ditadbir.
Memandangkan data yang dikumpul adalah kuantitatif, ia mudah untuk
dibandingkan dan dianalisis serta boleh ditadbirkan kepada ramai orang. Jumlah
data yang besar boleh diperolehi. Ia juga mudah untuk mereka bentuk kerana
terdapat banyak contoh soal selidik yang telah wujud. Walau bagaimanapun,
maklumat yang diperoleh mungkin tidak tepat kerana ia bergantung kepada
kejujuran subjek menjawab soalan. Terdapat juga kebimbangan bahawa
perkataan yang digunakan boleh memihak kepada tindak balas klien. Soal
selidik adalah tidak peribadi dan kerana hanya sampel subjek yang diberikan
instrumen, kami tidak mendapat cerita penuh.

8.5.2 Temuduga
Temu bual biasanya merupakan situasi satu-satu di mana individu bertanya
soalan yang dijawab oleh individu kedua (yang mungkin guru, pengetua,
pelajar, ibu bapa). Orang yang bertanyakan soalan dipanggil penemuduga
manakala orang yang memberi jawapan kepada soalan dipanggil orang yang
ditemuduga. Temu bual digunakan apabila anda ingin memahami sepenuhnya
tanggapan atau pengalaman seseorang, atau mengetahui lebih lanjut tentang
jawapan mereka kepada soal selidik. Terdapat dua jenis temu bual umum
bergantung kepada sejauh mana respons yang diperlukan tidak berstruktur atau
berstruktur.

Dalam temu bual tidak berstruktur, penemuduga tidak mengikut skrip yang
tegar dan terdapat banyak fleksibiliti dalam respons. Sebagai contoh; "Pada
pendapat anda, mengapakah buku teks yang disyorkan untuk kursus itu sukar
untuk pelajar berkebolehan rendah? Guru yang menjawab soalan sedemikian
akan memberikan pelbagai alasan. Beberapa alasan yang diberikan mungkin
bersifat umum manakala yang lain mungkin khusus untuk tertentu. bahagian
buku teks. Ini menjadikan tugas untuk menjejaki respons lebih sukar.
Keterbukaan soalan memerlukan penemuduga merekod semua respons dan
memahaminya kemudian. Kelebihan temu bual tidak berstruktur ialah ia
membolehkan penilai untuk mengumpul pelbagai maklumat, terutamanya
berkaitan dengan pengetahuan, kepercayaan atau perasaan orang yang
ditemuduga terhadap sesuatu situasi.

Dalam temu bual berstruktur, soalan yang ditanya biasanya memerlukan

respons yang sangat spesifik. Contohnya, "Adakah buku teks yang disyorkan
sukar untuk pelajar berkebolehan rendah kerana:

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

(a) terdapat terlalu banyak kandungan;
(b) bahasa yang digunakan adalah di luar pemahaman pelajar berkebolehan rendah;

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

 TOPIK 8 KURIKULUM PENILAIAN ◀185

(c) atau terdapat terlalu sedikit contoh dan ilustrasi.

Tidak kira jenis temu bual yang digunakan, penilai harus memastikan bahawa
setiap soalan adalah relevan untuk tujuan yang dimaksudkan. Pada akhirnya,
data mesti diterjemahkan ke dalam bentuk yang boleh dianalisis dan ini perlu
dikubah dengan teliti untuk mengekalkan ketepatan dan mengekalkan rasa data.
Kelebihan temu bual ialah ia boleh mendapatkan maklumat yang luas dan
mendalam serta membina hubungan dengan guru dan pelajar serta lebih
fleksibel. Walau bagaimanapun, temu duga boleh mengambil banyak masa,
sukar untuk dianalisis dan dibandingkan, boleh menelan kos yang tinggi dan
penemuduga boleh memihak kepada respons klien.

8.5.3 Pemerhatian
Pemerhatian adalah mengenai pengumpulan maklumat yang tepat tentang
bagaimana program sebenarnya beroperasi, terutamanya tentang proses: -
melihat operasi program sebagaimana ia sebenarnya berlaku -boleh
menyesuaikan diri dengan peristiwa semasa ia berlaku -boleh menjadi sukar
untuk mentafsir tingkah laku yang dilihat -boleh menjadi kompleks untuk
dikategorikan pemerhatian -boleh mempengaruhi tingkah laku peserta program
-boleh mahal.

