Bentang 6m (Balok 35/50)

1. Tulangan Lentur Tumpuan Kiri = Kanan (Akibat Momen Tumpuan Negatif)

Data :
Mu 120,43 kNm Momen Ultimit Tumpuan Negatif d = hb-dc-db-1/2*dm (1 baris )
bb 350 mm Lebar Balok db dm
hb 500 mm Tinggi Balok dc
dc 40 mm Selimut Beton Tarik
dc' 40 mm Selimut Beton Tekan Mu- As
f'c 31,8 MPa Mutu Beton
fy 325 MPa Mutu Baja Tulangan d hb
Es 200000 MPa Mod. Elastisitas Baja Tulangan
ecu 0,0030 - Regangan Ultimit Beton Tekan As'
dm 16 mm Diameter Tulangan Lentur dc'
db 12 mm Diameter Tulangan Geser (Sengkang) bb
θ 0,8 - Faktor reduksi Kekuatan Lentur As=Tul. tarik
sv 25 mm Spasing vertikal tulangan lentur As'=Tul. tekan

Desain:
Rasio Tulangan Lentur (r):
d hb-dc-db-1/2.dm 440,00 mm Tinggi Efektif Balok (1 baris)
b1 28 ≤ f'c ≤ 55 Mpa 0,82 SNI-03-2847-2019 ps.22.2.2.4.1
rb 0.85*b1*(f'c/fy)*(600/(600+fy)) 0,04439 Rasio tulangan seimbang
rmax 0.75*rb 0,03329 Rasio tulangan maksimum
rmin 1.4 / fy 0,00431 (*) Rasio tulangan minimum
0.5
(f'c) / (4*fy) 0,00434 SNI-03-2847-2019 (ambil terbesar)
m fy / (0.85*f'c) 12,024
2 6
Rn [Mu/(θ*b*d )] * (10 ) 2,222 Mpa Koefisien tahanan lentur
0.5
r (1/m)*[1- {1-(2*m*Rn)/fy} ] 0,00714 Rasio tulangan perlu
if r < r min : pakai rmin
if r > rmin : pakai r

Kontrol Tulangan Tunggal atau Rangkap:

r < rmax 0,00714 < 0,03329 Ok Tul. Tunggal ! if r < rmax : tulangan tunggal
if r > rmax : tulangan rangkap

Jumlah Tulangan Lentur (Memanjang)

2
Tul. Lentur Tarik As= ρ * b* d 1099,94 mm if r > rmin As = r*b*d
2
Tul. Lentur Tekan As' = 0,50As 549,97 mm id r < rmin As = rmin*b*d
Dipakai
2 2
1 As = 1 As' 1/4*3,14*(dm) 200,96 mm
Tul. Lentur Tarik n = As/(1As) Atas 5,47 bh 6 D22 1 baris
Baris 1 3 bh
Baris 2 0 bh
Tul. Lentur Tekan n' = As'/(1As) Bawah 2,74 bh 3 D22 1 baris

Kontrol Jumlah Baris Tulangan Lentur Tarik :

n = jumlah tulangan lentur terpasang 6 bh terbanyak
ns = jumlah spasi tulangan lentur 5 bh
sv = spasing vertikal lapis tul. Lentur (minimum) 25 mm SNI 2847-2019
Kontrol :
(2*dc + 2*db + n*dm + ns*sv) < bb
Kontrol : 325 < 350 OK! Dipakai 1 Baris

Kontrol Tulangan Lentur Leleh Atau Belum Leleh

ey fy / Es 0,001625 Regangan Leleh Tulangan Lentur
ecu 0,0030 Regangan Ultimit Beton Tekan
2
Aspas. n*1/4*3,14*(dm)² 1205,76 mm Luas Tulangan Lentur Terpasang
a (Aspas.*fy) / (0.85*f'c*b) 41,42 mm Tinggi Balok Tegangan Tekan Beton
c a / b1 50,34 mm Letak Garis Netral Penampang Beton
es [(d - c)/c]*ecu 0,023222 Regangan Tarik Tulangan Lentur
Kontrol :
es > ey 0,023222146 > 0,001625 Ok! Tul.Leleh if es >= ey Tul. Lentur Leleh
If es < ey Tul. Lentur Belum Leleh
(Redesain Penampang)

Kontrol Keruntuhan Tarik atau Tekan

ρpas As pas. /(b * d) 0,00783 Rasio tulangan terpasang
ρmax 0,03329
ρmin 0,00431
Kontrol : ρmin < ρ < ρmax OK ! Keruntuhan Tarik (Daktail)

Kontrol Kekuatan Penampang

Mn As terpas.*fy*(d - a/2) 164,31 kNm Momen nominal
θ * Mn 131,45 kNm Kapasitas momen nominal
Mu 120,43 kNm Momen ultimit
Kontrol : θ * Mn > Mu OK ! Penampang Kuat

