APPENDIKS A
PERHITUNGAN NERACA MASSA
=
=
a.
1 tahun =
1 hari
=
=
BM
90000
ton/tahun
330
hari
24
jam
1000
90,000
tahun
ton
11363.6364
kg/jam
1941.5756
kg/jam
Massa (Kg/jam)
Kmol/jam
28.05
1938.6633
69.1146
C2 H 6
0.0015
30
2.9124
0.0971
Br2
0.9900
0.0100
159.83
18.05
1922.1599
19.4158
3883.1513
12.0263
1.0757
82.3136
H2O
Total
Kebutuhan Bahan Baku
CH2=CH2
0.9985
1941.5756
=
=
1938.6633
69.1146
C2H6
0.0015
1941.5756
=
=
2.9124
0.0971
Br2
0.9900
11158.1610
H2O
0.01
11158.1610
=
=
=
=
11046.5794
69.1146
111.5816
6.1818
CH2=CH2 + Br
Yield Etilen (C2H4)
Yield Brom (C2H4)
:
:
97%
99%
Br2CH2Br2
APP A-2
1. Reaktor (R-110)
Fungsi: Untuk mereaksikan Etilen dan Brom untuk membentuk Etilen Dibromida
M3
M1
Ke Tangki Penampung
Br2 : 99 %
H2O : 1 %
Reaktor
M4
M2
CH2=CH2
Konversi reaksiC2H6 :
a.
: 99,85% CH2=CH2 + Br
: 0,15
%
97%
0.0971
69.2116
2.9124
1941.5756
BM
kmol/jam
Kg/jam
159.83
18
69.1146
6.1818
75.30
11046.5794
111.5816
11158.1610
total
b.
Br2CH2Br2
Kg/jam
1938.6633
total
H2O
kmol/jam
69.1146
C2 H 6
Brom
Komponen
Br2
Kolom Destilasi
69.115
67.138
1.9767
69.115
67.1379
1.9767
Br2CH2Br2
67.1379
67.1379
APP A-3
BM
jumlah
kg/jam
Ke Tangki
Penampung (M3)
CH2=CH2
28.05
1.9767
55.4458
55.4458
C2 H 6
30
0.0971
2.9124
2.9124
Br2
159.83
1.9767
315.9322
H2 O
18
187.88
6.1818
67.1379
2.0738
111.5816
12613.8647
58.3581
EDB
total
Neraca Massa Total
CH2=CH2
1938.6633
55.4458
C2 H 6
2.9124
2.9124
Br2
11046.5794
315.9322
H2 O
111.5816
111.5816
12613.8647
13041.3785
EDB
58.3581
Total
13099.7366
13099.7366
58.3581
APP A-4
:
:
75
1
C
atm
348.15
M6
M7
M8
M5
M9
Keterangan:
M5 = Bahan masuk kolom Destilasi
M8 = Produk Atas keluar kolom Destilasi
M10 = Produk Bawah keluar kolom Destilasi
a.
Aliran bahan masuk kolom distilasi
Komponen
M11
BM
kmol/jam
kg/jam
Br2
159.83
H2O
18.1
EDB
187.9
TOTAL
1.9767
6.1818
67.1379
75.2964
315.9322
111.5816
12613.8647
13041.3785
C
C
C
=
=
=
331.93
373.15
404.55
K
K
K
M10
xf
0.0242
0.0086
0.9672
1.0000
APP A-5
Untuk menentukan HK (Heavy Key) dan LK (Light Key) ditentukan dari beban
distilasi terendah
diperoleh beban distilasi terendah
D
=
=
721.6537
(Kusnarjo, 2010)
T
Sehingga ditentukan air sebagai LK (Light Key) dan EDB sebagai HK (Heavy Key),
Asumsi air yang keluar sebagai distilat
90% dan EDB yang keluar di bottom sebesar
90%
F =
D
+ B
F Xf = D
Xd + B Xb
Komponen
Feed . F
kmol/jam
Br2
H2 O
EDB
TOTAL
b.
xf
Distilat . D
kmol/jam
Bottom . B
kmol/jam
xd
1.9767
0.0263
1.9767
0.1387
6.1818
67.1379
75.2964
0.0821
0.8916
1.0000
5.5636
6.7138
14.2541
0.3903
0.4710
1.0000
0.6182
60.4241
61.0423
Menentukan suhu bubble point dan dew point pada kolom distilasi
Untuk mendapatkan komponen yang cocok untuk proses distilasi maka dilakukan
perhitungan trial dan error terhadap kondisi operasi dengan menggunakan
persamaan 11.5 a - 11.5 b halaman 498 (Coulson and Richardson)
Ki
xi 1
di mana, Ki = p* . P
Persamaan Antoine,
A
Antoine
B
15.8441
2582.32
-51.56
Komponen
Br2
H2 O
18.3036
3816.44
EDB
16.3303
3412.11
(apendiks C, hal 937, Coulson and Richardson)
ln p*
A-
B
CT
C
C
C
-46.13
-54.65
APP A-6
Dew Point
=
124.40 C
Perhitungan temperatur bottom
Bubble point =
132.67 C
Dew Point
=
133.20 C
Hasil perhitungan trial error untuk bubble point dengan sitem multi komponen feed,
distilat,dan bottom dapat dilihat pada tabel di bawah ini:
0.0821
0.8916
1
1660
574
2.1837
0.7549
0.0821
0.8916
1
2175
739.6
2.8624
0.9732
EDB
TOTAL
0.3903
0.4710
1
749
271
0.9855
0.3571
112.18
0.1793
0.6731
1
136.26
511.559
760
xi = yf/Ki
P sat . xi
0.0039
19.9515
0.0287
0.9162
1
62.3958
677.653
760
P sat. xf
0.3847
0.1682
1
P sat . xd
339.83
292.341
127.83
760
P sat . xi
105.392
APP A-7
H2 O
0.3903
0.4710
1
EDB
TOTAL
1709
590
2.2484
0.7759
0.1736
0.6071
1
0.9899
TOTAL
745
0.9807
296.642
357.966
760
P sat . xb
22.2121
0.9708
737.789
760
760
133.2
yb
0.0101
0.9899
1
EDB
TOTAL
c.
mmHg
C =
406.35
Psat
2228
756
K
Ki
xi = yb/Ki
2.9315577
0.9952
0.0035
0.9946
1
P sat . Xi
7.6966
752.303
760
Kc
Ki
KA
KB
KD
; A
, B
, C
, D
KC
KC
KC
KC
KC
Trial
8.8239
xf
1 q
i x iF
i
APP A-8
1 q
i x iF
i
Komposisi
xf
Br2
0.0263
9.0299
1.1507
H2 O
0.0821
0.8916
1
2.760
1.0000
-0.0374
-0.1140
1.00
EDB
TOTAL
Komposisi
xd
Br2
0.1387
9.0299
i xD
6.0786
H2 O
a.
