Rusdiana S.
Prodi Sipil Univ Muhammadiyah Jember
:
IDENTITAS PIPA
BAHAN BAKU PIPA
DIAMETER NOMINAL PIPA
KELAS KEKUATAN PIPA
TAHUN PEMBUATAN
STANDART YANG DIPAKAI (SNI, ISO, JIS, ASTM,
B.S. DLL )
1 Pahat *) - V - - - V
2 Gregaji Besi V - V - V -
3 - V - - - V Pahat *)
Rantai Tekan Tidak di
4 V - V - V V rekomendasi kan
Roda Potong
5 Mesin Potong AW - V - V - V
6 Cuter Line - V - V - -
7 Mesin Las - V - V - -
Pengukuran & pemotongan pipa
Xm Xm
a b
L=Xm–(a+b)
PALU DAN PAHAT DIGUNAKAN UNTUK
A. SEMUA PIPA BESI TUANG ABU-ABU
B. PIPA DUCTILE
ALAT POTONG DENGAN TEGANGAN
DIGUNAKAN UNTUK :
a. PIPA BESI TUANG
b. PIPA ACP
GERGAJI TANGAN
DIGUNAKAN UNTUK SEMUA PIPA DENGAN DIAMETER KECIL
ALAT PEMOTONG BERODA
DIGUNAKAN UNTUK :
A. PIPA BESI ABU-ABU
B. PIPA DUCTILE
C. PIPA BAJA
DIGUNAKAN UNTUK :
GALVANIS IRON PIPE
PVC
ABRASIVE WHEEL
(RODA PENGASAH )
DIGUNAKAN UNTUK SEMUA
JENIS PIPA
JENIS SAMBUNGAN PIPA
.
SAMBUNGAN KAKU (RIGID)
sambungan yang penyambungannya tidak boleh ada
penyimpangan dari as pipa (hasil
penyambungannya kedua pipa dalam satu
sumbu) dan tidak dapat bergeser baik ke arah
horizontal maupun vertikal.
SAMBUNGAN FLEKSIBEL
sambungan ke dua pipa dapat bergerak atau pipa
dapat menyimpang dari sumbu pipa maksimum
10⁰ ke arah vertikal atau horizontal, tergantung
jenis bahan pipa dan diameter pipa yang
disambung.
JENIS SAMBUNGAN
RIGID FLEXIBLE
SPIGOT
SOCKET
FLENS/FLANGE
DRAT / ULIR
SAMBUNGAN ANTARA PIPA
DENGAN PIPA
Ø Sambungan Sambungan
No Jenis Pipa (mm) Fleksibel Kaku Catatan
PJ MJ CJ LS DT FM
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
15 – 300 - - - V - - Metode
1 PVC Penyambungan
50 - 700 V - - - - - PJ = Push-on joint
15 - 150 - - - - V - MJ = Mechanical
2 GI joint
100 - 150 - - - - - V CJ = Compression
joint
15 – 100 - - V - - -
LS = Las
3 PE
63 – 600 - V - V - - panas/dingin
DT = Drat/ulir
75 – 2000 V - - - - V FM= Flange mur
4 Ductile baud
75 - 2600 - V - - - V
6 AC 80 - 600 V - - - - -
SAMBUNGAN PIPA DENGAN FITTING
Sambungan Sambungan
Jenis Ø Fleksibel Kaku
No Catatan
Pipa (mm)
PJ MJ CJ LS DT FM
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
15 – 50 - - - - V - Fitting :
1 PVC Tee, Bend,
50 - 700 - - - - - V Reduser,
15 - 50 - - - - V - Flange,
2 GI Cap,
100 - 150 - - - - - V Clamp
Sadel,
15 – 100 - - V - - V
3 PE Repair
63 – 600 - V - - - V Socket dan
gabungan.
75 – 2000 - V - - - V
4 Ductile
75 – 2600 - V - - - V
5 Baja 32,5 – 2100 - - - - - V
6 AC 80 - 600 - - - - - V
3. PIPA DENGAN FASILITAS LAINNYA
No Ø Sambungan Sambungan
(mm) Fleksibel Kaku
Jenis
Catatan
Pipa PJ MJ CJ LS DT FM
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
15 – 300 - - - - V V Fasilitas lainnya :
1 PVC Valve (Gate Valve,
50 - 700 - - - - - V Air Valve,
Buterfly Valve,
15 - 150 - - - - V V Boll Valve,
2 GI Check Valve,
100 - 150 - - - - - V
PRV,
15 – 100 - - - - - V Hydran
3 PE
63 – 600 - - - - - V Metode Penyambungan
PJ = Push-on joint
Ductil 75 – 2600 MJ = Mechanical joint
4 - - - - - V
e CJ = Compression joint
32,5 – 2100 LS = Las panas/dingin
5 Baja - - - - - V DT = Drat/ulir
FM= Flange mur baud
6 AC 80 - 600 - - - - - V
Type sambungan
FLEXIBLE JOINT
MECHANICAL JOINT
Type sambungan
FLEXIBLE JOINT
PUSH ON JOINT
Pemasangan Mechanical Joint
1 2
3 4
OTHER TYPE MECHANICAL JOINT
METHOD
PUSH ON JOINT
Beri
pelumas pd
RR dan
1 2 spigot
3 4
Mata Snei
SAMBUNGAN PVC
SOLVENT CEMENT
1. PASTIKAN KEDUA UJUNG PIPA, SPIGOT DAN
SOCKET DALAM KEADAAN BERSIH
2. BERI TANDA PADA UJUNG PIPA BAGIAN
SPIGOT TERHADAP PANJANG/KEDALAMAN
SOCKET
3. OLESKAN PELARUT DENGAN KUAS
SECUKUPNYA DAN MERATA PADA BAGIAN
SOCKET TERLEBIH DAHULU KEMUDIAN PADA
BAGIAN SPIGOT SAMPAI BATAS TANDA
4. MASUKKAN PIPA DENGAN ALAT PENARIK DAN
TAHAN SEKITAR SATU MENIT KEMUDIAN
LEPAS. PENYAMBUNGAN SELESAI
JENIS SAMBUNGAN
NO JENIS PIPA P.O.J MECH LAS SOLV FLENS/ DRAT COMPR
CEM BAUT ESION
1 STEEL - - v - v - -
2 DI/DCI v v - - - - -
3 GIP - - - - v v -
4 STAINLESS - - v - v - -
5 CUPPER - - v - - - v
6 PVC v - - v - - -
7 PE/HDPE - - v - - - v
8 ACP v - - - - - -
9 FIBERGLASS v - - - - - -
10 CONCRETE v - - - - - -
Fussion welding PE
ASESORIES PIPA
Untuk pipa diameter 400 mm atau lebih, air valve yang dipasang
harus bertipe ganda
BERFUNGSI UNTUK :
MENURUNKAN TEKANAN PADA
JARINGAN DISTRIBUSI SESUAI
DENGAN TEKANAN YANG
DIKEHENDAKI
Check Valve
Plug Valve
Clamp Saddle / Meter Air
Ferulle