LAPORAN PRAKTEK UJI KOMPETENSI

SMK AL MA’ARIF BARADATU

LAPORAN PEMELIHARAAN AYAM BROILER

oleh:

RICKY ANDRE SAPUTRA

XII PETERNAKAN

SMK AL MA’ARIF BARADATU

TAHUN PELAJARAN 2016/2017

HALAMAN PENGESAHAN

1
 

Laporan Uji Kompetensi : Pemeliharaan Ayam

Ayam Broiler 
Skala Usaha : 20 Ekor 
Waktu Pelaksanaan : ! A"ustus 20!
Kebutuhan Dana : #p$ %00$000&'

Disetujui Pa(a

)ari :
*an""al :

Pembimbin"& Pelaksana&

PALUZI RICKY ANDRE SAPUTRA

+en"etahui&
Kepala Sekolah

ELI SEPTIANI, S.Pd

KATA PENG
PENGANTAR 
ANTAR 

2
 

Puji syukur penulis panjatkan keha(irat *uhan ,an"

,an" +aha Esa& karena atas

se"ala rahmat& tau-i.& (an hi(ayah'/ya sehin""a penulis (apat menyusun tu"as Laporan

Bu(i(aya *ernak
*ernak Un""as tentan" Pemeliharaan Ay
Ayam Broiler1$

Laporan ini merupakan salah satu syarat yan" harus (ipenuhi (alam

menyelesaikan Laporan Praktek

Praktek Uji Kompetensi
Kompetensi urusan Peternakan$ Larpoan
Larpoan ini telah

(iupayakan a"ar (apat sesuai apa yan" (iharapkan (an (en"an terselesainya Laporan

ini sekiranya berman-aat ba"i setiap pemba3anya$ Laporan ini penulis sajikan seba"ai

 ba"ian (ari proses pembelajaran a"ar kiranya kami seba"ai sis4a S+K Al'+a5ari-
Al'+a5ari-

Bara(atu (apat memahami betul tentan" perlunya sebuah tu"as a"ar menja(i bahan

 pembelajaran$

Selesainya Laporan ini ti(ak terlepas (ari bantuan (an kerjasama berba"ai pihak$

6leh karena itu& kami men"u3apkan rasa syukur yan" tulus (an ikhlas kepa(a *uhan
,an"
,an" +aha Esa& serta u3apan terima kasih kepa(a :

$ 6ra
6ran"
n" tua
tua yan"
yan" telah
telah mem
memberi
beri say
sayaa (ana
(ana

2$ 7bu Eli
Eli Septiani&
Septiani& S$P(
S$P( selaku kepala
kepala sekolah
sekolah S+K
S+K Al'+a5ari
Al'+a5ari-- Bara(atu
Bara(atu

8$ Bapak Wak
aki(i&
i(i& S$P(
S$P( selaku
selaku pembina
pembina S+K Al
Al'+a5ari-
'+a5ari- Bara(atu
Bara(atu

9$ Bapak Palu
Palui&
i& selaku
selaku "uru
"uru pembimbi
pembimbin"
n" selama
selama pelaksan
pelaksanaan
aan Uji

Kompetensi

Penulis menya(ari bah4a Laporan ini jauh (ari kesempurnaan (an (en"an

se"ala keren(ahan hati kami mohon kritik (an saran yan" bersi-at memban"un&
sehin""a apa yan" kita harapkan (apat ter3apai$ Dan merupakan bahan kesempurnaan

untuk Laporan ini selanjutnya$ Besar harapan penulis& semo"a Laporan yan" penulis

 buat ini men(apat ri(ho (ari *uhan

*uhan ,an"
,an" +aha Esa

3
 

4
 

5
 

6
 

BAB I
PENDAHULUAN

A. Lata
Lata Bel
Belak
aka!
a!"
"

7
 

Wirausaha merupakan salah satu usaha untuk men"atasi menin"katnya jumlah

 pen"an""uran$ Selain men"untun"kan
men"untun"kan (ari se"i ekonomi& seba"aian besar ke"iatan
4irausaha ju"a san"at membantu usaha'usaha (alam memenuhi kebutuhan masyarakat
 banyak& baik se3ara lan"sun" maupun ti(ak lan"sun"$

Permintaan pro(uksi peternakan men"alami penin"katan sejalan (en"an

menin"katnya pen(apatan masyarakat (an kesa(aran "ii masyarakat$ Pan"an pro(uk
 peternakan terutama (a"in"& telur (an susu merupakan komo(itas
komo(itas pan"an he4ani yan"
san"at (ibutuhkan untuk menin"katkan kualitas konsumsi pan"an$  Usaha (an
 pen"emban"an subsektor peternakan saat ini menunjukan prospek yan" san"at 3erah
(an mempunyai peranan yan" san"at pentin" (alam
(ala m pertumbuhan ekonomi masyarakat$

Pemban"unan (i bi(an" peternakan (iarahkan untuk men"emban"kan

 peternakan yan" maju (an e-isien$ Seba"ai penunjan" kebutuhan
kebutuhan protein he4ani
yan" merupakan ba"ian (ari kebutuhan (asar manusia perlu (i usahakan pro(ukti-itas
yan" maksimal& sehin""a (apat menin"katkan pen(apatan peternak$ Dalam upaya
 pemenuhan protein he4ani (an penin"katan
penin"katan pen(apatan peternak& maka pemerintah (an
 peternak telah berupaya men(aya"unakan seba"ian besar sumber komo(iti
komo(iti ternak
yan" (ikemban"kan& (iantaranya a(alah ayam pe(a"in" ;broiler<$