2. Tulangan Lentur Lapangan(Akibat Momen Lapangan Positif)

Data:
Mu 58,33 kNm Momen Ultimit Lapangan Positip d = hb-dc-db-1/2*dm (1 baris )
bb 350 mm Lebar Balok
hb 500 mm Tinggi Balok dc
dc 40 mm Selimut Beton Tarik As'
dc' 40 mm Selimut Beton Tekan Mu+
 f'c 31,80 Mpa Mutu Beton
fy 325 Mpa Mutu Baja Tulangan Geser d hb
Es 200000 Mpa Mod. Elastisitas Baja Tulangan
As
ecu 0,0030 - Regangan Ultimit Beton Tekan
dm 16 mm Diameter Tulangan Lentur dc'
db 12 mm Diameter Tulangan Geser db bb dm
θ 0,8 - Faktor Reduksi Kekuatan Geser As=Tul. tarik
sv 25 mm Spasing vertikal tulangan lentur As'=Tul. tekan

Desain:
Rasio Tulangan Lentur (ρ) :
d hb-dc-db-1/2.dm 440,00 mm Tinggi Efektif Balok (1 baris)
β1 28 ≤ f'c ≤ 55 Mpa 0,82 SNI-03-2847-2019 ps.22.2.2.4.1,
ρb 0.85*b1*(f'c/fy)*(600/(600+fy)) 0,04439 Rasio tulangan seimbang
ρmax 0.75*ρb 0,03329 Rasio tulangan maksimum
ρmin 1.4 / fy 0,00431 (*) Rasio tulangan minimum
0.5
(f'c) / (4*fy) 0,00434 SNI-03-2847-2019 (ambil terbesar)
m fy / (0.85*f'c) 12,024
2 6
Rn [Mu/(θ*b*d )] * (10 ) 1,076 Mpa Koefisien tahanan lentur
0.5
ρ (1/m)*[1- {1-(2*m*Rn)/fy} ] 0,00338 Rasio tulangan perlu
if r < r min : pakai rmin
if r > rmin : pakai r

Kontrol Tulangan Tunggal atau Rangkap:

ρ < ρmax 0,00338 < 0,03329 Ok Tul. Tunggal ! if ρ < ρmax : tulangan tunggal
if ρ > ρmax : tulangan rangkap

Jumlah Tulangan Lentur (Memanjang)

Tul. Lentur Tarik As= ρmin * b* d 663,385 mm
2
if ρ > ρmin As= r *b*d
2
Tul. Lentur Tekan As' = 0.50 As 331,692 mm if ρ < ρmin As = ρmin *b*d
Dipakai
2 2
1 As = 1 As 1/4*3.14*(dm) 200,96 mm
Tul. Lentur Tarik n= AS/(1As) Bawah 3,301 bh 4 D16 1 Baris
Baris 1 2 bh
Baris 2 0 bh
Tul. Lentur Tekan n'=As'/(1As) Atas 1,651 bh 2 D16 1 Baris

Kontrol Jumlah Baris Tulangan Lentur Tarik :

n= Jumlah Tulangan Lentur Terpasang 4 bh terbanyak
ns = Jumlah spasi tulangan lentur 2 bh
sv = Spasing vertikal lapis tul. Lentur (minimum) 25 mm SNI 2847-2019
Kontrol :
(2*dc + 2*db + n*dm + ns*sv) < bb
Kontrol : 218 < 350 OK, Dipakai 1 baris

Kontrol Tulangan Tarik Leleh atau Belum Leleh

ey fy / Es 0,00163 Regangan Leleh Baja Tulangan
ecu 0,0030 Regangan Ultimit Beton Tekan
2
As pas. n*1/4*3,14*(dm) 803,84 mm² Luas tulangan lentur terpasang
a (As pas.*fy) / (0.85*f'c*b) 27,61 mm Tinggi blok tegangan tekan beton
c a / β1 33,56 mm Letak garis netral penampang beton
es [(d - c) / c ] * ec 0,03633 Regangan tarik tulangan lentur
Kontrol:
es > ey 0,03633 > 0,00163 OK ! Tul.Leleh es > = ey : Tul.Tarik Sudah Leleh
If es < ey : Tul.Tarik Belum Leleh
maka : Redisain Penampang

Kontrol Keruntuhan Tarik atau Tekan

ρpas As pas. /(b * d) 0,00522 Rasio tulangan terpasang
ρmax 0,03329
ρmin 0,00431
Kontrol : ρmin < ρ < ρmax OK ! Keruntuhan Tarik (Daktail)

Kontrol Kekuatan Penampang

Mn As terpas.*fy*(d - a/2) 111,34 kNm Momen nominal
θ * Mn 89,07 kNm Kapasitas momen nominal
Mu 58,33 kNm Momen ultimit
Kontrol : θ * Mn > Mu OK ! Penampang Kuat

3. Tulangan Geser (Sengkang)

Data :
Vu 104,10 kN Gaya Geser Ultimit
bb 350 mm Lebar Balok
hb 500 mm Tinggi Balok
hki 525 mm Tinggi Kolom
dc 40 mm Selimut Beton Tarik
dc' 40 mm Selimut Beton Tekan
L 6000 mm Bentang Balok
Ln 5475 mm Bentang Bersih Balok
f'c 31,80 Mpa Mutu Beton
fy 325 Mpa Mutu Baja Tulangan Geser
dm 16 mm Diameter Tulangan Lentur
db 12 mm Diameter Tulangan Geser
θ 0,80 - Faktor Reduksi Kekuatan Geser
Desain:
A. Daerah Tumpuan (sepanjang 2hb)
Kontrol penampang diperbesar atau tidak
2hb 1000 mm Daerah tulangan geser tumpuan
d hb-dc-db-1/2.dm 440,00 mm Tinggi efektif balok (1 baris)
Vc 1 / 6  f ' c .b . d 144,74 kN Gaya geser beton
Vu 104,10 kN Gaya geser ultimit
Vu1  2. f ' c  578,95 kN
 .Vc   .  .b . d
 3 
 
