Inflation

1

Zf¨´Ìa
{ {YÂ» ¾ËY tÌv ÉÌ³Z¯Ä] Á É{Zf«Y ºÌÅZ¨» Z] ½Y|À¼«Ô fÌ] ÄqÅ ÊËZÀM ÂÀ» Ä]
d¿ÁZ » { "Ã{Z ½Z] Ä] {Zf«Y" ½YÂÀ Z] ÊËZÅÂÁ] ÄWYY Á ÄÌÆe Ã|ËY ,É{Zf«Y ÉZÅ¶Ì¸ve
Äz¿ .|»M{ YmY Ä] É{Zf«Y ÉZÅÊ] Á cZ¬Ì¬ve ¯» Âe Á |Ë{³ s ½YËY ©ZeY É{Zf«Y
®Ë ZÆf¿Y { ,É| ] ÉZÅÄz¿ {Â^Æ] ÂÀ»Ä] .|Z]Ê» Ã|ËY ¾ËY ÊmÁy ¾Ì¼ Á dÌ] ,ÁÌa
½ÂÌÌ¼¯ Ì]{ ªË Y Á ¶Ì¼°e Y Â¯~» ¹§ ºË|À¼ÅYÂy Ä¯ dY Ã|Ë{³ ºÌÀe Á ÄÌÆe Ê]ZËY ¹§
{Ây |À¼Y cY¿ Y Y cZ¬Ì¬ve ¯» ,research-center@iccim.ir ¶Ì¼ËY {M ZË {Ây
.|ËZ ÃZ³M
¹Âe ¦Ë e
Ê {Zf«Y ®Ë { cZ»|y Á ZÅÓZ¯ d¼Ì« Ê»Â¼ t Ä¯ {ÂÊ» ©ÔY ÊfÌ Á Ä] ¹Âe
WZu Äf°¿ .|]ZË ËY§Y ¼f» Á ¹YÁ|» Â Ä] (Ä·Z ®Ë Z»Â¼) z» Ê¿Z» ÃÁ{ ®Ë
½Z» À Ä¯Yq -d§³ ¿ { ¹Âe ½YÂeÊ¼¿ Y Êf¼Ì« ËY§Y Â¿ Å Ä¯ dY ½M dÌ¼ÅY
Y .dY Y{Ây] É{ZË dÌ¼ÅY Y ¹Âe ¦Ë e { ZÅd¼Ì« Ê»Â¼ t ËY§Y Y¼fY Á
b Á |]ZË ËY§Y Z] ®Ë ÉY] Á Zy ÃÁ{ ®Ë { ZÆÀe ZÅd¼Ì« Ê»Â¼ t ³Y Á¾Ì¼Å
|ËZ] ZÅd¼Ì« Ê»Â¼ t Y~· .{ÂÊ¼¿ Äf¨³ ¹Âe |ÀËM§ ¾ËY Ä] ,{Â « É{Â |¿Á ¾ËY
.{Â¼¿ Ê¬¸e ¹Âe Y ½M ½YÂf] Ze |]ZË ËY§Y ½Z» µÂ { ¹ÁY|» cÂ Ä]
¹Âe YÂ¿Y
Â¿ Ä Ä] ½YÂeÊ» ZÅd¼Ì« Ê»Â¼ t ËY§Y c| Zv· Ä] Y ¹Âe Ê¸¯ Â Ä]
:{Â¼¿ É|À]ºÌ¬e
2

Ã|¿y ZË ¦Ìÿ ¹Âe Y ½Z» µÂ { ZÅd¼Ì« ºËÔ» Á |À¯ ËY§Y :Ã|¿y Á ¦Ìÿ ¹Âe .1
Ê»Â¼ t Ê¼« ®Ë | ÓÂ¼ » Ä¯ dY ½M ¹Âe Â¿ ¾ËY Z] ÉZÅÊ³ËÁ Y .|ÀËÂ³Ê»
.{Y{ µZ^¿{ Ä] µZ { Y ZÅd¼Ì«
¹Âe Y ½M ,|Z] |Ë| ZÅd¼Ì« | d ²ÀÅM Ä¯ Ê»Z´ÀÅ :Ã|¿Ze ZË |Ë| ¹Âe .2
¿ { |Ë| ¹Âe \¸£Y Y |{ 10 Y eÓZ] ¹Âe ÉZÅw¿ .|ÀËZ¼¿Ê» Ê¬¸e Ã|¿Ze ZË |Ë|
.|¿Ì³Ê»
ÄfzÌ³ ¹Zn· Á Ë ZÌ] ZÅd¼Ì« | Ä¯ ÊËY { :¹Âe]Y ZË |Ë| ZÌ] ¹Âe .3
.|À»Z¿Ê» ¹Âe]Y ZË |Ë| ZÌ] ¹Âe Y ½M ,|Z] ÃZ» { |{ 50 Y eÓZ] ÊÂ¿ Ä] Á |Z]
½M ÉYmY Á Ê´ÀË|¬¿ ¦Ë e

Ê°Ë ½YÂÀ Ä] Ä¨·Â» ¾ËY Á dY Z°¿Y ¶]Z«Ì£ Á Äfm] ¹Âe Y¼fY Á {ZnËY { Ê´ÀË|¬¿ ¬¿
1Ä^ Á µÂa ¼m ,¦Ë e ª^ Ê´ÀË|¬¿ .|Z]Ê» s» ZÅÂ¯ { ¹Âe Á] ¶ËÓ{ ¾Ëf¼Æ» Y
.dY µÂa
.|Å{Ê» w Ê´ÀË|¬¿ Ã|ÀËY§ \Ë Á Ê·Âa ÄËZa | Ê¸Y Âv» Á{ ªË Y Ê´ÀË|¬¿ ËY§Y
c|« Y Á {ÂÊ» {YÁ {Zf«Y Ä] É¯» ®¿Z] ¥ Y Ä¯ dY ÊÅÂmÁ ,Ê·Âa ÄËZa Y ÂÀ»
ZË «]ZÀ»» ZY] ½YÂeÊ» ¾ÌÀr¼Å Y Ê·Âa ÄËZa .|Z]Ê» Y{Ây] Ìj°e Á Z^fY ª¸y
¥Z» Á É¯» ®¿Z] ÉZÅÊËYY{ ,]ZÀ» Y ÂÀ» Ä¯ {Â¼¿ ¦Ë e Ì¿ É¯» ®¿Z] «¥Z»»
.|Z]Ê» ®¿Z] ¾ËY cY|Æ e ÉZÀ » Ä] Ì¿
YÁ Ä¬¸u ½YÂÀ Ä] Á dY Ê´ÀË|¬¿ ÌÌ¤e { iÂ» ÉZÅÄ¨·Â» Y Ê°Ë Ê´ÀË|¬¿ Ã|ÀËY§ \Ë
Y|¬» \Ë ¾ËY .dY Ê´ÀË|¬¿ | |¿Á { Ê¼Æ» ¬¿ ÉYY{ ,Ê´ÀË|¬¿ Á Ê·Âa ÄËZa ½ZÌ»

µÂa Ä^ Á|Z]Ê» ZÅ®¿Z] {¿ ÉY|Ë{ ÉZÅÃ{b Ä§ZY Ä] ZzY d{ { Â°» Á ZÀ°Y ¶»Z µÂa˺
.dY ÄÀv·Y« Y|¿Ya ÉZÅÃ{b Á c|»ÃZeÂ¯ Á c|»|À¸] Y{c|» ÉY~³ÄËZ» ÉZÅÃ{b Ã|¿Ì³]{ Ì¿
3

Z] µZj» ½YÂÀ Ä] .|Å{Ê» ½Z¿ Ê·Âa ÄËZa { ÌÌ¤e |uYÁ ®Ë ÉYY Ä] Y Ê´ÀË|¬¿ ºnu { ÌÌ¤e
µÂa ºnu ,µZË 100 ½YÌ» Ä] É¯» ®¿Z] Âe ( ZÀ°Y Zf¿Y Z] Ôj») Ê·Âa ÄËZa ËY§Y
ÄËZa { ÌÌ¤e Y|¬» Ä] Ã| fÀ» µÂa ºnu d^¿ Ä¯ d§ZË |ÅYÂy ËY§Y µZË 100 Y Ì]
Ã|ÀËY§ \Ë Ä¯ ÊeÂ { ´Ë{ ½ZÌ] Ä] .{ÂÊ» Ã|Ì»Z¿ Ê´ÀË|¬¿ Ã|ÀËY§ \Ë ,Ê·Âa
ºnu cÂ ¾ËY { ,|]ZË ËY§Y µZË 1000 ½YÌ» Ä] ºÅ Ê·Âa ÄËZa Á |Z] 5 µ{Z » Ê´ÀË|¬¿
.|]ZËÊ» ËY§Y µZË 5000 µ{Z » Á µZË 1000 Y Ì] Ê´ÀË|¬¿
¹Âe Á] Ây{ É{Zf«Y ÉZÅÄË¿

] Ã|Ë|a ¾ËY Ä¯ ÊZÌ Á ÊZ¼fmY ,É{Zf«Y [Â¸»Z¿ ZiM ¶Ì·{ Ä] ,¹Âe ¶¸ Á dÌÅZ» Ê]
¾ÌÌê Ây{ É{| f» cZË¿ ½ÂÀ¯Ze .dY Ã{Â] ÄmÂe {Â» ÃYÂ¼Å ,|À¯Ê» ¶Ì¼ve Ä »Zm
ÃÁ³ Ä { ½YÂeÊ» Y ZÅÄË¿ ¾ËY Ê¸¯ Â Ä] Ä¯ dY Ã| s» »YÂm { ¹Âe ¹Á] ¶¸
:{Â¼¿ É|À]Ä¬^ Ê¸Y
ËY§Y Á |]ZË ËY§Y cZ»|y Á ZÅÓZ¯ ÉY] ZZ¬e Ä¯ Ê»Z´ÀÅ :ZZ¬e Z§ ¹Âe ÄË¿ .1
ZÅd¼Ì« Ê»Â¼ t cÂ ¾ËY { ,|Z] ÄfY{ Ê¿Á§ ¶¯ Ä Ä] d^¿ ¶¯ ÉZZ¬e
Á ½Z³|ÀÀ¯¥» Âe ZZ¬e ËY§Y ,ÄË¿ ¾ËY ZY] .|Å{Ê» w ¹Âe Á Äf§ZË ËY§Y
.{ÂÊ» ZÅd¼Ì« ËY§Y \mÂ» Ä¯ {Ì³Ê» cÂ ½YY~³ÄËZ»
{ .{Â¼¿ ÂmÁdm {Zf«Y µÂa Á (ÓZ¯ YZ]) Ê «YÁ z] Á{ { ½YÂeÊ» Y ZZ¬e ËY§Y d¸
ËY§Y ,ÉY~³ÄËZ» kZz» ËY§Y ,Ê§» kZz» ËY§Y Ì¿ Ê¸»YÂ Ê «YÁ z]
z] { Ä¯ dÌ·Zu { ¾ËY .{ÂÊ» ¶¯ ÉZZ¬e ¾f§ ÓZ] Ä] nÀ» ,cY{YÁ ÅZ¯ Á cY{Z
Êy] Ä¯ Âv¿ ¾Ë|] .{ÂÊ» ZZ¬e ËY§Y Ä] lfÀ» µÂa ºnu ZË Ê´ÀË|¬¿ ËY§Y ,{Zf«Y µÂa
{ µÂa ºnu ËY§Y Á {Zf«Y { µÂa ªËe Ä] nÀ» ,ZÅÂ¯ { Ã| }ZzeY ÉZÅdZÌ Y
4

