Anda di halaman 1dari 35

DRAF

KEMENTERIAN PELAJARAN MALAYSIA

KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH

BAHASA KADAZANDUSUN
TAHUN SATU

2010
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

KOPOINTUTUNAN

Boros Kadazandusun nopo nga’ iso’ mato balajalan i po’ia’on id sikul tosiriba’ om takawas. Status nopo do mato palajalan
diti id kurikulum perdana nga’ mato palajalan elektif. Po’ia’on o boros diti kumaa tangaanak mantad tinaru’ Kadazan om
Dusun. Po’ia’on nogi’ o boros diti kumaa tangaanak mantad tinaru’ suai i aanangan minsingilo do boros diti.

Hontolon nopo do pongia’an om pambalajalan Boros Kadazandusun id sikul tosiriba’ nga’ popoingkawas do kabaalan
boros miagal ko’ kabaalan mokinongou, moboros, mambasa’, monuat, koilaan kolumison boros om nogi’ koilaan puralan
boros. Oponsol kopio do inoboson o kabaalan boros diti tu’ iti no kabaalan touvai i koponuhup id pomogunaan boros
Kadazandusun id pangaan sikul takawas.

Winonsoi o Kurikulum Standard Boros Kadazandusun Sikul Tosiriba’ diti montok manahak kosiwatan kumaa tangaanak
do minsingilo do boros Kadazandusun id kohuboyoon di kosuau mooi do kikotumbayaan sondii tangaanak soira’ do
mikomunikasi om nogi’ kaanu papasarabak pomusarahan di okreatif, imaginatif om okritis. Maya’ do kurikulum diti, kaanu
tangaanak minsingilo do boros Kadazandusun id pongia’an di otolinahas, poimpunong om oulud. Pongia’an om
pambalajalan boros Kadazandusun id sikul kapanahak do kosiwatan kumaa tangaanak do mongintutun, monginonong,
guminawo’ om popotilombus do adat, koubasanan, kotumbayaan sandad om tungkus tinaru’ Kadazan om Dusun.

Pongia’an om pambalajalan boros Kadazandusun diti nogi’ kaanu manahak kosiwatan kumaa tangaanak mantad tinaru’
suai i aanangan minsingilo do boros Kadazandusun do mongintutun om magarati’ adat, koubasanan, kotumbayaan
sandad om tungkus tinaru’ Kadazan om Dusun.

1
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

Pongia’an om pambalajalan Kurikulum Standard Boros Kadazandusun id sikul tosiriba’ diti monokodung do angkab
Rukun Negara, Dasar Pendidikan Kebangsaan om Falsafah Pendidikan Negara montok o momodimpot do kotoonongon
om piunungan sawi’-awi’ tinaru’ id pogun Malaysia. Suang nopo do pongia’an om aktiviti kokurikulum Kurikulum Standard
Boros Kadazandusun Sikul Tosiriba diti nga’ kokomoi do toilaan, kabaalan boros, koubasanan, woyo’ toluud, tungkus
koubasanan om kotumbayaan tinaru’ i koponuhup do popoingkawas koburuon koinanon, sunduan, pomusarahan om
topurimanan tangaanak.

TUDUAN

Tudu nopo do Kurikulum Standard Boros Kadazandusun montok sikul tosiriba’ diti nga’ momogonop kabaalan boros
tangaanak mooi do kaanu nodii yiolo’ momoguno do boros Kadazandusun di kotunud, oulud om olinuud id komunikasi di
mogisuai-suai kohuboyoon.

DIMPOTON

Id kolimpupuson do Toun 6 kaanu tangaanak do :

 Mikomunikasi miampai kotumbayaan sondii kumaa tambalut om tulun suai id kohuboyoon formal om au’ formal.

 Mambasa’ om mangarati’ do suang mogikawo-kawo teks id boros Kadazandusun montok mananom sunduan do
aanangan mambasa’.

 Momonsoi mogisuai-suai kawo ponuatan di kotunud, oulud om olinuud.

 Monginonong om mangarati’ ponuatan di okreatif id boros Kadazandusun om mananom sunduan guminawo’


kolumison boros.

 Momoguno puralan boros di kotunud id lisan om ponuatan.

 Popotilombus tungkus koubasanan tinaru’ Kadazan om Dusun.

2
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

DOKUMON STANDARD KURIKULUM

Id suang do Dokumon Standard diti poinghagum o Standard Ponuangan om Standard Pambalajalan.

Standard Ponuangan nopo nga’ taang minima do koilaan, kabaalan om tadampatan di mositi do dimpoton do tangaanak
id kolimpupuson do Toun 6 id sikul tosiriba’.

Standard Pambalajalan nopo nga’ iso’ nuludan koilaan, kabaalan, tadampatan om taang koonuan di mositi do dimpoton
do tangaanak id iso’-iso’ Toun id sikul tosiriba’.

PRINSIP DO PEDAGOGI KURIKULUM STANDARD

Ponginsamakan do pongia’an om pambalajalan do Kurikulum Standard diti nopo nga’ maya’ prinsip-prinsip di pinatayad:

i. Ponginabasan do kabaalan touvai

Oponsol kopio do pasandadon mantad id kotimpuunon o ponginabasan do kabaalan touvai miagal ko’ kabaalan
mokinongou, moboros, mambasa’, om monuat tu’ kabaalan diti no o timpoohonon do karaaralano’ pambalajalan do
tangaanak. Kabaalan touvai i oinobos do tangaanak koponuhup tangaanak do popoingkawas kabaalan boros montok
momodimpot taang di lobi’ akawas.

ii. Balajal id kohuboyoon di kosuau, kirati’ om kiwaa dimpoton.

