Laporan Kasus Besar Kulit Neurodermatitis Sirkumskripta

Disusun Oleh: Corrina Giovani 406127078

Kepaniteraan Kulit dan Kelamin, R ! "usada #0 eptem$er % 2 &ovem$er 201# 'a(ultas Kedo(teran )niversitas *arumana+ara

KEPANITERAAN KLINIK STATUS ILMU PENYAKIT KULIT DAN KELAMIN RUMAH SAKIT RS HUSADA

&ama &,-

: Corrina Giovani : 406127078

*anda *an+an .......!

Dr! /em$im$in+ 0 /en+u1i : dr! "endri( Kunta, sp!KK ....... I! IDENTITAS PASIEN &ama 3enis Kelamin )mur 2lamat /e(er1aan : *n! 2

: 4a(i5la(i : 82 *ahun : 3l! *a6i$ &o! 1#2 R* 0010R7 01, 3a(arta : *ida( 8e(er1a

tatus /er(a9inan : udah meni(ah

II! ANAMNESIA 2lloanamnesa dari ana( pasien dan autoanamnesa dari pasien pada tan++al : O(to$er 201#, 1am 10!00 7,8 Kelu"an Utama Kelu"an Tam#a"an : Gatal pada (edua pun++un+ (a(i dan per+elan+an (a(i! :5

Ri$a%at Pen%akit Sekaran& /asien men+eluh +atal pada (edua pun++un+ dan per+elan+an (a(i! Gatal le$ih serin+ pada malam hari sehin++a serin+ men++aru(! Gatal sudah se1a( ;1 tahun lalu hilan+ tim$ul! Gatal tida( dipi<u oleh ma(anan atau sedan+ $er(erin+at! Rasa +ataln6a le$ih dominan daripada n6eri, rasa n6eri atau perihn6a tim$ul setelah men++aru(!

/asien $er(ata di (eluar+a ana(n6a 1u+a menderita hal 6an+ sama! /asien memili(i ri9a6at hipertensi dan tida( teratur minum o$at! Ri9a6at dia$etes melitus, aler+i ma(anan 0 o$at, dan asma disan+(al! /asien tida( sedan+ men+(onsumsi o$at apapun, han6a 1amu +odo(! /asien sudah $ero$at (e do(ter di$eri(an o$at minum dan salep, tetapi tida( ada per$ai(an! Ri$a%at Pen%akit Da"ulu /asien se$elumn6a pernah menderita +atal seperti ini, sudah $ero$at lalu sem$uh, namun se(aran+ +atal tim$ul la+i!

III! STATUS 'ENERALIS Keadaan umum Kesadaran tatus +i=i *ensi uhu 8erat $adan : : : : : : 8ai( Compos mentis 8ai( 160080 mm"+ 2>e$ris 7: (+

I(! STATUS DERMAT)L)'I Distri$usi 4o(asi ?>loresensi : Re+ional : Kedua pun++un+ dan per+elan+an (a(i! : /la( dan li(eni>i(asi den+an $atas tida( 1elas 9arna <o(lat, tepi lesi eritema

(!

PEMERIKSAAN PENUN*AN' *ida( dila(u(an pemeri(saan penun1an+

(I!

RESUME eoran+ la(i5la(i $erumur 82 tahun, datan+ den+an (eluhan +atal pada (edua pun++un+ dan per+elan+an (a(i se1a( ; 1 tahun lalu 6an+ hilan+ tim$ul! Gatal terasa terutama pada malam hari, tida( 9a(tu $er(erin+a, +atal mem$uat pasien men++aru( hin++a perih! 2ler+i o$at atau ma(anan @5A, asma @5A, "ipertensi @BA tida( ter(ontrol,

Dia$etes melitus @5A! /asien sudah $ero$at di$eri o$at minum dan salap se$elumn6a namun tida( ada per$ai(an! Distri$usi 4o(asi ?>loresensi : Re+ional : Kedua pun++un+ (a(i dan per+elan+an (a(i! : /la( dan li(eni>i(asi den+an $atas tida( 1elas 9arna

<o(lat0hiperpi+mentasi, tepi lesi eritema (II! DIA'N)SIS Dia+nosis Ker1a Dia+nosis 8andin+ : &eurodermatitis sir(ums(ripta : /soriasis, Dermatitis atopi(

(III!

