MTE3107 PERANCANGAN DAN PENGAJARAN MATEMATIK

TAJUK 1

1.1

PERANCANGAN PELAJARAN MATEMATIK

SINOPSIS

Tajuk ini menyediakan satu kesempatan bagi pelajar untuk merancang

pengajaran matematik yang berkesan. Pelajar akan tahu bagaimana untuk
merancang skema pengajaran tahunan atau semester dan juga merancang
rancangan pengajaran harian dengan format yang betul. Pelajar juga akan
tahu pentingnya pengurusan bilik darjah matematik yang berkesan dan
pentingnya komunikasi yang berkesan di dalam bilik darjah. Pada akhir
modul ini pelajar perlu tahu membezakan pengajaran mikro dan makro.

1.2

HASIL PEMBELAJARAN
Pada akhir tajuk ini, anda dijangkakan akan dapat:
(1)

menerangkan kurikulum matematik sekolah rendah

(2)

menyediakan skop dan urutan tajuk dari kurikulum matematik

(3)

menghasilkan rancangan tahunan/semester dan rancangan

pengajaran harian (RPH) dengan format yang betul

(4)

mengetahui kepentingan pengurusan bilik darjah dan komunikasi dalam

pengajaran dan pembelajaran matematik yang berkesan

(5)

membezakan antara pengajaran mikro dan makro

MTE3107 PERANCANGAN DAN PENGAJARAN MATEMATIK

1.3

KERANGKA TAJUK

Merancang
Pengajaran
matematik
Semakan
kurikulum
Matematik
Sekolah
Rendah

1.4

Menyediakan
skema kerja
untuk tahunan/
semester dan
harian

Pengurusan
dan
Komunikasi
bilik darjah

Pengajaran
mikro
dan makro

KANDUNGAN

1.4.1 SEMAKAN KURIKULUM MATEMATIK SEKOLAH RENDAH

Sebagai seorang guru matematik, anda mesti mengetahui dan memahami

kurikulum matematik sekolah rendah sebelum merancang pengajaran. Kurikulum
matematik merupakan panduan rasmi yang mesti diikuti oleh semua guru
matematik.

Kurikulum

matematik

digubal

oleh

Bahagian

Pembangunan

Kurikulum Kementerian Pelajaran Malaysia dengan objektif-objektif yang

tertentu. Matlamat Kurikulum matematik sekolah rendah adalah untuk membina
pemahaman murid tentang konsep nombor, kemahiran asas dalam pengiraan,
memahami idea matematik yang mudah dan berketrampilan dan boleh
mengaplikasikan pengetahuan serta kemahiran matematik secara berkesan dan
bertanggungjawab dalam kehidupan seharian.

Aktiviti 1.4.1
Dapatkan Kurikulum dan Huraian Sukatan Matematik Sekolah Rendah (KBSR)
2
atau Dokumen Standard (KSSR) tahun Satu hingga tahun Enam. Sediakan skop
dan urutan tajuk matematik sekolah rendah dari tahun 1 hingga tahun 6

MTE3107 PERANCANGAN DAN PENGAJARAN MATEMATIK

1.4.2

Menyediakan Skema Kerja untuk Tahunan/Semester dan

Rancangan Pengajaran Harian

Sebelum sesuatu pengajaran matematik dapat dilaksanakan secara berkesan

guru perlu merancang dan menyediakan skema kerja untuk satu tahun atau satu
semester. Berdasarkan skema kerja tahunan/ semester, guru merancang dan
menyediakan rancangan pengajaran harian (RPH).

RANCANGAN TAHUNAN/SEMESTER

Rancangan tahunan/ semester ialah dokumen bercetak yang disediakan oleh

guru atau panitia matematik sekolah berdasarkan kurikulum matematik

bagi

mencapai hasil pembelajaran yang telah ditetapkan. Rancangan tahunan/

semester perlu menunjukkan agihan tajuk mengikut minggu.

Aktiviti 1.4.2 (1)

Kumpulkan rancangan tahunan matematik di sekolah anda dari tahun 1
hingga tahun 6. Kongsi dengan rakan kelas anda dan simpan dalam folio

RANCANGAN PENGAJARAN HARIAN (RPH)

3

MTE3107 PERANCANGAN DAN PENGAJARAN MATEMATIK

Rancangan pengajaran harian merupakan satu dokumen yang penting bagi

seseorang guru. RPH adalah langkah-langkah kerja yang perlu dilaksanakan
oleh seorang guru dikelas bagi mencapai hasil pembelajaran yang ditetap. RPH
sepatutnya mengandungi apa yang guru akan buat, bagaimana untuk
melaksanakannya dan jangkaan apayang pelajar akan laksanakan semasa
proses pengajaran dan pembelajaran.