8.5.4 Dokumen
Apabila mahu tanggapan tentang cara program beroperasi tanpa mengganggu
program; adalah daripada semakan permohonan, kewangan, memo, minit, dan
lain-lain -dapatkan maklumat komprehensif dan sejarah.
 Tidak mengganggu program atau rutin pelanggan dalam program
 Maklumat sudah wujud
 Sedikit berat sebelah tentang maklumat
 Selalunya mengambil banyak masa
 Maklumat mungkin tidak lengkap
 Perlu agak jelas tentang apa yang dicari
 Cara yang tidak fleksibel untuk mendapatkan data; data terhad kepada apa yang
telah wujud

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

186▶ TOPIK 8 PENILAIAN KURIKULUM

Kaedah Tujuan Kelebihan Cabaran

Keseluruhan
Soal Selidik, Apabila perlu  boleh  mungkin
Tinjauan, Senarai dengan cepat melengkapka tidak
Semak dan/atau mudah n tanpa nama mendapat
mendapatkan  murah untuk maklum
banyak ditadbir balas yang
maklumat teliti
daripada orang  mudah untuk
membandingka  perkataan
dengan cara boleh berat
yang tidak n dan
menganalisis sebelah
mengancam respon klien
 mentadbir
kepada  adalah tidak
ramai orang peribadi
 boleh dapat  dalam tinjauan,
banyak data mungkin
memerlukan
 banyak
pakar
contoh soal
pensampelan
selidik sudah
wujud  tidak
mendapat
cerita penuh
Temuduga Apabila ingin  boleh
memahami  mendapatka mengambil
sepenuhnya n maklumat banyak masa
tanggapan yang
lengkap dan  sukar untuk
atau dianalisis dan
pengalaman mendalam
dibandingkan
seseorang,  membina
atau hubungan  boleh mahal
mengetahui dengan  penemudugab
lebih lanjut klien oleh berat
tentang  boleh sebelah respon
jawapan fleksibel klien
mereka dengan
kepada soal pelanggan
selidik
Semakan Apabila mahu  dapatkan  selalunya
dokumentasi tanggapan maklumat mengambi
tentang cara yang l banyak
program komprehensif masa
beroperasi dan sejarah  maklumat
tanpa  tidak mungkin
mengganggu menggang tidak
program; gu lengkap
adalah program
Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)
 daripada atau rutin  perlu agak jelas
semakan pelanggan tentang apa
permohonan, dalam yang dicari
kewangan, program  cara tidak
memo, minit,  maklumat fleksibel
dsb. sudah wujud untuk
 sedikit mendapatka
berat n data; data
sebelah terhad
tentang kepada apa
maklumat yang telah
wujud
Pemerhatian Untuk  lihat operasi  boleh
mengum bagi menjadi
pul tepat sukar
untuk

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

 TOPIK 8 KURIKULUM PENILAIAN ◀187

maklumat sesuatu mentafsir

tentang program tingkah laku
bagaimana kerana ia yang dilihat
program sebenarnya  boleh
sebenarnya sedang menjadi
beroperasi, berlaku kompleks
terutamanya  boleh untuk
tentang proses menyesuaika mengkatego
n diri dengan rikan
peristiwa pemerhatian
semasa ia  boleh
berlaku mempengaru
hi tingkah
laku program
peserta
 boleh jadi
mahal
Kumpulan fokus Terokai topik  cepat dan  sukar
secara mendalam boleh untuk
melalui dipercayai menganalis
perbincangan mendapat is respons
kumpulan, cth, tanggapan  memerlukan
tentang reaksi biasa fasilitator
terhadap  boleh menjadi yang baik
pengalaman atau cara yang untuk
cadangan, cekap untuk keselamatan
memahami mendapatkan dan
aduan biasa, dsb.; banyak julat penutupan
berguna dalam dan
penilaian dan  sukar untuk
kedalaman menjadualk
pemasaran maklumat an 6-8 orang
dalam masa bersama
yang singkat
 boleh
menyampaika
n maklumat
penting
tentang
program
Kajian kes Untuk  menggambar  biasanya
memahami kan agak
sepenuhnya sepenuhnya memakan
atau pengalaman masa untuk
menggambarka klien dalam mengumpul,
n pengalaman input menyusun

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

klien dalam program, dan
program, dan proses dan menerangka
menjalankan hasil- cara n
pemeriksaan yang  mewakili
menyeluruh berkuasa kedalaman
melalui untuk maklumat,
perbandingan menggambar bukannya
silang kes kan program keluasan
kepada orang
luar

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

188▶ TOPIK 8 PENILAIAN KURIKULUM

8.6 KAJIAN KES: PENILAIAN KURIKULUM

MATEMATIK DI AFRIKA SELATAN
latar belakang:Inisiatif Pembelajaran dan Pengajaran Matematik (MALATI) telah
ditugaskan oleh Inisiatif Pendidikan Yayasan Masyarakat Terbuka untuk Afrika
Selatan pada tahun 1996 untuk membangunkan, merintis dan menyebarkan
pendekatan dan alat alternatif untuk pengajaran dan pembelajaran matematik.