0.3903
2.7598
-0.1776
EDB
0.4710
1.0000
-0.0602
TOTAL
1
5.8408
Rm
+
1=
5.8408
Rm
=
4.8408
Direncanakan refluks rasio
=
1.5
Rm
=
7.2612
Menghitung panas pada laju alir bagian atas dan laju alir bagian bawah
1. Mengitung laju alir bagian atas
Menghitung aliran masuk kondensor
V =
(R + 1) D
=
8.2612
14
=
117.7560 kmol/jam
M6
Komposisi
xd
kmol/jam
kg/jam
Br2
0.1387
16.3297
2609.9817
H2O
EDB
TOTAL
0.3903
0.4710
1
45.9623
55.4640
117.7560
829.6191
10420.5771
13860.1779
APP A-9
7.3
14
103.5019 kmol/jam
=
=
Komposisi
xd
Br2
H2O
EDB
TOTAL
M7
kmol/jam
kg/jam
0.1387
14.3531
2294.0495
0.3903
0.4710
1
40.3987
48.7502
103.5019
729.1956
9159.1907
12182.4358
0.3903
0.4710
1.0000
EDB
TOTAL
5.5636
6.7138
14.2541
100.4234
1261.3865
1677.7421
Br2
2294.0495
Br2
H2O
729.1956
EDB
9159.1907
H2 O
=
=
829.6191
10420.5771
M8
Br2
315.9322
H2O
=
=
=
100.4234
1261.3865
13860.1779
EDB
TOTAL
2.
TOTAL
13860.1779
Menghitung laju alir bagian bawah
Menghitung aliran masuk reboiler
L =
Lo
+
q.F
=
103.502 +
1
75.2964
=
178.7983
kmol/jam
Komposisi
xb
M11
kmol/jam
kg/jam
APP A-10
H2 O
0.0101
0.9899
1
EDB
1.8107
176.988
33463.9
32.6833
33252.4268
33285.1101
Komposisi
xb
H2 O
0.0101
0.9899
1
EDB
TOTAL
kmol/jam
kg/jam
1.1925
116.5635
0.9573
21.5251
21899.9486
21921.4737
xb
kmol/jam
kg/jam
0.0101
0.9899
1
0.6182
60.4241
61.0423
11.1582
11352.4782
11363.6364
32.6833
33252.4268
33285.1101
Keluar
Komponen
kg/jam
M9 menuju Destilasi (refluk)
H2 O
21.5251
EDB
21899.9486
Jumlah
21921.4737
M10 meninggalkan boiler
H2 O
Total
33285.1101
EDB
Jumlah
Total
11.1582
11352.4782
11363.6364
33285.1101
APP A-11
Br2
315.9322
Br2
H2 O
111.5816
12613.8647
13041.3785
H2 O
EDB
Jumlah
100.4234
EDB
1261.3865
Jumlah
1677.7421
M10 (produk utama )
H2 O
Total
kemurnian
EDB
Jumlah
Total
13041.3785
:
99.90
315.9322
11.1582
11352.4782
11363.6364
13041.3785
APP A-12
1
330
Br2CH2Br2
1
24
APP A-13
Ke Tangki Penampung
r2CH2Br2
r2CH2Br2
M4
Kolom Destilasi
APP A-14
jumlah
Ke Tangki
Ke Kolom
Penampung (M3) Distilasi (M4)
55.4458
2.9124
315.9322
58.3581
111.5816
12613.8647
13041.3785
58.3581
13041.3785
APP A-15
APP A-16
(Kusnarjo, 2010)
#VALUE!
99.97
Bottom . B
kmol/jam
xb
-
0.6182
60.4241
61.0423
0.0101
0.9899
1.0000
0.0015
3.00E-02
4.50E-02
0.045
APP A-17
P sat. xf
112.18
136.26
511.559
760
P sat . xi
19.9515
62.3958
677.653
760
P sat . xd
339.83
292.341
127.83
760
P sat . xi
105.392
APP A-18
296.642
357.966
760
P sat . xb
22.2121
737.789
760
760
25.0
298.2
P sat . Xi
7.6966
752.303
760
6960
0.6963226046
Komponen
H2O
EDB
TOTAL
yb
0.0009
1.0000
1.00
Psat
24
10
Ki
0.03
0.01
APP A-19
APP A-20
APP A-21
33285.1100831791
APP A-22
APP A-23
APP A-24
APP A-25
APP A-26
APP A-27
xb
0.0008
0.0088
0.99
1.00
APP A-28
APP A-29
Ki
0.03
0.01
xi = yb/Ki
0.0290
74.8728
P sat . xi
0.6840
760.00
APP A-30
APP A-31
APP A-32
APP A-33
APP B-34
APPENDIKS B
PERHITUNGAN NERACA PANAS
Kapasitas produksi Etilen Dibromida
Jumlah hari kerja
=
Jumlah waktu kerja perhari
=
Kapasitas produksi Etilen Dibromida
50000 ton/tahun
330
hari
24
jam
50,000 1000
tahun
ton
6313.1313
kg/jam
298.15
=
=
303.15
K
K Kal/jam.