½ZËZZ¬e ,fÌ] µÂa ¾fY{ f{ { ÄYÁ Ä] ¹{» ÊËY ¾ÌÀq { Á {ÂÊ» {³
Á] Á ZÅd¼Ì« Ê»Â¼ t ¾f§ ÓZ] »Y ¾ËY ÄnÌf¿ Ä¯ |]ZËÊ» ËY§Y cZ»|y Á ZÅÓZ¯ ÉY]
.{Â] |ÅYÂy ¹Âe
\mÂ» |Ì·Âe ÉZÅÄÀËÅ ËY§Y Ä¯ dY ZÀ » ¾Ë|] ÄË¿ ¾ËY :ÄÀËÅ Z§ ¹Âe ÄË¿ .2
|Ì·Âe ÉZÅÄÀËÅ ËY§Y .{ÂÊ» nÀ» ¹Âe Á] Ä] ½M ¹ÁY|e Á Ã| cÓÂv» d¼Ì« ËY§Y
{YÂ» Ä ÅZ¯ ZË Á É¿Y Á Z¯ ÉÁÌ¿ Ây Ä] ZÅÃ{ZÆ¿ d¼Ì« ËY§Y ¶Ì·{ Ä] Ze|¼
.{Ì³Ê» cÂ ÄÌ·ÁY
dÌ Á ¶Ì·{ Ä] Ä¯ |Z]Ê» ¯¼f» Ä¸X» ¾ËY ] ÄË¿ ¾ËY :ÉZfyZ ¹Âe ÄË¿ .3
Ä »Zm { ¹Âe ,¶Ì^« ¾ËY Y É{YÂ» Á Ê´ÀÅ§ ,Êf»Â°u ,ÊZÌ ,É{Zf«Y ZfyZ Ä] Â]»
Ä Âe µZu { Á Äf§ZÌ¿ Ä Âe ÉZÅÂ¯ Zy Ze|¼ ÉZfyZ ¹Âe .|]ZËÊ» ¹ÁY|e Á Ã{¯ Á]
,É{Zf«Y ÉZÅdyZË Á ZÅZÀ]Ë {Â^¼¯ Ì¿ Ê¸»YÂ {ÂmÁ Â¯~» ÉZÅÂ¯ { .|Z]Ê»
cY¬» Á ¾Ì¿YÂ« {ÂmÁ ZË ÊÂy z] ¦Ì e ,Êf·Á{ z] ½{Â] Ã{f³ ,ËÂe ¹Z¿ ¦
¹ÁY|» Äm{Â] É¯ ,{Zf«Y ½{Â] Ê·Âv» ®e ,ÊÂy z] É|Ì·Âe ÉZÅdÌ·Z § Ã|¿Y{Z]
Á |Ì·Âe ] ÉY~³ÌiZe Z] Á |À¯Ê» ¶fz» Y {Zf«Y Z¯ÁZ ,ÃÌ£ Á d·Á{ f³ µZu { Á
.{ÂÊ» ¹Âe Á] Ä] nÀ» ZÅÓZ¯ d¼Ì«
Y~³iY ¹Âe ÉZÅw¿ ËY§Y { ºÅ É´Ë{ ¶¸ ,Â¯~» ÄË¿ Ä ] ÃÁÔ Ä¯ dY ¯} ½ZËZ
,|»M{ ½ZûZ Êf«Á ,ÃZ³|Ë{ ¾ËY ZY] .dY Ä »Zm { Ê»Âe cYZf¿Y {ÂmÁ ½M Á |ÀfÅ
ËY§Y cZ»|y Á ZÅÓZ¯ Y Êy] d¼Ì« Ã|ÀËM{ Ä¯ |ÀZ] fÀ» ZÅÃZ´À] Á Z¯Á\¯ ½ÓZ §
ËY§Y Zf¿Y Ä¯ Ê»Z´ÀÅ Ã{Z ½ZÌ] Ä] .{¯ |ÅYÂy {ZnËY Y {Ây iY ½ÂÀ¯Y ºÅ Zf¿Y ¾ËY ,|]ZË
Ä] ®Ë Å Ä¯ (Ì¤f» ÉZÅ|»M{ ½Z³|¿Y{) |»M{ ½ZûZ ,|Z] ÄfY{ {ÂmÁ Ã|ÀËM { ZÅd¼Ì«
ËY§Y ½Á|] Êfu) Y {Ây cZ»|y Á ZÅÓZ¯ Ä¸Z§Ô] ,|ÀfÅ Êf»|y ZË ÓZ¯ Ã|ÀÅ{ ÄWYY ÊÂ¿
˽
5

´Ë{ ¥ Y .|À¿Ê» ¾»Y{ ¹Âe Ä] Á |ÀÀ¯Ê» Ä ÉeÓZ] d¼Ì« Z] (½M Ã| ¹Z¼e d¼Ì«
ÃÌy} ] ,fÌ] {Â \¯ Á Ã|ÀËM { d¼Ì« ËY§Y |Ì»Y Ä] Ì¿ ½Z³|ÀÁ§ Á ½Z³|ÀÀ¯|Ì·Âe
Y Ä¸X» ¾ËY Ä¯ |ÀÀ¯Ê» µÂ¯Â» Ã|ÀËM Ä] Y {Ây cZ»|y Á ZÅÓZ¯ Ä Á |ÀËY§YÊ» {Ây Z^¿Y
Ì¿ Ê»Âe cYZf¿Y ÉÌ³¶° ¾ËY]ZÀ] .{{³Ê» ¹Âe ËY§Y Ä] nÀ» ,Ä ÅZ¯ ªË
.{ZÊ» ºÅY§ Y ¹Âe Á] ÉZÅÄÀÌ»
¹Âe ÉÌ³ÃY|¿Y ÉZÅyZ

®Ë Ê d¼Ì« ÉZÅyZ ÌÌ¤e ZY] Á |Z]Ê» 1ZÅd¼Ì« yZ | Ã|ÀÅ{ ½Z¿ ¹Âe
Ä¯ {Y{ {ÂmÁ lËY d¼Ì« yZ Â¿ ZÆq Ê¸¯ Â Ä] .{{³Ê» Ä^Zv» ¾Ì » Ê¿Z» ÃÁ{
.{ÁÊ» Z¯ Ä] ¹Âe ÉÌ³ÃY|¿Y ÉY]
Á ZÅÓZ¯ Y ÊÀÌ » |^ d¼Ì« yZ ¾ËY :2Ê§» cZ»|y Á ZÅÓZ¯ ÉZÆ] yZ .1
ÉY] Ä¯ ÊËZn¿M Y .|À¯Ê» ÉÌ³ÃY|¿Y Y {ÂÊ» ÉY|Ëy ½Z³|ÀÀ¯¥» Âe Ä¯ cZ»|y
Ã{Z¨fY ½Z³|ÀÀ¯¥» Âe Ã| dyY{a ÊÁ§Ã{y ÉZÅd¼Ì« Y ,yZ ¾ËY Ä^Zv»
.dY ½M cYÌÌ¤e Á Ê³|¿ ÉZÅÄÀËÅ dÌ Á Ã|ÀÅ{ Z° ¿Y Â¯~» yZ ¾ËY]ZÀ] ,{ÂÊ»
¹Âe Ä^Zv» ÉY] ,z» Ê¿Z» ÃZ] ®Ë { Ã|ÀÀ¯ ¥» d¼Ì« yZ cYÌÌ¤e Y
.{{³Ê» Ã{Z¨fY Ã|ÀÀ¯¥»
Ã|ÀÀ¯|Ì·Âe ÉZÆ] yZ ,d¼Ì« ÉZÅyZ Y ´Ë{ Ê°Ë :3Ã|ÀÀ¯ |Ì·Âe ÉZÆ] yZ .2
dÌ Á ,½Z³|ÀÀ¯¥» Âe Ã| dyY{a ÉZÅd¼Ì« dÌ Á ÉÌ³ÃY|¿Y ÉZm Ä] Ä¯ dY