Ayam broiler atau yan" (isebut ju"a ayam ras pe(a"in" ;broiler< a(alah jenis
ras un""ulan hasil persilan"an (ari ban"sa'ban"sa ayam yan" memiliki (aya
 pro(ukti=itas tin""i& terutama (alam mempro(uksi (a"in"
(a"in" ayam$ Ayam
Ayam broiler
merupakan ternak  yan"
 yan" palin" ekonomis bila (iban(in"kan (en"an ternak lain&

kelebihan yan" (imiliki a(alah ke3epatan pertambahan> pro(uksi (a"in"

 pro(uksi (a"in" (alam 4aktu
yan" relati- 3epat (an sin"kat atau sekitar 9 ' % min""u pro(uksi (a"in" su(ah (apat
(ipasarkan atau (ikonsumsi$
Pelaku usaha ternak ayam ras pe(a"in" yan" seba"ian besar berbentuk
 peternakan rakyat& pa(a umumnya kelemahan utama
utama (i (alam usahanya terletak pa(a
 bi(an" permo(alan ralati- ke3il& kuran"nya kemampuan manajemen
manajemen pemeliharaan&
har"a pakan relati- tin""i se(an"kan kebutuhan ayam ras pe(a"in"
pe(a"in" 3ukup besar
besar
 berkisar antara !0? sampai @0? (ari biaya pro(uksi$ Salah satu 3ara terbaik yan" (apat
(ianjurkan (alam pen"emban"an a"ribisnis peternakan ayam ras pe(a"in" a(alah

menerapkan sistem koor(inasi =ertikal (en"an pola kemitraan$ Se3ara teoritis kemitraan

8
 

merupakan suatu 3ara pen"or"anisasian pro(uksi yan" bertujuan meman-aatkan

keun""ulan perusahaan besar seba"ai pemilik mo(al yan" lebih menekankan pa(a
 pemerataan$ Pola kemitraan (apat (i"unakan untuk men"atasi
men"atasi berba"ai ma3am
kekuran"an yan" (iha(api oleh peternak rakyat$ Pro"ram pen"emban"an kemitraan
merupakan salah satu kebijakan yan" (iterapkan oleh pemerintah untuk menin"katkan
 pro(uksi ternak (an (a"in"$

Dalam laporan ini penyusun membahas tentan" (ata (eplesi ayam broiler&
 pembibitan ayam broiler (an pemeliharaan kesehatan ayam broiler (ari se"i 6K
;6bat& itamin& ak
aksin<
sin< (en"an men""unakan (ata *erima D6& (ata Deplesi& (an (ata
*erima
*erima 6K (ari Laporan )arian Pemeliharaan Ayam
Ayam Broiler oleh peternak bermitra
(en"an P* 76+AS
76 +AS AD7SA*WA$
AD7SA*WA$

B. Ma!#aat

+an-aat pen"amatan (ata *erima D6 &(ata Deplesi (an (ata *erima
*erima 6K
(ari Laporan )arian Pemeliharaan
Pemelihar aan Ay
Ayam Broiler oleh peternak (en"an seba"ai berikut$
$. Dapat men"etahui 3ara pemilihan bibit ayam broiler ;D6 C Day 6l( hiken<
 berkualitas baik$
%. Dapat men"etahui 6K ;6bat& itamin&
itamin& ak
aksin<
sin< yan" baik untuk peternakan
ayam broiler$
&. Dapat men"etahui 3ara men"hitun" persentase kumulati- (eplesi peternakan
ayam broiler$

9
 

BAB II
TIN'AUAN PUSTAKA

A. A(a) Bo*
Bo*le
le

Ayam broiler (i 7n(onesia baru (ikenal menjelan" perio(e 0'an& sekalipun

"a
"alu
lurr murn
murnin
inya
ya su
su(a
(ah
h (iket
(iketah
ahui
ui pa
pa(a
(a tahun
tahun 
!0
!0'an
'an$$ Aka
kan
n tetap
tetapi&
i& ay
ayam
am br
broi
oile
ler 
r 
komersial seperti sekaran" ini baru populer pa(a tahun 0'an ;#asya-& 200<$ Ayam
 broiler merupakan suatu ternak un""as hasil (ari bu(i(aya yan" bersi-at ekonomis
(en"an pertumbuhan yan" 3ukup 3epat (alam men"hasilkan (a"in" yan" siap poton"
(en"an lama bu(i(aya yan" relati- sin"kat& baik jenis jantan atau pun betina ;Kanisius&
!<$

+enur
+enurut
ut #asy
#asya-
a- ;
;
<
< ay
ayam
am br
broi
oile
lerr meru
merupa
paka
kan
n ay
ayam
am pe
pe(a
(a"i
"in"
n" ya
yan"
n"
men"alami pertumbuhan pesat pa(a umur  F % min""u$ Selanjutnya (ijelaskan bah4a

ayam broiler yan" berumur ! min""u su(ah sama besarnya (en"an ayam kampun"
(e4asa yan" (ipelihara selama  bulan$ Keun""ulan ayam broiler tersebut (i(ukun"
oleh
oleh si-at
si-at "eneti
"eneti33 (an kea(aa
kea(aan
n lin"ku
lin"kun"a
n"an
n yan"
yan" melipu
meliputi
ti makana
makanan&
n& temper
temperatur
aturee
lin"
lin"ku
kun"
n"an
an (a
(an
n pemeli
pemeliha
haraa
raan$
n$ Pa(a
Pa(a umum
umumny
nyaa (i 7n
7n(o
(ona
nasia
sia ay
ayam
am br
broi
oile
lerr su(a
su(ah
h
(ipa
(ipasa
sark
rkan
an pa(a
pa(a umur
umur %' ! min"
min""u
"u (en"
(en"an
an be
bera
ratt &
&8
8 F &
&!
! k" 4ala
4alaup
upun
un la
laju
ju
 pertumbuhannya belum maksimum& karena ayam broiler yan" su(ah berat sulit (ijual
;#asya-& <$

