6+
5+
9+
5+
7+
(-4)
(-5)
(-7)
(-4)
(-5)
(-9)
(-3)
+8
+9
=
=
=
=
=
=
=
8. (-6)
9. (-7)
10.(-9)
11.(-4)
12.(-5)
13.(-6)
14.(-7)
+
+
+
+
+
+
+
8=
4=
9=
(-3) =
(-4) =
(-9) =
(-2) =
15.(-6)
16.(-7)
17.(-8)
18.(-6)
19.(-6)
20.(-7)
21.(-3)
+
+
+
+
+
+
+
(-4)
(-3)
(-3)
(-5)
(-6)
(-5)
(-7)
=
=
=
=
=
=
=
7. 39 (-28) =
8. 30 (-32) =
9. 49 (-43) =
10.56 (-64) =
11.(-4) (-9) =
12.(-10) (-6) =
13.(-8)
14.(-7)
15.(-9)
16.(-6)
17.(-9)
18.(-3)
7. (-16) x 12 =
8. (-19) x 22 =
9. (-22) x 20 =
10.(-12) x 12 =
11.(-3) x (-8) =
12.(-3) x (-16) =
13.(-4) x (-9) =
14.(-6) x (-21) =
15.(-20) x (-10) =
16.(-12) x (-9) =
17.(-50) x (-3) =
18.(-30) x (-6) =
22.
B. Pengurangan Bilangan Bulat
1.
2.
3.
4.
5.
6.
2 (-2) =
3 (-6) =
4 (-10) =
8 (-9) =
11 (-6) =
46 (-26) =
(-16) =
(-16) =
(-13) =
(-8) =
(-6) =
(13) =
19.
4 x (-4) =
7 x (-4) =
5 x (-6) =
6 x (-2) =
3 x (-7) =
(-10) x 14 =
19.
D. Pembagian Bilangan Bulat
1.
2.
3.
4.
5.
6.
36 : (-6)
44 : (-4)
48 : (-6)
72 : (-9)
(-95) : 5
(-84) : 6
=
=
=
=
=
=
7. (-96) : 6 =
8. (-109) : 9 =
9. 72 : (-9) =
10.(-40) : (-8) =
11.(-36) : (-3) =
12.(-45) : (-5) =
13.(-42)
14.(-45)
15.(-56)
16.(-57)
17.(-72)
18.(-70)
:
:
:
:
:
:
(-2)
(-9)
(-4)
(-3)
(-4)
(-5)
=
=
=
=
=
=
19.
E. Soal Campuran
1.
2.
3.
4.
5.
11.
16 : (-4) + 7 =
8 x (-6) 12 =
21 : (-7) x 5 =
-18 (-6) x 3 =
-24 + (-30) : 5 =
6. (-23) (-6) x 3 + 3 =
7. 5 + 6 x (-7) (-7) =
8. (-16) : (-4) (-5) x (-2) =
9. 3 x (-10) + (9 (-3)) : 6 =
10.5 (-55) : (3 + (-7)) x 5 =
12.
Pecahan
A. Ringkasan materi
13.Pecahan adalah satu bagian yang utuh dibagi menjadi beberapa bagian
yang sama
14. Contoh:
15.Sebuah roti dipotong menjadi dua bagian yang sama besar sehingga
masing-masing bagian menjadi setengah
1
( ) . Kemudian masing-masing
2
bagian dibagi lagi menjadi dua bagian yang sama sehingga besar tiap bagian
adalah seperempat
16.
17.
18.
19.
1
2
20.
21.
22.
23.
1
( ) .
4
Bilangan
1
2
1
4
1
4
1
2
dan
1
4
1
4
1
4
B. Menyederhanakan Pecahan
24. b
a :m
b :m
25.Contoh:
1. Sederhanakanlah pecahan
26.Jawab:
21
27. 30
21:3 7
=
30 :3 10
2. Sederhanakanlah pecahan
28.Jawab :
29.
30.
15
20
21
30 !
6+
15
20
15
15 :5
6
=6+
=6
20
20 :5
4
Latihan
12
=
16
2.
9
=
15
3.
6
=
9
4.
7
=
14
10. 150
5.
45
=
50
11. 180
6.
12
=
36
12.
7.
11
=
66
13.
8.
25
=
60
15
8
=
14.
45
9.
250
=
100
15.
22.
50
160
16.
17.
2
1 =
4
3
5
=
30
120
=
180
18.
19.