1 tahun
1 hari
Suhu referensi
25
Suhu lingkungan
Satuan
30
=
=
=
=
Data Cp komponen:
Komponen
Konstanta CP
C7 H 8
a
-24.355
b
5.125.E-01
c
-2.7650.E-04
d
4.9111.E-08
N2
31.150
-0.01357
2.6796.E-05
-1.1680.E-08
H2
27.143
9.274.E-03
-1.3810.E-05
7.6451.E-09
C6 H 6
-33.917
4.744.E-01
-3.0170.E-04
7.1301.E-08
C8H10
-25.091
6.042.E-01
-3.3740.E-04
6.8203.E-08
21.823
6.06E-02
-4.9610.E-05
2
3
Dikutip dari Yaws L Carl, 1996; Cp = a+bT+cT +dT +eT4
1.8154.E-08
CH4
H2
T= 100C
Qsteam
T=320 C
T= 150 C
APP B-35
Qsteam
T=320 C
Keterangan:
H1
H2
Qsteam
Qloss
Panas keluar
H2 + Qloss
30
C =
100.0 C =
=
=
303.15
373.15
303.15
0.6614
Jumlah
373.15
0.6614
Jumlah
K
K
CpdT
H1 (kkal/jam)
144.4531
22.6067
145.8745
23.0598
45.6665
CpdT
H2 (kkal/jam)
2173.9602
340.2222
2188.4598
345.9509
686.1731
1%
=
=
=
1%
1%
45.6665
0.4567
kkal/jam
=
=
686.173
QSteam
640.963
H2
+
+
QLoss
0.4567
kkal/jam
APP B-36
515.999
kkal/kg
= 2158.90 kJ/kg =
Maka steam yang dibutuhkan
Q Steam
640.9632
515.9987
=
1.242
kg/jam
Neraca Panas Heater
Aliran Panas Masuk
Aliran Panas Keluar
Komponen
Energi kkal/jam
Komponen
Energi kkal/jam
H1
H2
45.6665
686.1731
QSteam
QLoss
640.9632
0.4567
=
Total
686.6297
Total
686.6297
H2
T=100 C
Qsteam
T=320 C
T=150
C
Keterangan:
H1
H2
Qsteam
Qloss
Panas keluar
H2 + Qloss
APP B-37
Direncanakan :
suhu bahan masuk
suhu bahan keluar
=
=
30
C =
100.0 C =
303.15
373.15
303.15
0.097
Jumlah
373.15
0.0971
Jumlah
K
K
CpdT
H1 (kkal/jam)
530.2865
8,759.8396
416.8286
9.6716
8,769.5112
CpdT
H2 (kkal/jam)
8868.9105
146,506.1522
7042.5441
163.4067
146,669.5590
1%
=
=
=
1%
1%
8,769.5112
87.6951
kkal/jam
=
=
146,669.559
QSteam
137,987.743
H2
QLoss
+
87.6951
kkal/jam
515.999
kkal/kg
= 2158.90 kJ/kg =
Maka steam yang dibutuhkan
Q Steam
137,987.7429
515.9987
=
267.419
kg/jam
Neraca Panas Heater
=
APP B-38
Total
146,757.2541
3. Reaktor (R-110)
Fungsi : Tempat terjadinya reaksi C7H8 dan H2
Total
146,757.2541
QLOSS
H1
T=350
H2
T= 350 C
C
Qsteam
H3
T= 350 C
T=150 C
T=320 C
Keterangan :
H1
: Panas yang terkandung pada bahan masuk reaktor
H2
: Panas yang terkandung pada bahan keluar atas reaktor
H3
Q1
Q2
HR
Qloss
=
=
=
=
C7 H 8
350
350
150
320
C6 H 6
+
C
C
C
C
623.15
623.15
423.15
593.15
C8H10
C6H6
H2
HR Total
=
=
=
=
Pada 298 K
K
K
K
K
APP B-39
HR Total
H298 total
Hp
total
Hr
total
Reaksi 1 :
Dari App A neraca massa diperoleh
2C7H8 berx
10.8587
C8H10 terbentuk
5.26646739
Kmol/jam
C6H6 terbentuk
5.26646739
Kmol/jam
Kmol/jam
H298
H298
(Hf C8H10
Hf
C6 H 6
(Hf 2C7H8 )
-11.663325
Reaksi 2 :
Dari App A neraca massa diperoleh
C7H8 berx
0.0000
Kmol/jam
C6H6 terbentuk
Kmol/jam
CH4 terbentuk
Kmol/jam
H2
H298
+ Hf C6H6 )
- (Hf 2C7H8 )
= (Hf C8H10
= (5,26647 x 17,96 + (5,26647 x 82,98)) - (10,8587 x 50,03)
=
0
APP B-40
Massa (Kmol/Jam)
Cp (KJ/Kmol.K)
0.0000
0.0000
Total
0.0000
T (K)
0
Massa (Kmol/Jam)
Cp (KJ/Kmol.K)
T (K)
0.0000
0.0000
N2
0.0000
0.0000
Total
3491.7510
APP B-41
H9
T=75 C
APP B-42
H9
T=75 C
T=125 C
Qsteam
T=135 C
Keterangan:
H8
H9
Qsteam
Qloss
Panas keluar
H9 + Qloss
=
=
45
75.0
C =
C =
318.15
348.15
K
K
1%
1%
H8 (kkal/jam)
42,051.5074
273.1949
862.0294
43,186.7317
H9 (kkal/jam)
110,043.7448
683.9677
2,155.1110
112,882.8235
APP B-43
=
=
1%
43,186.7317
431.8673
kkal/jam
QSteam
H9
QSteam
112,882.82
QSteam
70,127.9591
kkal/jam
QLoss
431.87
=
2158.9000 kJ/kg =
Maka steam yang dibutuhkan
364.65
Q Steam
70,127.9591
515.9987
135.9072
kg/jam
=
=
Q loss
70,127.9591
113,314.6908
431.8673
113,314.6908
H10
T=75
H13
H12
Qloss
H15
QR
APP B-44
H15
H14
H16
Keterangan:
H10
:
H11
H12
H13
H14
H15
H16
QLoss
QSteam
QPendingin
Direncanakan:
Suhu bahan masuk
75.00
=
=
99.59
27
C
C
= 372.74338 K
=
300.15 K
348.15
Data yang diperoleh dari perhitungan temperatur buble point dan dew point
Temperatur pada feed:
Buble point
123.4581
C =
396.6081
Dew point
132.3900
C =
405.5400
C =
372.7434
C =
397.5496