Pambalajalan di poposontol konteks di kirati’ miampai papaamung sawi’-awi’ kabaalan boros i kaanu manahak kosiwatan
kumaa tangaanak minsingilo maya’ aktiviti di kosuau.

3
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

iii. Tangaanak o tontokon

Mogisuai-suai hinosu’, kopurokisan, ralan balajal, tadampatan om koporluan tangaanak id pambalajalan do Boros
Kadazandusun. Mooi do odimpot o potensi pambalajalan tangaanak, oponsol do papanahon o pongia’an di momoguno
mogikawo-kawo ponginsamakan, teknik om kaakamot pongia’an di kagayat do ginawo tangaanak. Pongisamakan
masteri kaanu manahak kasakadayan kumaa tangaanak do monginobos sawi’-awi’ standard pambalajalan Boros
Kadazandusun di noulud.

iv. Pomogunaan teknologi wagu

Id abad ko-21 diti, oponsol o koilan momoguno komputo tu’ teknologi nopo diti nga’ teknologi komunikasi di gunoon do
timpu baino montok maganu om papatayad koilan. Pomogunaan kaakamot media elektronik om kapamansayan pionitan
id internet kaanu manahak kosiwatan di tosima’ kumaa tangaanak do mikomunikasi om mogi’ilang toilaan id tiso’ om
tiso’. Ogumu’ koilaan di taanu mantad Teknologi Koilaan om Pionitan diti. Soira’ momproses do koilaan di naanu kiguno o
pomusarahan di okritis montok momili’ koilaan di kosudong. Oponsol o koilaan do tangaanak do momoguno boros
Kadazandusun mooi do kaanu papatayad do koilaan di efektif, kotunud, okreatif om kohiok. Aspek woyo’ toluud om
mamasok oponsol nogi’ do pasandadon mooi do kitonggungan om kidisiplin o tangaanak soira’ mogihum, momproses om
poposunud kawagu’ do koilaan.

v. Pontaksiran Pambalajalan

Pontaksiran pambalajalan nopo do gunoon nga’ pontaksiran di potilombus. Pontaksiran di potilombus kaanu manahak
koilaan kumaa mongingia’ kokomoi taang kadampatan tangaanak do standard pambalajalan. Pointilombus o pontaksiran
woyo’ formatif diti om okon ko’ miagal do pontaksiran woyo’ sumatif tu’ papanahon id koowian iso’-iso’ timpu

4
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

pambalajalan. Kawasa’ do papanahon o pontaksiran woyo’ formatif maya’ pongintangan om maya’ mogikawo-kawo
aktiviti lisan om ponuatan. Koduo-duo pontaksiran diti kaanu popokito koyuuyuo’ kalantayon pambalajalan tangaanak.

vi. Kapasarabakan ponginlaaban kowoowoyo’

Prinsip di pasandadon id saralom do Kurikulum Boros Kadazandusun nopo nga’ papapanggor sahsiah di tosonong.
Pasandadon nogi’ toinsanan woyo’ toluud id pambalajalan Boros Kadazandusun mooi do awangun songulun mamasok di
kiwoyo’ toluud, kiimatu om otoonong .

PONGINSAMAKAN KURIKULUM MODULAR

Timpu pongia’an do mato balajalan Boros Kadazandusun nopo nga’ tolu (3) timpu sominggu,. Pongia’an do Kurikulum
Standard Sikul Tosiriba’ diti manahak fokus id pomogiratan do kabaalan momoguno boros Kadazandusun id tinimungan
tangaanak ngaawi’.

Kurikulum Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun diti minaganu ponginsamakan woyo’ modular i popohontol om
manahak fokus di osulimbang kumaa sawi’-awi’ kabaalan boros miagal do kabaalan mokinongou om moboros,
mambasa’, monuat, kolumison boros om puralan boros.

Id pongia’an om pambalajalan do Boros Kadazandusun id kalas, onuan fokus di pointantu’ sawi’-awi’ kabaalan boros id
iso’-iso’ timpu pongia’an. Sabaagi iso’ poomitanan, onuan fokus o kabaalan mokinongou om moboros id pongia’an ontok
timpu koiso’ do minggu koiso’. Ontok timpu koduo, fokus do pongia’an nopo nga’ kabaalan mambasa’ om timpu kotolu
onuan fokus o pongia’an kabaalan monuat. Timpu koiso’ om koduo do minggu’ sumusuut gunoon montok pongia’an
kolumisan boros om timpu kotolu gunoon montok pongia’an puralan boros. Kawasa’ mongigia’ do momoguno duo timpu
montok mongia’ iso’-iso kabaalan soira’ do oporlu. Pongia’an om pambalajalan do iso’-iso’ topik kawasa’ do papanahon
id kalas dasom duo (2) minggu’.

