30
45
60
90
120
135
150
180
210
225
240
270
300
315
330
sin
x
cos
x
tg x
AOB =.......
AB 2 = ( x2 x1 ) 2 + ( y2 y1 ) 2
= (.....................) 2 +(..........................) 2
= ......
= .....
= .....
AB 2 = 2 2 (................................+.................................)
......(1)
........(2)
cos( ) =..........
cos( + ) = cos( ( ))
Karena sin ( ) = sin dan cos( ) = cos , maka :
cos( + ) =..........
Matematika
XI IPA Smt 1
-33-
: cos
15 !
15 =
sin( + ) = cos( 90 ( + ))
= cos( 90 ) )
= .....
sin( + ) =............
sin( ) = sin( + ( ))
= .....
= .....
sin( ) =............
: sin
165
165 = ..
tg( + ) =
sin
, maka:
cos
sin( + )
cos( + )
= ......
Jika pembilang dan penyebut dibagi cos cos , maka :
= ......
tg( + ) =.........
tg ( ) = tg ( + ( ))
= .....
Karena tg ( ) = tg , maka :
Matematika
XI IPA Smt 1
-34-
tg( ) =.........
Jawab
8
5
dan sin =
, maka tentukan cos( )
10
13
8
= .... maka y = ......
10
5
=.....
13
maka x = .....
cos =.....
= ......
Jadi cos( ) =........
LATIHAN SOAL
1.
b. sin
75o
d. cos 195o
105o
e. tg 225o
c. cos
165o
f. tg 15o
2. Sederhanakan !
a.
tg 79 o tg19 o
1 + tg 79 o tg19 o
3. Jika cos =
3
12
dan sin =
,
5
13
a. sin( )
dan
b. cos( + )
o
4. Jika sin x = sin ( x + 45 ) , buktikan tg x =
o
5. Jika tg 4 = p , maka buktikan tg
2 +1
p 1
139 o = p +1
6. Buktikan :
o
o
a. cos( 270 + a ) = sin a
o
o
b. sin(180 + a ) = sin a
o
c. tg ( 360 a ) = tg
7. Jika + =
ao
3
dan cos cos =
maka tentukan cos ( ) !
6
4
Matematika
cos x + sin x
!
cos x sin x
XI IPA Smt 1
-35-
sin 2 = sin( + )
= ..
sin 2 =............
cos 2 = cos( + )
= ......
= .......
.....(*)
cos 2 =........
= ........
cos 2 =........
= ........
Jadi
cos 2 =........
= .........
= ...........
tg 2 = tg ( + )
= .........
tg 2 =.............
: sin =
................................
sin 22 ,5 = ...............
Jawab
3
, maka tentukan tg 2
5
3
= ..... maka x = ........
5
tg =........ =...........
tg 2 =........
: sin =
Matematika
XI IPA Smt 1
sin =
cos =
...........................
..........................
tg= ...........................
-36-
LATIHAN SOAL
1.
b. sin 67,5o
c. sin112
1
2
d. cos157
1
2
, maka tentukan :
2
a. sin 2x
b. cos 2x
c. tg 2x
3. Tunjukkan :
a.
sin 2 sin 2
= tg ( )
cos 2 + cos 2
b.
sin 2a
= tg a
1 + cos 2a
b. tg (2a+2b)
7. Buktikan bahwa
1 + sin 2 x cos 2 x
= tan x
1 + sin 2 x + cos 2 x
2n
1 + n2
2ab
c2
.............
= ..........
(-)
..............
= ............
2 cossin =.........
Matematika
XI IPA Smt 1
+/-
-37-
cos( + ) =......... ..
cos( ) =...........
(+)
............
+/-
= ..............
2 coscos =.............
(-)
...............
= ................
Contoh 1: Hitung
Jawab
4 sin 15 cos 45
2.2........................
2[..................................................................]
2[.......................................]
.......
= .........
LATIHAN SOAL
1.
cos15 sin 75
b.
d.
cos 45 cos15
c. 4 sin 52
f.
1
1
cos 7
2
2
1
sin 15o sin 45o
2
2. Nyatakan sebagai bentuk penjumlahan dan pengurangan sinus dan kosinus, lalu sederhanakan
dari :
a. cos( x + ) cos( x )
b. 4 sin(
c.
1
1
1
1
x + y ) sin( x y )
2
2
2
2
1
sin( x + 2 ) cos( x 2 )
2
3. Buktikan :
a. 2 cos( x +
b.
) cos( x
) = cos 2 x
Matematika
XI IPA Smt 1
-38-
.....(*)
a + b = dan a b = , maka :
a+b=
a+b=
Jika
a b =
.............
a b =
..............
Contoh 1: Tentukan
Jawab
cos 75 cos15
LATIHAN SOAL
1.
b.
3
2
3
2
a. sin( + p) + sin( p)
3. Buktikan !
Matematika
XI IPA Smt 1
c.
-39-
o
o
a. sin 105 + sin 15 =
1
6
2
1
b.
c.
d.
sin 5a sin 3a
= tga
cos 5a + cos 3a
Matematika
e.
sin 2 sin 2
= tg ( )
cos 2 + cos 2
f.
sin ( x y )
cos x cos y
4
. Tentukan nilai cos 3x + cos x !
3
XI IPA Smt 1