RPH yang dirancang dengan rapi dan teliti dapat meningkatkan kualiti
pengajaran dan mengurangkan masalah disiplin dalam bilik darjah. RPH
hendaklah disediakan lebih awal sebelum sesi pengajaran berdasarkan format
tertentu. Perkara-perkara berikut perlu ada dalam RPH:
1. Tajuk
2. Hasil Pembelajaran
3. Pengetahuan sedia ada
4. Media pengajaran
5. Set induksi
6. Perkembangan isi pelajaran
7. Penilaian
8. Penutup

Aktiviti 1.4.2 (2)

Sediakan nota ringkas tentang kepentingan rancangan pengajaran
harian kepada guru. Simpan nota anda dalam folio.

Terdapat beberapa perkara yang perlu diberi pertimbangan oleh guru semasa
menyediakan RPH. Perkara-perkara tersebut ialah:
4

MTE3107 PERANCANGAN DAN PENGAJARAN MATEMATIK

1.

Hasil pembelajaran

2.

Peruntukan masa

3.

Pengetahuan sedia ada murid

4.

Saiz kelas

5.

Media pengajaran

6.

Tahap keupayaan murid

7.

Kemahiran berfikir dan nilai murni

8.

Pendekatan pengajaran

CONTOH RANCANGAN PENGAJARAN HARIAN KBSR:

Rancangan Mengajar Harian Berdasarkan
PENDEKATAN INKUIRI PENEMUAN
Topik
Kemahiran
Tahun
Masa

Ukuran Panjang
Memahami hubungkait antara unit ukuran
panjang
4
1 jam

A. Hasil Pembelajaran
Selepas aktiviti pembelajaran murid boleh menyatakan:
i.
ii.

hubungan antara 1 cm dengan unit mm iaitu 1 cm = 10 mm dan

10mm = 1 cm
menyatakan ukuran dalam mm jika diberi ukuran dalam cm dan
sebaliknya dengan menggunakan pembaris dalam sengatan cm

dan mm
B. Media Pengajaran : Pembaris meter, pembaris sentimeter(30 sentimeter &
300 milimeter), LCD, Laptop, lembaran kerja
C. Kaedah : Inkuiri penemuan

MTE3107 PERANCANGAN DAN PENGAJARAN MATEMATIK

D. Aktiviti : Mengukur benda konkrit di dalam kelas menggunakan pembaris

E. Pengetahuan sedia ada: Murid boleh mengukur objek dalam unit cm dan
mm.
Set Induksi (5 minit) :
1. Guru menayangkan 2 batang pen berwarna merah dan biru yang sama
panjang disukat dengan klip kertas dan getah pemadam masingmasing. (Gambar: pen merah bersamaan panjang 6 klip kertas. Pen
biru bersamaan panjang 2 batang getah pemadam)
2. Soalan Guru:
Berapakah panjang pen merah?
Berapakah panjang pen biru?
Adakah pen merah dan pen biru sama panjang?
Apakah kesimpulan yang anda boleh buat mengenai hubungan
panjang klip kertas dan getah pemadam?
(panjang 6 klip kertas = panjang 2 getah pemadam)
3. Guru menayangkan 1 batang getah pemadam dengan 3 klip kertas di
sebelahnya. Guru membimbing murid membuat kesimpulan hubungan
antara panjang getah pemadam dan klip kertas
1 batang pemadam = ______ klip kertas
4. Soalan guru: Apakah hubungan antara unit cm dan mm?

Perkembangan
Langkah 1 (20 minit) Tahap Konkrit
1. Bahagikan murid kepada 3 kumpulan kecil (4-5 orang satu
kumpulan)
2. Murid mengenal pasti benda konkrit yang hendak diukur (ukuran
panjang meja, ukuran lebar buku teks, ukuran panjang pemadam
papan tulis, dan lain lain)
3. Edarkan pembaris meter , pembaris sentimeter dan pembaris
milimeter kepada setiap kumpulan. Kertas kosong untuk
merekodkan bacaan hasil ukuran yang diperolehi.
Contoh rekod murid:
Kumpulan

Sentimeter

Milimeter

(cm)

(mm)

MTE3107 PERANCANGAN DAN PENGAJARAN MATEMATIK

Pemadam
papan tulis
Panjang meja

90

60

600

4. Setiap kumpulan mengukur panjang setiap objek yang telah mereka

kenal pasti dalam kumpulan masing-masing dan merekodkan
bacaan ukuran objek yang mereka perolehi dalam unit yang
berasingan.