Kontrol: Vu > Vu1
104,10 > 578,95 Tdk OK ! Penampang tidak perlu diperbesar

Kontrol perlu tulangan geser atau tidak

Vu 104,10 kN
0,5θVc 57,90 kN
Kontrol: Vu  0,5. .Vc
104,10 < 57,90 Tdk OK ! perlu tulangan geser

Kontrol perlu tulangan geser minimum atau desain

Vu 104,10 kN
θVc 115,79 kN
Kontrol: Vu   .Vc
104,10 < 115,79 OK! perlu tulangan geser minimum

Dipakai luas sengkang minimum per m' panjang balok (As.m)

S 1000 mm Spasing sengkang per 1m' = 1000 mm"

2
As.m 379,56 mm (*) Diambil yang terbesar

2
As.m 358,97 mm

Dipakai tulangan geser (sengkang) :

d hb-dc-db-1/2*dm 440,00 mm Tinggi efektif balok (1 baris)
n 2 bh Jumlah kaki sengkang
db 12 mm Diameter sengkang
2 2
As n*1/4*3.14*(db) 226,08 mm Luas sengkang

S 595,64 mm Spasing sengkang minimum

Smax d/4 110 mm (*) diambil yang terkecil

300 mm 300 mm

Kontrol :
S < Smax Dipakai spasing sengkang = S
S > Smax Dipakai spasing sengkang = Smax
S < Smax 595,64 < 110 Tdk OK ! Dipakai Smax 110,00 = 110
Jadi dipasang tulangan geser ( sengkang ) φ12 = 110 mm

B. Daerah Lapangan (sepanjang L-2hb)

Kontrol perlu tulangan geser atau tidak
Ln 5475 mm
2hb 2*400 1000 mm
(L-2hb) (4500-2*400) 5000 mm Daerah tulangan geser lapangan
Vu' gaya geser lapangan 40,018 kN Dari SAP (Vu, x=2hb) (batang 52)
0,5θVc 57,90 kN
Kontrol: Vu '  0 , 5 . .Vc
40,02 < 57,90 OK! Tidak perlu tulangan geser

Kontrol perlu tulangan geser minimum atau desain

Vu' 40,02 kN
θVc 115,79 kN
Kontrol: Vu   .Vc
40,02 < 115,79 OK! perlu tulangan geser minimum

Dipakai luas sengkang minimum per m' panjang balok (As.m)

S 1000 mm Spasing sengkang per 1m' = 1000 mm"

2
As.m 379,56 mm (*) Diambil yang terbesar

2
As.m 358,97 mm

Dipakai tulangan geser (sengkang) :

d hb-dc-db-1/2*dm 440,00 mm Tinggi efektif balok (1 baris)
n 2 bh Jumlah kaki sengkang
db 12 mm Diameter sengkang
2 2
As n*1/4*3.14*(db) 226,08 mm Luas sengkang

S 595,64 mm Spasing sengkang minimum

Smax d/2 220,0000 mm (*) diambil yang terkecil

600 mm 600 mm

Kontrol :
S < Smax Dipakai spasing sengkang = S
S > Smax Dipakai spasing sengkang = Smax
 S < Smax 595,64 < 220 Tdk OK ! Dipakai Smax 220,00 = 220
Jadi dipasang tulangan geser ( sengkang ) φ12 = 220 mm

4. Detail Penampang
6D16 2D16

12 12

50 50
12-110 38 12-220 38

3D16 4D16
35 35

Tumpuan Lapangan

Balok 35/45
1. Tulangan Lentur Tumpuan Kiri = Kanan (Akibat Momen Tumpuan Negatif)
Data :
Mu 55,83 kNm Momen Ultimit Tumpuan Negatif d = hb-dc-db-dm-1/2*sv (2 baris )
bb 350 mm Lebar Balok db dm
hb 450 mm Tinggi Balok dc
dc 40 mm Selimut Beton Tarik
dc' 40 mm Selimut Beton Tekan Mu- As
f'c 31,8 MPa Mutu Beton
fy 325 MPa Mutu Baja Tulangan d hb
Es 200000 MPa Mod. Elastisitas Baja Tulangan
ecu
As'
0,0030 - Regangan Ultimit Beton Tekan
dm 16 mm Diameter Tulangan Lentur dc'
db 12 mm Diameter Tulangan Geser (Sengkang) bb
θ 0,8 - Faktor reduksi Kekuatan Lentur As=Tul. tarik
sv 25 mm Spasing vertikal tulangan lentur As'=Tul. tekan