B. Ma!a+
Ma!a+e)e
e)e!
! Pe)el
Pe)el*ha
*haaa
aa!
!

$. Pe*
Pe*apa
apa!
! Te
Te!ak
!ak Bo*l
Bo*le
e

Persiapan yan" baik merupakan mo(al pertama yan" harus (imiliki sebelum
men(atan"kan bibit ayam broiler yan" akan (ipelihara$ *erse(ianya saran yan" len"kap
akan
akan memu(a
memu(ahka
hkan
n (alam
(alam pen"el
pen"elola
olaan
an se3ara
se3ara baik
baik (an sempur
sempurna$
na$ Persiap
Persiapan
an yan"
yan"
(iperlukan antara lain yaitu terse(ianya boks atau kan(an" D6& boks ini (iletakkan (i
atas lantai kan(an"& tirai plastik (ipasan" pa(a keempat sisi boks& lampu pemanas
(i"antun" % 3m (ari lantai boks& termometer untuk men"ontrol panas bisa (i"antun"
atau (iikat pa(a kan(an" ;+urti(jo& @<$

10
 

Pemeliharaan saat D6 tiba merupakan a4al (ari pemeliharaan selanjutnya$

D6 yan"
yan" baru
baru (atan"
(atan" biasany
biasanyaa men"al
men"alami
ami stress
stress (an kemun(
kemun(ura
uran
n kon(is
kon(isi$
i$ 6leh
6leh
karena itu& pemberian air minum (ilakukan setelah D6 beristirahat kira'kira
kira'kira 2'8 jam$
Air minum yan" (iberikan pertama kali biasanya (iberi tambahan "ula ja4a seba"ai
suplai ener"i$ Pemberian air harus a( libitum ;berlebih< (an (itempatkan se3ara merata
(isekitar sumber pemanas$ Kan(an" D6 harus (iberi pemanas karena pa(a umumnya
sistem kekebalan tubuh D6 belum stabil (alam -un"sinya$ Pa(a keesokan harinya& air 
minum (i tambah suplemen ;=itamin< (an ransum pakan yan" (iberikan untuk D6
harus men"an(un" ka(ar protein 28? (an metabolisme ener"i ;+E< 2000'8000 k3al$

%. Pe*
Pe*od
odee Sta
Stat
te
e

Perio(e starter ayam pe(a"in" ;umur 0'2 hari< merupakan masa pertumbuhan
a4al ba"i ayam pe(a"in"& untuk bera(aptasi (en"an lin"kun"an kan(an" yan" baru$
+enurut #asya- ;200< pemilihan D6 (ilihat (ari :
< in(uk yan" sehat& a"ar ti(ak memba4a penyakit ba4aan&
2< anak ayam ber(asarkan ukuran atau bobot yan" sama&
8< matanya 3erah atau ber3ahaya akti-&
9< ti(ak 3a3at se3ara -isik&
%< ti(ak a(a lekatan tinja (i (uburnya$

Pemilihan
Pemilihan bibit yan"
yan" baik merupakan
merupakan a4al (ari penan"an
penan"anan
an a4al D6 saat
(atan"
(atan" (i kan(an
kan(an"
" yaituG
yaituG kan(an"
kan(an" (ibersih
(ibersihkan
kan (en"an
(en"an -umi"asi&
-umi"asi& kan(an"
kan(an" ya
yan"
n"
(ilen"kapi (en"an pemanas buatan ;brooo(er< seba"ai pen""anti in(uk& pemanas harus

(inyalakan terlebih (ahulu H % menit sebelum D6 (atan"$ D6 (i keluarkan (ari
kotak untuk (i pin(ah ke broo(er& (an (iberi minum air "ula aren (an =itamin& (en"an
tujuan untuk memulihkan
memulihkan tena"a yan" terbuan" pa(a 4aktu perjalanan&
perjalanan& setelah semua
D6 (ipastikan minum& baru (i kasih pakan$ itamin (an mineral bertujuan untuk 
men"uran"i 3ekaman (an membantu memulihkan kese"aran anak ayam$

Pakan yan" (iberikan berupa pakan ja(i bentuk pakan yaitu 3rumble$ Pakan
 bentuk 3rumbel a(alah bentuk -isik ransum berupa pe3ahan& (apat men"hasilkan berat
 ba(an lebih besar (iban(in"kan tepun" komplit$

11
 

Pen"
Pen""u
"una
naan
an alas
alas liter
liter (a
(ari
ri se
sekam
kam pa(i
pa(i se
sesu
suai
ai (e
(en"
n"an
an pe
pen(
n(ap
apat
at ya
yan"
n"
men"atakan bah4a untuk (aerah (in"in ketebalan alas litter ti(ak lebih (ari  3m&
se(an
se(an"k
"kan
an un
untu
tuk
k (a
(aer
erah
ah pa
pana
nass ke
kete
teba
balan
lan alas
alas litte
littern
rnya
ya ti(a
ti(ak
k le
lebi
bih
h (a
(ari
ri % 3m$
3m$
Pen""unaan alas litter yaitu untuk&
< kemun"kinan ayam lepuh (a(a lebih se(ikit&
2< ayam broiler relati- lebih tahan&
8< pen"elolaan lebih mu(ah ;#asya-&
;#as ya-& 200<$

