integral

substitusi
 Menyiapkan saintis yang beriman dan bertakwa, kompeten dan mandiri

INTEGRAL SUBSTITUSI
Jika u = g(x) yang didefinisikan pada interval l mempunyai
invers x = g-1(u) dan fungsi-fungsi g dan g-1 keduanya
mempunyai derivatif yang kontinu pada intervalnya
masing-masing, dan f kontinu pada interval dimana g-1
terdefinisikan, maka :

 f {g ( x)}g '( x)dx   f (u ) du

UNIVERSITAS PAMULANG tabah.ibnubara@gmail.com

 Menyiapkan saintis yang beriman dan bertakwa, kompeten dan mandiri

Contoh :
Tentukan  x (3x 2  5)8 dx

du du
Penyelesaian : u  3x 2  5  6x  dx
dx 6x

u8
  x (3 x 2  5)8 dx   du
6

  x u 8 dx u9
 c
6.9
du
  xu 8

6x (3x 2  5)9
 c
54
UNIVERSITAS PAMULANG tabah.ibnubara@gmail.com
 Menyiapkan saintis yang beriman dan bertakwa, kompeten dan mandiri

6x2
Tentukan  3 5
dx
(4 x  9)
du du
3
u  4x  9  12 x 2 2
 dx
dx 12 x

6x2 u 5
 3 5
dx  du
(4 x  9) 2
6x 2 u 4
  5 dx  c
u 2.  4

6 x 2 du 1
 5   4 c
u 12 x 2 8u

1 1
  5 du  3 4
c
2u 8(4 x  9)
UNIVERSITAS PAMULANG tabah.ibnubara@gmail.com
 Menyiapkan saintis yang beriman dan bertakwa, kompeten dan mandiri

LATIHAN
8
1.  3( x  2) dx 9
6.  4
dx
( x  3)

8x2
2.  2 x(5 x  2) dx
2 7
7.  3 11
dx
( x  2)
4
3.  x 2 (2 x 3  1) 4 dx 8.  dx
5x  2
x 1
4.  x 2 x 2  1 dx 9.  2 4
dx
( x  2 x  2)

eln( x )
5.  e 4 x dx 10.  dx
x
UNIVERSITAS PAMULANG tabah.ibnubara@gmail.com
 integral
substitusi

edisi trigonometri
 Menyiapkan saintis yang beriman dan bertakwa, kompeten dan mandiri

Contoh :
Tentukan  x cos( x 2  5) dx

du du
Penyelesaian : 2
u  x 5  2x  dx
dx 2x

cos u
  x cos( x 2  5) dx  du
2
sin u
  x cos u dx  c
2
du  12 sin( x 2  5)  c
  x cos u
2x

UNIVERSITAS PAMULANG tabah.ibnubara@gmail.com

 Menyiapkan saintis yang beriman dan bertakwa, kompeten dan mandiri

Tentukan  sin( 12 x ) dx

du 1
u x 1
2  2du  dx
dx 2

  sin( 12 x ) dx  2  sin u du

  sin u dx  2.  cos u  c

  sin u 2du  2 cos( 12 x)  c

UNIVERSITAS PAMULANG tabah.ibnubara@gmail.com

 Menyiapkan saintis yang beriman dan bertakwa, kompeten dan mandiri

Tentukan  sin(8 x) dx

du du
u  8x 8  dx
dx 8

1
  sin(8 x) dx   sin u du
8

1
  sin u dx    cos u  c
8

du cos(8 x)
  sin u  c
8 8

UNIVERSITAS PAMULANG tabah.ibnubara@gmail.com

 Menyiapkan saintis yang beriman dan bertakwa, kompeten dan mandiri

Tentukan  sin 3 x cos x dx

du
u  sin x  cos x
dx
du
 dx
cos x

  sin 3 x cos x dx u4
 c
4
  u 3 cos x du
cos x
sin 4 x
 c
4
  u 3 du
UNIVERSITAS PAMULANG tabah.ibnubara@gmail.com
 Menyiapkan saintis yang beriman dan bertakwa, kompeten dan mandiri

Tentukan  cos 2 x sin x dx

du
u  cos x   sin x
dx
du
 dx
 sin x

  cos 2 x sin x dx u3
  c
3
du
  u sin x
2

 sin x cos3 x
 c
3
   u 2 du

UNIVERSITAS PAMULANG tabah.ibnubara@gmail.com

 Menyiapkan saintis yang beriman dan bertakwa, kompeten dan mandiri

latihan
cos x
1.  cos 5 x dx 8.  cos 5 x sin x dx 15.  dx
sin 4 x
sin x
2.  x sin x 2 dx 9.  tg 5 x sec 2 x dx 16.  3
dx
cos x
tg x
3.  x cos(1  x 2 ) dx 10.  cotg 4 x cosec 2 x dx 17.  3
dx
cos x
cotg x
4.  x tg( x  5) dx
2 3
11.  e sin x
cos x dx 18.  dx
sin 2 x
sin 2 x
5.  sec 2 (3 x  2) dx 12.  10sin x cos x dx 19.  dx
4  cos 2 x
cos3 x sin(ln x)
6.  cosec(5 x  7) dx 13.  4e sin 3 x dx 20.  dx
x
tg(3 x  2)
7.  sin 6 x cos x dx 14.  sin 5 2 x cos 2 x dx 21.  dx
cos(3 x  2)
UNIVERSITAS PAMULANG tabah.ibnubara@gmail.com