PENATALAKSANAAN a! &on5medi(amentosa *ida( men++aru( (eti(a +atal

$! -edi(amentosa istemi( 52ntipruritus : "idro(si=in oral 2: m+ #C1 *opi(al alap 58etamethasone valerate 0,1 D 54i(uor (ar$onis deter+ens 2D 5Camphora 1D

I+!

PR)'N)SIS

a! 2d vitam $! 2d 'un<tionam <! 2d Kosmeti(am d! 2d sanationam

: 2d $onam : 2d $onam : 2d $onam : 2d $onam

Analisa Kasus
Dari alloanamnesis dan autoanamnesis didapat(an $ah9a seoran+ la(i5la(i $erusia 82 tahun datan+ den+an (eluhan +atal pada (edua pun++un+ (a(i dan se(itar per+elan+an (a(i! Gatal 6an+ dirasa(an pasien harus di<ari pen6e$a$n6a apa(ah ada pen6a(it men6ertai atau meman+ dise$a$(an (arena (elainan atopi(! Gatal terse$ut $isa dise$a$(an (arena (adar eosino>il 6an+ tin++i mende+ranulasi(an sel mast 6an+ $erisi histamin dan mem$eri(an e>e( pruritus! Gatal le$ih serin+ pada malam hari sehin++a serin+

men++aru(!, dise$a$(an (arena pada malam hari pasien tida( mela(u(an a(tivitas sehin++a le$ih ter(onsentrasi pada rasa +atal, dan (ein+inan untu( men++aru( le$ih $esar! Gatal sudah se1a( ;1 tahun lalu hilan+ tim$ul, dise$a$(an (elainan neurodermatitis ini san+at $er+antun+ pada stress emosional dan psi(is sehin++a (adan+ lesi mun<ul atau mem$ai(! Gatal tida( dipi<u oleh ma(anan atau sedan+ $er(erin+at, men6in+(ir(an dia+nosa $andin+ seperti dermatitis atopi( dan in>e(si 1amur! Rasa +ataln6a le$ih dominan daripada n6eri, rasa n6eri atau perihn6a tim$ul setelah men++aru(, perih setelah men++aru( dise$a$(an (arena adan6a erosi pada (ulit sehin++a men++anti rasa +atal men1adi rasa n6eri! /asien $er(ata di (eluar+a 2na(n6a 1u+a menderita hal 6an+ sama, hal ini men1elas(an $ah9a dermatitis dapat $erasal dari endo+en dan dapat diturun(an se<ara +eneti(! /asien se$elumn6a pernah menderita +atal seperti ini, sudah $ero$at lalu sem$uh, namun se(aran+ +atal tim$ul la+i, pen6a(it ini $erlan+sun+ se<ara (roni( pro+resi> ter+antun+ pada >a(tor5>a(tor 6an+ men<etus(an!

/ada status dermatolo+i(us ditemu(an distri$usi re+ional han6a ditemu(an pada suatu $a+ian sa1a! 4esi pada pun++un+ (a(i pada se(itar per+elan+an (a(i 6aitu daerah e(stremitas $a9ah adalah predile(si (has pada neurodermatitis! ?>loresensi lesi $erupa pla( dan li(eni>i(asi den+an $atas tida( 1elas 9arna <o(lat, tepi lesi eritema! 8entu( lesi 6an+ (has pla( dan li(eni>i(asi dise$a$(an (arena +aru(an $erulan+ dan ter1adi peru$ahan (ola+en pada $a+ian super>isial dermis men6e$a$(an pene$alan (ulit!

/en+o$atan pada pasien ini di$eri(an se<ara topi(al dan sistemi(! /en+o$atan topi(al di$eri(an vehi(ulum salap (arena da6a penetrasin6a le$ih tin++i pada (ulit te$al! /en+o$atan topi(al di$eri(an <ampuran 8etamethasone valerate 0,1 D, 4i(uor (ar$onis deter+ens 2D dan Camphora 1D satu sampai dua (ali sehari di+una(an selama (uran+ dari dua min++u untu( men<e+ah e>e( lo(al dan sistemi( 6an+ le$ih parah! /ro+nosis pada pen6a(it ini $ai( 1i(a dio$ati den+an ade(uat dan ter+antun+ dari (etaatan pasien dalam $ero$at dan si(lus +atal5+aru( 6an+ ter1adi!