A4al pemeliharan semua anak ayam (itempatkan (alam  kan(an"& kan(an"

yan"
yan" lain (ibiar
(ibiarkan
kan koson"
koson"&& (en"an
(en"an alasan
alasan supaya
supaya suhu
suhu ruan"a
ruan"an
n lebih
lebih han"at
han"at (an
mu(ah (alam pen"a4asan& pa(a umur @ hari (ilakukan pemin(ahan ayam kekan(an"
lain& karena ruan"an su(ah penuh ;pa(at<$ Pro"ram pemanas (ilakukan sampai umur 2
hari ;8 min""u<$ Iase broo(in" (imulai pa(a umur  ' 2 hari$
Suhu ruan"an 2 F 8 o (an kelembaban %% F !0 ? sehin""a hampir sama

(en"an kon(isi bersama in(uknya$ +enurut #asya- ;200< men"atakan bah4a ayam
 broiler (apat tumbuh se3ara optimal  F 2o$

&. Pe*
Pe*od
odee -*!
-*!*
*he
he

Perio(e Iinisher a(alah perio(e akhir (imana ayam siap (i panen berkisar % F @
min""u& (iharapkan berat ba(an ayam ti(ak terlalu berat (an ti(ak terlalu rin"an
;#asya-& 200<$ Ayam
Ayam umur 22 hari su(ah ti(ak men""unakan pemanas& hanya untuk
menyiasati suhu kan(an" yan" (in"in pa(a 4aktu malam hari atau 4aktu 3ua3a (in"in
maka tirai sampin" harus (itutup rapat$ Umur 2% hari bobot ba(an (iperkirakan su(ah

men3apai  k">ekor$

An"ka mortalitas tin""i ketika memasuki perio(e -inisher& hal ini (ikarenakan
ayam men"alami stres& akibat pemanas yan"
yan" ti(ak la"i (iberikan (
(an
an sekam pa(i
seba"ai alas su(ah (i turunkan& sehin""a ayam harus bera(aptasi la"i (en"an kon(isi
yan" baru$ )al ini
ini (iketahui (ari pemeriksaan terha(ap ayam yan" mati&
mati& ti(ak a(a
tan(a'tan(a ayam sakit& namun (i ketahui temboloknya koson" ; ayam ti(ak mau makan
karena stres<$

C. Pe!e"ah
Pe!e"aha!
a! Pe!(ak*t
Pe!(ak*t da!
da! /ak
/ak*!
*!

12
 

aksin
aksin merupakan se(iaan biolo"ik yan" men"an(un" mikroor"anisme yan"
telah (ilemahkan ;=aksin akti-< atau (imatikan ;=aksin inakti-< yan" (i-ormulasikan
se(emikian rupa untuk (i"unakan seba"ai in-eksi buatan$Peranan =aksin ini ialah
meran"san" pembentukan antibo(i$

Ber(asarkan jenis anti"ennya& =aksin (apat (ibe(akan menja(i 8 jenis& yaitu

=aksin =iral& bakterial
bakter ial (an protooa$aksin
protooa$aksin =iral lebih banyak (ikemban"kan
(iban(in"kan =aksin bakterial maupun protooa$Salah satu alasannya ialah seran"an
 penyakit =iral ti(ak bisa (iatasi (en"an pemberian obat se(an"kan outbreak penyakit
penyakit
 bakterial (an protooa relati- bisa (iken(alikan (en"an pemberian obat atau antibiotik$
irus yan" telah men"in-eksi ke (alam tubuh akan masuk ke (alam sel sehin""a
 pemberian obat ti(ak e-ekti- untuk membunuh =irus tersebut$ 
ak
aksinasilah
sinasilah yan"
 ber-un"si menstimulasi pembentukan titer antibo(i yan" berperan mem'blok
mem'blok lalu
men"han3urkan =irus sebelum masuk ke (alam sel$ Pemberian obat pa(a saat seran"an

 penyakit =iral tetap (iperlukan "una men3e"ah atau men"atasi in-eksi sekun(er oleh
 bakteri$ aksin
aksin yan" (iberikan pa(a ayam akan menstimulasi pembentukan
pembentukan antibo(i
yan" berperan mem'blok in-eksi =irus ke (alam sel tubuh ayam$

Selain itu =aksin ju"a (ibe(akan menja(i (ua ma3am& yaitu =aksin akti- (an
=aksin inakti-$ aksin
aksin akti- a(alah =aksin yan" mikroor"anismenya masih akti- atau
masih hi(up$ Biasanya =aksin akti- berbentuk se(iaan kerin" beku& 3ontoh: +ED7A
+ED7A
 /D LA S6*A&
S6*A& +ED7A
+ED7A /D'7B (an +ED7A
+ED7A JU+B6#6 A$ a
aksin inakti-
a(alah =aksin yan" mikroor"anismenya telah (imatikan$ Biasanya berbentuk se(iaan
emulsi atau suspensi& 3ontoh: +ED7A /D'EDS E+ULS76/& +ED7A 6#,A
B$