d¼Ì« Ä] ¿ {Â» µZ { cZ»|y Á ZÅÓZ¯ Y ÊÀÌ » |^ d¼Ì« d^¿ Ê¿Á ¾Ì´¿ZÌ» ´¿ZÌ] d¼Ì« yZ ˺
.|Z]Ê» ÄËZa µZ { cZ»|y Á ZÅÓZ¯ ½Z¼Å
2
Consumer Price Index (CPI)
3Producer Price Index (PPI)
6
Y {ÂÊ» Á ½Z³|ÀÀ¯|Ì·Âe Âe |Ì·Âe |ÀËM§ ¦¸fz» ¶uY» { Ä¯ ÊËZÅd¼Ì« ÌÌ¤e Á
{YÂ» Á ÄfyZ ºÌ¿ ÉZÅÓZ¯ ,ÊËZÆ¿ cZ»|y Á ZÅÓZ¯ ] ÃÁÔ yZ ¾ËY .|À¯Ê» ÉÌ³ÃY|¿Y
¦¸fz» ÉZÅz] Á ËZÀ { ÄÀËÅ cYÌÌ¤e Ê] ÉY] Ê]Ây Y]Y Á {ÂÊ» ¶»Z ºÅ Y ¹Zy
Ä^Zv» ÉY] ,z» Ê¿Z» ÃZ] ®Ë { Ã|ÀÀ¯ |Ì·Âe ÉZÆ] yZ cYÌÌ¤e Y .{ÂÊ» [Âv»
.{{³Ê» Ã{Z¨fY Ã|ÀÀ¯ |Ì·Âe ¹Âe
{ZË ´¿Ìa yZ ®Ë ½YÂÀ Ä] yZ ¾ËY Y É{Zf«Y cZÌ]{Y { Ä¯ dY ¯} Ä] ¹Ó
Á ÓZ¯ YZ] { ZÅd¼Ì« ÌÌ¤e t Y ½YÂeÊ» yZ ¾ËY Ê] Z] Ä¯ ÊÀ » ¾Ë|] -{ÂÊ»
{ d¼Ì« ÅZ¯ ZË ËY§Y Å ,´Ë{ cZ^ Ä] .{¯ ÔY \¯ ¹Âe ZË Ê§» cZ»|y
.{ÂÊ» Ã|ÅZ» Ì¿ Ã|ÀÀ¯¥» ÉZÆ] yZ { Ê¿Z» Ä¨«Á ®Ë Z] Ã|ÀÀ¯|Ì·Âe d¼Ì« yZ
Ê»Â¼ t cYÌÌ¤e nÀ ZÌ » yZ ¾ËY :1ÊÁ§Ã|¼ d¼Ì« yZ .3
½Z³|ÀÀ¯|Ì·Âe t { cZ»|y Á ZÅÓZ¯ d¼Ì« cYÌÌ¤e Á dY ÊÁ§Ã|¼ z] { ZÅd¼Ì«
Ã|ÀÅ{ ½Z¿ yZ ¾ËY ´Ë{ ½ZÌ] Ä] .|À¯Ê» ÉÌ³ÃY|¿Y Y (µÁY d{) Ã|¼ ½Z³|ÀÁ§ Á
¶»Z Á dY ÊÁ§Ã{y Ä¸u» Ze ËÂe ¦¸fz» ¶uY» { ZÅÓZ¯ ÉY] ÊfyY{a d¼Ì« cYÌÌ¤e
d¼Ì« Á ÉYÄYÁ ZË ¹Z¼eZ¿ ÉZÅÓZ¯ d¼Ì« ,ÉYÄYÁ Á ÊËZÆ¿ ¥Z» ÉY] ¹Zy {YÂ» d¼Ì«
.|Z]Ê» ,Ã| ¹Z¼e ÉZÅÓZ¯
¶yY{ Ä] Ã| Ä cÓÂv» d¼Ì« cYÌÌ¤e |¿Á :2ÊeY{YÁ ÉZÅÓZ¯ d¼Ì« yZ .4
Ã{Y{ ½Z¿ ÊeY{YÁ ÉZÅÓZ¯ d¼Ì« yZ Y Ã{Z¨fY Z] z» Ê¿Z» ÃÁ{ ®Ë Ê Â¯
Y ÊÀÌ » |^ ¦¸fz» ÉZÅÓZ¯ d¼Ì« cYÌÌ¤e ¾Ì´¿ZÌ» ´¿ZÌ] yZ ¾ËY {| «YÁ{ .{ÂÊ»
Á Ê¿ZÆm ¹Âe ,Y w¿ ÉZÅÌ¤f» ÌiZe dve ½M cYÌÌ¤e Á |Z]Ê» ÄËZa µZ ZY] cY{YÁ

1Wholesale Price Index
2Import Price Index
7
Y Ê°Ë ÊeY{YÁ ÉZÅÓZ¯ d¼Ì« Ä°ÀËY Ä] ÄmÂe Z] .{Y{ Y« ZÅd·Á{ É{Zf«Y ÉZÅdZÌ
ÊËÓZ] dÌ¼ÅY Y ½M cYÌÌ¤e Y~· ,dY ZÅÂ¯ ÊmZy cÓ{Z^» ½YÌ» ] Y~³iY ¶»YÂ ¾ËeºÆ»
.dY Y{Ây]
¹Âe Ã|Ë|a ÉZÅ|»ZÌa

É{Y| e ,½M cZ ê Á YÂ Á {Y{ µZ^¿{ Ä] Y Ê]Â¸»Z¿ ÉZÅ|»ZÌa Ä »Zm { ¹Âe w¿ ËY§Y
ÉÁÃÆ] ,d·Á{ Äm{Â] ,|»M{ ËÂe ,ÉY~³ÄËZ» ,|Ì·Âe Ì¿ ½Ô¯ {Zf«Y ÉZÅÌ¤f» Y É{ZË
:dY ¶Ë} s Ä] Ã|Ë|a ¾ËY [Â¸»Z¿ ZiM ºÅY .|Å{Ê» Y« ÌiZe dve Y É{Zf«Y | Á
É{Zf«Y | ÅZ¯ Á Ä »Zm { Ê¿ZÀÌ¼YZ¿ Á] .1

ÉZÅz] { ÃËÁ Ä] É{Zf«Y ÉZÅdÌ·Z § ®Ë ËY§Y Á Ä »Zm { Ê¿ZÀÌ¼YZ¿ {ZnËY
cZ¼Ì¼e ] ÉY~³ÌiZe ÄYÁ Ä] Ä¯ dY ¹Âe [z» ZiM ¾Ëf¼Æ» Y Ê°Ë ,É|Ì·Âe
Ä »Zm ¹Â¼ ,¹Âe Á] ¹Z´ÀÅ { .{ÂÊ» É{Zf«Y | ÅZ¯ Ä] nÀ» ,É{Zf«Y ¾Ì¸»Z
¥ Y {Ây ÉZÅÄËZ» ,Ê¸» µÂa Y ÅZ¯ Y ¶Zu ÉZÅÊ¿Y´¿ Y [ZÀfmY ¶Ì·{ Ä]
hZ] »Y ¾ËY Ä¯ |ÀËZ¼¿Ê» ÃÌ£ Á ¾°» ,Y ,Ô ,¾Ì» |À¿Z» ¹YÁ{Z] ÉZÅÓZ¯ |Ëy
ÉY~³ÄËZ» Ê»Â¼ t ÅZ¯ Ä] nÀ» ÄnÌf¿ { Á Ê¸» ÉZÅY|¿Ya t ÅZ¯
Y§ \mÂ» ,ÉY~³ÄËZ» ÉZÅÃÌ´¿Y ½{] ¾Ì] Y Z] ¹Âe .{ÂÊ» |·Â» ÉZÅdÌ·Z § {
Ä¯ | |ÅYÂy |·Â»Ì£ Á ÉZ]Äf¨ ÉZÅdÌ·Z § d¼ Ä] É|Ì·Âe ÉZÅz] Y ZÅÄËZ»
.{Â] |ÅYÂy µZ¤fY Á É{Zf«Y | ÅZ¯ »Y ¾ËY ÄnÌf¿
¶Ì^« Y Ê¸WZ» Ä] ½Z³|ÀÀ¯|Ì·Âe Ä¯ {Y{ {ÂmÁ ½Z°»Y ¾ËY ¹Âe Á] ½Z» { ¾ÌÀr¼Å
½{Â] ÓZ] ¶Ì·{ Ä] Êfu Á |ÀÀ°¿ ÊÆmÂe Ê¨Ì¯ ÉZÅ{Y|¿ZfY t LZ¬eY Á ÊÀ§ d§Ìa
Ê]Â£»Z¿ cY|Ì·Âe Á Ã{Â¼¿ Ã{Z¨fY e¾ÌËZa dÌ¨Ì¯ t Z] ÉZÅÃ{ZÆ¿ Y ,|Ì·Âe ÉZÅÄÀËÅ
½Z³|ÀÀ¯|Ì·Âe Ä] ¹{» É{Z¼fYÊ] Ä] nÀ» ¥ ®Ë Y Ä¸X» ¾ËY Y~· .|ÀËZ¼¿ ÄWYY Y
8

Ä] ÊmZy ÉZÅÓZ¯ tÌme Á ½ZÌmZy Ä] {Z¼fY ²ÀÅ§ ´Ë{ ¥ Y Á {ÂÊ» Ê¸yY{
.{ÁMÊ» |Ë|a Y Ê¸yY{
ÊZ¼fmY ÃZ§ ÅZ¯ Á |»M{ ]Y]Z¿ ËÂe .2

Á {ÂÊ» [Âv» Ê´f§ZË Ä Âe ÉZÅyZ Y Ê°Ë ZÅÂ¯ { |»M{ Ä¿Ó{Z ËÂe
¾ËeºÆ» Y Ê°Ë ¹Âe .dY dÌ¼ÅY WZu ZÌ] |»M{ \ZÀ» ËÂe ] iÂ» ¶»YÂ ÊËZZÀ
Ê»Â¼ t Ä¯ Ê»Z´ÀÅ .|À¯Ê» ]Y]Z¿ c| Ä] Y Ä »Zm { |»M{ ËÂe Ä¯ dY Ê¸»YÂ
ÅZ¯ Ä »Zm ¹Â¼ |Ëy c|« Ä¯ {ÁÊ» Zf¿Y Ê¸¯ Â Ä] ,|]ZËÊ» ËY§Y ZÅd¼Ì«
|ÅZ ,|»M{ \¯ ¦¸fz» ÉZÅÃY Á ÂÀf» ÉZÅÊËYY{ Zv· Z] Ä¯ dÌ·Zu{ ¾ËY ,|]ZË
¾Ë|] .{Â] |ÅYÂy cÁZ¨f» É|»M{ ¾ÌËZa Á ÓZ] ®Å{ ÉZÅYÂ¿Zy ] ¹Âe iY Ä¯ ºÌfÅ ½M
Á (½Y|À¼eÁi) ZÅÊËYY{ ½ZûZ |Ëy c|« ËY§Y ÉÂ ®Ë Y ,¹Âe ¾f§ ÓZ] Ä¯ Âv¿
½Z³|ÀÀ¯Y|¿Ya Á d]Zi ÉZÅ|»M{ Z] ¶£Z» ½ZûZ |Ëy c|« ÅZ¯ ´Ë{ ÉÂ Y
Y¬§ Á ½Y|À¼eÁi ¾Ì] |»M{ ¥ÔfyY ,Ä »Zm { ¹Âe w¿ ËY§Y ¾ËY]ZÀ] .{Y{ ÃY¼Å Ä] Y
.{ÂÊ» ÊZ¼fmY ÃZ§ ÅZ¯ Á ÊeZ¬^ ¥Z° ËY§Y Ä] nÀ» Á Ã{Y{ ËY§Y Y
ZÅdyY{a Ye µ{Z e ¹| Á cY{Z ÅZ¯ .3