NEUR)DERMATITIS NUMULARIS &ama lain neurodermatitis sir(ums(ripta ialah li(en simple(s (roni(us, istilah 6an+ pertama (ali dipa(ai oleh Eidal, oleh (arena itu 1u+a dise$ut li(en Eidal!

/eradan+an (ulit (ronis, +atal, sir(ums(rip, ditandai den+an (ulit te$al dan +aris (ulit tampa( le$ih menon1ol @li(eni>i(asiA men6erupai (ulit $atan+ (a6u, a(i$at +aru(an atau +oso(an 6an+ $erulan+5ulan+ (arena $er$a+ai ran+san+an prurito+eni(! I! Etiopato&enesis /ruritus memain(an peran sentral dalam tim$uln6a pola rea(si (ulit $erupa li(eni>i(asi dan prur+o nodularis! "opotesis men+enai pruritus dapat oleh (arena adan6a pe6a(it6an+ mendasari seperti +a+al +in1al (ronis, o$stru(si saluran empedu, lim>oma "od+(in, hipertiroidia, pen6a(it (ulit seperti dermatitis atopi(, aspe( psi(olo+i( dan te(anan emosi! /ada pruri+o nodularis 1umlah eosino>il menin+(at, ?osino>il $erisi protein F dan protein (atatoni( 6an+ dapat menim$ul(an de+ranulasi sel mas! 3umlah sel 4an+erhans 1u+a $ertam$ah $an6a(! ara> 6an+ $erisi CGR/ @<al<itonin +ene5related peptideA dan / @ u$stan<e /A, $ahan imunorea(ti>, 1umlahn6a di dermis $ertam$ah pada pruri+o nodularis, tetapi tida( pada neurodermatitis sir(ums(ripta! sara> p7: pada mem$ran sel men+hasil(an hiperplasi neural! II! 'e,ala klinis /enderita men+eluh +atal se(ali, $ila tim$ul malam hari dapat men++an++u tidur! Rasa +atal meman+ tida( terus menerus, $iasan6a pada 9a(tu tida( si$u(, $ila mun<ul sulit ditahan untu( tida( di+aru(! /enderita merasa ena( $ila di+aru(G setelah lu(a $aru hilan+ rasa +ataln6a untu( sementara! 4esi $iasan6a tun++al, pada a9aln6a $erupa pla( eritematosa, sedi(it edematosa, lam$at lan edema dan eritema men+hilan+, $a+ian ten+ah $ers(uama dan mene$al, li(eni>i(asi dan e(s(oriasiG se(itarn6a hiperpi+mentasi, $atas den+an (ulit normal tida( 1elas! Gam$aran (linis dipen+aruhi 1u+a oleh lo(asi dan laman6a lesi! &eurodermatitis tida( $iasa pada ana(, tetapi pada usia de9asa (e atasG pun<a( insiden pada usia antara #0 hin++a :0 tahun! 7anita le$ih serin+ menderita daripada pria! 4eta( lesi dapat tim$ul dimana sa1a, tetapi 6an+ $iasa ditemu(an ialah di s(alp, ten+(u(, sampin+ leher, len+an $a+ian e(stensor, pu$is, vulva lutut, tun+(ai $a9ah lateral, per+elan+an (a(i $a+ian depan, dan pun++un+ (a(i! &eurodermatitis di daerah ten+(u( / dan CGR/ melepas(an histamin dari sel mas 6an+ selan1utn6a a(an memi<u pruritus! ?(spresi >a(tor pertum$uhan <h9an dan sel perineurum menin+(at, mun+(in ini