Langkah 2 (10 minit) Tahap Semi Konkrit

5. Setiap kumpulan membentangkan hasil ukuran yang diperolehi di
hadapan kelas dengan unit ukuran yang mereka gunakan.
6. Murid membandingkan hasil ukuran dalam unit yang berbeza pada
benda konkrit yang sama.
7. Murid mendapati hasil ukuran pada benda konkrit yang sama
mempunyai nombor dan unit yang berbeza.

Langkah 3 (10 minit) Tahap abstrak

1. Guru memberi penerangan tentang hubungkait antara unit ukuran
panjang yang digunakan dalam pengukuran. Contoh : Ukuran meja
murid 100mm = 10cm, ukuran pemadam papan tulis 7cm = 70mm.
Unit dan nombor berbeza tetapi nilai ukuran panjang adalah sama.
Guru memberi contoh contoh yang berkaitan.
2. Guru memberi garis AB panjang 1 cm yang dilukis pada sehelai
kertas kepada 2 kumpulan murid. setiap kumpulan dikehendaki
mengukur garis tersebut dalam unit cm dan mm.
3. Guru membimbing murid membuat kesimpulan bahawa
1cm = 10 mm dan 10 mm = 1 cm

MTE3107 PERANCANGAN DAN PENGAJARAN MATEMATIK

Penilaian
Langkah 4 (10 minit) Tahap abstrak
1. Murid diberi lembaran kerja dan menyelesaikan secara individu.
2. Lembaran kerja dibahagikan kepada tiga bentuk aras kecerdasan
iaitu cerdik, sederhana dan lemah.
3. Guru menyemak jawapan lembaran kerja yang diperolehi daripada
murid.

Penutup
1. Guru menayangkan video lagu bertajuk unit ukuran panjang. Guru
membimbing murid menyanyikan lagu yang ditayangkan.
2. Rumusan isi pelajaran daripada murid dengan bimbingan guru, guru
menegaskan

1 cm = 10 mm.

10 mm = 1 cm

Contoh latihan yang disediakan oleh guru bagi pelbagai tahap kebolehan murid.
Kumpulan cerdas :
Lukiskan garis mengikut unit panjang yang diberi dan ukur garis tersebut mengikut
unit yang dikehendaki:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

1cm = ________mm
12 cm =_______mm
45 cm =_______mm
68 mm=_______cm
70 mm = _______cm
5.2 cm = ______mm
18.6 cm = ______mm
8

MTE3107 PERANCANGAN DAN PENGAJARAN MATEMATIK

Kumpulan sederhana :
Selesaikan :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

5 m = ________cm
12 m=_______cm
56 cm= _______m
18 cm=______mm
260 cm=______mm
80 mm=______cm
50 mm=______cm

Kumpulan lemah :
Selesaikan :
1.
2.
3.
4.
5.

1 cm = _____mm
2 cm = ______mm
20 mm = _____cm
15cm = ______cm
40 mm = _____cm

CADANGAN RANCANGAN PELAJARAN HARIAN KSSR

1. Mata Pelajaran, Kelas dan Masa

2. Tema/Tajuk
3. Standard Pembelajaran (Kod Sahaja)
4. Objektif Pembelajaran
5. Elemen Merentas Kurikulum (EMK): Kreativiti dan Inovasi, Keusahawanan dan
TMK merupakan EMK yang diberi penekanan dalam KSSR. EMK sedia ada
seperti Bahasa, Sains dan Teknologi, Pendidikan Alam Sekitar, Nilai Murni dan
Patriotisme masih diterapkan dalam P&P
7. Bahan Bantu Belajar

MTE3107 PERANCANGAN DAN PENGAJARAN MATEMATIK

8. Aktiviti Pengajaran dan Pembelajaran : Fasa Persediaan, Fasa Imaginasi, Fasa

Perkembangan, Fasa Tindakan
9. Penilaian P&P
10. Refleksi:
i. Nyatakan bilangan murid yang mencapai objektif P&P
ii. Tindakan susulan (pemulihan, pengukuhan dan pengayaan)