ÊeY{Z ÉZÅÓZ¯ d¼Ì« ËY§Y Ä] nÀ» Ä »Zm { ¹Âe Á] Á |Ì·Âe ÉZÅÄÀËÅ ËY§Y
ÉZÅYZ] { ÊeY{Z ÉZÅÓZ¯ Á§ Á¾Ì¼Å Y .{ÂÊ» ÉZne ÉZ¯ ¶]Z¬» {
Á cY{Z cÁZë µ{Z » ZÅdyY{aYe Ä°ÀËY Ä] ÄmÂe Z] Á Ã| Á]Á ¶°» Z] Ê¸¸¼·Y¾Ì]
¹| Zq{ ZÅdyY{a Ye ,cY{Z Y ÊZ¿ Á§ ºnu ÅZ¯ Z] Y~· ,|Z]Ê» cY{YÁ
{ ÌÌ¤e Ä] nÀ» Y w¿ ] ÉY~³iY µZ^¿{ Ä] ¹Âe w¿ ,´Ë{ cZ^ Ä] .{ÂÊ» µ{Z e
.{ÂÊ» ZÅdyY{aYe dÌ Á
d·Á{ Äm{Â] É¯ {ZnËY .4

t ËY§Y Y~· ,dY cZ»|y Á ZÅÓZ¯ Y Ê¼Ì ºnu Y|Ëy d·Á{ Ä°ÀËY Ä] ÄmÂe Z]
Á Ê§» kZz» ÉY] ÉfÌ] ÉZÅÄÀËÅ d·Á{ Ä¯ {ÂÊ» \^ ZÅd¼Ì« Ê»Â¼
9

ÊÆmÂe ¶]Z« Â Ä] d·Á{ ÉZÅÄÀËÅ ,¹Âe Á] ¹Z´ÀÅ «YÁ { .{Y{b] {Ây ÉY~³ÄËZ»
É¯ Á] Ä] lfÀ» ,d·Á{ kZz» Á ZÅ|»M{ ½ZÌ» Ã| {ZnËY ¥Z° Á |]ZËÊ» ËY§Y
ky Á ¶y{ Á¼¸« { {Z§ ÉZÅÄÀÌ» ,¹Âe Ä¯ dY ¯} Ä] ¹Ó .{ÂÊ» d·Á{ Äm{Â]
.|Å{Ê» ËY§Y ºÅ Y Ê»Â¼
|·Â»Z¿ ÉZÅdÌ·Z § f³ Á ]ZÀ» \ZÀ»Z¿ Ìze .5

ÉZn] ,{Ây µÂa Y ÅZ¯ Y ÉÌ³Â¸m ÉY] Ä »Zm ¹Â¼ ,¹Âe Á] ¹Z´ÀÅ {
Á ¹YÁ{Z] ÉZÅÊËYY{ |Ëy d¼ Ä] Y {Ây ÉZÅÄËZ» ,|·Â» ÉZÅdÌ·Z § { ÉY~³ÄËZ»
©Â -|ÀfÅ |·Â»Ì£ ÉZÅdÌ·Z § Z»Â¼ Ä¯- ½Z·Âa Y §Zv» dÌ·Z § Â¿ Å ZË
d¼ Ä] |·Â» ÉZÅdÌ·Z § Y ]ZÀ» µZ¬f¿Y Ä] nÀ» ¹Âe ËY§Y Á¾Ì¼Å Y .|ÀÅ{Ê»
.{ÂÊ» {Zf«Y { ZÅdÌ·Z § Y Â¿ ¾ËY ºÆ f³ ÄnÌf¿ { Á |·Â»Ì£ ÉZÅdÌ·Z §
¹{» Ê»Â¼ {Z¼fY t ÅZ¯ .6

w¿ ¾f§ ÓZ] .{ÂÊ» [Âv» ÊZ¼fmY ÄËZ» ½YÂÀ Ä] ,d·Á{ Ä] ¹{» Ê»Â¼ {Z¼fY
Y cZî Ä] d^¿ ¹{» Ê»Â¼ {Z¼fY ÅZ¯ ,Ä »Zm { ½M [Â¸»Z¿ ZiM Á] Á ¹Âe
d·Á{ ®Ë ½YÂÀ Ä] d·Á{ Ä] ¹{» {Z¼fY ¹| Ä] nÀ» ¾ÌÀr¼Å Á ÄfY{ µZ^¿{ Ä] Y µÂa
.{ÂÊ» |f¬» Á |»MZ¯
ÊZ¼fmY [Â¸»Z¿ ÉZÅ|»ZÌa .7

dÌ Á ½{¯ |Z»Z¿ Á ZÅ|»M{ \ZÀ»Z¿ ËÂe ] ÃÁÔ ,Ä »Zm { ¹Âe w¿ {ZË cZ¿ZÂ¿
ÉZÅ|»ZÌa ¾Ëf¼Æ» Y .{ÂÊ» Ì¿ ÊZ¼fmY ÉZÅÉZnÀÅZ¿ ËY§Y Ä] nÀ» ,µZ¤fY
Á ¹m ËY§Y , ÔfyY ,ÃÂ kYÁ ¶Ì^« Y É{YÂ» Ä] ½YÂeÊ» ¹Âe ÊZ¼fmY [Â¸»Z¿
Á {Z¼fY ¹| ,½Y´Ë{ ©Â¬u Á Ê¸» §ZÀ» Ä] ÊÆmÂeÊ] ,ÉZ°Å] ,ÉË³ZnÀÅ ,dËZÀm
.{Â¼¿ ÃZY ÊZ¼fmY ÉZÅÄËZ» ¦Ì e Á ÉË³½Â¿Z« ,½ZÀÌ¼Y
10

½YËY {Zf«Y { ¹Âe |¿Á Ê]
| Ä]ne ,½Ô¯ {Zf«Y cZî ÉY«] ÉY] ¹Ó cZîZ] Á ¾ÌËZa ¹Âe w¿ Ä] Ê]ZÌf{
ÉZÅdZÌ ÉYmY Z] Äf§ZË Ä Âe ÉZÅÂ¯ Ä°ÀËY {ÂmÁ Z] .dY Ä »Zm ÃZ§ ËY§Y Á É{Zf«Y
Z»Y ,|¿YÃ{Â] ª§Â» ¹Âe µfÀ¯ { \¸£Y ,{Ây É{Zf«Y ÉZÅZfyZ {Â^Æ] Á \ZÀ» Ê·Z» Á Ê·Âa
.dY ½Z^Ë³ Ä] d{ ¹Âe Ä£|£{ Z] ÂÀÅ ½Z»Â¯
(1) Y{Â¼¿ ZY] Â¯ { Ã|ÀÀ¯ |Ì·Âe ¹Âe w¿ Á Ã|ÀÀ¯ ¥» ¹Âe w¿ dÌ Á Ê]
Ê¸Y ÉZÅ·Zq Á cÔ » Y Ê°Ë ÃYÂ¼Å ÌyY ÉZÅµZ Ê ¹Âe Ã|Ë|a Ä¯ dY ½M Y Ê¯Zu
¾ËY Y ½YËY {Zf«Y Á Ã{Â^¿ cZîZ] Â¯ { Ì¤f» ¾ËY dÌ Á «YÁ { .dY Ã{Â] Â¯ {Zf«Y
Ã{¯ Ä]ne Y Ê»Âe ÉZÅÆm Ì¿ É{| f» ÉZÅµZ { Á Ê^¿ ÅZ¯ ZÅµZ Êy] { À»
½M ÊZY Ä¸X» Z»Y ,ºËYÃ{Â] Â¯ { ¹Âe w¿ ÅZ¯ |ÅZ ÌyY ÉZÅµZ { Äq³Y .dY
º¯Zu {Â¯ Ä] Ì¿ ¹Âe µfÀ¯ Y Êz] Á dY Ã|¿ ¾¯ÄË Â¯ { ¹Âe ½ZÀr¼Å Ä¯ dY
.{{³Ê» Z] Â¯ ]
ÉZÅµZ Ê Â¯ { Ã|ÀÀ¯ |Ì·Âe ¹Âe Á Ã|ÀÀ¯ ¥» ¹Âe w¿ |¿Á :(1) Y{Â¼¿
(|{) (1382-1395)

Ã|ÀÀ¯ ¥» ¹Âe w¿ Ã|ÀÀ¯ |Ì·Âe ¹Âe w¿
½YËY Ê»ÔY ÉÂÆ¼m É¯» ®¿Z] :^À»

11

½YËY {Zf«Y { Ä¯ dY ½M Y Ê¯Zu Ì¿ Ê¸¸¼·Y¾Ì] ÉZÅY³ { ¹Âe Ì¤f» dÌ Á Ê]
µZ { {Zf«Y Ê¿ZÆm ¼n» ÉË~a d]Z« Y³ ZY] .dY Ã|¿ ¶u ÂÀÅ ¹Âe ¶ »
Ã{Y{ ZfyY {Ây Ä] Y 121 ÃZ´ËZm Ê] {Â» Â¯ 137 ½ZÌ» { ¹Âe Ì¤f» ,2017-2018
½Z¿ (1) µÁ|m ZY] ½ZÆm ÉZÅÂ¯ ´Ë{ Z] ZÌ« { ½YËY { ¹Âe Ä¨·Â» Ä] ÊÅZ´¿ .dY
{ ¹Âe w¿ ¾ËeÓZ] ÉYY{ ÉZÅÂ¯ Lm ÃYÂ¼Å ÌyY ÉZÅµZ Ê ½Z»Â¯ Ä¯ |Å{Ê»
.dY Ã| ½YËY {Zf«Y { Y|ËZa Ê¸°» Ä] ¶Ë|ê Ã|Ë|a ¾ËY Á dY Ã{Â] ½ZÆm
Ìv» Ê¸Y ¶°» ¾Ì¼nÀa ½YÂÀ Ä] ¹Âe Ä¨·Â» ,Â¯~» Y³ ZY] Ä¯ dY ¯} ½ZËZ
ÉZ³|¿Z» ] É|Ì¯Ze Ì¿ Ä¸X» ¾ËY Ä¯ dY Ã| Ê]ZËY É{Zf«Y ½ÓZ § ¿ Y Z¯Á\¯
.|Z]Ê» Â¯ { ¹Âe
ÉË~ad]Z« yZ ½Ô¯ {Zf«Y Ìv» ¾¯ { ¹Âe Ä¨·Â» dÌ Á :(1) µÁ|m
\zfÀ» ÉZÅÂ¯ { 2017-2018 µZ { ½ZÆm
¾Ì] { Äê
(Ä¿ÓZ ÌÌ¤e |{ ZY]) ¹Âe Â¯
Â¯137
1 1 Ã¯
1 1,8 cYZ»Y
1 2,7 «
97 5 ¾¼Ë
62 3,5 ½Zf]
116 7,8 ÄÌ¯e
121 8,9 ½YËY
Source: The Global Competitiveness Report 2017-2018
12

