A B S
HIMPUNAN SALING
BERPOTONGAN
Bila x A = x B
Ada anggota himpunan A yang juga
anggota himpunan B
A B S
OPERASI DASAR DALAM
HIMPUNAN
Operasi dasar himpunan:
Gabungan (union);
A B = {x | x A dan x B}
Irisan (intersection);
A B = {x | x A atau x B}
Komplemen (complement); c
Ac = {x | x S; x A}
OPERASI DASAR DALAM
HIMPUNAN
S S
A B A B
AUB A nB
S S
A B B A
AUB A nB
S S
S
A A B
B
A
AUB A n B = {}
AC
A B B A
A nB
(a) (b)
S S
A B A B
AUB AUB
A + B = (A B) – (A B)
= (B-A) (A-B)
A B S
ATURAN DAN HUKUM OPERASI
HIMPUNAN (GABUNGAN, IRISAN DAN
KOMPLEMENTASI)
1. A B = B A ; Hukum komutatif bagi gabungan
2. A B = B A ; Hukum komutatif bagi irisan
3. A (B C) = (A B) C ; Hukum asosiatif bagi gabungan
4. A (B C) = (A B) C ; Hukum asosiatif bagi irisan
5. A (B C) = (A B) (A C) ; Hukum distribusi bagi gabungan
6. A (B C) = (A B) (A C) ; Hukum distribusi bagi irisan
7. Sc =
8. =S
9. (Ac)c = A
10. A Ac = S
11. A Ac =
12. (A B)c = Ac Bc ; Hukum De Morgan
13. (A B)c = Ac Bc ; Hukum De Morgan
JUMLAH ANGGOTA DALAM
HIMPUNAN BERHINGGA
n(A) = Jumlah anggota himpunan A
n(B) = Jumlah anggota himpunan B
n(C) = Jumlah anggota himpunan C
n(A B) = n(A) + n(B) - n(A B)
n(A B) = n(A) + n(B) ; n(A B) = 0
n(A B C) = n(A) + n(B) + n(C) - n(A B) - n(A
C) -n(B C) + n(A B C)
KARTESIAN PRODUK
B = {a, b, c, d, e} ; A = {1, 2, 3}