5
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

Ponginsamakan woyo’ modular diti kaanu popisoungko’ sawi’-awi’ kabaalan boros di strategik montok tudu do
popoingkawas kabaalan boros miagal di poinsurat id standard ponuangan om pambalajalan. Sabaagi iso’ poomitanan,
soira’ do mongia’ do kabaalan kolumisan boros, kopisoungko’ nogi’ o kabaalan suai miagal ko’ kabaalan mokinongou,
moboros, mambasa’ om monuat id pongia’an dii. Ponginsamakan woyo’ modular diti manahak nogi’ do panantalan
kumaa pongia’an om pambalajalan kabaalan boros di touvai kumaa kabaalan boros di kompleks miagal di poinsanarai id
siriba’ diti:

 Kabaalan Mokinongou om Moboros


 Kabaalan Mambasa’
 Kabaalan Monuat
 Kolumisan Boros
 Puralan Boros
Tema

Ponuangan montok tikid gana’ pomogunaan boros id pambalajalan Boros Kadazandusun nopo nga’ pinoimpou tema di
kosudong montok tangaanak id sikul tosiriba’. Tema nopo ngaawi’ diti nga’ :

 Tinan Sondii’
 Tangon
 Toilaan

6
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

KURIKULUM BOROS KADAZANDUSUN TOUN 1

Fokus nopo do pongia’an om pambalajalan Boros Kadazandusun id Toun 1 nga’ mongintutun do pimato , putul boros,
boros, frasa om ayat-ayat di toniba’. Ponginabasan do kabaalan boros di touvai miagal ko kabaalan mokinongou om
moboros, mambasa’, monuat om kolumison boros nga’ onuan nogi’ do kapanatalan id pongia’an om pambalajalan do
mato palajalan diti. Suai ko mantad di, koilaan kokomoi tungkus koubasanan tinaru’ Kadazan om Dusun nga’ poia’on
nogi’ kumaa tangaanak id Toun 1.

1.0 KABAALAN MOKINONGOU OM MOBOROS

Id kolimpupuson do Toun 1, kaanu o tangaanak do mokinongou, monindu’, popoilo koilaan om popouni tuni di norongou
mantad iso’-iso’ stimulus di pinatahak, kaanu mokinongou, monugut do mamarait om popouni tuni do 29 pimato boros
Kadazandusun, kaanu tumanud ponontudukan do mongigia’ montok mongintutun om mamarait mogikawo-kawo boros,
kaanu mokinongou om manahak do respon kumaa teks om pibarasan di norongou, kaanu mokinongou, monugut om
popolombus do pibarasan, kaanu popoilo do ahal sondii’, poposunud kawagu’’ do sorita’ om papatarang do iso’-iso’
koilaan miampai momoguno do boros di kotunud, oulud om olinuud.

Poinghagum nopo id standard pambalajalan diti nga’ kabaalan mokinongou om popolombus kawagu’ do tuni, boros, frasa
on ayat di norongou mantad mogisuai-suai tadon. Mokinongou om moboros nopo nga’ iso’ kabaalan di touvai montok
literasi. Iri nodii poogi’ do unsubon o tangaanak do minsingilo do woyo’ mokinongou di kotunud om tumimpuun do
minsingilo do moboros mantad taang popolombus do tuni di kotunud om kumaa nogi’ do popolombus do boros, frasa om
gisom no do kaanu popolombus do ayat di kotunud, oulud om olinuud montok mogikawo-kawo kohuboyoon. Oponsol
nogi’ do poia’on kumaa doid tangaanak o loyuk om rima di kotunud montok popolombus iso’-iso’ tuni, boros, frasa om
ayat. Suai ko’ mantad dii, mositi nogi’ do poia’on kumaa doid tangaanak o koilaan mikomunikasi maya’ lisan om okon ko’
lisan. Aktiviti nopo di kosudong do papanahon montok do kabaalan diti nga’ aktiviti minsingubal, manahak respon,

7
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

mangarati’ om momoguno do koilaan di norongou. Sawi’-awi’ aktiviti diti kawasa’ do uliton mooi do kogirot o pomogunaan
do pancaindera do tangaanak om poinsodia’ tomoimo do mikomunikasi.

2.0 KABAALAN MAMBASA’

Id kolimpupuson do Toun 1, kaanu o tangaanak do mongintutun bontuk, ngaran om tuni do 29 pimato Boros
Kadazandusun, kaanu mongija’ mogikawo-kawo boros tumanud putul boros, kaanu mambasa’ om momungaran nunu i
okito, orongou, oroso, osingud om opurimanan, kaanu tumanud ponontudukan do mongigia’ do popolombus boros
tumanud putul boros om popouni tuni pimato, kaanu tumanud ponontudukan do mongigia’ mongintutun, popolombus om
mambasa’ topuod do frasa, ayat om teks mantad mogisuai-suai tadon, kaanu tumanud ponontudukan do mongigia’
manahak do respon kumaa koilaan di nabasa’, kaanu tumanud ponontudukan do mongigia’ do popokito demonstrasi om
momonsoi ilustrasi montok popoilo kawagu’’ iso’-iso’ koilaan, kaanu popoilo topurimanan kokomoi teks di nabasa’ om
kaanu momili’ watak di korohian om au’ korohian.

Id kabaalan diti, oponsol do kaanu o tangaanak do mongintutun tuni do 29 pimato Boros Kadazandusun tu’ iti nopo nga’
koilaan di touvai no kopio montok kabaalan mambasa’. Koilaan diti koponuhup id kabaalan popolombus boros, frasa,
ayat mintootoiso’ om ayat di mogikawo-kawo loyuk om kopolombusan. Montok iso’ pongia’an kabaalan mambasa’ di
kosuau, unsubon o mongigia’ do momoguno teks mantad sinding, hiis, tangon toi ko’ bukakak, tu’ kounsub iti do
tangaanak om nogi’ kapagayat do ginawo diolo’. Montok kabaalan mongija’, potimpuunon do popoia’ mantad mongintutun
tuni pimato kumaa tuni do fonem om putul boros gisom no owonsoi iso’ boros di kotunud.

8
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

3.0 KABAALAN MONUAT

Id kolimpupuson do Toun 1, kaanu o tangaanak do tumanud ponontudukan do mongigia’ do monuat momoguno do pinsil
di kotunud, kaanu mamagaris, kaanu momolukis bontuk tumanud garis, kaanu monuat pimato, numbul, boros, frasa om
ayat tumanud do garis, kaanu monuat kawagu’ do pimato, numbul, boros, frasa om ayat, kaanu momonsoi ayat
mintootoiso’ miampai momoguno boros, ayat om tanda basa’ di kotunud.