@li<hen nu<haeA umumn6a han6a pada 9anita! 8erupa pla( (e<il di ten+ah ten+(( atau dapat meluas hin++a (e s(alp! 8iasan6a s(uaman6a $an6a( men6erupai psoriasis! Eariasi (linis &! dapat $erupa pruri+o nodularis, a(i$at +aru(an atau (ore(an tan+an penderita 6an+ $erulan+5ulan+ pada suatu tempat! 4esi $erupa nodus $er$entu( (u$ah, permu(aan men+alami erosi tertutup (rusta dan s(uama, lam$at laun men1adi (eras dan $er9arna le$ih +elap @hiperpi+mentasiA! 4esi $iasan6a multipelG lo(alisasi terserin+ di e(stremitasG $eru(uran mulai $e$erapa milimeter sampai 2 <m! III! Histopatolo&i 8erupa orto(eratosis, hiper+ranulosis, a(antosis den+an rete rid+es meman1an+ teratur! 8erse$u(an sel radan+ lim>osit dan histiosit di se(itar pem$uluh darah dermis $a+ian ats, >i$ro$las $ertam$ah, (ola+en mene$al! /ada pruri+o nodularis a(antosis pada $a+ian ten+ah le$ih te$al, menon1ol leih tin++i dari permu(aan, sel <h9an $erproli>erasi, dan terlihat hiperplasi neural! Kadan+ terlihat (rusta 6an+ menutup se$a+ian epidermis! I( ! Dia&nosis 8erdasar(an +am$aran (linis! 8iasan6a tida( terlalu sulit, namun perlu dipi(ir(an (emun+(inan pern6a(it (ulit lain 6an+ mem$eri(an +e1ala pruritus, misaln6a li(en planus, li(en amilooidosis, psoriasis, dan dermatitis atopi(! (! Pen&o#atan! e<ara umum perlu di1elas(an (epada penderita $ah9a +aru(an a(an memper$uru( (eadaan pen6a(itn6a, oleh (arena itu harus dihindari! )ntu( men+uran+i rasa +atal dapat di$eri(an antipruritus, (orti(osteroid topi(al atau intralesi, produ( ter! 2ntipruritus dapat $erupa antihistamin 6an+ mempun6ai e>e( sedati> @<ontoh: hidro(si=in 2: % :0 m+, di>enhidramin, prometa=inA atau tranHuili=er! Dapat pula di$eri(an se<ara topi(al (rim doCepin :D dalam 1an+(a pende( @ma(simum 8 hariA! Korti(osteroid 6an+ dapat dipa(ai $iasan6a $erpotensi (uat, $ila perlu ditutup den+an penutup impermea$leG (alau masih tida( $erhasil dapat di$eri(an se<ara sunti(an intralesi! alep (orti(osteroid dapat pula di(om$inasi den+an ter 6an+ mempun6ai e>e( anti5in>lamasi! Korti(osteroid atau preparat tar seperti (om$inasi :D tar dari $atu $ara dalam =in< o(sida pasta ditam$ah den+an (orti(osteroid (elas ,,, lalu di tutup per$an (edap air

seperti daerah pada len+an dan tan+an 1u+a men<e+ah supa6a tida( mudah di+aru( ! Korti(osteroid den+an pema(aian ditutup per$an rapat dapat di$iar(an selama 24 1am! Dapat 1u+a di+una(an per$an (ain @)nna 8ootA di$eri(an pasta =in< oCida dan dililit(an pada daerah li(eni>i(asi luas seperti paha! /er$an terse$ut dapat di$iar(an selama satu min++u! *riamsinolon intralesi le$ih e>e(ti> untu( lesi (e<il @# m+0mlG dosis le$ih tin++i men6e$a$(an atro>iA! 2da pula 6an+ men+o$ati den+an )E8 dan /)E2! /erlu di<ari (emun+(inan ada pen6a(it mendasari! (I! Komplikasi /asien den+an neurodermatitis <enderun+ men+alami >ase tidur &on5Rapid ?6e -ovement @&R?-A ter+an++u dan menin+(atn6a arousal indeC (arena men++aru( malam hari! (II! Pro&nosis

8er+antun+ pen6e$a$ pruritus, dan status psi(olo+i( penderita! ?(saser$asi a(ut dapat dise$a$(an (arena stress emosional!

D2'*2R /) *2K2 1! D1uanda 2! ,lmu /en6a(it Kulit dan Kelamin! ?disi (e56! 3a(arta: /ener$it 'a(ultas Kedo(teran )niversitas ,ndonesia! 2011!
2. 7ol>>

K, 4o9el 2G,

tephen ,K, 8ar$ara 2G, 2m6

/, David 34,

editors!'it=patri<(Is Dermatolo+6 in +eneral medi<ine! 7t"ed! Ne$ York M-'ra$ Hill. /001!