CONTOH RANCANGAN PENGAJARAN HARIAN KSSR

RANCANGAN PELAJARAN HARIAN
(Tanpa Program LINUS - Numerasi)
Mata Pelajaran dan kelas :
Matematik Tahun Satu Damai
Topik
:
Nombor Bulat Hingga 100
Masa
:
60 minit
Standard Pembelajaran
:
1.1 (i) (a), (i)(b), (i)(c)
Objektif Pembelajaran:
Pada akhir pengajaran dan pembelajaran, murid dapat:
Menyatakan kuantiti secara
a. Kumpulan yang mempunyai banyak dan sedikit objek.
b. Membandingkan dua kumpulan secara padanan.
c. Pola berlainan dengan menggunakan dua kumpulan objek.
Aktiviti pengajaran dan pembelajaran:
Membezakan dua kumpulan objek banyak atau sedikit.
o Di luar bilik darjah
o Objek yang disediakan
o Kad gambar.
10

MTE3107 PERANCANGAN DAN PENGAJARAN MATEMATIK

Membuat padanan objek yang berbeza dari segi bentuk, warna dan saiz.
Membina kumpulan objek dengan susunan objek yang pelbagai.

Elemen Merentas Kurikulum (EMK):

Kreativiti (pelbagai pola) pemerhatian, membanding, membeza dan
memadan.
Alam sekitar (pokok bunga).
Bahan Bantu Belajar:
Alat pembilang (Sida, guli, kerusi), tumbuhan dan objek sekeliling sekolah.
Lembaran kerja.
Penilaian Pengajaran dan Pembelajaran:
Penilaian melalui pemerhatian semasa p&p dan perbincangan.
Refleksi:
5 daripada 36 murid yang belum mencapai objektif pembelajaran akan dibimbing
dalam kelas akan datang.
RANCANGAN PELAJARAN HARIAN
(Berserta Program LINUS - Numerasi)
Mata Pelajaran
:
Matematik Tahun Satu Damai
Tajuk
:
Tambah
Masa
:
60 minit
Standard Pembelajaran
:
2.1 (i), (ii) dan (iii)
Objektif Pembelajaran:
Pada akhir pengajaran dan pembelajaran, murid dapat:
a. Menyatakan pasangan nombor bagi kumpulan objek yang diberi.
b. Menyebut nombor bagi jumlah objek pasangan kumpulan yang diberi
c. Membina kombinasi dua nombor bagi jumlah objek yang diberi.
Aktiviti Pengajaran dan Pembelajaran:
Murid Perdana
1. Perbincangan mengenai:
o Dua kumpulan objek
o Bilangan dua kumpulan objek yang disatukan
o Kad gambar yang menunjukkan dua kumpulan objek.
2. Murid membina dua kumpulan objek dan menyebutkan jumlahnya.
3. Murid bina kombinasi dua nombor berdasarkan satu kumpulan objek.
Murid LINUS (Numerasi)
1. Soaljawab mengenai nilai lebih satu daripada suatu nombor
o Seorang murid masukkan sebiji bola ke dalam bakul.
o Soaljawab mengenai bilangan bola yang ada dalam bakul
11

MTE3107 PERANCANGAN DAN PENGAJARAN MATEMATIK

o Masukkan lagi sebiji bola ke dalam bakul.

(aktiviti berterusan untuk bilangan yang lain pula)
2. Bimbing murid menyebut lebih satu adalah nombor yang berikutnya.
3. Tunjuk dan sebut nombor lebih satu adalah nombor berikut berdasarkan garis
nombor.
Elemen Merentas Kurikulum (EMK):
Kreativiti (membina kumpulan objek, kombinasi dua nombor bagi satu
kumpulan objek)
Perbendaharaan kata merujuk situasi tambah.
Bahan Bantu Belajar:
Alat pembilang (cip plastik, pensel, blok asas), kad gambar. Kad garis nombor.
Penilaian Pengajaran dan Pembelajaran:
Penilaian melalui pemerhatian semasa P&P dan perbincangan.
Refleksi:
90% murid mencapai objektif pembelajaran. Murid yang belum menguasai
dibimbing melalui aktiviti pengukuhan.

Aktiviti 1.4.2.(3)
Pilih satu topik matematik sekolah rendah dan sediakan satu RPH untuk satu
jam pengajaran. RPH mestilah mengikut format yang telah ditetapkan dan
mengambil kira perkara-perkara di atas. Simpan RPH dalam folio.

1.4.3

PENGURUSAN BILIK DARJAH DAN KOMUNIKASI

Pengurusan dan komunikasi bilik darjah merupakan satu aspek yang penting ke
arah mewujudkan suasana pengajaran dan pembelajaran yang berkesan.