Kaedah: Berdasarkan pemerhatian pekerja projek dan nota lapangan bertulis

yang dibuat semasa pelaksanaan kurikulum MALATI, dapatan berikut
diperoleh:

Penemuan:
(a) Sebilangan guru masih belum menerima komunikasi paling asas yang
dikeluarkan kepada sekolah mengenai Kurikulum 2005.
(b) Guru menghadapi kesukaran untuk mentafsir aspek tertentu dalam
dokumen kurikulum rasmi. Kekurangan kejelasan menyebabkan
kekeliruan.
(c) Dokumen kurikulum mempunyai ralat kandungan.
(d) Pengetahuan kandungan guru tidak mencukupi untuk mengendalikan
beberapa topik dalam kurikulum seperti statistik.
(e) Pelajar tidak mempunyai pengalaman terdahulu yang diandaikan dalam
kurikulum; contohnya dalam gred 9, pengajaran kebarangkalian
mengandaikan bahawa pelajar telah melakukan beberapa statistik dalam
gred terdahulu.
(f) Guru-guru terus mengajar topik yang biasa mereka gunakan dan enggan
menggunakan bahan MALATI.
(g) Kurikulum mencadangkan agar kerja berkumpulan digunakan dalam
pengajaran kebarangkalian dan pengendalian data. Pelajar tidak terbiasa
dengan perbincangan kumpulan dan mendengar antara satu sama lain.
(h) Pengajaran topik mengambil masa yang lebih lama kerana guru bergelut
untuk menangani pengalaman harian pelajar dalam pengajaran
kebarangkalian.

Cadangan:
(a) Guru memerlukan bengkel tentang aspek kandungan terpilih.
(b) Bahagian terpilih dalam dokumen kurikulum perlu ditulis semula untuk
mengurangkan kekeliruan.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

 TOPIK 8 KURIKULUM PENILAIAN ◀189

(c) Untuk meyakinkan guru supaya tidak menganggap pengajaran

kebarangkalian dan statistik sebagai "kandungan baharu" tetapi
mengajarnya untuk nilai matematiknya.

Sumber: Brodie, K., & Pournara, C. (2003). Ke arah rangka kerja untuk membangun
dan menyelidik kerja berkumpulan dalam bilik darjah matematik. Boleh didapati
dihttp://www.hsrcpress.ac.za

AKTIVITI 8.3
Apakah beberapa masalah yang dikenal pasti dengan pelaksanaan program
MALATI?
Berdasarkan dapatan senaraikan cadangan yang dibuat.

Pelaksanaan kurikulum Kurikulum

Kurikulum dalam bilik tempatan
darjah Model medan Force Kurikulum
 Pasukan penggerak
kebangsaan
 Pasukan penahan
Penentangan
Bentuk Perubahan
terhadap perubahan
Kurikulum Rancangan
Peranan pelajar
pengajaran
Peranan guru

Kenal pasti beberapa masalah dalam pelaksanaan Kurikulum Bersepadu Sekolah Rendah
(KBSR) dan Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah (KBSM)?
Huraikan bagaimana pengajaran sains dan matematik dalam bahasa Inggeris
dilaksanakan di sekolah anda?
"Kurikulum baharu sering gagal diwujudkan di sekolah kerana kepentingan dan
kerumitan fasa pelaksanaan tidak difahami." Bincangkan.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

190▶ TOPIK 8 PENILAIAN KURIKULUM

Ben-Peretz, M. (1990). The guru-kurikulum perjumpaan. Kerbau:

negeriAkhbar Universiti New York.
Bab 1: Corak penglibatan guru dalam usaha kurikulum. Bab 3:
Keprihatinan guru tentang isu kurikulum.
Bab 7: Implikasi kepada pendidikan guru dan pembangunan
kakitangan. [Terdapat di eBrary].
Ornstein, A., & Hunkins, F. (1998). Kurikulum: Asas, prinsip dan isu. Boston,
MA: Allyn & Bacon.
Bab 10: Pelaksanaan Kurikulum.

Sowell, E. (2000). Kurikulum: Pengenalan integratif. Upper Saddle River, NJ:

Prentice-Hall.
Bab 1: Gambaran keseluruhan proses dan produk kurikulum.
Bennie, K., & Newstead, K. (2004) Halangan untuk melaksanakan kurikulum baharu.
http://academic.sun.ac.za/mathed/MALATI/Files/Statistics99.pdf
Keys, P. (2000). Membangunkan sukatan pelajaran sains yang baik untuk
masa depan yang optimistik: Perspektif guru
kelas.http://www.aare.edu.au/00pap/key00212.htm

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)