Timpuunon nopo do popoia’ id kabaalan diti nga’ kabaal mongigit pinsil di kotunud. Oponsol do pasandadon kabaalan diti
mooi do oubas dii o tangaanak do monuat momoguno woyo’ di kotunud. Fokus nopo do kabaalan diti nga’ popowakas
turat tunturu’ om longon, monginwasi kabaalan motor, popoingkawas kabaalan visual om koordinasi mato om longon
mooi do kaanu dii o tangaanak monginobos kabaalan monuat di touvai kopio. Suai ko’ mantad dilo, pohontolon nogi’ id
kabaalan diti o koilaan monuat pimato miampai momoguno woyo’ di kotunud mooi do kaanu o tangaanak do monuat
boros, frasa om ayat di opunong, otolinahas om oulud.

4.0. KABAALAN KOLUMISON BOROS

Id kolimpupuson do Toun 1, kaanu o tangaanak do tumanud ponontudukan mongingia’ montok popolombus kawagu’
koilaan maya’ aktiviti momonsoi buuk tonini’, poster, kolaj om kaad, kaanu o tangaanak do tumanud ponontudukan
mongingia’ montok popokito koilaan di notimung maya’ aktiviti manangon, suminding, minsingkono’, sumayau om
popolombus hiis, kaanu o tangaanak do tumanud ponontudukan mongingia’ montok monimung koilaan maya’ mogikawo-
kawo aktiviti kokomoi do koubasanan, kotumbayaan, basaan, karamayan, taakanon om tiinumun do tinaru’ Kadazan om
Dusun.

Pongia’an do kabaalan kolumison boros montok Toun 1 diti manahak panatalan kumaa pambalajalan di kosuau maya’
aktiviti di kosuau om kagayat ginawo miagal ko’ momonsoi buuk tonini’, poster, kolaj, kaad om nogi’ maya’ aktiviti

9
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

manangon, suminding, minsingkono’, sumayau om popolombus hiis. Maya’ kabaalan kolumison boros diti kaanu nogi’ o
tangaanak do kosiwatan mongintutun, minsingubal om monginonong do tungkus koubasanan tinaru’ Kadazan om Dusun
maya’ mogikawo-kawo aktiviti di kohiok om kosudong. Aktiviti-aktiviti diti kaanu papasarabak kaanangan do tangaanak
kumaa minsingilo do boros Kadazandusun om nogi’ kaanu popoingkawas imaginasi tangaanak. Komponen diti manahak
kosiwatan kumaa tangaanak do mokinongou boros Kadazandusun mantad mogisuai-suai tadon miagal ko’ mantad
sinding tangaanak, hiis koubasanan om tangon-tangon di kosudong. Suai ko’ mantad dii, kaanu nogi’ o tangaanak
ngaawi’ do momoguno do boros Kadazandusun id kohuboyoon di mogisuai-suai migal ko’ id pamanasayan buuk tonini’,
poster, kolaj om kaad om nogi’ maya’ aktiviti manangon, suminding, minsingkono’, sumayau om popolombus hiis.
Oponsol kopio do onuan motivasi o tangaanak maya’ pason do mangarayou montok iso’-iso asil di nowonsoi toi ko’
pinolombus. Motivasi om pason pongunsuban kaanu popogirot kotumbayaan sondiii do tangaanak om kaanu nogi’
papasarabak sunduan aanangan balajal. Suai ko’ mantad dii, kaanu nogi’ iti do mananom topurimanan do monginwasi’
asil kalaja’ om nogi’ papasarabak pomusarahan di okreatif.

5.0 PURALAN BOROS

Abaagi o puralan boros Kadazandusun id piipiro komponen: fonetik om fonologi, sistom ija’an, tatabahasa, tukadan,
kopomoroitan ginumu’ om tinimungan boros. Oponsol do poia’on koilaan momoguno puralan boros kumaa tangaanak di
minsingilo do boros Kadazandusun mooi do kaanu o tangaanak do momoguno boros Kadazandusun di kotunud om
oulud.

10
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

5.1 Fonetik om Fonologi

Oponsol do posunudon kumaa do tangaanak o koilaan mamarait om momoguno loyuk om kopolombusan di kotunud
mooi do kotunud o tangaanak do mamarait boros om ayat, om nogi’ kaanu o tangaanak do popolombus komoyon di
kotunud kumaa tulun suai. Suai ko mantad dii, oponsol nogi’ o koilaan diti mooi do kaanu o tangaanak do mangarati’
boros om komoyon do tulun suai id intoraksi tikid tadau. Poinsanarai id siriba’ nopo nga’ piipiro kawo ayat di oponsol do
oilaan tangaanak do popolombus miampai momoguno pomoroitan om loyuk di kotunud.

a) Ayat Toomod
b) Ayat Pongudio’
c) Ayat Ponuhuan

5.2 Sistom Ija’an

Oponsol kopio do posunudon kumaa do tangaanak o sistom ija’an boros Kadazandusun mooi do kaanu o tangaanak do
momonsoi ponuatan di kotunud om oulud. Id sistom ija’an mositi no do inoboson do tangaanak o piipiro aspek mooi do
kaanu do momonsoi ponuatan di opunong. Pointayad id siriba’ diti, sawi-awi’ aspek di oponsol do oilaan:

a) 29 pimato boros Kadazandusun


b) pomogunaan do sigot / ’/ id ponuatan
c) pomogunaan do / b / om / d / id ponuatan
d) vokal tanaru om diftong id ponuatan om pomoroitan
e) pomogunaan konsonan on vokal noolos id ponuatan

11
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

5.3 Tatabahasa

Abaagi o aspek Tatabahasa id duo boogian : morfologi dan sintaksis.