C =
405.8179
C =
406.3500
99.5934
Dew point
124.3996
132.6679
Dew point
133.2000
APP B-45
6.1818
67.1379
75.2964
EDB
TOTAL
0.0821
0.8916
1
5.5636
6.7138
14.2541
0.3903
0.4710
1
R m 1
i x D
Trial
= 2.3869
Umpan masuk kolom destilasi
Komposisi
xF
Br2
0.0263
9.030
H2 O
0.0821
0.8916
1
2.760
1.000
EDB
Jumlah
i x iF
i
0.0357
1 q
0.6075
-0.6429
0.000
xD
Br2
H2O
EDB
Jumlah
0.1387
0.3903
0.4710
1
9.030
2.760
1.000
Rm + 1
2.7370
Rm
1.7370
R m 1
=
=
i x D
0.1885
2.8882
-0.3396
2.7370
1.5
x
2.6056
Rm
0.6182
60.4241
61.0423
APP B-46
c. Menghitung panas pada laju alir bagian atas dan laju alir bagian bawah
CP, J/mol K
Komponen
a
b
c
d
Br2
27.143
9.274.E-03
-0.0000138
7.65.E-09
H2 O
EDB
31.150
-25.091
-1.36.E-02
6.042.E-01
2.680.E-05
-3.4.E-04
e
0
-1.2.E-08
6.8.E-08
0
0
Lo =
=
=
Lo
D
R x D
2.6056
x
37.1399
Komposisi
14.2541
kmol/jam
xD
kmol/jam
Br2
0.1387
5.1503
298.15
372.74
2661.5554
H2 O
0.3903
0.4710
1
14.4963
17.4932
37.1399
298.15
372.74
298.15
372.74
Jumlah
7541.3628
44304.2877
54507.2059
EDB
Jumlah
3.6056
51.3939
14.2541
kmol/jam
Panas vapor masuk kondensor, V
Tref
H11 kcal/jam
T
Komposisi
xD
Br2
0.1387
7.1270
298.15
H2 O
0.3903
0.4710
1
20.0600
24.2070
51.3939
298.15
397.55
298.15
397.55
Jumlah
EDB
Jumlah
kmol/jam
397.55
4912.8040
13912.3685
84477.2109
103302.3834
APP B-47
xB
H2 O
0.0101
0.9899
1
EDB
Jumlah
kmol/jam
1.1387
111.2976
112.4362
xB
H2 O
0.0101
0.9899
1
EDB
Jumlah
kmol/jam
0.5205
50.8735
51.3939
298.15
405.82
298.15
405.82
Jumlah
850.4567
83626.0351
84476.4918
( 1 -1 )
Panas vapor keluar reboiler,
V
Tref
H
kcal/jam
T
15
298.15
405.82
298.15
405.82
Jumlah
388.7389
38224.9782
38613.7171
0.0263
1.9767
298.15
H2 O
0.0821
0.8916
1
6.1818
67.1379
75.2964
298.15
396.61
298.15
396.61
Jumlah
EDB
Jumlah
396.61
1349.6077
4246.6230
231790.9530
237387.1836
0.1387
1.9767
298.15
372.74
1021.4916
H2 O
0.3903
0.4710
1
5.5636
6.7138
14.2541
298.15
372.74
298.15
372.74
Jumlah
2894.3371
17003.7627
20919.5913
EDB
Jumlah
APP B-48
0.0101
0.9899
1
EDB
Jumlah
0.6182
60.4241
61.0423
298.15
405.82
298.15
405.82
Jumlah
461.7179
230876.9195
231338.6373
QR
20919.5913
QR
14871.0451
231338.6373
QC
H12 + H11 + QC
54507.2059
= 27875.5862
2. Menghitung panas steam pada reboiler
QR
= 14871.0451
20919.5913
kcal/jam
QC
QR
14871.0451
QR
42746.6312
kcal/jam
27875.5862
=
m =
m x
0.9988 kJ/kg K
1134.7979 kg/jam
372.7434
QR
38613.7171
QR
185475.8626
1% [ H15 + H16 ]
1%
[
38613.7171
2699.5235
kkal/jam
=
=
Sehingga:
QR
= 185475.8626
QLoss
231338.6373
QLoss
231338.6373
APP B-49
=
=
185475.8626
188175.3862
+ 2699.5235
kkal/jam
T
P
=
=
=
=
=
=
=
135 oC
313.18
2158.9
515.9987
kPa
kJ/kg
kkal/kg
QR
188175.3862
515.9987
364.6819
kg/jam
Jumlah
H14
42746.6312
H16
231338.6373
QC
27875.5862
280133.8148
280133.8148
Jumlah
Aliran Panas Kondensor
H12
103302.3834
54507.2059
H13
20919.5913
QC
27875.5862
103302.3834
103302.3834
Jumlah
Aliran Panas Reboiler
H15
84476.4918
38613.7171
APP B-50
QR
188175.3862
Total
272651.8780
H16
231338.6373
QLoss
2699.5235
272651.8780
Total
Q pendingin
T= 28 C
Q loss
H17
T= 99,3100 C
H18
T=30 C
T = 55 C
Keterangan:
H17
H18
QLoss
QPendingin
Direncanakan:
Suhu bahan masuk
Suhu produk keluar
Suhu pendingin masuk
Suhu pendingin keluar
Menghitung panas bahan masuk
Cp =
H2
H1
H =
=
=
=
99.593
30
28
55
dH H
T2
T1
a(T2 T1 )
C p dT
C
C
o
C
=
=
=
372.74
303
301.15
328.15
(Joule/mol K)
=
T2
T1
(aT bT 2 cT 3 dT 4 eT 5 ) dT
b
c
d
e
(T22 T12 ) (T23 T13 )
(T24 T14 ) (T25 T15 )
2
3
4
5
APP B-51
komponen
Br2
a
25.535
b
2.1E-01
c
5.35E-05
d
-1.47E-07
H2 O
e
4.94E-11
2
3
4
Dikutip dari Yaws L Carl, 1996; Cp = a+bT+cT +dT +eT
T14
T15
kmol/jam
H16 kkal/jam
372.74
303.15
1.9767
3443.6815
372.743382
372.743382
303.15
303.15
5.5636
6.7138
14.2541
3358.1087
9710.6903
16512.4805
Komponen
Br2
H2 O
EDB
3.6934E-012
6.3174E-011
Jumlah
b. Menghitung panas yang hilang (QLoss)
QLoss
=