Â¯ { ½ZÀr¼Å ¹Âe Ä¯ |ÀfÅ Ä¸X» ¾ËY ] É|Ì¯Ze ¯~·Y©Â§ Ê¸¸¼·Y¾Ì] Á Ê¸yY{ ÉZÅZ»M
¶]Z« Â¯ { Ã|Ë|a ¾ËY [Â¸»Z¿ ÉZÅ|»ZÌa Á |Z]Ê» s» Ê¸Y ¶°» ®Ë ½YÂÀ Ä]
Á Ã| ]Y]Z¿ ZÅ|»M{ ËÂe ,Â¯ { ¹Âe w¿ ËY§Y ÄnÌf¿ { µZj» ½YÂÀ Ä] .dY Ã|ÅZ»
Ê] .dY ÄfY{ µZ^¿{ Ä] Y Y¬§ dÌ Á ½| e|] Á ÊeZ¬^ ¥Z° ËY§Y Ã|Ë|a ¾ËY
.dY Z{Y ¾ËY ] É|Ì¯Ze ,dY |»M{ É]Y]Z¿ nÀ ÉY] ÉZÌ » Ä¯ ÊÀÌm \Ë dÌ Á
ZË |»M{ ]Y] Ô»Z¯ ËÂe ÉZÀ » Ä] ¨ {| Ä¯ dY ®Ë Á ¨ ¾Ì] É{| yZ ¾ËY
ÊÀÌm \Ë (3) µÁ|m ª]Z» .dY |»M{ ËÂe { ª¸» É]Y]Z¿ ÉZÀ » Ä] ®Ë {| Á cÁi
Êy] { Á d]Zi \¸£Y ½M |¿Á Ä°¸] Äf§ZÌ¿ {Â^Æ] ZÆÀe Ä¿ (1389-1394) Ê¿Z» ÃZ] Ê Â¯ {
.dY Ã{Â] Ã|ÀËY§ cÂ Ä] ºÅ ZÅµZ
(1389-1394) ÉZÅµZ Ê ÊÀÌm \Ë dÌ Á :(2)µÁ|m

1394 1393 1392 1391 1390 1389 µZ
0,39 0,38 0,37 0,37 0,37 0,41 ÊÀÌm \Ë
½YËY Z»M ¯» :^À»
Y³ { Ì¿ {|vf» ¶¸» ½Z»Z ,½YËY Z»M ¯» ÉÂ Y Ã| ¹ÔY ÊÀÌm \Ë] ÃÁÔ
Y³ ¾ËyM ZY] .|ËZ¼¿Ê» ÄWYY ½ZÆm ÉZÅÂ¯ ÉY] Y ÊÀÌm \Ë ,Ê¿Z¿Y Ä Âe
®Ë Y 0,37 µ{Z » 2010-2015 Ê¿Z» ÃZ] Ê Â¯ ÊÀÌm \Ë ,(2016) Ê¿Z¿Y ÄËZ»
{Ây Ä] Â¯ 154 ½ZÌ» { Y 145 ÃZ´ËZm |»M{ É]Y]Z¿ |{ 46,6 Z] ½YËY Á Ã| Ä^Zv»
.dY Ã{Y{ ZfyY
¨¿ Ä] Á |·Â» ÉZÅz] ½ZË Ä] ,Â¯ { Ê¿ZÀÌ¼YZ¿ {ZnËY Z] ,½YËY {Zf«Y { ÓZ] ÉZÅ¹Âe
ºÆ ËY§Y Ä] nÀ» ]ZÀ» ÄÀÌÆ]Ì£ Ìze ªË Y Á Ã{Â¼¿ ¶¼ |·Â»Ì£ z]
ÉZÅd·Á{ { Y¹Âe ÉZÅdZÌ ÉZÅ|»ZÌa Ä] ÊÅZ´¿ .dY Ã| {Zf«Y { |·Â»Ì£ ÉZÅdÌ·Z §
13

¾°» ,Y ,Ô ÉZÅYZ] { Ê·Ó{ Á É³Y{Â ÉZÅdÌ·Z § Ä¬]ZÊ] kYÁ Y Ê¯Zu ,ºÅ{ Á ºÆ¿
©Â ZÅdÌ·Z § ¾ËY d¼ Ä] ]ZÀ» Y Ê¼Ì z] ÃÁ{ ¾ËY { Ä°ËÂ] -dY ½Z¼fyZ Á
.d§ZË
½YËY { ¹Âe ÊZÀ\ÌM

ÊËZZÀ ,ÉY~³ÄËZ» Á |Ì·Âe ] ½M ÉY~³iY Á ZÅYÂ¿Zy ÃZ§ ÅZ¯ ] ¹Âe ZiM Ä] ÄmÂe Z]
ÉÁ ZÅd¼Ì« cZî Ä] Ê]ZÌf{ Á ¹Âe ZÆ» ÉZÅÄ»Z¿] ºÌÀe ÂÀ» Ä] ½M ] iÂ» ¶»YÂ
.dY
Z³ Á d¨¿ Y ¶Zu ÉY ÉZÅ|»M{ Ä] ½M |Ë| Ê´f]YÁ Á Â¯ {Zf«Y ½{Â] Ê·Âv» ®e
Á ª¿Á Ä¯Yq -{ÂÊ» [Âv» ½YËY {Zf«Y { ¹Âe Á] ÉZfyZ ¶»YÂ ¾ËeºÆ» Y Ê°Ë
t ÊÆmÂe ¶]Z« Â Ä] ,Ä »Zm { Ê´ÀË|¬¿ ºnu ] ÉY~³iY ÄYÁ Ä] Êf¨¿ ÉZÅ|»M{ µÂ§Y
Êf¨¿ ÉZÅ|»M{ Ä] Â¯ {Zf«Y Ê´f]YÁ .|Å{Ê» Y« ÌiZe dve Â¯ { Y ZÅd¼Ì« Ê»Â¼
ÉZ¼Ì] » { ZÅZ] ,Êf¨¿ ÉZÅ|»M{ Á d¨¿ d¼Ì« ËY§Y ¹Z´ÀÅ { Ä¯ dY Ã| \mÂ»
Ä»Z¿]Ê] ªËe Á ZÅ|»M{ Y Â¿ ¾ËY tÌv dËË|» ¹| Ä¯ Âv¿ ¾Ë|] ,ºËÌ´] Y« 1É|À¸Å
¦Ì e Á (¾°» Ì¿) {Zf«Y Ä·{Z^» ¶]Z«Ì£ z] | Á dËÂ¬e \mÂ» ,Â¯ {Zf«Y Ä] ZÆ¿M
.dY Ã|Ë{³ (|Ì·Âe z]) {Zf«Y Ä·{Z^» ¶]Z« z]
µZ^¿{ Ä] (1384-1390) 1380 ÄÅ{ Ê¿ZÌ» ÉZÅµZ { Á 1350 ÄÅ{ ¶ËYÁY { ½YËY {Zf«Y
Ä¯ d§Ê» Zf¿Y Á¾Ì¼Å Y .{ÁM d|] Y ÊÆmÂe ¶]Z« Êf¨¿ ÉZÅ|»M{ ,d¨¿ d¼Ì« ËY§Y

ºÅY§ |Ì·Âe z] ¦Ì e ÉY] ÄÀÌ» ,d¨¿ |À¿Z» Ê Ì^ ]ZÀ» Y ¶Zu ÉY ÉZÅ|»M{ ËY§Y Z] Ä¯ Ê»Z´ÀÅ ˺
ÉZÅÊ³ËÁ Y Ê°Ë É|À¸Å ÉZ¼Ì] Ä°ÀËY º£Ê¸ .|f§YÊ» ©ZëY É|À¸Å ÉZ¼Ì] ,{Â {Â¯ Zq{ z] ¾ËY Á {Â
Á |¿{Â¼¿ ¶¼ |»MZ¯ cÂ Ä] Êf¨¿ ÉZÅ|»M{ Ây{ ,Á¿ Ì¿ ÊËZÅÂ¯ Z»Y ,dY Êf¨¿ ÉZÅ{Zf«Y ºÆ»
ÄnÌf¿ { Á {Zf«Y Ä·{Z^» ¶]Z«Ì£ z] f³ Y ¿Z» ,Ä¿ZÌ·Z ÉZÅÄm{Â] { ]ZÀ» ¾ËY ªËe ¹| ÄYÁ Ä]
.|¿| É|À¸Å ÉZ¼Ì] ËY|Ìa
14

ËY§Y [Â¸» Â Ä] {Zf«Y {°¸¼ Á |Z] ÄfY{ Ì´¼q Æm Â¯ É{Zf«Y | w¿
¶]Z« ËY§Y µZ^¿{ Ä] Ä¯ Yq -|Ë{´¿ ª¬v» ½YËY {Zf«Y ÉY] ËY ¾ËY d¬Ì¬u{ Z»Y ,|]ZË
dËË|» Y ZÅ|»M{ ¾ËY tÌv cÂ Ä] ZÅd·Á{ ,Â¯~» ÉZÅÃÁ{ { Êf¨¿ ÉZÅ|»M{ ÄmÂe
ÉZÅz] d¼ Ä] ]ZÀ» ¾ËY ½{Y{ ©Â ÉZm Ä] ,d{Z¿ ÉZÅdZÌ }ZzeY Z] Á |¿{°¿
Ä »Zm { Ê´ÀË|¬¿ ºnu ËY§Y Á¾Ì¼Å Y .|¿{Â¼¿ {Zf«Y { Ê´ÀË|¬¿ ªËe Ä] ¹Y|«Y ,É|Ì·Âe
c|»ÃZeÂ¯ { Â¯ |Ì·Âe z] Ä°ÀËY Ä] ÄmÂe Z] Á |Ë{³ ¹{» ÉÂ Y ZZ¬e ËY§Y Ä] nÀ»
,ZZ¬e ËY§Y Á Ê´ÀË|¬¿ ËY§Y Y~· ,{Â^¿ Ã| {ZnËY ÉZZ¬e ËY§Y Ä] ÊËÂ´zZa Ä] {Z«
Ê´ÀË|¬¿ | w¿ Á ¹Âe w¿ |¿Á (2) Y{Â¼¿ { .|Ë{³ ZZ¬e Z§ Y ÊZ¿ ¹Âe Á] Ä] nÀ»
¾ËeÓZ] Ä] 1392 µZ { ¹Âe w¿ Y{Â¼¿ ¾ËY ZY] Á dY Ã|ÅZ» ¶]Z« ÌyY ÉZÅµZ Ê
.dY Äf§ZË ËY§Y |{ 34,2 µ{Z » ½YÌ»
(1383-1395) ÉZÅµZ Ê Ê´ÀË|¬¿ | w¿ Á ¹Âe w¿ |¿Á :(2) Y{Â¼¿
(|{)