PENGURUSAN BILIK DARJAH

12

MTE3107 PERANCANGAN DAN PENGAJARAN MATEMATIK

Pengurusan bilik darjah bukan sahaja melibatkan pengawalan disiplin dan

tingkah laku murid di dalam bilik darjah ketika proses pengajaran dan
pembelajaran. Tetapi ianya juga berkaitan dengan pengurusan aktiviti-aktiviti
pengajaran dan pembelajaran secara konsisten.

Bagi tujuan mewujudkan suasana pengajaran dan pembelajaran yang kondusif,

guru perlu tahu dan memahami murid dari aspek tingkahlaku, kedudukan murid
dalam kelas, termasuklah nama murid. Guru perlu juga mengadakan dan
menguatkuasa peraturan dalam kelas.

Guru perlu mengawal masa bagi setiap aktiviti pengajaran dan pembelajaran
yang dirancang supaya apa yang dirancang dapat diselesaikan dalam masa
yang ditetapkan secara berkesan. Walaupun begitu guru perlu bersikap fleksible
dalam mengurus aktiviti pengajaran dan pembelajaran mengikut keupayan
murid untuk belajar.
Aktiviti 1.4.3(1)
Bincangkan faktor-faktor yang membawa kepada kewujudan kelas
matematik yang kondusif. Kongsikan dapatan anda dengan rakan
sekelas dan simpan dalam folio.

KOMUNIKASI DALAM BILIK DARJAH

Komunikasi adalah aspek yang penting dalam pengajaran dan pembelajaran

matematik. Komunikasi juga merupakan satu cara untuk guru dan murid
berkongsi idea dan menjelaskan konsep matematik. Proses komunikasi
membantu murid membina kefahaman konsep yang bermakna. Komunikasi
yang berkesan boleh membantu murid meningkatkan kemahiran berfikir.
13

MTE3107 PERANCANGAN DAN PENGAJARAN MATEMATIK

Guru perlu menggalakan

murid berbincang tentang idea-idea matematik

supaya murid dapat meneroka konsep-konsep matematik dari pelbagai

perspektif. Keadaan ini akan meningkatkan lagi pembentukan pemikiran
matematik dalam minda murid.

Ketika membuat RPH guru perlu merancang aktiviti-aktiviti yang menggalakan

murid-murid berkomunikasi sesama mereka dan guru. Aktiviti-aktiviti seperti
pembelajaran koperatif, pembentangan hasil kerja dan projek amat bersesuaian
bagi meningkatkan komunikasi di dalam bilik darjah.
Aktiviti 1.4.3 (2)
Rancangkan satu aktiviti matematik yang sesuai dijalankan dalam
bilik darjah di mana melibatkan komunikasi antara murid dan murid
serta murid dan guru.

1.4.4

PENGAJARAN MIKRO DAN MAKRO

Pengajaran mikro dan makro merupakan satu kaedah dalam latihan mengajar
kepada calon guru bukan dalam kelas sebenar.

PENGAJARAN MIKRO

Objektif utama pengajaran mikro adalah untuk menyediakan bakal guru dengan
suasana

pengajaran dalam bilik darjah. Sesi pengajaran mikro dijalankan

dalam kumpulan murid yang kecil 4 hingga 5 orang. Masa pengajaran mikro
adalah antara 10-15 minit. Kemahiran penyampaian pula difokuskan kepada

14

MTE3107 PERANCANGAN DAN PENGAJARAN MATEMATIK

satu aspek sahaja seperti set induksi, satu langkah aktiviti pengembangan atau
penutup.

Selepas sesi pengajaran mikro, bakal guru perlu membuat refleksi terhadap
pengajaran mereka. Refleksi ini bertujuan menambah baik pengajaran mereka
dari

semua

aspek

perancangan

dan

perlaksanaan

pengajaran

dan

pembelajaran.
PENGAJARAN MAKRO

Pengajaran makro mempunyai objektif yang sama dengan pengajaran mikro,

tetapi dalam situasi berbeza. Pengajaran makro merupakan sesi pengajaran
sebenar tetapi dikalangan rakan sebaya dan bukan dalam suasana bilik darjah
sebenar. Pengajaran mikro melibat bilangan murid yang ramai dan masa
mengikut kelas sebenar.

Aktiviti 1.4.4
Kumpulkan maklumat tentang kepentingan pengajaran mikro dan makro.
Dengan menggunakan pengurusan grafik yang sesuai, banding beza
pengajaran mikro dan makro.

15

MTE3107 PERANCANGAN DAN PENGAJARAN MATEMATIK

16