Pelaksanaan Ke"iatan =aksinasi (apat (ilakukan (en"an 3ara memba"i ayam

menja(i 2 kelompok besar (alam
(ala m sekatan$ Ayam
Ayam kemu(ian (i"irin" ke (alam
(ala m 2 sekatan
yan" terbentuk$ aksinasi
aksinasi (ilakukan mulai (ari pen terakhir
tera khir hin""a pen pertama$ Ayam
Ayam
yan" telah (i=aksinasi (iletakan (iluar sekatan hin""a kemun"kinan terja(inya
 pen"ulan"an =aksinasi (apat (iminimalisir$

Pemberian =aksin (apat (ilakukan (en"an beberapa 3ara& seperti tetes mata&
hi(un"& mulut ;3ekok<& atau melalui air minum$ aksinasi
aksinasi harus (ilakukan (en"an benar 

13
 

sehin""a ti(ak menyakiti& un""as (an memper3epat proses =aksinasi& (an ti(ak
menin""alkan sisa sampah (ari peralatan =aksinasi seperti suntikan& sarun" tan"an&
masker maupun sisa =aksin yan" (i"unakan ;botol =aksin<$ Un""as yan" (i=aksin harus
 benar' benar (alam kea(aan sehat ti(ak (alam kon(isi sakit maupun stress sehin""a
akan men(apatkan hasil yan" maksimal (an ti(ak terja(i kematian (alam proses
=aksinasi$ *ata
*ata 3ara =aksinasi harus (itempat yan" te(uh& bersih& =aksin ti(ak (alam
kon(isi sakit maupun stress sehin""a ti(ak merusak =aksin$ Pro"ram =aksinasi untuk
un""as& harus (isesuaikan (en"an umur (ari un""as tersebut (an harus berhati'hati
(alam mem=aksin karena san"at sensiti- terha(ap jarum suntik (an (apat menimbulkan
stress (an kematian men(a(ak$

BAB III
HASIL PENGAMATAN DAN PEMBAHASAN

A. Data
Data Pe!"
Pe!"a)
a)at
ata!
a!

*abel
*abel $ Data *erima
*erima D6 Laporan )arian Pemeliharaan Ayam
Ayam Broiler 6leh Peternak
Bermitra Den"an P* 76+AS AD7SA*WA

*JL /6 S /A+A BA#A/J +L B6

14
 

@>0>20! D6 +B 202 20

Ketea!"a!0
D6 : ;Day 6l( hiken< bibit ayam broiler  
*JL : *an""al penerimaan bibit oleh peternak (ari perusahaan
 /6 S :

Diketahui bah4a peternak menerima %1 eko D2C$

*abel
*abel 2a$ Data Deplesi Laporan )arian Pemeliharaan Ayam
Ayam Broiler 6leh Peternak

DEPLESI
ACTUAL STD
TGL AGE MATI A-KIR 'UML CUM3 CUM3
0 0
0>0>20
%  % 2 0$0
0>0>20
% 2 2 0 0$20
0>0>20
% 8 % ' 0$80
>0>20% 9 8 2 0$90
2>0>20
% % @  0$%0
8>0>20
% ! @ % 0$!0
9>0>20
% @ @  0$@0
%>0>20
%   9 0$@
!>0>20
%  0 % 0$!
@>0>20
% 0 9  0$9
>0>20
%  !  $02
>0>20
% 2 @ ' $0
20>0>20
% 8 ! ' $
2>0>20
% 9 @ % $2!
22>0>20

% %  9 $82

15
 

28>0>20
% !  % $8
29>0>20
% @ 0 ' $99
2%>0>20
%  2 ' $%0
2!>0>20
%  9 9 $%!
2@>0>20
% 20 9 ' $!2
2>0>20
% 2 8 0 $!
2>0>20
% 22 9 ' $@8
80>0>20
% 28 2 ' $@
8>0>20
% 29 % % $8

0>0>20
% 2% % % $
02>0>20
% 2! @ ' $8
08>0>20
% 2@ @ % $
09>0>20
% 2  9 2$08
0%>0>20
% 2 @ 9 2$0
0!>0>20
% 80 ! 8 2$8
0@>0>20
% 8  ' 2$
0>0>20
% 82  2 2$28
0>0>20
% 88 0 ' 2$2
0>0>20
% 89 0  2$88
>0>20% 8% 2 2 2$8
2>0>20
% 8!  9 2$98

Ketea!"a! 0
*JL : *an""al

16
 

AJE : Umur ayam broiler (i kan(an"

DEPL
DEPLES
ES77 : Peny
enyusu
suta
tan
n ju
jum
mlah
lah ay
ayam
am bro
roil
iler 
er 
A*UAL : Data nyata (eplesi
S*D : Stan(ar (eplesi yan" (apat (iterima perusahaan
+A*7 : Ayam broiler yan" mati
AIK7# : Ayam broiler yan" sakit
+L : umlah ayam broiler yan" mati (itambah ayayaam broiler a-kir 
U+ ? : Persentase kumulati- (eplesi

*abel
*abel 2a ti(ak len"ka
len"kap
p sehin""
sehin""aa penyusun
penyusun harus melen"kapin
melen"kapinya
ya terlebih
(ahulu a"ar pembahasan pa(a laporan ini maksimal$ *abel
*abel 2a a(alah tabel (eplesi
(imana kolom A*UAL +L (an A*UAL U+
U+ ? belum (ilen"kapi$ Kolom
A*UAL +L berisi jumlah ayam broiler yan" mati (an a-kir$ Kolom A*UAL
A*UAL U+
? berisi persentase
persentas e kumulati- (eplesi (imana perhitun"annya a(alah A*UAL
A*UAL +L
(iba"i jumlah keseluruhan ayam broiler kemu(ian (ikali 00?$ a(i& berikut (ata
len"kap *abel 2a$