Ê´ÀË|¬¿ | w¿ ¹Âe w¿
ÄnÌf¿ Ä¯ {Â¼¿ ÄËÁÊ] cY{YÁ Ä] ¹Y|«Y ,{Zf«Y { ¹Âe ZiM ZÆ» ÉY] d·Á{ ÊËY ¾ÌÀq {
Z] Â¯ {Zf«Y \Ìee ¾Ë|] Á |Ë{³ É{Zf«Y | ÅZ¯ Á d À z] ¦Ì e »Y ¾ËY
15

ÉZÅµZ Ê d À z] Ã{Á§Y Y | dÌ Á (3) Y{Â¼¿ { .| ÄmYÂ» É|À¸Å ÉZ¼Ì]
.|Z]Ê» Ã|ÅZ» ¶]Z« (1383-1395)
ÃZ] Ê 1390 µZ d]Zi d¼Ì« Ä] d À z] Ã{Á§Y Y | (3) Y{Â¼¿
(|{) (1384-1394) Ê¿Z»

| ÅZ¯ ¶Ì^« Y É´Ë{ ÉZÅ|»ZÌa Â¯ { d À z] ¦Ì e Á É|À¸Å ÉZ¼Ì] Â«Á
Ä°ÀËY º£Ê¸ µZj» ½YÂÀ Ä] .{Â Ã|ÅZ» Â¯ { µZ¤fY dÌ Á ½| \ZÀ»Z¿ Á É{Zf«Y
¶v» Y ZÆÀe Ó{ {ZÌ¸Ì» 634 ] ¢·Z] (ºÅ{ Á ºÆ¿ d·Á{ ½Z») 1384-1392 ÉZÅµZ Ê
Â¯ { É{Zf«Y | Á µZ¤fY dÌ Á ZÆÀe Ä¿ Z»Y ,| {YÁ ½YËY {Zf«Y Ä] Êf¨¿ ÉZÅ|»M{
,d À z] { ¶¤ YÅ 415 {Á|u 1385-1390 Ê¿Z» ÃZ] Ê Êfu Ä°¸] d§ZÌ¿ {Â^Æ]
¾Ì] Y ÊÁ§Ã{y Á ÊÁ§Ã|¼ z] { ¶¤ YÅ 495 Á ¾°» z] { ¶¤ YÅ 150
Ê·Âa ÊZ^¿YÊ] { d¨¿ Ä] ½YËY {Zf«Y Ê´f]YÁ Ê¨À» ÌiZe ] É|Ì¯Ze Â¯~» Z»M .1d§
.|Z]Ê» Â¯ { ¹Âe ¹YÁ|e Á Á] ÄnÌf¿ { Á d·Á{

(1394 ,ÊÀ»Â») ˺
16
Êf¨¿ ÉZÅ|»M{ Ä] ½M Ê´f]YÁ Á d·Á{ Äm{Â] { ÉZfyZ ½YÂe ¹| Ä¯ dY ¯} Ä] ¹Ó
Ä°ÀËY Ä] ÄmÂe Z] .{ÂÊ» Â¯ { ¹Âe ËY§Y \^ Ä¯ dY ÉZfyZ ¶»YÂ Y ´Ë{ Ê°Ë Ì¿
¾Ì»Ze Z³ Á d¨¿ Á§ Y ¶Zu ÉZÅ|»M{ ªË Y ½YËY { d·Á{ É|»M{ ^À» Ã|¼ z]
¾ÌÀq { Á¾Ì¼Å Y .{ÂÊ» d·Á{ Äm{Â] É¯ Ä] nÀ» ZÅ|»M{ ¾ËY ÅZ¯ Y~· ,{{³Ê»
Y Y¬fY Ä] ¹Y|«Y ,{Ây Äm{Â] É¯ ½Y^m Á {ÂmÂ» Á Y ÊËZÅ ÉY] ZÅd·Á{ ÊËY
Ã{Â] ¹Âe ËY|Ìa Á Â¯ { Ê´ÀË|¬¿ ºnu ËY§Y ,»Y ¾ËY ÄnÌf¿ Ä¯ |¿YÃ{Â¼¿ É¯» ®¿Z]
.dY
,d·Á{ ÉZÅÊÅ|] ËY§Y ¶Ì^« Y É{YÂ» Ä¯ |Å{Ê» ½Z¿ 1397 Äm{Â] ÄvËÓ Ä] ÊÅZ´¿
|À¿Z¼Å ,¹Z¼e Ä¼Ì¿ Ê¿Y¼ ÉZÅs {ZË {Y| e Á d¨¿ Y ¶Zu ]ZÀ» Ä] Äm{Â] Ê´f]YÁ ËY§Y
¾Ëf¼Æ» Â¯~» ¶»YÂ «YÁ{ .|¿YÄf§ZË ¹ÁY|e Ì¿ Äm{Â] ÄvËÓ ¾ËY { Äf~³ ÉZÅµZ
d·Á{ {ÂÊ» \^ ¶»YÂ ¾ËY {ÂmÁ Ä¯ |¿ÂÊ» [Âv» Äm{Â] ÄvËÓ [Â¸»Z¿ ÉZÅÊ³ËÁ
.|ËZ¼¿ Ä]ne Y ÓZ] Äm{Â] ÉZÅÉ¯ ,¶^« ÉZÅÃÁ{ |À¿Z¼Å Á |Z^¿ Y{Ây] Ê·Z» Z^¿Y Y
.{ÂÊ» Y¹Âe ÉZÅdZÌ d¼ Ä] d¯u \^ d·Á{ Ê·Z» ÉZÅÊZ^¿YÊ]
Z§ ÄÌuZ¿ Y ½YËY { ¹Âe Á] Ã|¼ ¶»YÂ Y ´Ë{ Ê°Ë ,Ê·Âa ÄËZa ËY§Y iY { Ê´ÀË|¬¿ ËY§Y
É¯» ®¿Z] Y Y¬fY ,| ] Ä] Ä Âe ¹Â Ä»Z¿] ÉZÅµZ Y Ä°ÀËY {ÂmÁ Z] .{ÂÊ» [Âv» ZZ¬e
ªË Y Y {Ây Ê·Z» ¾Ì»Ze ,{| f» Ê¸Ì¼ve ÉZÅs Á tËYÂ· Ä¸ÌÁ Ä] ZÅd·Á{ Z»Y ,dY Ã| ÂÀ¼»
Â Ä] d·Á{ ,´Ë{ cZ^ Ä] .|¿YÄf§³ É¯» ®¿Z] Y Y ]ZÀ» ¾ËY Ì¿ ZÅ®¿Z] Á Ã{Y{ ¹Zn¿Y ZÅ®¿Z]
,É¯» ®¿Z] Ä] ZÅ®¿Z] ÊÅ|] ºÆ ËY§Y Z] Á Ã{Â¼¿ Ã{Z¨fY É¯» ®¿Z] ]ZÀ» Y ºÌ¬f»Ì£
Ã{Â¼¿ ºÅY§ Y Â¯ { ¹Âe Á] Á Ê´ÀË|¬¿ ºnu ¾f§ ÓZ] ÄnÌf¿ { Á Ê·Âa ÄËZa ËY§Y ÉZÅÄÀÌ»
Êf·Á{ z] ÊÅ|] ·Zy ºÆ Á É¯» ®¿Z] Ä] ZÅ®¿Z] ÊÅ|] ºÆ cYÌÌ¤e (4) Y{Â¼¿ { .dY
¾ËY ZY] .dY Ã| Ã{Y{ ½Z¿ ÌyY ÉZÅµZ Ê (Ê·Âa ÄËZa Lm Á{ ½YÂÀ Ä]) É¯» ®¿Z] Ä]
17

¶]Z« ¬¿ Ì¿ É¯» ®¿Z] Ä] ZÅ®¿Z] ÊÅ|] ËY§Y Á Ê°¿Z] Ä°^ Ä] Z§ ªË Y Ä°¸] ,dY
.dY ÄfY{ ¹Âe ËY§Y Á Ê·Âa ÄËZa | { ÊÆmÂe
z] ÊÅ|] ·Zy ºÆ Á É¯» ®¿Z] Ä] ZÅ®¿Z] ÊÅ|] ºÆ cYÌÌ¤e :(4) Y{Â¼¿
(|{) ÌyY ÉZÅµZ Ê (Ê·Âa ÄËZa Lm Á{) É¯» ®¿Z] Ä] Êf·Á{

É¯» ®¿Z] Ä] ZÅ ®¿Z] ÊÅ|] ºÆ Êf·Á{ z] ÊÅ|] ·Zy ºÆ
,ÄÌ·ÁY {YÂ» cY{YÁ Ä] ½YËY |Ì·Âe ZfyZ ÄmÂe ¶]Z« Ê´f]YÁ ,Â¯ { Y¹Âe ÉZÅ½Â¿Z¯ ´Ë{ Y
Â¯ { ¹Âe ËY§Y Ä] nÀ» ZÅÄÀËÅ Z§ ÄÌuZ¿ Y Ä¯ dY ÉYÄËZ» Á ÉYÄYÁ ÉZÅÓZ¯
,ÉY \ZÀ»Z¿ ÉZÅdZÌ }ZzeY ¶Ì·{ Ä] Ä¯ Ã| \^ Ê´f]YÁ Â¿ ¾ËY {ÂmÁ «YÁ{ .{ÂÊ»
Á {Â ½Z»Z]Z¿ Â¯ { |Ì·Âe dÌ Á ,ÌyY ÉZÅµZ Ê ½M ÉZÅÆm Á Y w¿ cZ¿ZÂ¿
|Ì·Âe ÉZÅÄÀËÅ ËY§Y Ä] nÀ» ÊeY{YÁ ÄËZ» Á ÉYÄYÁ ÉZÅÓZ¯ ,ZÅÃ{ZÆ¿ d¼Ì« ËY§Y
.{{³ Â¯ { ¹Âe Á] Á
18