1% x H14
=
=
1%
x
165.1248
16512.4805
kkal/jam
1045.0288
165.1248
=
15302.3269
kcal/jam
=
66269.6589
Kj/jam
QPendingin
= m x Cp x T
66269.6589
= m x
0.58
kkal/kg K x
328.15 m =
4231.7790
kg/jam
Neraca Panas Cooler (E-123)
Aliran Panas Masuk
Aliran Panas Keluar
Komponen
Energi kcal/jam
Komponen
Energi kcal/jam
H16
H17
16512.4805
1045.0288
QPendingin
15302.3269
QLoss
Total
7 Cooler (E-124)
16512.4805
Total
Q pendingin
T= 28 C
165.1248
16512.4805
Q loss
APP B-52
Q loss
H17
T= 133,3020 C
H18
T=30 C
T = 55 C
Keterangan:
H17
H18
QLoss
QPendingin
Direncanakan:
Suhu bahan masuk
132.668
30
28
55
Cp =
H2
H1
H =
dH H
T2
T1
a(T2 T1 )
C p dT
405.82
303.15
301.15
328.15
(Joule/mol K)
=
T2
T1
(aT bT 2 cT 3 dT 4 eT 5 ) dT
b
c
d
e
(T22 T12 ) (T23 T13 )
(T24 T14 ) (T25 T
2
3
4
5
2
3
4
Dikutip dari Yaws L Carl, 1996; Cp = a+bT+cT +dT +eT
Komponen
T14
T15
kmol/jam
H16 kkal/jam
APP B-53
H2 O
405.82
405.81788
EDB
303.15
303.15
0.6182
60.4241
61.0423
Jumlah
540.3602
130163.9098
130704.2700
1% x
1307.0427
130704.2700
kkal/jam
=
536595.1342
=
m =
5492.0449
1307.0427
=
123905.1824
kcal/jam
=
536595.1342
Kj/jam
m x Cp x T
m x
0.58
kkal/kg K x
328.15
34265.3342
kg/jam
130704.2700
Total
1307.0427
130704.2700
APP B-54
APP B-55
APP B-56
APP B-57
APP B-58
APP B-59
APP B-60
APP B-61
1 q
i x iF
i
R m 1
i x D
1 q
i x iF
i
R m 1
i x D
APP B-62
Lo
D
L
L
APP B-63
APP B-64
QR
APP B-65
APP B-66
APP B-67
H 35 H 36 - 0,95 . H 33
0,95 . ( Cp . T ) H 35
APP B-68
APP B-69
PANAS
1
330
1
24
CP
d
4.9111.E-08
-1.1680.E-08
7.6451.E-09
7.1301.E-08
6.8203.E-08
1.8154.E-08
H2
T= 100C
APP B-70
H1 (kkal/jam)
22.6067
23.0598
45.6665
H2 (kkal/jam)
340.2222
345.9509
686.1731
APP B-71
423.15
Panas Keluar
Energi kkal/jam
686.1731
0.4567
686.6297
H2
T=100 C
APP B-72
H1 (kkal/jam)
8,759.8396
9.6716
8,769.5112
H2 (kkal/jam)
146,506.1522
163.4067
146,669.5590
318.15
APP B-73
Panas Keluar
Energi kkal/jam
146,669.5590
87.6951
146,757.2541
H2
T= 350 C
H3
T= 350 C
CH4
APP B-74
APP B-75
H1 (KJ/Jam)
0.0000
0.0000
H2 (KJ/Jam)
0.0000
0.0000
0.0000
APP B-76
H9
T=75 C
APP B-77
H9
T=75 C
H8 (kkal/jam)
42,051.5074
273.1949
862.0294
43,186.7317
H9 (kkal/jam)
110,043.7448
683.9677
2,155.1110
112,882.8235
APP B-78
364.65
Panas Keluar
Energi kkal/jam
112,882.8235
431.8673
113,314.6908
APP B-79
H16
APP B-80
Bottom . B
kmol/jam
xb
-
0.6182
60.4241
61.0423
0.0101
0.9899
1
APP B-81
e
0
0
0
direfluks, Lo
H12 kcal/jam
2661.5554
7541.3628
44304.2877
54507.2059
k kondensor, V
H11 kcal/jam
4912.8040
13912.3685
84477.2109
103302.3834
uk reboiler,
APP B-82
L
H14 kcal/jam
850.4567
83626.0351
84476.4918
uar reboiler,
H15 kcal/jam
388.7389
38224.9782
38613.7171
olom destilasi, F
H10 kcal/jam
1349.6077
4246.6230
231790.9530
237387.1836
ebagai destilat, D
H13 kcal/jam
1021.4916
2894.3371
17003.7627
20919.5913
APP B-83
ebagai bottom, B
H16 kcal/jam
461.7179
230876.9195
231338.6373
231338.6373
QC
+ QC
20919.5913
27875.5862
372.7434
QLoss
348.15
APP B-84
20)
n Panas Keluar
Energi (KKal/jam)
20919.5913
231338.6373
27875.5862
280133.8148
54507.2059
20919.5913
27875.5862
103302.3834
38613.7171
APP B-85
231338.6373
2699.5235
272651.8780
Q loss
H18
T=30 C
K
K
K
K
cT 3 dT 4 eT 5 ) dT
d
e
(T24 T14 ) (T25 T15 )
4
5
APP B-86
e
4.94E-11
298.15
3.6934E-012
6.3174E-011
298.15
298.15
H17 kkal/jam
213.8249
223.7389
607.4650
1045.0288
QPendingin
301.15
23)
Aliran Panas Keluar
Energi kcal/jam
1045.0288
15302.3269
165.1248
16512.4805
Q loss
APP B-87
Q loss
H18
T=30 C
405.82
303.15
301.15
328.15
bT 2 cT 3 dT 4 eT 5 ) dT
d
e
(T24 T14 ) (T25 T15 )
4
5
e
3.6934E-012
6.3174E-011
Tref
298.15
298.15
H17 kkal/jam
APP B-88
24.8599
5467.1850
5492.0449
1307.0427
QPendingin
301.15
ler (E-124)
Aliran Panas Keluar
Energi kcal/jam
5492.0449
123905.1824
1307.0427
130704.2700
APP B-89
APP B-90
APP B-91
APP B-92
APP B-93
APP B-94
APP B-95
APP B-96
APP B-97
APP B-98