*abel
*abel 2b$ Data Len"kap Deplesi Laporan )arian Pemeliharaan Ayam
Ayam Broiler 6leh
Peternak Bermitra Den"an P* 76+AS AD7SA*WA

DEPLESI
TGL AGE ACTUAL STD
MATI A-KIR 'UML CUM3 CUM3
0 9 9
0>0>20%  % 2 @ 0&28 0$0
0>0>20% 2 2 0 2 0&90 0$20
0>0>20% 8 % % 0&! 0$80
>0>20% 9 8 2 % 0&%0 0$90
2>0>20% % @  % 0&%0 0$%0
8>0>20% ! @ % 2 0&90 0$!0
9>0>20% @ @   0&2! 0$@0
%>0>20%   9 2 0&90 0$@
!>0>20%  0 % % 0&%0 0$!
@>0>20% 0 9  % 0&%0 0$9
>0>20%  !  9 0&9! $02
>0>20% 2 @ @ 0&28 $0
20>0>20% 8 ! ! 0&20 $
2>0>20% 9 @ % 2 0&90 $2!
22>0>20% %  9 8 0&98 $82
28>0>20% !  % ! 0&%8 $8

29>0>20% @ 0 0 0&88 $99

17
 

2%>0>20%  2 2 0&90 $%0

2!>0>20%  9 9  0&2! $%!
2@>0>20% 20 9 9 0&8 $!2
2>0>20% 2 8 0 8 0&98 $!
2>0>20% 22 9 9 0&8 $@8
80>0>20% 28 2 2 0&90 $@
8>0>20% 29 % % 0 0&88 $8
0>0>20% 2% % % 0 0&88 $
02>0>20% 2! @ @ 0&28 $8
08>0>20% 2@ @ % 2 0&90 $
09>0>20% 2  9 2 0&90 2$08
0%>0>20% 2 @ 9  0&8! 2$0
0!>0>20% 80 ! 8  0&80 2$8
0@>0>20% 8   0&2! 2$
0>0>20% 82  2 0 0&88 2$28
0>0>20% 88 0 0 0&88 2$2
0>0>20% 89 0   0&8! 2$88
>0>20% 8% 2 2 9 0&9! 2$8

2>0>2T
0o
t%al 8! %4$ 94
$1 51%1 0&%0 2$98

Data baru yan" (iperoleh antara lain:

umlah
umlah ayam
ayam broile
broilerr yan"
yan" mati
mati ;+<
;+< C 2 ekor 
ekor 
( M ) (2 )
Persentase (eplesi maksimum C × 100 = × 100 =10
20 20

*abel
*abel 8$ Data *erima
*erima 6K Laporan )arian Pemeliharaan Ayam
Ayam Broiler 6leh Peternak
Bermitra Den"an P* 76+AS AD7SA*WA

*JL /6 S /A+A BA#A/J +L

0>0>20% S6#B7*6L 9 K"
20>0>20% AKS7+U+ 80 8
29>0>20% AKS7+U/ L6/E B 8

Ketea!"a! 0
6K : ;6bat& itamin& aksin<
*JL : *an""al penerimaan bibit oleh peternak (ari perusahaan
 /6 S :

B. Pe)6
Pe)6ah
aha
aa
a!
!

18
 

Data yan" penyusun

penyusun peroleh a(alah (ata
(ata perternakan ayam broiler (imana
 peternak bermitra (en"an P* 76+AS AD7SA*
AD7SA*WA$ P* 76+AS AD7SA
AD7SA*W
*WA
A seba"ai
in=estor atau pemo(al memberikan bibit ayam broiler >D6& 6K ;6bat& itamin&
itamin&
aksi
ksin<&
n<& (an paka
pakan$
n$ Dalam
Dalam lapora
laporan
n ini
ini penyu
penyusun
sun hanya
hanya akan
akan membah
membahas
as tenta
tentan"
n"
 bibit ayam broiler& (ata (eplesi ayam broiler
broiler (an 6K ;6bat& 
itamin&
itamin& ak
aksin<$
sin<$
$. Pe)6*
)6*6*ta!

Salah satu kun3i utama peternakan ayam broiler a(alah (en"an memilih D6
;Day 6l( hi3ken< atau bibit ayam yan" berkualitas$ Bibit>D6 memiliki kontribusi
yan" 3ukup besar (alam usaha peternakan ayam broiler  yaitu sekitar 80? sampai 90?$

Pemeliharaan saat D6 tiba merupakan a4al (ari pemeliharaan selanjutnya$

D6 yan"
yan" baru
baru (atan"
(atan" biasany
biasanyaa men"al
men"alami
ami stress
stress (an kemun(
kemun(ura
uran
n kon(is
kon(isi$
i$ 6leh
6leh
karena itu& pemberian air minum (ilakukan setelah D6 beristirahat kira'kira
kira'kira 2'8 jam$
Air minum yan" (iberikan pertama kali (iberi tambahan "ula ja4a seba"ia suplay
ener"i$ Kan(an" D6 harus (iberi pemanas karena umumnya sistem kekebalan tubuh
D6 belum stabil$ Keesokan harinya air minum (itambah suplemen ;=itamin<$