¹Âe Á] Ä] nÀ» Ê´ÀË|¬¿ ºnu ËY§Y Z] Ä¯ ZÅd·Á{ Ê·Z» Á Ê·Âa ÉZÅÊZ^¿YÊ] ] ÃÁÔ
Z¼ Ä] Â¯ { ¹Âe {ÂmÁ ¶ËÓ{ Y ´Ë{ Ê°Ë Ì¿ Ê»Âe cYZf¿Y ,|¿ÂÊ» ½YËY {Zf«Y {
Ä] Â µZ¼Y ¶Ì^« Y Y¹Âe ÉZÅdZÌ {ZzeY Z] ÃYÂ¼Å ½YËY {Zf«Y { ZÅd·Á{ .|ËMÊ»
Y ¹Âe w¿ ËY§Y ÄnÌf¿ { Á Ä »Zm { Ê»Âe cYZf¿Y {ZnËY ÉZÅÄÀÌ» ,É|Ì¸¯ ÉZÅd¼Ì«
Ã{Y{ ÃZmY d·Á{ Ä] ,1397 Äm{Â] ÄvËÓ (18) Ãê ZY] µZj» ½YÂÀ Ä] .|¿YÃ{Â¼¿ ºÅY§
Äf°¿ .|ËZ¼¿ ¹Y|«Y É¿Y ÉZÅ¶»Zu d¼Ì« ËY§Y Ä] d^¿ ,ÊËYµZ¤fY ÂÀ» Ä] Ä¯ dY Ã|
Á ZÅdyZË ½{Â^¿ ºÅY§ cÂ { dZÌ ¾ËY ÉÌ³Z¯ Ä] Ä¯ dY ½M dÌ¼ÅY WZu
ÅZ¯ Á µZ¤fY ËY§Y Ä] nÀ» ZÆÀe Ä¿ ,É{Zf«Y Á ÊZ¼fmY ,ÊÌv» ,É{ZÆ¿ ÉZÅf]
Ây Ä]) É¿Y ÉZÅ¶»Zu d¼Ì« ÄmÂe ¶]Z« ÌiZe Ä] ÄmÂe Z] Ä°¸] ,{ÂÊ¼¿ Â¯ { ÉZ°Ì]
ÊÅ{¶° Ä] nÀ» ¹Y|«Y ¾ËY ,(Ä »Zm ¦Ì Z«Y Ä¼Å Y eºÆ») ¹{» Ê³|¿ ] (¾ËÀ]
.| |ÅYÂy Â¯ { Ã|ÀËY§ ¹Âe Y¼fY Á ËY|Ìa ÄnÌf¿ { Á Ê»Âe cYZf¿Y
¶»Z ®Ë ZÆÀe Ä¯ dY ½M Y Ê¯Zu ½YËY {Zf«Y { ¹Âe Ã|Ë|a ÊZÀ\ÌM Ê¸¯Â Ä]
¹Âe ¾f§ ÓZ] Ä] ¶»YÂ Y ÉYÄÂ¼n» Ä°¸] Ã|Ë{´¿ Â¯ { ¹Âe ËY§Y Ä] nÀ» z»
.|¿YÃ{ ¾»Y{ Â¯ {
19

É|À]¼m
¹Âe ÉÓZ] ÉZÅw¿ ,ZÅÂ¯ ËZ Z] ÄËZ¬» { ÌyY ÄÅ{ |Àq Ê ½YËY {Zf«Y Ä°ÀËY {ÂmÁ Z]
Y ¹Âe ÅZ¯ dÆm { Ê^ZÀ» ÉZÅdZÌ ½ÂÀ¯Ze Z»Y ,Ã{¯ Ä]ne Y ½M {| f» cZ¿ZÂ¿ Á
Y a ÃËÁ Ä] Á ½Z» Y ÊËZÅÃZ] { Ä¯ |ÀqÅ Äf^·Y .dY Ã|¿ }ZzeY ½YY~´fZÌ ÉÂ
Âf{ { ¹Âe Z] ÃZ^» dÆm { Ê ¬» ÉZÅdZÌ µZ¼Y ,ÓZ] ZÌ] ¹Âe ÉZÅw¿ Ä]ne
Â¯ ½Ô¯ ÉZÅÄ»Z¿] { ¾»» Ã|Ë|a ¾ËY ½{¯ ¾¯ÄË dÆm { Ôe Z»Y ,d§³ Y« Z¯
.dY Äf§´¿ Y« ÄmÂe {Â» É|m Â Ä]
v» ¶»YÂ ÊËZZÀ Ä] ÊÆmÂe ¶]Z« Â Ä] Ê»Âe| ÉZÅdZÌ dÌ¬§Â» Á ¹Âe Z] ÃZ^»
ÄnÌf¿ { Á ½M dÌ^je Á ¹Âe ÅZ¯ ÉÂ Ä] d¯u dÆm { µÁY ¹Z³ Y~· .{Y{ Ê´f] ¹Âe
Z] Ä¸]Z¬» ÉZÅZ°ÅY Á Â¯ { ¹Âe Á] ] iÂ» ¶»YÂ dyZÀ ,É{Zf«Y cZî Ä] Ê]ZÌf{
,|Z] Êf¨¿ ÉZÅ|»M{ Ä] Äf]YÁ Á Ê·Âv» ®e cÂ Ä] ½YËY {Zf«Y Ä¯ Ê¿Z» Ze .dY ZÆ¿M
Ä] ÄmÂe Z] ´Ë{ ¥ Y .{¯ ºÌÅYÂy Ä]ne Y É{Zf«Y | ÅZ¯ Á Ã|ÀËY§ ¹Âe ÃYÂ¼Å
ÉÌ³Z¯ Ä] ÄnÌf¿ { ºÅ Á {Y{ Ê·Âa ºÀ»Z¿ ÉZÅdZÌ }ZzeY { ÄË ºÅ ¹Âe Ä°ÀËY
½YËY {Zf«Y ´ËZ] ¾Ëf³] ½YÂÀ Ä] d·Á{ Zf§ Y~· ,|ËZ¼¿Ê» Á] Ê·Z» \ZÀ»Z¿ ÉZÅdZÌ
dËÁ ZfY ¾Ì¼Å { .d¿Y{ Â¯ { ¹Âe ËY§Y ¶»YÂ ¾ËeºÆ» Y Ê°Ë ½YÂeÊ» Y
,Ê·Âa Z^¿Y Y ÉY{Ây] ] ÃÁÔ Á |Ë|¿ZÌ] ÃËÁ Ì]Y|e {Ây ÉZÅdZÌ }ZzeY { d·Á{ Ä¯
ÃY¼Å Ä] Y ½M Ê·Z» Z^¿Y Ä¯ |ËZ¼¿ ºÌÀe Y ZÅdZÌ ÉYÄ¿Â³ Ä] {Ây Ä¿ZÌ·Z ÉZÅÄm{Â] {
.|Z] ÄfY{
20

ÊZ§ ]ZÀ»
ÉZÅÓZ¯ ÉZÆ] yZ Ä^Zv» dÆm |Ë|m Á ÄWYY" ,(1387) ,¾Ì§Y ,Äf¨M .1
,ºÅ{¿Za µZ ,Ä Âe Á ¿Y{ Ä¸n» ,"¼³ Ê¿Z³Z] cZÔY Y Ã{Z¨fY Z] ÊeY{YÁ
.25 ÃZ¼
¶»YÂ ¾ÌÌ e" ,(1394) ,Ä]Â^v» ,½Z¨·{ Á ¾Ì»Y ,|¿Â¿YÌ] ,¾Ìu|¼v» ,Ê¼Z¯Âa .2
,"½YËY {Zf«Y ÉY] |Ë| ¹Âe Ã|ÀÅ{Y|Å ºfÌ ÊuY Á ¹Âe ] Y~³ÌiZe
.76 ÃZ¼ ,¹Â Á dÌ] µZ ,É{Zf«Y ÉZÅdZÌ Á ZÅÅÁa Ä»ZÀ¸§
É{Zf«Y Â»Y cYÁ É{Zf«Y d¿ÁZ » Ê¿Z³Z] Á Ê·Âa ÉZÅdZÌ Á cZ¬Ì¬ve f§{ .3
."½YËY {Zf«Y { Ê´ÀË|¬¿ | Á ¹Âe Ä]Y" ,(1395) ,ÊËYY{ Á
,½YËY Ê»ÔY ÉYÂ ¸n» ÉZÅÅÁa ¯» Ê»Â¼ z] {Zf«Y cZ ·Z» f§{ .4
ÉZÅÂv» Á ºÆ» cZ°¿ :Â¯ ¶¯ 1397 µZ Äm{Â] ÄvËÓ Ê]" ,(1396)
."(µÁY ËYËÁ) ÉÌ³ºÌ¼e
,(1395) ,½YËY Ê»ÔY ÉYÂ ¸n» ÉZÅÅÁa ¯» É{Zf«Y cZ ·Z» f§{ .5
."¹Âe :ºÅ{ ¸n» { ¹{» ½Z³|ÀËZ¼¿ Z]"
."¹Âe ,Äm{Â] ,¸n»"
" ,(1390) ,½YËY Ê»ÔY ÉYÂ ¸n» ÉZÅÅÁa ¯» É{Zf«Y cZ ·Z» f§{ .7
."¹Âe Z] ÊËZÀM :ºÆ¿ ¸n» { ¹{» ½Z³|ÀËZ¼¿ Z]
."½YËY { Ê»Âe ÉZÅÌ´¿Y Á ¹Âe |¿Á Ê]"
."¹Âe Z] ÊËZÀM"
."½YËY { É{Zf«Y | Á ¹Âe Ä]Y ¾ÌÌê"
21