Desain:
Rasio Tulangan Lentur (r):
d hb-dc-db-dm-1/2*sv 369,50 mm Tinggi Efektif Balok ( 2 baris)
b1 28 ≤ f'c ≤ 55 Mpa 0,82 SNI-03-2847-2019 ps.22.2.2.4.1,
rb 0.85*b1*(f'c/fy)*(600/(600+fy)) 0,04439 Rasio tulangan seimbang
rmax 0.75*rb 0,03329 Rasio tulangan maksimum
rmin 1.4 / fy 0,00431 (*) Rasio tulangan minimum
0.5
(f'c) / (4*fy) 0,00434 SNI-03-2847-2019 (ambil terbesar)
m fy / (0.85*f'c) 12,024
2 6
Rn [Mu/(θ*b*d )] * (10 ) 1,460 Mpa Koefisien tahanan lentur
0.5
r (1/m)*[1- {1-(2*m*Rn)/fy} ] 0,00462 Rasio tulangan perlu
if r < r min : pakai rmin
if r > rmin : pakai r

Kontrol Tulangan Tunggal atau Rangkap:

r < rmax 0,00462 < 0,03329 Ok Tul. Tunggal ! if r < rmax : tulangan tunggal
if r > rmax : tulangan rangkap

Jumlah Tulangan Lentur (Memanjang)

2
Tul. Lentur Tarik As = ρ * b * d 597,75 mm if r > rmin As = r*b*d
2
Tul. Lentur Tekan As' = 0,50As 298,87 mm id r < rmin As = rmin*b*d
Dipakai
2 2
1 As = 1 As' 1/4*3,14*(dm) 200,96 mm
Tul. Lentur Tarik n = As/(1As) Atas 2,97 bh 3 D22 1 baris
Baris 1 3 bh
Baris 2 2 bh
Tul. Lentur Tekan n' = As'/(1As) Bawah 1,49 bh 2 D22 1 baris

Kontrol Jumlah Baris Tulangan Lentur Tarik :

n = jumlah tulangan lentur terpasang 3 bh c
ns = jumlah spasi tulangan lentur 2 bh
sv = spasing vertikal lapis tul. Lentur (minimum) 25 mm SNI 2847-2019
Kontrol :
(2*dc + 2*db + n*dm + ns*sv) < bb
Kontrol : 202 < 350 OK! Dipakai 2 Baris

Kontrol Tulangan Lentur Leleh Atau Belum Leleh

ey fy / Es 0,001625 Regangan Leleh Tulangan Lentur
ecu 0,0030 Regangan Ultimit Beton Tekan
2
Aspas. n*1/4*3,14*(dm)² 602,88 mm Luas Tulangan Lentur Terpasang
a (Aspas.*fy) / (0.85*f'c*b) 20,71 mm Tinggi Balok Tegangan Tekan Beton
c a / b1 25,17 mm Letak Garis Netral Penampang Beton
es [(d - c)/c]*ecu 0,041041 Regangan Tarik Tulangan Lentur
Kontrol :
es > ey 0,041041286 > 0,001625 Ok! Tul.Leleh if es >= ey Tul. Lentur Leleh
If es < ey Tul. Lentur Belum Leleh
(Redesain Penampang)

Kontrol Keruntuhan Tarik atau Tekan

ρpas As pas. /(b * d) 0,00466 Rasio tulangan terpasang
ρmax 0,03329
ρmin 0,00431
Kontrol : ρmin < ρ < ρmax OK ! Keruntuhan Tarik (Daktail)

Kontrol Kekuatan Penampang

Mn As terpas.*fy*(d - a/2) 70,37 kNm Momen nominal
θ * Mn 56,30 kNm Kapasitas momen nominal
Mu 55,83 kNm Momen ultimit
Kontrol : θ * Mn > Mu OK ! Penampang Kuat

2. Tulangan Lentur Lapangan(Akibat Momen Lapangan Positif)

Data:
Mu 37,08 KNm Momen Ultimit Lapangan Positip d = hb-dc-db-1/2*dm (1 baris )
bb 350 mm Lebar Balok
hb 450 mm Tinggi Balok dc
dc 40 mm Selimut Beton Tarik As'
dc' 40 mm Selimut Beton Tekan Mu+
f'c 31,80 Mpa Mutu Beton
fy 325 Mpa Mutu Baja Tulangan Geser d hb
Es 200000 Mpa Mod. Elastisitas Baja Tulangan
As
ecu 0,0030 - Regangan Ultimit Beton Tekan
dm 16 mm Diameter Tulangan Lentur dc'
db 12 mm Diameter Tulangan Geser db bb dm
θ 0,8 - Faktor Reduksi Kekuatan Geser As=Tul. tarik
sv 25 mm Spasing vertikal tulangan lentur As'=Tul. tekan