Dari (ata
(ata hasil
hasil pen"am
pen"amatan
atan yaitu
yaitu pa(a
pa(a *ab
abel
el  (iketa
(iketahui
hui bah4a
bah4a peterna
peternak 
k 
menerima D6 +B 202 sebanyak 80 boM (imana setiap boM berisi 00 ekor bibit& ja(i
total D6 yan" (iterima a(alah 8$000 ekor$

%. Depl
Deple
e** A(
A(a) Bo*
Bo*le
le

Deplesi ayam broiler merupakan penyusutan populasi ayam broiler baik itu
karena mati maupun a-kir$ Persentase kumulati- (eplesi menunjukan tin"kat penyusutan
 populasi ayam broiler$

Dari *abel
abel 2b& (iketah
(iketahui
ui bah4a
bah4a total
total ay
ayam
am broiler
broiler yan"
yan" A*UA
A*UAL
L +A*
+A*7
sebanyak 2 ekor & A*UAL AIK7# sebanyak 0 ekor& jumlah ayam broiler yan"
mati
mati (itam
(itamba
bah
h a-
a-ki
kirr sebany
sebanyak
ak 90
900
0 ek
ekor
or&& se
sehi
hin"
n""a
"a pe
perse
rsent
ntas
asee ku
kumu
mulat
lati-
i- (e
(epl
plesi
esi
maksimumnya a(alah 8&88?$ Pa(a hari penerimaan D6 yaitu umur 0 hari ;belum
masuk kan(an"< 9 ekor bibit ayam broiler mati$ )al ini san"at meru"ikan peternak 

19
 

karena
karena D6 yan"
yan" (iterim
(iterimaa ti(ak
ti(ak utuh$
utuh$ )al ini menja(i
menja(i salah
salah penyeba
penyebab
b tin""i
tin""inya
nya
 persentase kumulati- (eplesi$

Dari Jambar  (apat (iketahui bah4a tin"kat kematian tertin""i ayam broiler 
yaitu pa(a umur 0 hari& se(an"kan tin"kat kematian ayam broiler teren(ah yaitu pa(a
umur 2 hari$ *in"kat a-kir tertin""i yaitu pa(a umur 2 hari$ Dari 8! hari pemeliharaan&
hanya a(a  hari (imana ayam broiler ti(ak a(a yan" a-kir$

Dari Jambar 2 (apat (iketahui bah4a persentase kumulati- nyata ;A*UAL

U+?< ayam broiler umur  hari ;0&28?<& 2 hari ;0&90?<& (an 9 hari ;0&%0?< melebihi
stan(ar persentase kumulati- (ari pihak perusahaan P* 76+AS AD7SA*WA& yaitu
seharusnya hari pertama 0&0? & hari ke(ua 0&20?& (an hari keempat 0&90?$

&. 2/K 726a

726at,
t, /*ta
/*ta)*!,
)*!, /ak*!8
k*!8

aksin
aksin a(alah mikroor"anisme penyebab penyakit yan" su(ah (ilemahkan atau
(imatikan (an mempunyai si-at immuno"enik$ 7mmuno"enik artinya (apat meran"san"
 pembentukan kekebalan$ aksinasi a(alah
a (alah proses memasukkan =aksin ke (alam tubuh
ternak (en"an tujuan supaya ternak tersebut kebal terha(ap
terha(ap penyakit
penyakit yan" (isebabkan
(isebabkan
or"anisme tersebut$

Pemberian =aksin (apat (ilakukan (en"an beberapa 3ara& seperti tetes mata&
hi(un"& mulut ;3ekok<& atau melalui air minum$ aksinasi
aksinasi harus (ilakukan (en"an benar 
sehin""a ti(ak menyakiti& un""as (an memper3epat proses =aksinasi& (an ti(ak

menin""alkan sisa sampah (ari peralatan =aksinasi seperti suntikan& sarun" tan"an&
masker maupun sisa =aksin yan" (i"unakan ;botol =aksin<$ Un""as yan" (i=aksin harus
 benar' benar (alam kea(aan sehat ti(ak (alam kon(isi sakit maupun stress sehin""a
akan men(apatkan hasil yan" maksimal (an ti(ak terja(i kematian (alam proses
=aksinasi$ *ata
*ata 3ara =aksinasi harus (itempat yan" te(uh& bersih& =aksin ti(ak (alam
kon(isi sakit maupun stress sehin""a ti(ak merusak =aksin$ Pro"ram =aksinasi untuk
un""as& harus (isesuaikan (en"an umur (ari un""as tersebut (an harus berhati'hati
(alam mem=aksin karena san"at sensiti- terha(ap jarum suntik (an (apat menimbulkan
stress (an kematian men(a(ak$

20
 

Dari *abel 8& (iketahui bah4a peternak menerima 6K ;6bat& itamin&
itamin& aksin<
aksin<
(ari P* 76+AS AD7SA*WA yaitu pa(a tan""al 0 A"ustus 20% baran" yan"
(iterima a(alah S6#B7*6L sebanyak 9 k"& pa(a tan""al 20 A"ustus 20% baran" yan"
(iterima a(alah AKS7+U/ 80 sebanyak 8 k"& (an pa(a ta""al 29 A"ustus 20%
 baran" yan" (iterima a(alah A
AKS7+U/ L6/E sebanyak 8 k
k"$
"$