."|À¼eÁi Á Ì¬§ ÉZÅYÂ¿Zy |»M{ -ÄÀËÅ ] ¹Âe w¿ cYÌÌ¤e Á ¹Âe ZiM ÉÁZ¯Z]"
,½Y{Y] cYZf¿Y ,"(¹Á{ Á µÁY ÉZÅ|¸m) ½Ô¯ {Zf«Y" ,(1387) ,Â¼Ìe ,Ê¿Z¼u .12
.ºÅ{ _Zq
.½YËY Ê»ÔY ÉÂÆ¼m É¯» ®¿Z] dËZ .13
.½YËY Z»M ¯» ºÌÅZ¨» Á ¦ËZ e Ê¸» Ä¿Z»Z .14
.µÁY _Zq ,§Y cYZf¿Y ,"½YËY {Zf«Y ] ÉYÄ»|¬»" ,(1395) , Z^ ,É¯Z .15
Á µÁY ÉZÅ|¸m) ½Ô¯ {Zf«Y ÉZÅdZÌ Á ZÅÄË¿" ,(1387) , Z^ ,É¯Z .16
.µÁY _Zq ,ZËÂ¿ Za cYZf¿Y ,"(¹Á{
,Zz§ Á ºÌu ,Ê¿ZÆŸ Ê·Ó{ ,|Ì ,É|¼ ,ÄnË|y ,ÊÆ¸·Y¿ ,Ê¨» ,Ã{YºË¯ .17
Ä·{Z^» ÉÄ]Y ÉY~³ÌiZe :½YËY {Zf«Y { É|À¸Å ÉZ¼Ì] Ê]" ,(1388) ,|Ìn»
.4ÃZ¼ ,6 ÃÁ{ ,ÉY|¬» {Zf«Y Ä»ZÀ¸§ ,"ÉY~³ÄËZ» ZfyZ ]
Á ¬¿ cYZf¿Y ,"Á»Y ½YËY { Ä Âe ÊZÌ {Zf«Y" ,(1394) ,{Z§ ,ÊÀ»Â» .18
.µÁY _Zq ,Z´¿
d¼Ì« yZ s Ê]" ,(1395) ,ÃY ,½Zy Á YZ ,ÊfZ ,Z ,Ã{YÉ{ZÅ .19
f§{ cZ»|y ÃÁ³ Z»M Ä¸n» ,"ÊeY{YÁ ÉZÅÓZ¯ d¼Ì« yZ Á ÊeY{Z ÉZÅÓZ¯
.18 ÃZ¼ ,½YËY Z»M ¯» d¼Ì« ÉZÅyZ
¾ÌeÓ ]ZÀ»
1. Https://undp. org, Human Development Report (2016)

2. The Global Competitiveness Report 2017-2018
.
23

ÂÁ] Ê]ZËY ¹§
.|ÌÀ¯Ê» Ê]ZËY |Ì¨» ½YÌ» Äq Ze Y Ã{Z ½Z] Ä] {Zf«Y ÂÁ] { Ã| ÄWYY ºÌÅZ¨» -1
Ƒ ¦Ì Ƒ Âf» Ƒ [Ây Ƒ Ê·Z
.|Ì¬§YÂ» ÂÁ] É| ] ÉZÅÄz¿ ÄÌÆe Z] ZËM -2

Ƒ Ìy Ƒ Ê¸]
.dÌq ÂÁ] É| ] ÉZÅ Äz¿ {Â^Æ] ÉY] Z¼ cY{ZÆÀÌa -3

........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
ÄfyY{a É{Zf«Y ºÌÅZ¨» ZË ZÅÌ¤f» Äq Ê§ » Ä] ÊfËZ] ,ÂÁ] É| ] ÉZÅ Äz¿ { Z¼ ¿ Y -4
.{Â
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
-Ê» {ZÆÀÌa ¹fv» ½Z³|ÀËZ¼¿ dXÌÅ ¿Y{ Ê¿ZÁÄ] ÉY] Y ÊÂ»M ÉZÅÃÁ{ Äq ÉY³] -5
.|ÌËZ¼¿
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
.‫ﻟﻄﻔ ًﺎ اﯾﻦ ﻓﺮم را ﭘﺲ از ﺗﮑﻤﯿﻞ ﺟﺪا ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ دﻓﺘﺮ ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت و ﺑﺮرﺳﻰ ﻫﺎى اﻗﺘﺼﺎدى اﺗﺎق اﯾﺮان ﺗﺤﻮﯾﻞ ﻓﺮﻣﺎﯾﯿﺪ‬
.

Inflation

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Inflation

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

1

½M ÉYmY Á Ê´ÀË|¬¿ ¦Ë e

¹Âe Á] Ây{ É{Zf«Y ÉZÅÄË¿

¹Âe ÉÌ³ÃY|¿Y ÉZÅyZ

¹Âe Ã|Ë|a ÉZÅ|»ZÌa

É{Zf«Y | ÅZ¯ Á Ä »Zm { Ê¿ZÀÌ¼YZ¿ Á] .1

ÊZ¼fmY ÃZ§ ÅZ¯ Á |»M{ ]Y]Z¿ ËÂe .2

ZÅdyY{a Ye µ{Z e ¹| Á cY{Z ÅZ¯ .3

d·Á{ Äm{Â] É¯ {ZnËY .4

|·Â»Z¿ ÉZÅdÌ·Z § f³ Á ]ZÀ» \ZÀ»Z¿ Ìze .5

¹{» Ê»Â¼ {Z¼fY t ÅZ¯ .6

ÊZ¼fmY [Â¸»Z¿ ÉZÅ|»ZÌa .7

Ã|ÀÀ¯ ¥» ¹Âe w¿ Ã|ÀÀ¯ |Ì·Âe ¹Âe w¿

½YËY Ê»ÔY ÉÂÆ¼m É¯» ®¿Z] :^À»

(1389-1394) ÉZÅµZ Ê ÊÀÌm \Ë dÌ Á :(2)µÁ|m

½YËY { ¹Âe ÊZÀ\ÌM

½YËY Ê»ÔY ÉÂÆ¼m É¯» ®¿Z] :^À»

½YËY Ê»ÔY ÉÂÆ¼m É¯» ®¿Z] :^À»

½YËY Ê»ÔY ÉÂÆ¼m É¯» ®¿Z] :^À»

1. Https://undp. org, Human Development Report (2016)

.|Ì¬§YÂ» ÂÁ] É| ] ÉZÅÄz¿ ÄÌÆe Z] ZËM -2

.dÌq ÂÁ] É| ] ÉZÅ Äz¿ {Â^Æ] ÉY] Z¼ cY{ZÆÀÌa -3

Anda mungkin juga menyukai

Inflation

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Inflation

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

1

½M ÉYmY Á Ê´ÀË|¬¿ ¦Ë e

¹Âe Á] Ây{ É{Zf«Y ÉZÅÄË¿

¹Âe ÉÌ³ÃY|¿Y ÉZÅyZ

¹Âe Ã|Ë|a ÉZÅ|»ZÌa

É{Zf«Y | ÅZ¯ Á Ä »Zm { Ê¿ZÀÌ¼YZ¿ Á] .1

ÊZ¼fmY ÃZ§ ÅZ¯ Á |»M{ ]Y]Z¿ ËÂe .2

ZÅdyY{a Ye µ{Z e ¹| Á cY{Z ÅZ¯ .3

d·Á{ Äm{Â] É¯ {ZnËY .4

|·Â»Z¿ ÉZÅdÌ·Z § f³ Á ]ZÀ» \ZÀ»Z¿ Ìze .5

¹{» Ê»Â¼ {Z¼fY t ÅZ¯ .6

ÊZ¼fmY [Â¸»Z¿ ÉZÅ|»ZÌa .7

Ã|ÀÀ¯ ¥» ¹Âe w¿ Ã|ÀÀ¯ |Ì·Âe ¹Âe w¿

½YËY Ê»ÔY ÉÂÆ¼m É¯» ®¿Z] :^À»

(1389-1394) ÉZÅµZ Ê ÊÀÌm \Ë dÌ Á :(2)µÁ|m

½YËY { ¹Âe ÊZÀ\ÌM

½YËY Ê»ÔY ÉÂÆ¼m É¯» ®¿Z] :^À»

½YËY Ê»ÔY ÉÂÆ¼m É¯» ®¿Z] :^À»

½YËY Ê»ÔY ÉÂÆ¼m É¯» ®¿Z] :^À»

1. Https://undp. org, Human Development Report (2016)

.|Ì¬§YÂ» ÂÁ] É| ] ÉZÅÄz¿ ÄÌÆe Z] ZËM -2

.dÌq ÂÁ] É| ] ÉZÅ Äz¿ {Â^Æ] ÉY] Z¼ cY{ZÆÀÌa -3

Anda mungkin juga menyukai

½M ÉYmY Á Ê´ÀË|¬¿ ¦Ë e

¹Âe Á] Ây{ É{Zf«Y ÉZÅÄË¿

¹Âe ÉÌ³ÃY|¿Y ÉZÅyZ

¹Âe Ã|Ë|a ÉZÅ|»ZÌa

É{Zf«Y | ÅZ¯ Á Ä »Zm { Ê¿ZÀÌ¼YZ¿ Á] .1

ÊZ¼fmY ÃZ§ ÅZ¯ Á |»M{ ]Y]Z¿ ËÂe .2

ZÅdyY{a Ye µ{Z e ¹| Á cY{Z ÅZ¯ .3

d·Á{ Äm{Â] É¯ {ZnËY .4

|·Â»Z¿ ÉZÅdÌ·Z § f³ Á ]ZÀ» \ZÀ»Z¿ Ìze .5

¹{» Ê»Â¼ {Z¼fY t ÅZ¯ .6

ÊZ¼fmY [Â¸»Z¿ ÉZÅ|»ZÌa .7

Ã|ÀÀ¯ ¥» ¹Âe w¿ Ã|ÀÀ¯ |Ì·Âe ¹Âe w¿

½YËY Ê»ÔY ÉÂÆ¼m É¯» ®¿Z] :^À»

(1389-1394) ÉZÅµZ Ê ÊÀÌm \Ë dÌ Á :(2)µÁ|m

½YËY { ¹Âe ÊZÀ\ÌM

½YËY Ê»ÔY ÉÂÆ¼m É¯» ®¿Z] :^À»

½YËY Ê»ÔY ÉÂÆ¼m É¯» ®¿Z] :^À»

½YËY Ê»ÔY ÉÂÆ¼m É¯» ®¿Z] :^À»

.|Ì¬§YÂ» ÂÁ] É| ] ÉZÅÄz¿ ÄÌÆe Z] ZËM -2

.dÌq ÂÁ] É| ] ÉZÅ Äz¿ {Â^Æ] ÉY] Z¼ cY{ZÆÀÌa -3