Desain:
Rasio Tulangan Tarik (r):
d hb-dc-db-1/2.dm 390,00 mm Tinggi Efektif Balok (1 lapis)
β1 28 ≤ f'c ≤ 55 Mpa 0,82 SNI-03-2847-2019 ps.22.2.2.4.1,
ρb 0.85*b1*(f'c/fy)*(600/(600+fy)) 0,04439 Rasio tulangan seimbang
ρmax 0.75*ρb 0,03329 Rasio tulangan maksimum
ρmin 1.4 / fy 0,00431 (*) Rasio tulangan minimum
0.5
(f'c) / (4*fy) 0,00434 SNI-03-2847-2019
m fy / (0.85*f'c) 12,024
2 6
Rn [Mu/(θ*b*d )] * (10 ) 0,871 Mpa Koefisien tahanan lentur
0.5
ρ (1/m)*[1- {1-(2*m*Rn)/fy} ] 0,00272 Rasio tulangan perlu
if r < r min : pakai rmin
if r > rmin : pakai r

Kontrol Tulangan Tunggal atau Rangkap:

ρ < ρmax 0,00272 < 0,03329 Ok Tul. Tunggal ! if ρ < ρmax : tulangan tunggal
if ρ > ρmax : tulangan rangkap

Jumlah Tulangan Lentur (Memanjang)

2
Tul. Lentur Tarik As= ρ * b* d 371,768 mm if ρ > ρmin As= ρ *b*d
2
Tul. Lentur Tekan As' = 0.50 As 185,884 mm if ρ < ρmin As = ρmin *b*d
Dipakai
2 2
1 As = 1 As 1/4*3.14*(dm) 200,96 mm
Tul. Lentur Tarik n= AS/(1As) Bawah 1,850 bh 2 D22 1 Baris
Baris 1 3 bh
Baris 2 0 bh
Tul. Lentur Tekan n'=As'/(1As) Atas 0,925 bh 2 D22 1 Baris

Kontrol Jumlah Baris Tulangan Lentur Tarik :

n= Jumlah Tulangan Lentur Terpasang 3 bh
ns = Jumlah spasi tulangan lentur 2 bh
sv = Spasing vertikal lapis tul. Lentur (minimum) 25 mm SNI 2847-2019
Kontrol :
(2*dc + 2*db + n*dm + ns*sv) < bb
Kontrol : 202 < 350 OK, Dipakai 1 baris

Kontrol Tulangan Tarik Leleh atau Belum Leleh

ey fy / Es 0,00163 Regangan Leleh Baja Tulangan
ecu 0,0030 Regangan Ultimit Beton Tekan
2
As pas. n*1/4*3,14*(dm) 401,92 mm² Luas tulangan lentur terpasang
a (As pas.*fy) / (0.85*f'c*b) 13,81 mm Tinggi blok tegangan tekan beton
c a / β1 16,78 mm Letak garis netral penampang beton
es [(d - c) / c ] * ec 0,06673 Regangan tarik tulangan lentur
Kontrol:
es > ey 0,06673 > 0,00163 OK ! Tul.Leleh es > = ey : Tul.Tarik Sudah Leleh
If es < ey : Tul.Tarik Belum Leleh
maka : Redisain Penampang

Kontrol Keruntuhan Tarik atau Tekan

ρpas As pas. /(b * d) 0,00294 Rasio tulangan terpasang
ρmax 0,03329
 ρmin 0,00431
Kontrol : ρmin < ρ < ρmax OK ! Keruntuhan Tarik (Daktail)

Kontrol Kekuatan Penampang

Mn As terpas.*fy*(d - a/2) 50,04 kNm Momen nominal
θ * Mn 40,03 kNm Kapasitas momen nominal
Mu 37,08 kNm Momen ultimit
Kontrol : θ * Mn > Mu OK ! Penampang Kuat

3. Tulangan Geser (Sengkang)

Data :
Vu 76,98 kN Gaya Geser Ultimit
bb 350 mm Lebar Balok
hb 450 mm Tinggi Balok
hki 550 mm Tinggi Kolom
dc 40 mm Selimut Beton Tarik
dc' 40 mm Selimut Beton Tekan
L 5000 mm Bentang Balok
Ln 4450 mm Bentang Bersih Balok
f'c 31,80 Mpa Mutu Beton
fy 325 Mpa Mutu Baja Tulangan Geser
dm 16 mm Diameter Tulangan Lentur
db 12 mm Diameter Tulangan Geser
θ 0,80 - Faktor Reduksi Kekuatan Geser

Desain:
A. Daerah Tumpuan (sepanjang 2hb)
Kontrol penampang diperbesar atau tidak
2hb 900 mm Daerah tulangan geser tumpuan
(diukur dari muka kolom)
d hb-dc-db-dm-1/2*sv 369,50 mm Tinggi efektif balok (2 baris)
Vc 1 / 6  f ' c .b . d 121,55 kN Gaya geser beton
Vu 76,98 kN Gaya geser ultimit
Vu1  2 . f 'c  486,19 kN
 .Vc   .  .b . d
 3 
 

Kontrol: Vu > Vu1

76,98 > 486,19 Tdk OK ! Penampang tidak perlu diperbesar

Kontrol perlu tulangan geser atau tidak

Vu 76,98 kN
0,5θVc 48,62 kN
Kontrol: Vu  0,5. .Vc
76,98 < 48,62 Tdk OK ! perlu tulangan geser

Kontrol perlu tulangan geser minimum atau desain

Vu 76,98 kN
θVc 97,24 kN
Kontrol: Vu   .Vc
76,98 < 97,24 OK! perlu tulangan geser minimum