APP B-99
APP B-100
APP B-101
APP B-102
APP B-103
=
=
=
=
=
Basis Perhitungan
=
=
Komponen
1
1
1
"50.000" /"Tahun " x
"1000" /"Ton" x
"1" /"330"6313
x "1" /"24"
1000
BM Kg/Kmol
Toluen
Rumus Kimia
C7 H 8
Benzene
C6 H 6
78.1
Hidrogen
H2
2.01
Nitrogen
N2
28.014
Methane
CH4
16
Xylene
C8H10
105.745
92
99.9%
0.999
0.1%
0.001
H2
99%
N2
1%
C6H6
2
50000
Hidrogen
Yield
96%
=
feed utama
feed utama
feed utama
limiting reaktan mula - mula =
"kapasitas
produksi" /"yield" x 100%
"6313 kg/jam " /"96%" x
100%
=
6576.1784511785
=
71.480
feed utama
kmol/jam
Keterangan :
T = 350C
1. Kondisi Reaktor :
2. Reaksi pada fase cair
3. Konversi reaksi 97%
1. Reaktor (R - 110)
Fungsi : Untuk mereaksikan C7H8 dan H2
97%
Reaksi I :
2C7H8 (g)
Awal
Bereaksi
Sisa
10.85870
10.5329347826
0.32576
"Basis Perhitungan x komposisi
Toluen" /"BM Toluen"
10.85870
999.0000
=
Benzene
1.000
5.2664673913
Benzene
5.2664673913
Reaktan sisa :
Toluen
0.32576
Reaksi II :
97%
C7H8(g) + H2(g)
Awal :
Bereaksi
Sisa
0.3258
0.3159880435
0.00977
0.3258
0.3159880435
0.0098
0.32576
0.3258
Kgmol/jam
"1" /"99" x
0.655807
Produk yang terbentuk
Kg/jam :
N2
=
=
C6 H 6
0.315988
24.67867
CH4
0.3159880435
5.0558086957
Reaktan sisa :
C7 H 8
Kgmol/jam
0.6547793
0.6613932806
Kgmol/jam
Kg/jam
Kgmol/jam
Kg/jam
0.89910 Kg/jam
H2
1.8071910 Kg/jam
Katalis yang digunakan adalah yaitu zeolit ditetapkan sebesar 35% dari berat C 6H4(CH3)
Zeolit
1.767.976422
Kg/jam
999.0000
C6 H 6
1.00000
H2
0.65477935
N2
0.6613932806
Jumlah
Total
1001.31617263
1001.316
556.9026
411.3111
0.899100
CH4
H2
N2
5.055809
1.807191
0.661393
Jumlah
Total
976.6372
3
Fungsi :
XXF =
D+B
DXD
+ BXB
Komponen
Kg/Jam
Kmol/Jam
C7H8
C6H6
C8H10
0.8991
411.3111032609
556.9025942935
0.00977
5.26647
5.26647
Total
969.1127975543
10.54271
Komponen
Kg/jam
Kmol/Jam
C7H8
C6H6
C8H10
0.8991
411.3111032609
556.9025942935
0.00977
5.26647
5.26647
Total
969.1127975543
10.54271
C7H8
C6H6
C8H10
0.01%
99.99%
0.01%
Maka didapatkan perhitungan di bawah ini :
Komponen Bottom pada destilasi :
Komponen
Kg/jam
0.8991
411.3111032609
556.9025942935
969.1127975543
C7H8
C6H6
C8H10
Total
A.
Kmol/jam
0.0097728261
5.2664673913
5.2664673913
10.5427076087
Untuk bisa mendapatkan komponen yang cocok untuk didestilasi maka dilakukan perhitun
trial dan error terhadap kondisi operasi
Perhitungan bubble point
Perhitungan bubble point untuk feed, destilat dan bottom dengan menggunakan system m
komponen
komposisi feed, destilat dan bottom. Perhitungan dilakukan dengan mengasumsikan harga
pertama 760 mmHg denagn trial dan error dicari nilai Ti Sat yang tepat. Nilai Ti Sat yang t
Untuk mencari Pi sat baru dengan menggunakan persamaan Antonine :
Pi Sat = exp
A Ti Sat C
Dimana :
Pi Sat
dalam K
=
A, B, C
Yi =
Pi
sat
Xi
760
mmHg
..(3)
Pi sat Xi
B.
A
1
760 mmHg
Perhitungan dew point untuk feed, distilat dan bottom dengan menggunakan system multi komponen
yang diketahui feed yang terdiri dari 3 komponen yang sama dengan perhitungan pada bubble point
hanya symbol untuk masing masing komponen feed, distilat dan bottom dalam % berat adalah Yi,
Ti sat
Sehingga cek nilai
didapat dari persamaan 11,5a - 11,
yaitu:
Hasil perhitungan trial dan error pada destilasi I
Perhitungan Bubble Point
Feed
Tekanan
=
1
atm
C
Suhu
=
(227.49)
P sat
Komponen
XiF
C7H8
C6H6
C8H10
9.27E-04
0.4995365125
0.4995365125
Total
0.076
mmHg
Ti trial
Pi sat (mmHg)
45.76
45.76
45.76
7.507E+00
1.516E+03
3.946E+00
Persamaan Antonine
Antonine
A
Komponen
16.0137
C7H8
15.9008
C6H6
16.1156
C8H10
(apendiks C, hal 937, Coulson and Richardson)
2
C
-53.67
-52.36
-59.46
P sat
0.0760
Destilat
Tekanan
Suhu
B
3096.52
2788.51
3395.57
1 atm
-213.0753237604
60.0746762396
C
K
Komponen
XiD
Ti Trial (K)
C7H8
C6H6
C8H10
0.000926975
0.4995365125
0.4995
60.0746762396
Total
1.0
Bottom
Tekanan
Suhu
=
=
60.0746762396
60.075
0.0001
135.63
408.78
atm
C
P sat
B.