5.3.1 Morfologi nopo nga’ iso’ gana’ toilaan i’ monoriuk pamansayan iso’-iso boros id aspek struktur, bontuk om
ponompipian boros. Poinsanarai id siriba’ diti nopo nga’ aspek di okito id morfologi.

(a) Struktur Boros


i) Boros Sandad
ii) Boros Noolos

(b) Bontuk Boros


i) Boros mintootoiso’
ii) Boros nosugku
iii) Boros misompuru
iv) Boros misaup

(c) Karaaralano’ pamansayan boros:


i) Ponugku
ii) Ponginsoupan
iii) Ponompuruan

(d) Sompuruan Boros:


i) Boros Ngaran
ii) Boros Maan
iii) Boros Ula’
iv) Boros Toguangon

12
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

5.3.2 Sintaksis nopo nga’ iso’ ponoriukan kokomoi pamansayan ayat. Aspek sintaksis di oponsol do oilaan do tangaanak
id sikul tosiriba’ nopo nga’ miagal di poinsanarai id siriba’ diti :

a) Karaaralano’ momonsoi boros, frasa, klausa om ayat.


b) Pamansayan ayat nopo nga’ tumanud nuludan VSO (Boros Maan, Subjek om Objek).
c) Kawo ayat: ayat toomod, ayat pongudio’, ayat ponuhuan om ayat kotigagan.
d) Kawo pamansayan ayat: ayat toomod, ayat mintootoiso’

5.4 Tanda’ Basa’

Oponsol do koilo o tangaanak do momoguno do tanda’ basa’ id komunikasi mooi do kaanu do popolombus boros
Kadazandusun di kotunud om oulud id kobooboroso’ om nogi’ id ponuatan. Id komunikasi maya’ ponuatan oponsol
do kaanu o tangaanak do momoguno tanda’ basa’ di kotunud mooi do kaanu do popolombus pomusarahan toi ko’
koilaan di kotunud om kirati’. Id komunikasi lisan, oponsol do koilo o tangaanak do momoguno do tanda’ basa’
miagal ko’ koma om nokta mooi do kolombus kopio nunu o komoyon diolo’.

5.5 Tukadan

Poinhagum no id tukadan o boros mikagos, poiradan om boros koponindir i oponsol do poia’on kumaa tangaanak
mooi do kaanu nodii do mongintutun om momoguno do tukadan id lisan toi ko’ ponuatan montok popokito iso’
ponginabasan do boros di takawas.

Nota: Montok koilaan lobi’ kokomoi puralan boros Kadazandusn kawasa’ do momorujuk do buuk Puralan Boros Kadazandusun
Id Sikul i pinalabus do Boogian PopoTounda Kurikulum, Komontilian Palajalan Malaysia.

13
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

6.0 PONUANGAN KURIKULUM

Ponuangan kurikulum nopo nga’ iso’ poingkawasan kawawagu’ id ponginabasan koilaan om oponsol do onuan
kapanatalan tu’ iti no kabaalan di koponuhup do tangaanak id koposion tikid tadau om id ponginabasan toilaan.
Poinsanarai id siriba’ diti nopo nga’ ponuangan kurikulum i pasandadon id pongia’an boros Kadazandusun.

i. Kabaalan Momusorou

Kabaalan momusorou di okritis om okreatif pinosuang id standard pambalajalan mooi do kaanu o tangaanak do
monolibamban kobolingkangan, maganu kootuson om kaanu popolombus do koilaan di kotunud kokomoi iso’-iso’ ahal
miampai momoguno boros di efektif.

ii. Kabaalan Balajal Ralan Balajal

Pasandadon o kabaalan diti id standard pambalajalan mooi do kitonggungan o tangaanak id pambalajalan diolo’.
Poinghagum id kabaalan diti o kabaalan balajal om kabaalan maganu koilaan montok poposodia do tangaanak do
monginobos koilaan di potilombus.

iii. Kabaalan Momoguno Teknologi Koilaan om Pionitan

Kabaalan momoguno do Teknologi Koilaan om Pionitan nopo nga’ kabaalan abad ko-21. Kabaalan nopo di poinghagum
nga’ kabaalan momoguno kakamot multimedia miagal ko’ komputo montok momonsoi om momongo kalaja’ sikul om nogi’
momoguno mogikawo-kawo koilaan mantad multimedia miagal ko’ mongintong dokumentari televison om mambasa’
koilaan mantad internet. Suai ko’ mantad dii, kaanu nogi’ do kosiwatan o tangaanak do papaatod om monorimo do e-mel,
lumayag pionitan elektronik montok mogihum om papatayad koilaan om miintoraksi miapai tulun suai maya’ pionitan
sosial miagal ko’ Facebook om Twitter.