Tulangan geser desain

Vs ( Vu/θ) - Vc -25,32 kN Gaya geser tul. Geser (sengkang)
Vsmin 1/3 √f'c .b .d 243,09 kN
Vsmax 2/3 √f'c .b .d 486,19 kN
Kontrol: Vs < Vsmin
-25,32 < 243,09 OK
if Vs < Vsmin : pakai Vs=Vsmin
Vs = Vsmin 243,09 if Vs > Vsmin : pakai Vs
if Vs > Vsmin : pakai Vsmax : redesain ulang
Dipakai tulangan geser (sengkang):
d hb-dc-db-1/2.dm 369,50 mm tinggi efektif balok (1 baris)
n 2 bh Jumlah kaki sengkang
db 12 mm Diameter sengkang
Av n*1/4*p*(db)2 226,19 mm
2 Luas sengkang
s ((Av*fy)/Vs)*d 111,74 mm Spasing sengkang

Smax d/4 92,38 mm(*) diambil yang terkecil

300 mm 300 mm
Kontrol:
s < Smax 111,74 < 92,38 Tdk OK ! Dipakai Smax 92,38 mm = 115
Jadi dipasang tulangan geser (sengkang) 10 - 92 mm

B. Daerah Lapangan (sepanjang L-2hb)

Kontrol perlu tulangan geser atau tidak
Ln 4450 mm
2hb 2*550 900 mm
(L-2hb) (6800-2*550) 4100 mm Daerah tulangan geser lapangan
Vu' 76,98 kN Dari SAP (Vu, x=2hb) (batang 57)
0,5θVc 48,62 kN
Kontrol: Vu '  0 , 5 . .Vc
76,98 < 48,62 Tdk OK ! Perlu tulangan geser

Kontrol perlu tulangan geser minimum atau desain

Vu' 76,98 kN
θVc 97,24 kN
Kontrol: Vu   .Vc
76,98 < 97,24 OK! perlu tulangan geser minimum
Tulangan geser desain
Vs' (Vu'/θ) - Vc -25,32 kN Gaya geser tulangan geser
Dipakai tulangan geser (sengkang):
d hb-dc-db-1/2.dm 369,50 mm tinggi efektif balok (2 baris)
n 2 bh Jumlah kaki sengkang
db 12 mm Diameter sengkang
2
Av n*1/4*p*(db)2 226,19 mm Luas sengkang
s ((Av*fy)/Vs')*d -1072,76 mm Spasing sengkang

Smax d/2 184,75 mm(*) diambil yang terkecil

600 mm 600 mm
Kontrol:
s < Smax -1072,76 < 184,75 OK! Dipakai Smax 184,75 mm = 230
Jadi dipasang tulangan geser (sengkang) 12 - 230 mm

4. Detail Penampang

3D16 2D16

12 12

45 45
10-115 23 10-230 23

2D16 2D16
35 35

Tumpuan Lapangan

Balok 35/55
1. Tulangan Lentur Tumpuan Kiri = Kanan (Akibat Momen Tumpuan Negatif)
Data :
Mu 137,20 kNm Momen Ultimit Tumpuan Negatif d = hb-dc-db-1/2*dm (1 baris )
bb 350 mm Lebar Balok db dm
hb 550 mm Tinggi Balok dc
dc 40 mm Selimut Beton Tarik
dc' 40 mm Selimut Beton Tekan Mu- As
f'c 31,8 MPa Mutu Beton
fy 325 MPa Mutu Baja Tulangan d hb
Es 200000 MPa Mod. Elastisitas Baja Tulangan
ecu
As'
0,0030 - Regangan Ultimit Beton Tekan
dm 16 mm Diameter Tulangan Lentur dc'
db 12 mm Diameter Tulangan Geser (Sengkang) bb
θ 0,8 - Faktor reduksi Kekuatan Lentur As=Tul. tarik
sv 25 mm Spasing vertikal tulangan lentur As'=Tul. tekan

Desain:
Rasio Tulangan Lentur (r):
d hb-dc-db-1/2.dm 490,00 mm Tinggi Efektif Balok (1 baris)
b1 28 ≤ f'c ≤ 55 Mpa 0,82 SNI-03-2847-2019 ps.22.2.2.4.1,
rb 0.85*b1*(f'c/fy)*(600/(600+fy)) 0,04439 Rasio tulangan seimbang
rmax 0.75*rb 0,03329 Rasio tulangan maksimum
rmin 1.4 / fy 0,00431 (*) Rasio tulangan minimum
0.5
(f'c) / (4*fy) 0,00434 SNI-03-2847-2019
m fy / (0.85*f'c) 12,024
2 6
Rn [Mu/(θ*b*d )] * (10 ) 2,041 Mpa Koefisien tahanan lentur
0.5
r (1/m)*[1- {1-(2*m*Rn)/fy} ] 0,00654 Rasio tulangan perlu
if r < r min : pakai rmin
if r > rmin : pakai r

Kontrol Tulangan Tunggal atau Rangkap:

r < rmax 0,00654 < 0,03329 Ok Tul. Tunggal ! if r < rmax : tulangan tunggal
if r > rmax : tulangan rangkap

Jumlah Tulangan Lentur (Memanjang)

