Fungsi Trigonometri yang sederhana dapat digambarkan langsung grafiknya dengan jalan
mensubtitusikan harga-harga
harga x dan y kemudian buat gambar.
Fungsi trigometri yang tidak sederhana, tidak dapat digambarkan langsung grafiknya.
Untuk menggambarkan grafik fungsi ini ada beberapa syarat yang perlu dan cukup yaitu :
X 0° 30° 60° 90° 120° 150° 180° 210° 240° 270° 300° 330° 360°
Y 0 0,5 2,83 1 0,86 0,5 0 -0,5 -0,86 -1 -0,86 -0,5 0
2 Gambarkan grafik Y = 2 sin x dalam interval 0° ≤ x ≤ 360°
X 0° 30° 60° 90° 120° 150° 180° 210° 240° 270° 300° 330° 360°
X 0° 30° 60° 90° 120° 150° 180° 210° 240° 270° 300° 330° 360°
Y 1 0,86 0,5 0 -0,5 -0,86 -1 -0,86 -0,5 0 0,5 0,86 1
Sb. Y
1
1/2√3
1/2
120° 150° 180° 210° 240° 270°
0 30° 60° 90°° 300° 330
330° 360° Sb. X
-1/2
-1/2√3
-1
X 0° 30° 60° 90° 120° 150° 180° 210° 240° 270° 300° 330° 360°
Y 0 0,5 -0,5
0,5 0 -0,5 0,5 1 0,5 -0,5 -1 -0,5 0,5 1
5 Gambarkan grafik Y = 2 cos x dalam interval 0° ≤ x ≤ 360°
X 0° 30° 60° 90° 120° 150° 180° 210° 240° 270° 300° 330° 360°
Y 2 1,72 1 0 -1 -1,72 -2 -1,72 -1 0 1 1,72 2
Soal dan penyelesaiannya
• Y max, sin x = 1
Y = 2 sin2x + 5 sinx-3
Y = 2 (1)2 + 5 (1)-3
Y=4
Koordinat (90,4)
• Y min, sinx = -1
Y = 2 sin2x + 5 sinx-3
Y = 2 (-1)2 + 5 (-1)-3
Y = -6
Koordinat (270,-6)
• Koordinat lain
X = 60,120 sin x = ½
Y = 2 sin2x + 5 sinx-3
Y = 2 (½)2 + 5 (½)-3
Y = 2,8
Koordinat (60,2.8)(120, 2.8)
X = 210,330 sin x = - ½
Y = 2 sin2x + 5 sinx-3
Y = 2 (-½)2 + 5 (-½)-3
Y = -5
Koordinat (210,-5)(330,-5)
5)
X 0° 30° 60° 90° 120° 150° 180° 210° 240° 270° 300° 330° 360°
Y -3 0 2,83 4 2,83 0 -3 -5 -5,83 -6 -5,83 0 -3
2 Gambarkan grafik Y = 2 sin 2x + 6 Cos
Cos² x -5 dalam interval 0° ≤ x ≤360°
360°
y = 2sin 2x + 6 cos2x5
= 2 sin 2x + 6(1- sin2 )- 5
= 2 sin 2x + 6sin2 )+1
X 0° 30° 60° 90° 120° 150° 180° 210° 240° 270° 300° 330° 360°
X 0° 30° 60° 90° 120° 150° 180° 210° 240° 270° 300° 330°
Y -3 0,09 1,56 1 -1,4 -5,09 -9 -12,09 -13,5
13,5 -13 -10,56 -6,9
5 Gambarkan grafik Y = 2 sin² y +5 sin x cos x + 10 cos² x -7,9
X 0° 30° 60° 90° 120° 150° 180° 210° 240° 270° 300° 330°
Y 2,1 2,3 4,8 -5,9 4,8 2,3 2,1 -2,06 -6,06
6,06 -5,19 -6,06 -2,06
FUNGSI CYCLOMETRI
Misal : Y = sin α
½ = sin α
α = are sin ½
P 1
α
A B
sin α = cotg =
cos α = cosec =
=
tag =
sec =
= =
Fungsi Cyclometri
α = arc sin P
α = arc cos
α = arc tag
α = arc cotg
α = arc sec
α = arc cosec
Contoh :
Jawab :
1. α = arc cos (-1/2)
2
-1/2 = cos α
-1
Y = cos α
Y = cos 120
sin α = -1/2
cos α =
tag α =
cotg α =
sec α = -2
cosec α =
sin α = a 1
a
=
b. sin (arc tg b)
misal : β = are tg b
tg β = b
b
sin (arc tg b) = sin β
=
1
=
Penjumlahan Pada Fungsi Cyclometri
3. arc cos p – arc cos q = arc cos [p
-q
-
]
5. arc tg p – arc tg q = arc tg
6. arc tg p + arc tg q = arc tg
7. arc cotg p + arc cotg q = arc tg
8. arc cotg p – arc cotg q = arc tg
2
2. 2 arc cos p = arc cos (2p - 1)
3. 2 arc tg p = arc tg ( )+
4. 2 arc cotg p = are cotg )
Soal dan Penyelesaiannya
1. Buktikan
a. Tan (arc sin p) =
Bukti :
1
Misal : arc sin p = α p
Sin α = p
b. Tan (arc cos p) =
Bukti :
Misal : arc cos p = α
Cos α = p
2. arc tan = ……?