14
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

iv. Woyoo’ Toluud om Sunduan Mamasok

Oponsol do pasandadon o woyoo’ toluud miagal ko’ woyoo’ guminawo pogun sondii’ om kopuriman sunduan mamasok id
standard pambalajalan mooi do awangun o tangaanak di kiwoyoo’ toluud om oupus tomoimo do pogun sondii’.

v. Mogisuai-suai kopurokisan

Okito nogi’ id suang do standard pambalajalan diti o koponoinaan do kopurokisan tangaanak di mogisuai-suai. Okito iti id
suang do standard pambalajalan, miagal ko’ koponoinaan koporokisan kinestetik maya’ abaabayan di noulud id standard
pambalajalan kabaalan kolumison boros.

vi. Kopogonuan Toilaan

Koilaan om ponuangan nopo di pohontolon id standard pambalajalan nga’ koilaan di naanu mantad mogikawo-kawo
gana’ miagal do gana’ koilaan Sains om Teknologi, Geografi, Sajarah om nogi’ posorili’ do tangaanak om koilaan
konsumerism. Suai ko’ mantad dii, ponuangan boros nga’ aanu nogi’ mantad suat abal om isu-isu timpu baino.

vii. Mongindapu’

Mooi do kaanu o tangaanak ngaawi’ do monoguang karaaralano’ koposion timpu baino, mositi nogi’ do pasandadon id
pomusarahan do angaanak o kabaalan mongindapu’. Montok popoburu’ koposion tangaanak, elemon mongindapu’
miagal ko’ kreativiti, inovasi om inisiatif oponsol do posunudon kumaa tangaanak.

15
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

viii. Kreativiti

Kreativiti nopo’ nga’ woyoo’ di popokito’ kabaalan momonsoi iso’-iso’ toinaan i au’ po insan kowonsoi do tulun suai maya’
imaginasi tosonong do tosoosongulun. Soira’ do kaanu o tangaanak do papabanta asil kalaja’ toi ko’ popokito’
pamantasan drama di okreatif, okito do koimbulai o kaanangan do tangaanak, kotumbayaan sondii’ om kopuriman do
kounsikahan montok kinalantayon sondii’.

7.0 PONTAKSIRAN

Pontaksiran standard pambalajalan kawasa’ do papanahon maya’ piipiro woyo’ pontaksiran. Abaagi do duo kawo o woyo’
pontaksiran diti:

 Pontaksiran Woyo’ Formatif (Pontaksiran di potilombus)


 Pontaksiran Woyo’ Sumatif (Pontaksiran Formal)

Taang koinabasan tangaanak do momoguno boros milo topongon maya’ koduo-dua woyo’ pontaksiran diti.

Pontaksiran Woyo’ Formatif ( Pontaksiran dipotilombus)

Papanahon o pontaksiran woyo’ formatif diti do poingompus toun do mongilo nunu o taang kalantayon do tangaanak.
Koindalan o pontaksiran diti maya’ pongintangan mooi do kaanu nodii mongigia’ do monilai kogisaman do tangaanak
monginobos boros ontok poingampayat id abaabayan pambalajalan boros. Pontaksiran woyo’ diti kapanahak kounalan
kumaa mongigia’ om tangaanak nogi’. Maya’ pongintangan diolo’, kaanu o mongigia’ do koilaan kokomoi tangaanak di au’
kadampot toi ko’ au’ koumpayat id abaabayan di papanahon id linimput kalas. Soira’ do okito do mongigia’ o
kobolingkangan diti, oponsol do papanahon do mongigia’ o abaabayan suai di kosudong om kaanu mongunsub do
tagaanak dii do monginobos boros. Kosudong nogi’ o pontaksiran woyo’ formatif montok mongintong kogisaman do

16
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

tangaanak id kabaalan mokinongou om moboros. Pongisamakan di kawasa’ do gunoon montok pontaksiran woyo’
formatif nopo nga’ maya’ folio, kalaja’ tinimungan, pontaksiran sondii’ om maya’ abaabayan monginobos boros miagal ko’
mambasa’ om kuiz.

Pontaksiran Woyo’ Sumatif (Pontaksiran Formal)

Papanahon o pontaksiran woyo’ sumatif maya’ ujian toi ko’ panaasan formal. Maya’ pontaksiran diti, kaanu o monggia’
ngaawi’ do monimung profil di popokito do koburuon do tangaanak id monginobos do boros Kadazandusun. Kawasa’ do
papanahon o pontaksiran diti montok tosoosongulun tanak. Tuduan nopo do pontaksiran woyo’ sumatif nga’ monipong
om monimung koilaan kokomoi standard om taang koinabasan do tangaanak minsingilo do boros Kadazandusun.

17
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

Standard Ponuangan om Pambalajalan Toun 1 montok Kabaalan Mokinongou om Moboros

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

1.1 Kaanu o tangaanak do mokinongou, mongintutun 1.1.1 Kaanu mokinongou om monindu’ do tuni di
om mamarait do tuni di norongou mantad norongou.
mogisuai-suai tadon id kolimpupuson do Toun 6.
1.1.2 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’
a) Posorili’ montok popoilo do koilaan kokomoi tuni di
b) Kakamot norongou.
c) Boogian tinan sondii’
d) Loyuk om rima 1.1.3 Kaanu popouni kawagu’ do tuni di norongou.
e) Tuni kobooboroso’

18
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

1.2 Kaanu o tangaanak do mokinongou, mongintutun, 1.2.1 Kaanu mokinongou om monugut do mamarait do 29
mamarait om popisuai tuni do pimato boros pimato boros Kadazandusun.
Kadazandusun id kolimpupuson do Toun 6.
1.2.2 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’
montok mongintutun om popouni tuni vokal.

1.2.3 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’


montok mongintutun om popouni tuni konsonan.

1.2.4 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’


montok mongintutun om popouni tuni do pimato
sigot / ’ /.
1.2.5 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’
montok mongintutun om popouni tuni do pimato / b /
poloputon.
1.2.6 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’
montok mongintutun om popouni tuni do pimato / d /
poloputon.