21
 

BAB I/
PENUTUP

A. Ke*
Ke*)p
)p9l
9la!
a!

Ayam merupakan salah satu

Ayam s atu ternak yan" potensial (i (aerah kita&(ilihat (ari
se"i konsumsi masyarakat (an kebutuhan masyarakat akan (a"in" (an telur ayam
san"at tin""i karena hampir setiap hari (ikonsumsi&sehin""a beternak ayam a(alah
salah satu peluan" bisnis yan" san"at men"untun"kan$ Ay
Ayam
am broiler atau yan" (isebut
 ju"a ayam ras pe(a"in" ;broiler< a(alah jenis ras un""ulan hasil persilan"an (ari
 ban"sa'ban"sa ayam yan" memiliki (aya pro(ukti=itas
pro(ukti=itas tin""i& terutama (alam
mempro(uksi (a"in" ayam$

Bibit>D6 memiliki kontribusi yan" 3ukup besar (alam usaha peternakan

ayam broiler  yaitu
 yaitu sekitar 80? sampai 90?$ A(a beberapa -aktor yan" (apat
mempen"aruhi pertumbuhan bibit ayam& (iantaranya a(alah pakan yan" sesuai
kebutuhan& lokasi yan" i(eal untuk lokasi peternakan& temperatur u(ara (an terbebas
(ari penyakit$

Deplesi ayam broiler merupakan penyusutan populasi ayam broiler baik itu
karena mati maupun a-kir$ Persentase kumulati- (eplesi menunjukan tin"kat penyusutan
 populasi ayam broiler$ Dari (ata hasil pen"amatan (iketahui bah4a total ayam broiler 
yan"
yan" A*UA
A*UAL
L +A*
+A*7 sebany
sebanyak
ak 2 ekor
ekor & A*UA
A*UAL
L AIK7#
AIK7# sebany
sebanyak
ak 0 ekor&
ekor&
 jumlah ayam broiler yan" mati (itambah a-kir sebanyak 900 ekor& sehin""a persentase

kumulati- (eplesi maksimumnya a(alah 8&88?$

aksin
aksin a(alah mikroor"anisme penyebab penyakit yan" su(ah (ilemahkan atau
(imatikan (an mempunyai si-at immuno"enik$ 7mmuno"enik artinya (apat meran"san"
 pembentukan kekebalan$ aksinasi a(alah
a (alah proses memasukkan =aksin ke (alam tubuh
ternak (en"an tujuan supaya ternak tersebut kebal terha(ap
terha(ap penyakit
penyakit yan" (isebabkan
(isebabkan
or"anisme tersebut$

22
 

B. Saa!

$ Kepa(a
Kepa(a perusahaan
perusahaan pemo(al
pemo(al hen(aknya
hen(aknya (apat
(apat menye(iakan
menye(iakan D6
D6 yan"
yan" berkualitas
berkualitas
 baik sehin""a menurunkan tin"kat
tin"kat (eplesi ternak ayam broiler$
2$ Kepa(a
Kepa(a peternak
peternak hen(aknya
hen(aknya (apat
(apat memelihara
memelihara kesehatan
kesehatan ternaknya
ternaknya (alam
(alam hal ini
ini
ayam broiler a"ar (apat menurunkan tin"kat kematian (an a-kir sehin""a
men(apatkan keuntun"an yan" maksimum$
&. Kepa(a masyarakat& peternakan ayam broiler a(alah usaha yan" patut (i3oba (an
(ikemban"kan$

23
 

DA-TAR PUSTAKA

Anonim$ 208$ D6 Ayam

Ayam Broiler Kualitas Baik$
http:>>bu(i(ayausaha$blo"spot$3o$i(>208>02>men"hasilkan'(o3'ayam'broiler'
kualitas'baik$html$$ Diakses tan""al  /o=ember 20%$
kualitas'baik$html

Anonim$ 208$ PA/DUA/ *EK/7S BUD7DA,A PE*E#/AKA/>PA/DUA/ A#A

BUD7DA,A A,A+ PEDAJ7/J B#67LE#$
http:>>444$pro(uknaturalnusantara$3om>pan(uan'teknis'bu(i(aya'
 peternakan>pan(uan'3ara'bu(i(aya'ayam'pe(a"in"'broiler>$$ Diakses tan""al 
 peternakan>pan(uan'3ara'bu(i(aya'ayam'pe(a"in"'broiler>
 /o=ember 20%$

Anonim$ 209$ +emulai Bisnis Peternakan Ayam$

Ayam$  http:>>suksesbisnisusaha$3om>usaha'
 peternakan>memulai'bisnis'peternakan'ayam$$ Diakses tan""al  /o=ember
 peternakan>memulai'bisnis'peternakan'ayam
20%$

Anonim$ 209$ *ips +emilih D6 Bibit Broiler ,an" Baik$

http:>>ayambroiler$3om>tips'memilih'(o3'bibit'broiler'yan"'baik>$
http:>>ayambroiler$3om>tips'memilih'(o3'bibit'broiler'yan"'baik>$ Diakses
tan""al  /o=ember 20%$

Anonim$ 20%$ Ayam Broiler$

https:>>i($4ikipe(ia$or">4iki>AyamNbroilerOenisNusahaNayamNbroiler $
Diakses tan""al  /o=ember 20%$

Jintin"& Kartiani$ 208$ +anejemen Peternakan Ayam Broiler$

http:>>kartiani"intin"$blo"spot$3o$i(>208>0%>normal'0'-alse'-alse'-alse'in'M'
none'M$html$$ Diakses tan""al  /o=ember 20%$
none'M$html

,unusuney& +$ 208$ Laporan Praktikum Pemeliharaan *ernak Ayam Broiler$

https:>>444$a3a(emia$e(u>2@809>laporanNpraktikumNpemeliharaanNternakN 
ayamNbroiler $ Diakses tan""al  /o=ember 20%$

24