1
Komponen
XiB
C7H8
C6H6
C8H10
0.000926975
0.4995365125
0.4995365125
Total
Total
2
Destilat
Tekanan
0.0001
atm
135.82
408.97
0.0760
mmHg
YiF
0.000926975
0.4995365125
0.4995365125
Komponen
C7H8
C6H6
C8H10
Total
Bottom
Tekanan
Suhu
132.85
406
0.0760
Trial K
408.78
408.78
408.78
Pi Sat (mmHg)
2228560701619350000
1.72589005142171E-0
0.0000
C
K
Ti trial (K)
408.97
408.97
408.97
Pi sat (mmHg)
2.279E-20
1.602E-19
3.715E-23
atm
C
K
mmHg
YiD
Ti Trial (K)
Pi sat (mmHg)
0.000926975
406
406
2.157E-20
1.524E-19
406
3.496E-23
atm
C
K
mmHg
Ti trial (K)
Pi sat (mmHg)
0.4995365125
0.4995365125
1
Komponen
C7H8
0.0001
136.85
410.00
0.076
YiB
0.000926975
C6H6
C8H10
0.4995365125
0.4995365125
Total
P sat
mmHg
1
0.0001
Suhu
Kelvin
P sat
0.076
409.995
409.995
409.995
2.323E-20
1.630E-19
3.793E-23
Neraca Massa
Neraca Massa masuk (Kg/jam)
Dari Reaktor :
C6H6
C7H8
C8H10
jumlah
Total
4
411.31110
0.8991
556.903
969.113
1938.2256
Neraca Komponen
FxF =
DxD +BxB ii
Komponen
Kg/jam
Kmol/jam
Fraksi mol
C7H8
C8H10
0.899100
556.9026
0.0097590361
105.745
0.0755
0.9057
Total
557.802
105.7547590361
Komponen
Kg/jam
Kmol/jam
XD
C7H8
C8H10
0.899
556.903
0.0097728261
5.2664673913
0.001852
0.998148
Total
557.802
5.2762402174
A.
Komponen
Kg/jam
Kmol/jam
C7H8
C8H10
0.899
556.903
0.0097728261
5.2664673913
Total
557.802
5.2762402174
A Ti Sat C
Dimana:
Ti sat dalm K
A,B,C =
Konstanta Antonine untuk masing masing komponen
Nilai Pi sat yang telah didapatkan, digunakan untuk mencari harga Ki dengan persamaan :
(2)
Kemudian cek Ki yang didapatkan terhadap nilai Ti sat dengan menggunakan persamaan 1
(Coulsen dan Richardson) yaitu:
Cek terhdapa yi dengan mendapatkan nilai Ki maka dapat dihitung:
Pi sat Xi
760mmHg
(3)
Xi pada komposisi awal komponen digunakan untuk cek terhadap Pi sat asumsi :
Pi sat Xi
B.
2.
Xi =
. (5)
K
i
Xi dapat digunakan untuk cek terhadap Pi sat asumsi dengan menggunakan persam
A.
1
B.
1
Komponen
XiD
Ti trial (K)
C7H8
C8H10
0.001852
0.998148
389.1000
389.1000
Total
1.00000
Bottom
Tekanan 1 atm
Suhu
P sat
Pi sat (mmHg)
2.27E-20
3.70E-23
0.0760
138.348
411.498
mmHg
C
K
Komponen
XiB
C7H8
C8H10
0.0018556701
0.998147767
Total
atm
138.38
411.53
C
K
Ti trial (K)
411.498
411.498
P sat
0.0760
Komponen
YiF
C7H8
C8H10
0.0755
0.9057
Total
2
Ti trial (K)
411.53
411.53
0.9812
Destilat
Tekanan
Suhu
P Sat
mmHg
atm
122.52
395.67
0.0760
C
K
mmHg
Komponen
YiD
C7H8
C8H10
0.001852
0.998148
Total
1.00000
Bottom
Tekanan
Suhu
P sat
atm
137.45
410.6
0.076
Ti trial (K)
395.67
395.67
C
K
mmHg
Komponen
YiB
Ti trial (K)
C7H8
C8H10
0.0018556701
0.998147767
Total
410.6
410.6
0.8991
556.903
Total
557.8017
APPENDIKS A
PERHITUNGAN NERACA MASSA
50000
Ton/Tahun
=
=
=
330
24
1000
Hari
Jam
Kg
1000
=
=
999.0000
10.8587
1000
=
=
1.000
0.0128040973
kg/jam
kmol/jam
kg/jam
kmol/jam
100%
6576.1784511785
71.480
feed utama
Kg/jam
Kmol/jam
=
71.4802
kmol/jam
2.3881
71.4802
=
kgmol/jam
=
=
=
69.0921 Kgmol/Jam
0.967
C6H6 (g)
C8H10 (g)
5.2664673913
5.2664673913
5.2664673913
5.2664673913
tungan x komposisi
BM Toluen"
10.85870
999.0000
kgmol/jam
Kg/jam
Kgmol/jam
105.745
556.9025942935
Kgmol/jam
78.1
411.3111032609
Kgmol/jam
92.00
29.97000
97%
C6H6 (g)
0.3159880435
0.3159880435
CH4
0.3159880435
0.3159880435
29.97000
0.6547793
613932806
Kg/jam
Kg/jam
Kg/jam
C 6H4(CH3)
17263
556.9025942935
C6H6
411.3111032609
C7H8
0.899100000
CH4
H2
N2
5.0558086957
Jumlah
Total
1.807191
0.6613932
976.637190531
1001.316
sa Total
Neraca Massa Keluar (Kg/jam)
Hasil atas :
H2
N2
1.8071910
6.614E-01
CH4
5.055809
Jumlah
7.524393
C6H6
C7H8
C8H10
411.311103
0.89910
556.9026
Jumlah
Total
969.113
Hasil bawah :
D+B
DXD
+ BXB
976.6372
..
