7/2/12
Fungsi Gamma &
Fungsi Beta
Tim Kalkulus I
11
7/2/12
Fungsi Gamma
Didefinisikan sebagai
1 1
0 0
( ) lim
b
n x n x
b
n x e dx x e dx
,
yang konvergen untuk n > 0.
Rumus berulang untuk fungsi Gamma adalah
(n+1) = n (n) = n! dimana (1) = 1.
22
7/2/12
Tabel nilai Fungsi Gamma
n (n)
1,00 1,0000
1,10 0,9514
1,20
0,9182
1,30 0,8975
1,40 0,8873
1,50 0,8862
1,60 0,8935
1,70
0,9086
1,80 0,9314
1,90 0,9618
2,00 1,0000
33
7/2/12
Grafik Fungsi
Gamma
44
7/2/12
Fungsi Faktorial
Definisi:
1
! , 1
n
k
n k n
atau
.( 1)!, 1
!
1, 0
n n n
n
n
'
atau
0
!
n x
n x e dx
atau Rumus Stirling
! 2
n
n
n
n n
e
55
7/2/12
Buktikan bahwa:
a. 0! 1
b. 1! 1
66
7/2/12
Untuk n = 1, 2, 3,
(2) = (1+1) = 1 (1) = 1!
(3) = (2+1) = 2 (2) = 2 * 1! = 2!
(4) = (3+1) = 3 (3) = 3 * 2! = 3! ...dst.
Secara umum (n+1) = n(n) = n !,
untuk n bil. bulat positif.
77
7/2/12
Bukti bahwa
( ) ( )
1 , 0 n n n n + >
( )
( ) ( ) ( ) ( )
( )
0 0
1
0
0
1
0
1 lim
lim |
lim , 0
M
n x n x
M
M
n x M x n
M
M
n M n x
M
n x e dx x e dx
x e e nx dx
M e n x e dx n n n
+
' )
+ >
' )
88
7/2/12
Bukti bahwa
( )
1 !, 1, 2, 3,... n n n +
( )
( )
( ) ( )
( ) ( )
( ) ( )
( ) ( )
( ) ( )
0 0
1 lim lim 1 1
1, 2, 3,... , 1
2 1 1 1,
3 2 2 2.1 2!,
4 3 3 3.2! 3!,
...
1 !
M
x x M
M M
e dx e dx e
n n n n
n n n n
+
+
99
7/2/12
Bukti bahwa
1
2
_
,
( )
2 2
2 2
2
2
1
1
2
0 0
2
0 0
2
2 2 2
0 0
/ 2
0 0
0
1 1
2
, 2
1 1 1 1
2 , 2
2 2
1
4 , tan
2
4 4
2 2
1
2
t t
y x
x y
r
r
t e dt e dt
t
t y dt ydy
e ydy e xdx
y x
y
e dxdy r x y
x
e
e rdrd
_
,
_ _
, ,
1
_ _
+
1
, ,
]
_
,
1010
7/2/12
Formula-formula terkait Fungsi Gamma:
12( 1)
( 1) 2 , 0 1
n n n
n n n e e
+
+ < <
( ) (1 ) ,0 1
sin
x x x
x
< <
( )
2 1
1
2 ( ) 2
2
x
x x x
_
+
,
( )
( )
( )
1
1 2
2
1 2 1
( ) ... 2
m mx m
x x x x m mx
m m m
_ _ _
+ + +
, , ,
/
1
1
1
( )
x x m
m
x
xe e
x m
_
+
' )
+ + + +
' )
Ini dinamakan Deret Asimtot Stirling untuk Fungsi Gamma.
( )
( )
( )
0
' 1 ln
' 1 1 1 1 1 1
... ...
1 2 1 1
x
e xdx
x
x x x n x n
_ _ _
+ + + + +
+ +
, , ,
1111
7/2/12
Contoh
(6) 5!
30
2 (3) 2.2!
3 1 1 3
(5/ 2) . ( )
2 2 2 4
1212
7/2/12
Hitunglah:
a.
( )
( )
5 / 2
1/ 2
b.
( ) ( )
( )
3 2,5
5, 5
c.
( )
( )
8
6
3
2
5
3
d.
( )
1/ 2
e.
( )
5 / 2
1313
7/2/12
Selesaikan integral di bawah ini
3 2
3 6 2
0 0
4
0 0
1
0
. .
. . 3
.
ln
x x
x z
a x e dx b x e dx
c x e dx d dz
dx
e
x
1414
7/2/12
Fungsi Beta
Didefinisikan sebagai
1
0
1 1
) 1 ( ) , ( dx x x n m B
n m
yang konvergen untuk m > 0 dan n > 0 .
B (m,n) = B (n,m).
1515
7/2/12
Dengan mengambil x = sin
2
, maka
2
0
1 2 1 2
cos sin 2 ) , ( d n m B
n m
Hubungan fungsi Beta dengan fungsi Gamma
) (
) ( ) (
) , (
n m
n m
n m B
+
1616
7/2/12
Bukti bahwa
( ) ( )
, , m n n m
( ) ( ) ( )
( ) ( )
1 1
1 1
1 1
0 0
1
1
1
0
1
, 1 1
1 ,
n m
m n
m
n
x y
m n x x dx y y dy
y y dy n m
1717
7/2/12
Bukti bahwa
( )
/ 2
2 1 2 1
0
, 2 sin cos
m n
m n d
( ) ( )
( ) ( )
2
1
1
1
0
/ 2
1 1
2 2
0
/ 2
2 1 2 1
0
sin
, 1
sin cos 2sin cos
2 sin cos
n
m
m n
m n
x
m n x x dx
d
d
1818
7/2/12
Bukti bahwa
( )
( ) ( )
( )
, , 0, 0
m n
m n m n
m n
> >
+
( )
( )
( ) ( )
( ) ( )
( )
( ) ( )
( )
( )
2
2
2 2
2 2
2
2
2 1 2 1
0 0
2 1
0
2 1 2 1
0 0
2 1 2 1
0 0
/ 2
2 1 2 1 2 1
0 0
2 1
0
, 2
2
4
4
cos , sin
4 cos sin
4
m z m x
n y
m x n y
x y
m n
m n m n
m n
z x m z e dz x e dx
n y e dy
m n x e dx y e dy
x y e dxdy
x y
m n e d d
e d
( ) ( )
( )
( ) ( ) ( ) ( )
/ 2
2 1 2 1
0
/ 2
2 1 2 1
0
cos sin
2 cos sin
, ,
m n
m n
d
m n d
m n n m m n m n
+
+ +
1919
7/2/12
Selesaikan
1
4 3
0
2
2
0
2
3 2
0
2
8
0
(1 )
2
sin cos
sin
x x dx
x
dx
x
d
d
2020