Bentuk Umumnya :
ax + by = c persamaan (1) px + qy = r persamaan (2) Dg a, b, c, p, q & r R a, p = koefisien dari x b, q = koefisien dari y
Ada 4 metode penyelesaian SPLDV tsb, yaitu : 1) Metode Eliminasi 2) Metode Substitusi 3) Metode Campuran 4) Metode Determinan
1. Metode Eliminasi
Metode ini digunakan dg cara mengeliminasi (menghilangkan) salah satu variabelnya, shg diperoleh sebuah persamaan dg satu variabel. Contoh : Tentukan Himpunan Penyelesaian (HP) dari persamaan linear berikut dg metode eliminasi ! 2x + 3y = 1 pers.(1) 3x + y = 5 pers.(2) Jawab : Mengeliminasi x 2x + 3y = 1 x3 6x + 9y = 3 3x + y = 5 x2 6x + 2y = 10 7y = - 7 y = -1
Mengeliminasi y 2x + 3y = 1 x1 3x + y = 5 x3
2x + 3y = 1 9x + 3y = 15 - 7x = - 14 x=2
Jd, HP = { 2, -1 } Catatan : Jika kita mengeliminasi (menghilangkan) variabel x maka yg akan kita dapatkan nantinya adlh nilai dari variabel y dan sebaliknya, jika kita mengeliminasi variabel y maka yg akan kita dapatkan nantinya adlh nilai dari variabel x
Tentukan HP dari SPL berikut ini dg menggunakan metode eliminasi ! 1) 2x y = 2 3x 2y = 1 Jawab 2) 3x + 5y = 4 3x y = 10 Jawab 3) 5x + y = 5 17x + y = - 5 Jawab 4) 2p 3q = 4 7p + 2q = 39 Jawab Ke slide Metode Substitusi
Jawab
1) * Mengeliminasi variabel y 2x y = 2 x2 4x 2y = 4 3x 2y = 1 x1 3x 2y = 1 x=3 * Mengeliminasi variabel x 2x y = 2 x3 3x 2y = 1 x2
6x 3y = 6 6x 4y = 2 y=4
Jawab
2) * Mengeliminasi variabel x 3x + 5y = 4 3x y = 10 6y = - 6 y=-1
* Mengeliminasi variabel y 3x + 5y = 4 x 1 3x y = 10 x5
Jawab
3) * Mengeliminasi variabel y 5x + y = 5 17x + y = - 5 - 12x = 10 10 5 x 12 6
Jawab
4) * Mengeliminasi variabel p 2p 3q = 4 x 7 14p 21q = 28 7p + 2q = 39 x 2 14p + 4q = 78 - 25q = - 50 50 q 2 25
* Mengeliminasi variabel q 2p 3q = 4 x 2 7p + 2q = 39 x - 3
Jd, HP = { 5, 2}
2. Metode Substitusi
Pada metode ini, salah satu variabel dari salah satu persamaan disubstitusikan shg diperoleh sebuah persamaan dg satu variabel saja Contoh : a) Tentukan HP dari persamaan linear berikut dg metode substitusi !
3x + 4y = 11 pers.(1) x + 7y = 15 pers.(2) Jawab : Dari pers.(2) didapat : x = 15 7y pers.(3) Kmd substitusikan pers.(3) ke pers.(1) : 3x + 4y = 11 Harga y = 2 kmd 3(15 7y) + 4y = 11 substitusikan
pers(3) :
ke
x = 15 7y x = 15 7(2) x = 15 14
1)
2x y = 2 3x 2y = 1 3x + 5y = 4 3x y = 10 5x + y = 5 17x + y = - 5 2p 3q = 4 7p + 2q = 39
Jawab
2)
Jawab
3)
Jawab
4)
Jawab
Jawab
1) 2x y = 2 pers.(1) 3x 2y = 1 pers.(2)
Harga x = 3 kmd disubstitusikan
ke pers.(1) :
Jd, HP = { 3, 4}
Jawab
2) 3x + 5y = 4 pers.(1) 3x y = 10 pers.(2)
Harga x = 3 kmd disubstitusikan
Jd, HP = { 3, - 1 }
Jawab
5x + y = 5 pers.(1) 17x + y = - 5 pers.(2) Dari pers.(1) didapat : 3)
y = 5 5x pers.(3)
Kmd substitusikan pers.(3) ke pers.(2) :
5 Harga x 6
(x6)
Jawab
4) 2p 3q = 4 pers.(1) 7p + 2q = 39 pers.(2) Harga q = 2 kmd disubstitusikan ke pers.(1) :
4 3q ...pers.(3) 2
7p + 2q = 39
4 3q 7( ) 2q 39 2 28 21q ( ) 2q 39 2
( x 2)
3. Metode Campuran
Pada metode ini, merupakan gabungan dari cara eliminasi dan substitusi. Contoh : a) Tentukan HP dari persamaan linear berikut dg metode campuran !
3x + 4y = 11 pers.(1) x + 7y = 15 pers.(2) Jawab : 3x + 4y = 11 x 1 3x + 4y = 11 x + 7y = 15 x 3 3x + 21y = 45 - 17y = - 34 y=2 Harga y = 2 kmd substitusikan ke pers(2) : x + 7y = 15 x + 7(2) = 15 x + 14 = 15 x = 15 14 x=1
Jd, HP = { 1,
b) Tentukan HP Dari Persamaan Linear Berikut Dg Metode Campuran ! 2x + 3y = 1 pers.(1) 4x 3y = 11 pers.(2) Jawab : 2x + 3y = 1 4x 3y = 11 + 6x = 12 x=2 Harga x = 2 kmd substitusikan ke pers.(1) : 2x + 3y = 1 2(2) + 3y = 1 4 + 3y = 1 3y = 1 4 3y = - 3 y=-1 Jd, HP = { 2, -1 }
1)
5x + y = 5 17x + y = - 5
Jawab
2)
2p 3q = 4 7p + 2q = 39
Jawab
1)
5x + y = 5 17x + y = - 5 - 12x = 10 10 5 x 12 6
5 x 6
2)
2p 3q = 4 pers.(1) 7p + 2q = 39 pers(2)
2p 3q = 4 x 7 7p + 2q = 39 x 2
2p 3q = 4 2p 3(2) = 4 2p 6 = 4 2p = 4 + 6 2p = 10 p=5
Jd, HP = { 5, 2 }
4. Metode Determinan Sistem persamaan, misalkan : ax + by = c px + qy = r Menurut aturan determinan diubah mjd :
a b p q
a b Artinya p q a.q b. p
dan y didefinisikan : c b
a c p r a.r c. p y a.q b. p
4 5 4.3 (5)7 12 35 47 7 3
22 .3 (5)15 66 75 141 3 47 47 47
7 15 4.15 22 .7 60 154 94 2 47 47 47
Jd, HP = { 3, -2}
2 1 2(2) (1)3 4 3 1 3 2
Jd, HP = { 3, 4}
2)
3 5 3(1) 5.3 3 15 18 3 1
Jd, HP = { 3, -1}