As = ρmin* b * d
2
Tul. Lentur Tarik 738,7692 mm if r > rmin As = r*b*d
2
Tul. Lentur Tekan As' = 0,50As 369,3846 mm id r < rmin As = rmin*b*d
Dipakai
2 2
1 As = 1 As' 1/4*3,14*(dm) 200,96 mm
Tul. Lentur Tarik n = As/(1As) Atas 3,676 bh 4 D22 1 baris
Baris 1 4 bh
Baris 2 0 bh
Tul. Lentur Tekan n' = As'/(1As) Bawah 1,838 bh 2 D22 1 baris

Kontrol Jumlah Baris Tulangan Lentur Tarik :

n = jumlah tulangan lentur terpasang 4 bh terbanyak
ns = jumlah spasi tulangan lentur 3 bh
sv = spasing vertikal lapis tul. Lentur (minimum) 25 mm SNI 2847-2019
Kontrol :
(2*dc + 2*db + n*dm + ns*sv) < bb
Kontrol : 243 < 350 OK! Dipakai 1 Baris

Kontrol Tulangan Lentur Leleh Atau Belum Leleh

ey fy / Es 0,001625 Regangan Leleh Tulangan Lentur
ecu 0,0030 Regangan Ultimit Beton Tekan
2
Aspas. n*1/4*3,14*(dm)² 803,84 mm Luas Tulangan Lentur Terpasang
a (Aspas.*fy) / (0.85*f'c*b) 27,61461 mm Tinggi Balok Tegangan Tekan Beton
c a / b1 33,55942 mm Letak Garis Netral Penampang Beton
es [(d - c)/c]*ecu 0,040803 Regangan Tarik Tulangan Lentur
Kontrol :
es > ey 0,04080 > 0,001625 Ok! Tul.Leleh if es >= ey Tul. Lentur Leleh
If es < ey Tul. Lentur Belum Leleh
(Redesain Penampang)

Kontrol Keruntuhan Tarik atau Tekan

ρpas As pas. /(b * d) 0,00469 Rasio tulangan terpasang
ρmax 0,03329
ρmin 0,00431
Kontrol : ρmin < ρ < ρmax OK ! Keruntuhan Tarik (Daktail)

Kontrol Kekuatan Penampang

Mn As terpas.*fy*(d - a/2) 124,40 kNm Momen nominal
θ * Mn 99,52 kNm Kapasitas momen nominal
Mu 137,20 kNm Momen ultimit
Kontrol : θ * Mn > Mu Tidak OK ! Penampang Tidak Kuat

2. Tulangan Lentur Lapangan(Akibat Momen Lapangan Positif)

Data:
Mu 79,70 KNm Momen Ultimit Lapangan Positip d = hb-dc-db-1/2*dm (1 baris )
bb 350 mm Lebar Balok
hb 550 mm Tinggi Balok dc
dc 40 mm Selimut Beton Tarik As'
dc' 40 mm Selimut Beton Tekan Mu+
f'c 31,80 Mpa Mutu Beton
fy 325 Mpa Mutu Baja Tulangan Geser d hb
Es 200000 Mpa Mod. Elastisitas Baja Tulangan
As
ecu 0,0030 - Regangan Ultimit Beton Tekan
dm 16 mm Diameter Tulangan Lentur dc'
db 12 mm Diameter Tulangan Geser db bb dm
θ 0,8 - Faktor Reduksi Kekuatan Geser As=Tul. tarik
sv 25 mm Spasing vertikal tulangan lentur As'=Tul. tekan

Desain:
Rasio Tulangan Tarik (r):
d hb-dc-db-1/2.dm 490,00 mm Tinggi Efektif Balok (1 baris)
β1 28 ≤ f'c ≤ 55 Mpa 0,82 SNI-03-2847-2019 ps.22.2.2.4.1,
ρb 0.85*β1*(f'c/fy)*(600/(600+fy)) 0,04439 Rasio tulangan seimbang
ρmax 0.75*ρb 0,03329 Rasio tulangan maksimum
ρmin 1.4 / fy 0,00431 (*) Rasio tulangan minimum
0.5
(f'c) / (4*fy) 0,00434 SNI-03-2847-2019 (ambil terbesar)
m fy / (0.85*f'c) 12,024
2 6
Rn [Mu/(θ*b*d )] * (10 ) 1,186 Mpa Koefisien tahanan lentur
0.5
ρ (1/m)*[1- {1-(2*m*Rn)/fy} ] 0,00373 Rasio tulangan perlu
if r < r min : pakai rmin
if r > rmin : pakai r

Kontrol Tulangan Tunggal atau Rangkap:

ρ < ρmax 0,00373 < 0,03329 Ok Tul. Tunggal ! if ρ < ρmax : tulangan tunggal
if ρ > ρmax : tulangan rangkap

Jumlah Tulangan Lentur (Memanjang)

Tul. Lentur Tarik As= ρmin * b* d 738,769 mm
2
if ρ > ρmin As= r *b*d
2
Tul. Lentur Tekan As' = 0.50 As 369,385 mm if ρ < ρmin As = ρmin *b*d
Dipakai
2 2
1 As = 1 As 1/4*3.14*(dm) 200,96 mm
Tul. Lentur Tarik n= AS/(1As) Bawah 3,676 bh 4 D22 1 Baris
Baris 1 2 bh
Baris 2 0 bh
Tul. Lentur Tekan n'=As'/(1As) Atas 1,838 bh 2 D22 1 Baris