5
Jawab : are tan
4
α
3
sin α =
cos α =
tag α =
cotg α =
sec α =
cosec α =
%
'( )
= are tan ) )
*
+
= arc tan +
+
= arc tan
+
2 arc tan = arc tan (terbukti)
7. 3 arc tan = - arc tan
+
Bukti :
3 arc tan = 2 are tan + arc tan
+
= + ( arc tan + arc tan )
, $
$ %
= + arc tan ( , $ )+
$ %
= + arc tan )
+
= - arc tan
+
3 arc tan = - arc tan (terbukti)
+
8. Hitunglah x dari persamaan
a. arc cos + arc cos = arc cos x
+
jawab :
12
arc cos ( -# &
140 = arc cos x
34
12
3
arc cos -# &
140 = arc cos x
34
12 2
arc cos - = arc cos x
2
arc cos = arc cos x
2
jadi, x =
4
b. arc sin + arc sin = arc sin x
jawab :
4
are sin ( -. # & / . # & / + )= arc cos x
+ 1 4
arc sin ( -# &
0 +
) = arc cos x
2 31
+ 32
arc sin - + = arc cos x
2
2
arc cos - + = arc cos x
2
jadi, x =
2
c. arc tan + arc tan = arc tan x
+
4
jawab :
'5 '
', )
arc tan ( '5 ' )+ = arc tan x
', )
%'5
$)%
arc tan $56%5, + = arc tan x
$)%
+1 4
arc tan - . + = arc tan x
4
+4
+1
arc tan - + = are tan x
4
+1
jadi, x = - +
4
9. Hitunglah :
a. Tan (arc tan + arc tan )
Jawab :
Misal : α = arc tan + arc tan
''
%
= arc tan ( ' ' )+
%
5
(
= arc tan 5 +
(
= arc tan -1 +
α = 1350 + 900
α = 2250
= tan (arc tan + arc tan )
= tan α
=1
b. cos (arc tan + arc tan )
Jawab :
Misal : α = arc tan + arc tan
''
%
= arc tan ( ' ' )+
%
5
(
= arc tan 5 +
(
= arc tan -1 +
α = 1350 + 900
α = 2250
= cos (arc tan + arc tan )
= cos α
= - "
3
Jawab :
Cos α =
Tan α =
α = arc tan
3
= sin (arc tan 789:7; )
5( 5
= sin (arc tan %% '
5( 5 0
%% '
(,<'(5
%)(
= sin (arc tan (,( )
%)(
2+
= sin (arc tg )
3+3
= sin (arc tg )
= sin α
=
d. Tg (arc tg + arc cos )
Jawab :
Misal : α = arc tg
Tg = α
Cos α =
α = arc cos
= tg (arc cos + arc cos )
3 +
= tg (arc cos ( -# & 0)
3
3 +
= tg (arc cos ( - 0 )
12
3
=3
= tg arc cos -
=
= tg (arc cos )
= tg (α)
1=
4
=
=
= 2,47
e. cotan (arc tan + arc tan )
Jawab :
= Cotan (2 arc tan )
'
# &
= cotan (arc tan %
' )
1
= cotan (arc tan - )
4
= cotan (arc tan + )
0 0
= cotan (-53 +90 )
= cotan 370
=1,33
10. Sin (arc cos + arc cos 0)
Jawab :
= Sin (arc cos + arc cos 0)
= sin (α)
=0
jawab :
'
= are tan + 2 (arc tg + arc tan )
)
+
1
= are tan + 2 (arc tg + arc tan )
+
4
' $
= are tan + 2 (arc tan %
'$ )
+
%
= are tan + 2 (arc tan 0
+
2
= are tan + arc tan "
+
'
= are tan + arc tan )
)
+
11.are tan + (arc tg + 2 arc tan )
+
jawab :
'
= are tan + 2 (arc tg + arc tan )
)
+
1
= are tan + 2 (arc tg + arc tan )
+
4
' $
= are tan + 2 (arc tan %
'$ )
+
%
= are tan + 2 (arc tan 0
+
2
= are tan + arc tan "
+
'
= are tan + arc tan )
)
+
3 +
12.2 arc cos + arc cotan + arc cos
3 +
= arc cos 2 # & 2
– 1 + arc cotan + arc cos
+ 3
= (arc cos + arc cos ) + arc cotan
+ + 3
= arc cos . –-> 0
?> 0
? + arc cotan
+3 3
= arc cos -- + arc cos
34 3
+
3
= arc cos + arc cos
+
3
3
= arc cos [ – -@ # & A > 0
?
+
+
21 312=1
= arc cos –
3
+
+0
23
1=1
= arc cos
3
+
cos α =
jadi cos α =
Jadi
sin α =
Jawab:
Misal arc cos p = α
Cos α = p 1
Tg α =
α
Jadi
p
Tg α =
Tg arc cos p =
(terbukti)
16. Cos arc sin
Jawab :
Misal arc sin = α
3
1
Sin α =
α
Cos arc sin = cos α
2√2
= )/3
17. Tg arc sin
Jawab :
Misal arc sin =α
3
Sin α =
-
α
Tg α =
3
B
Tg arc sin = tg α
=
3
18.Cos arc sin
Jawab :
Misal arc sin = α
2
1
Sin α =
α
Cos α =
Jadi arc sin = cos α
=