19
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

1.3 Kaanu o tangaanak do mokinongou, mongintutun 1.3.1 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’
om mamarait do boros miampai momoguno montok mamarait boros tumanud putul boros.
pomoroitan om loyuk di kotunud id kolimpupuson
1.3.2 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’
do Toun 6.
montok mongintutun om mamarait do boros
kokomoi:
(a) numbul
(b) warana’
(c) bontuk
(d) boogian tinan
(e) paganakan
(f) kakamot
(g) sikul
(h) tayam
(i) kalendo
(j) taakanon
(k) tanom
(l) karamayan

1.3.3 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’


montok mongintutun om mamarait do boros
a) mumpongol
b) mitongkiad
c) popointutun
d) mintutun
e) monuhu’
f) monongkotoluod
g) mongudio’
h) mokianu

20
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

1.4 Kaanu o tangaanak do manahak do respon 1.4.1 Kaanu mokinongou do:


kokomoi koilaan di norongou id kolimpupuson a) sinding
doToun 6. b) tangon
c) hiis
d) pibarasan
e) poguhatan
f) ponuhuan

1.4.2 Kaanu manahak do respon maya’ demonstrasi, lisan


toi ko’ ponuatan kokomoi nunu i norongou mantad
a) sinding
b) tangon
c) hiis
d) pibarasan
e) poguhatan
f) ponuhuan

21
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

1.5 Kaanu o tangaanak do moboros miampai 1.5.1 Kaanu mokinongou om popolombus kawagu’ do
momoguno do boros di kotunud, oulud om model pibarasan kokomoi:
olinuud tumanud situasi, status, umul om a) mumpongol
b) mitongkiad
koulunan id kolimpupuson do Toun 6.
c) popointutun
d) mintutun
e) monuhu’
f) monongkotoluod
g) mongudio’
h) mokianu

1.5.2 Kaanu popolombus do pibarasan miampai momoguno


do boros pongolohou di kotunud montok
a) mumpongol
b) mitongkiad
c) popointutun
d) mintutun
e) monuhu’
f) monongkotoluod
g) mongudio’
h) mokianu

22
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

1.6 Kaanu o tangaanak do popolombus topurimanan 1.6.1 Kaanu popoilo do ahal sondii’ miampai momoguno
om pomusarahan di oulud om olinuud id intoraksi do boros di kotunud, oulud om olinuud.
sosial miampai momoguno do boros, pomoroitan
1.6.2 Kaanu poposunud kawagu’ do iso’-iso’ sorita’ di
om kolooloyuko’ di kotunud id kolimpupuson do
norongou, nabasa’ toi ko’ nokito miampai momoguno
Toun 6. do boros di kotunud, oulud om olinuud.

1.6.3 Kaanu papatarang do iso’-iso’ koilaan miampai


momoguno do boros di kotunud, oulud om olinuud.

23
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

Standard Ponuangan om Pambalajalan Toun 1 montok Kabaalan Mambasa’

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

2.1 Kaanu o tangaanak do mongija’ mogikawo-kawo 2.1.1 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’
boros id kolimpupuson do Toun 6. montok mongintutun bontuk om ngaran do 29 pimato
boros Kadazandusun.
2.1.2 Kaanu mamarait ngaran 29 pimato boros
Kadazandusun.
2.1.3 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’
montok mongija’ tumanud putul boros.
Poomitanan : /Ta/ + /pa’/ = Tapa’

2.1.4 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’


montok mongija’ mogikawo-kawo boros kokomoi

(a) numbul
(b) warana’
(c) bontuk
(d) boogian tinan
(e) paganakan
(f) kakamot
(g) sikul
(h) tayam
(i) kalendo
(j) taakanon
(k) tanom
(l) karamayan

24
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

2.2 Kaanu o tangaanak do mongintutun om 2.2.1 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’


momungaran nunu i okito, orongou, oroso, osingud montok mambasa’ om momungaran
om opurimanan id kolimpupuson do Toun 6. (a) numbul
(b) warana’
(c) bontuk
(d) boogian tinan
(e) paganakan
(f) kakamot
(g) sikul
(h) tayam
(i) kalendo
(j) taakanon
(k) tanom
(l) karamayan

25
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

2.3 Kaanu o tangaanak do mambasa’ mogikawo-kawo


boros miampai momoguno do pomoroitan di 2.3.1 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’
kotunud id kolimpupuson do Toun 6. montok popolombus boros tumanud putul boros.
Poomitanan : /Ko/ /pi/ /wo/ /sian/

2.3.2 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’ do


mambasa’ boros montok popouni tuni vokal.

2.3.3 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’ do


mambasa’ boros montok popouni tuni konsonan.
2.3.4 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’ do
mambasa’ boros montok popouni tuni sigot /’/.
2.3.5 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’ do
mambasa’ boros montok popouni tuni do /b/
poloputon.
2.3.6 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’ do
mambasa’ boros montok popouni tuni /d/ poloputon.
2.3.7 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’
montok popolombus boros tumanud loyuk di
kotunud.