Kontrol Jumlah Baris Tulangan Lentur Tarik :

n= Jumlah Tulangan Lentur Terpasang 4 bh terbanyak
ns = Jumlah spasi tulangan lentur 2 bh
sv = Spasing vertikal lapis tul. Lentur (minimum) 25 mm SNI 2847-2019
Kontrol :
(2*dc + 2*db + n*dm + ns*sv) < bb
Kontrol : 218 < 350 OK, Dipakai 1 baris

Kontrol Tulangan Tarik Leleh atau Belum Leleh

ey fy / Es 0,00163 Regangan Leleh Baja Tulangan
 ecu 0,00300 Regangan Ultimit Beton Tekan
2
As pas. n*1/4*3,14*(dm) 803,84 mm² Luas tulangan lentur terpasang
a (As pas.*fy) / (0.85*f'c*b) 27,61 mm Tinggi blok tegangan tekan beton
c a / β1 33,56 mm Letak garis netral penampang beton
es [(d - c) / c ] * ec 0,04080 Regangan tarik tulangan lentur
Kontrol:
es > ey 0,04080 > 0,00163 OK ! Tul.Leleh es > = ey : Tul.Tarik Sudah Leleh
If es < ey : Tul.Tarik Belum Leleh
maka : Redisain Penampang

Kontrol Keruntuhan Tarik atau Tekan

ρpas As pas. /(b * d) 0,00469 Rasio tulangan terpasang
ρmax 0,03329
ρmin 0,00431
Kontrol : ρmin < ρ < ρmax OK ! Keruntuhan Tarik (Daktail)

Kontrol Kekuatan Penampang

Mn As terpas.*fy*(d - a/2) 124,40 kNm Momen nominal
θ * Mn 99,52 kNm Kapasitas momen nominal
Mu 79,70 kNm Momen ultimit
Kontrol : θ * Mn > Mu OK ! Penampang Kuat

3. Tulangan Geser (Sengkang)

Data :
Vu 103,40 kN Gaya Geser Ultimit
bb 350 mm Lebar Balok
hb 550 mm Tinggi Balok
hki 650 mm Tinggi Kolom
dc 40 mm Selimut Beton Tarik
dc' 40 mm Selimut Beton Tekan
L 6490 mm Bentang Balok
Ln 5840 mm Bentang Bersih Balok
f'c 31,80 Mpa Mutu Beton
fy 325 Mpa Mutu Baja Tulangan Geser
dm 16 mm Diameter Tulangan Lentur
db 12 mm Diameter Tulangan Geser
θ 0,80 - Faktor Reduksi Kekuatan Geser

Desain:
A. Daerah Tumpuan (sepanjang 2hb)
Kontrol penampang diperbesar atau tidak
2hb 2*600 1100 mm Daerah tulangan geser tumpuan
(diukur dari muka kolom)
d hb-dc-db-1/2.dm 490,00 mm Tinggi efektif balok (1 baris)
Vc 1 / 6  f ' c .b .d 161,19 kN Gaya geser beton
Vu 103,40 kN Gaya geser ultimit
Vu1  2 . f 'c  644,74 kN
 .Vc   .  .b . d
 3 
 

Kontrol: Vu > Vu1

103,40 > 644,74 Tdk OK ! Penampang tidak perlu diperbesar

Kontrol perlu tulangan geser atau tidak

Vu 103,40 kN
0,5θVc 64,47 kN
Kontrol: Vu  0,5. .Vc
103,40 < 64,47 Tdk OK ! perlu tulangan geser

Dipasang tulangan geser (sengkang) praktis

n 2 bh Jumlah kaki sengkang
db 12 mm Diameter sengkang
Smax d/2 245,00 mm(*) diambil yang terkecil
600 mm 600 mm
Dipakai Smax= 245,00 mm = 110
Jadi dipasang tulangan geser (sengkang) 12 - 110 mm

B. Daerah Lapangan (sepanjang L-2hb)

Kontrol perlu tulangan geser atau tidak
Ln 5840 mm
2hb 2*600 1100 mm
(L-2hb) (6800-2*600) 5390 mm Daerah tulangan geser lapangan
Vu' gaya geser lapangan 11,451 kN Dari SAP (Vu, x=2hb) (Batang 56)
0,5θVc 64,47 kN
Kontrol: Vu '  0 , 5 . .Vc
11,45 < 64,47 OK! Tidak perlu tulangan geser

Dipasang tulangan geser (sengkang) praktis

n 2 bh Jumlah kaki sengkang
db 12 mm Diameter sengkang
Smax d/2 245,00 mm(*) diambil yang terkecil
600 mm 600 mm
Dipakai Smax= 245,00 mm = 265
Jadi dipasang tulangan geser (sengkang) 12 - 220 mm

4. Detail Penampang
4D16 2D16
 12 12

55 55
43 12-220 43
12-110

2D16 4D16
35 25

Tumpuan Lapangan