..
ii
Kmol/Jam
Fraksi mol
0.00977
5.26647
5.26647
9.27E-04
0.4995365125
0.4995365125
10.54271
Kmol/Jam
XD
0.00977
5.26647
5.26647
0.000926975
0.4995365125
0.4995365125
10.54271
Kmol/jam
0097728261
2664673913
2664673913
5427076087
XB
0.000926975
0.4995365125
0.4995365125
.(1)
m
mHg
..(3)
Pi Sat
.(2)
Ti sat
Pi Sat
asumsi
0 mmHg (4)
45.76
i sat (mmHg)
7.507E+00
1.516E+03
3.946E+00
Ki
Yi
Pi.XiF
98.7803288746
19948.2845450946
51.9197978699
1.07E+05
3.99E+04
1.039E+02
0.0069590838
757.3321334146
1.9711234416
1E+05
759
C
-53.67
-52.36
-59.46
0.0760
mmHg
Pi Sat (mmHg)
Ki
Yi
7.5E+07
1.02E-36
0.0000
992966792.843485
1.3376372382E-035
0.00
1.1E+12
0.000000
0.000000
1.1E+12
i Sat (mmHg)
222856070161935000000
1.72589005142171E-025
0.0000
Pi sat (mmHg)
2.279E-20
1.602E-19
3.715E-23
Ki
2932316712657040000000
2.27090796239698E-024
0.0000
Ki
3E-19
2.1085080810E-018
9.0832719272E-026
Yi
2718184201659630000
0.0000
0.0000
Xi
2.780E-22
1.053E-18
4.537E-26
Pi.XiB
206581999326132000
8.62145097270088E-02
0.0000
0
Pi.XiF
2.11E-23
8.00E-20
1.86E-23
1.05355483272392E-018
Pi sat (mmHg)
Ki
Xi
Pi.XiD
2.157E-20
1.524E-19
2.84E-19
2.01E-18
3.27E+15
2.49E+17
2.00E-23
7.62E-20
3.496E-23
4.60E-22
1.09E+21
1E+21
1.75E-23
7.62E-20
Pi sat (mmHg)
Ki
Xi
Pi.XiB
2.323E-20
1.630E-19
3.06E-19
2.14E-18
4.99E-22
2.8332659240E-022
1.0713849761E-018
2.4928841930E-022
2.15328210224874E-023
8.14252581848115E-020
0.0000
0.0000
0.0000
3.793E-23
11.31110
0.8991
556.903
969.113
C8H10
jumlah
Hasil Bawah :
C6H6
C7H8
C8H10
jumlah
Total
1938.2256
i
ii
Fraksi mol
0.0755
0.9057
XD
0.001852
0.998148
556.903
969.113
411.31110
0.899
556.903
969.11280
1938.2256
Kmol/jam
097728261
664673913
XB
0.0018556701
0.998147767
2762402174
(1)
Ki dengan persamaan :
(2)
(3)
Pi sat asumsi :
(4)
dapat dihitung
. (5)
n menggunakan persamaan :
mHg
ggunakan persamaan
(6)
0.0760
Pi sat (mmHg)
2.27E-20
3.70E-23
mmHg
Ki
3.3465259214E+018
2.0541228295E+021
Ti trial (K)
Pi sat (mmHg)
389.1000
389.1000
1.54843075784917E-020
2.43106344035096E-023
411.498
411.498
Yi
2.527E+17
1.860E+21
1.861E+21
Ki
Pi.XiF
1.71E-21
3.35E-23
1.75E-21
Yi
4.9081949331E+018 9091120477114230
3.1262038966E+021 3.1204134386E+021
3.120422529749E+021
Pi sat (mmHg)
2.388E-20
3.909E-23
Ki
Yi
3.18E+18
1.94E+21
5906103489500850
1.9405398479E+021
1.940545753960E+021
Pi sat (mmHg)
2.3893E-20
3.9117E-23
411.53
Ki
Xi
3.181E+18
1.943E+21
2.3735631449E-020
4.6616032099E-022
2.4201791769629E-020
Pi sat (mmHg)
395.67
395.67
1.7672E-20
2.8101E-23
Ki
4.301E+18
2.704E+21
Pi sat (mmHg)
410.6
410.6
2.34890749788226E-020
3.83926599506739E-023
Ki
3.236E+18
1.980E+21
Xi
4.3068810914E-022
3.6907024196E-022
Xi
5.7352597615E-022
5.0423089211E-022
1.0777568682582E-021
a Massa Total
Neraca Massa Keluar (Kg/Jam)
Hasil Atas
C7H8
C6H6
Total
Produk
C7H8
C8H10
Total
0.899
0.90
71.4802 kmol/jam
71.4802
9025942935
2.38805856
Kg/jam
3111032609
Kg/jam
29.97000
Kg/jam
556.9025942935
411.3111032609
0.899100000
5.0558086957
1.8071910000
0.66139328063
976.637190531
1001.316
yang telah
Pi.XiF
0.0069590838
757.3321334146
1.9711234416
759
Pi.XiD
7.0E+04
5.1E-37
2.1E-44
7.0E+04
Pi.XiB
206581999326132000
8.62145097270088E-026
0.0000
0
Pi.XiF
2.11E-23
8.00E-20
1.86E-23
Pi.XiB
5328210224874E-023
4252581848115E-020
0.0000
0.0000
0.899
11.31110
556.903
969.113
411.31110
0.899
556.903
969.11280
1938.2256
Pi.XiF
1.71E-21
3.35E-23
1.75E-21
Pi.XiD
2.86805450105835E-023
2.4265605444952E-023
5.29461504555355E-023
Pi.XiB
4.43112581518713E-023
3.90194107121932E-023
8.33E-23
Pi.XiF
1.80390799009663E-021
3.54281843951806E-023
1.83933617449181E-021
Pi.XiD
3.27322962947539E-023
2.80493383890452E-023
6.07816346837991E-023
Pi.XiB
4.35879741875058E-023
3.8321547800117E-023
8.19095219876228E-023
0
-
atm
#REF!
#DIV/0!
#DIV/0!
#DIV/0!
+
D
0.0000
D
H5
H6
HR
Panas reaksi
HP
:
:
:
Panas Produk
Panas yang diserap oleh p
Panas yang hilang
Qs
Qloss
C2 H 6
=
=
H3 + H4 + HR
Panas keluar
H5 + Qloss
=
=
=
=
45
45
27
55
anas reaksi
anas Produk
anas yang diserap oleh pendingin
anas yang hilang
ang masuk :
nen
CH2
T1
m (kmol)
318.15
69.1146
318.15
0.0971
anas keluar
H5 + Qloss
C
C
C
C
=
=
=
=
318.15
318.15
300.15
328.15
K
K
K
K
CpdT
H3 (kkal/jam)
2,174.6685
35,923.5002
1,713.7430
39.7636
H3 (kkal/jam)
5,923.5002
39.7636