26
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

2.4 Kaanu o tangaanak do mambasa’ boros id frasa 2.4.1 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’
om ayat miampai momoguno do pomoroitan om montok mongintutun om popolombus boros
loyuk di kotunud id kolimpupuson do Toun 6. a) mumpongol
b) mitongkiad
c) popointutun
d) mintutun
e) monuhu’
f) monongkotoluod
g) mongudio’
h) mokianu

2.4.2 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’


montok mambasa’ do frasa om ayat
a) mumpongol
b) mitongkiad
c) popointutun
d) mintutun
e) monuhu’
f) monongkotoluod
g) mongudio’
h) mokianu

2.4.3 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’


montok mambasa’ opuod
a) loyuk sinding
b) tangon
c) hiis
d) pibarasan
e) poguhatan
f) ponuhuan
g) poskad

27
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

2.5 Kaanu o tangaanak do mambasa’, mangarati’ om 2.5.1 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’
manahak do respon kumaa koilaan di nabasa’ id montok maganu koilaan mantad
kolimpupuson do Toun 6. a) loyuk sinding
b) tangon
c) hiis
d) pibarasan
e) poguhatan
f) ponuhuan
g) poskad

2.5.2 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’


montok manahak do respon lisan toi ko’ ponuatan
kokomoi koilaan id
a) loyuk sinding
b) tangon
c) hiis
d) pibarasan
e) poguhatan
f) ponuhuan
g) poskad

28
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

2.6 Kaanu o tangaanak do popoilo kawagu’ do koilaan 2.6.1 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’
di nabasa’ miampai momoguno mogikawo-kawo popokito do demonstrasi montok popoilo kawagu’
bahan id kolimpupuson do Toun 6. koilaan di nabasa’.
a) Pata Minda
b) Carta 2.6.2 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’
c) Bukakak momonsoi do ilustrasi montok popoilo kawagu’
d) Jodual koilaan di nabasa’ mantad teks.

2.7 Kaanu o tangaanak do monilai do teks di nabasa’ 2.7.1 Kaanu popoilo do topurimanan kokomoi teks
id kolimpupuson do Toun 6. di nabasa’.

2.7.2 Kaanu momili’ do watak di korohian toi ko’ di au’


korohian.

29
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

Standard Ponuangan om Pambalajalan Toun 1 montok Kabaalan Monuat

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

3.1 Kaanu o tangaanak do poposuat do boros miampai 3.1.1 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’ do
momoguno woyo’ di kotunud id kolimpupuson do monuat momoguno do pinsil di kotunud.
Toun 6.
3.1.2 Kaanu o tangaanak do mamagaris
(a) mantad id sawat kumaa id siriba’
(b) mantad id siriba’ kumaa id sawat
(c) mantad gibang kumaa wanan
(d) mantad wanan kumaa gibang

3.1.3 Kaanu momolukis do bontuk tumanud garis.

3.1.4 Kaanu monuat tumanud do garis :


(a) pimato tagayo
(b) pimato tonini’
(c) numbul
(d) boros

3.1.5 Kaanu monuat kawagu’ do


a) pimato tagayo’
b) pimato tonini’
c) numbul
d) boros

3.1.6 Kaanu papasanarai do 29 pimato boros


Kadazandusun.

3.1.7 Kaanu papasanarai do numbul 1 – 50.

30
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

3.2 Kaanu o tangaanak poposuat kawagu’ nunu i okito, 3.2.1 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’
orongou, oroso, osingud om opurimanan id montok momungaran om poposuat kawagu’ boros
kolimpupuson do Toun 6. kokomoi
(a) numbul
(b) warana’
(c) bontuk
(d) boogian tinan
(e) paganakan
(f) kakamot
(g) sikul
(h) tayam
(i) kalendo
(j) taakanon
(k) tanom
(l) karamayan

31
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

3.3 Kaanu o tangaanak do monuat mogikawo-kawo 3.3.1 Kaanu monuat do frasa om ayat tumanud garis.
ayat miampai momoguno boros, ayat om tanda
basa’ di kotunud id kolimpupuson do Toun 6. 3.3.2 Kaanu monuat kawagu’ do frasa om ayat.

3.3.3 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’ do


mongulud boros dumadi do ayat.

3.3.4 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’


montok momonsoi do frasa om ayat .
a) mumpongol
b) mitongkiad
c) popointutun
d) mintutun
e) monuhu’
f) monongkotoluon
g) mongudio’

3.3.5 mokianu Kaanu tumanud ponontudukan do


mongingia’ do momonsoi ayat mantad boros di
pinatahak.

3.3.6 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’


Montok momonsoi ayat mintootoiso’.

3.3.7 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’ do


monuat ayat miampai momoguno tanda basa’ di
kotunud.

32
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

Standard Ponuangan om Pambalajalan Toun 1 montok Kolumison Boros

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

4.1 Kaanu o tangaanak do koilaan maya’ mogikawo- 4.1.1 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’ montok
kawo aktiviti di kohiok id kolimpupuson do Toun 6. popolombus kawagu’ do koilaan maya’ aktiviti
momonsoi
a) buuk tonini’
b) poster
c) kolaj om
d) kaad

4.1.2 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’


montok popokito do koilaan di notimung maya’
aktiviti
a) manangon
b) suminding
c) minsingkono’
d) sumayau
e) popolombus hiis

33
Draf Dokumon Standard Sikul Tosiriba’ Boros Kadazandusun Toun 1 Sulit

Standard Ponuangan om Pambalajalan Toun 1 montok Kolumison Boros

STANDARD PONUANGAN STANDARD PAMBALAJALAN

4.2 Kaanu o tangaanak do koilaan kokomoi tungkus 4.2.1 Kaanu tumanud ponontudukan do mongingia’ montok
koubasanan tinaru’ Kadazan om Dusun maya’ monimung do koilaan maya’ mogikawo-kawo
mogikawo-kawo aktiviti di kohiok id kolimpupuson aktiviti kokomoi do :
do Toun 6. a) koubasanan om kotumbayaan do tinaru’ Kadazan
om Dusun

b) basaan om karamayan di taandakon do tinaru’


Kadazan om Dusun

c) taakanon om tiinumon koubasanan do tinaru’


Kadazan om Dusun

34

Anda mungkin juga menyukai