370
=
750
160
=
200
150
=
450
12
36
=
72
300
10
=
20.
900
21.
180
=
360
23.
C. Operasi Pada Pecahan
1. Penjumlahan Pecahan
24.Contoh
3 2
+ =
4 5
a.
25.Jawab:
26.
3 2 ( 3 x 5 )+(2 x 4) 23
+ =
=
4 5
4 x5
20
2
3
+1 =
5
4
b.
27.
28.
Jawab :
2
3 2 7
+1 = + =
5
4 5 4
29.
( 2 x 4 ) +(7 x 5) 43
=
4 x5
20
3 ( 1 x 4 )+3 7
1 =
=
4
4
4
30.
Latihan
31.
1.
3 5
+ =
8 8
2.
1 1
+ =
2 4
3.
3 7
+ =
4 16
4.
2 2
+ =
7 3
10. 16
5.
1 5
+ =
2 12
11. 2
6.
2 3
+ =
8 4
12. 9 6
7.
4 5
+ =
9 6
13. 4
8.
12 7
+ =
45 30
9.
9 2
+ =
10 15
4
22. 25
3 1
+ + =
8 4
16.
3 11
6 + =
8 16
7 2
+ =
10 5
17.
3
3+ =
8
5 4 2
+ + =
3
3
1
+2 =
3
1
1
+
4
=
14. 3
2
15.
3 5
7 + =
5 6
+2=
2. Pengurangan Pecahan
23.Contoh
5 3
=
3 5
a.
24.Jawab:
25.
5 3 ( 5 x 5 ) (3 x 5) 10
=
=
3 5
3 x5
15
3
2
5 1 =
2
7
b.
26.
27.
Jawab :
3
2
3 2
5 1 =( 51 ) +
2
7
2 7
( ( 3 x 72)x 7( 2 x 2) )
28. 4 +
29.
30.
4+
4
17
14
17
14
31.
32.
33.
34.
Latihan:
18. 6
19.
+ 4=
3
2 +3=
7
2
8+3
=
20.
5
21.
1.
2 5
=
3 9
9.
11
1
2 =
4
8
2.
5 2
=
6 3
10.
3 5
4 =
9 6
3.
3 1
=
8 3
11. 2
4.
9 3
=
10 5
11
5 =
12.
6
5.
2 5
=
3 12
12
2=
13. 5
14.
6.
7 3
=
4 4
7.
12 5
=
5 7
8.
7
3
1 =
2
4
22.
4
84 =
3
5
1 =
7
3
3
6 1 =
4
5
15.
2
1
29 8 =
3
2
3. Perkalian Pecahan
23.Contoh
3 2
x =
4 5
a.
24.Jawab:
25.
3 2 3 x2 6
3
x =
= =
4 5 4 x 5 20 10
2
3
x 1 =
5
4
b.
26.
27.
Jawab :
2
3 2 7 2 x 7 14 7
x1 = x =
= =
5
4 5 4 4 x 5 20 10
6
x 4=
11
c.
28.Jawab:
29.
30.
6
6 4 6 x 4 24
2
x 4= x =
= =2
11
11 1 11 x 1 11
11
Latihan:
16.
1
2
8 4 =
2
3
17.
2
1
14 3 =
3
2
18.
4
2
7 3 =
5
9
19.
2
3
12 4 =
7
4
20.
5
3
10 4 =
8
4
21.
1.
1
x 12=
2
11.
2.
1
24 x =
3
12. 7
3.
8
1 x 45=
9
13.
4.
1
30 x 2 =
5
14. 11
5.
1 2
x =
4 5
5
1
1
x
2
=
15.
8
3
6.
3 4
x =
7 9
16.
7.
13 10
x =
15 13
17.
8.
3 1
x =
4 2
18.
9.
4 5
x =
5 4
19.
10. 3
2
x 3 =
5
20.
(1 56 x 3 13 )(1 13 x 1 56 )=
4. Pembagian Pecahan
a c a d
: = x
24. b d b c
25.Contoh
3 2
: =
4 5
26.Jawab:
27.
b.
3 2 3 5 15
: = x =
4 5 4 2 8
2 3
:1 =
5 4
28.
3
x 4 =
6
3 5
1 x =
8 2
8
23.
a.
4 4
x =
5 7
21.
22.
Jawab :
3
x 4 =
9
4
1
x 8 =
6
4
1
3
3 x 3 =
3
4
7
3
2
x 4 =
4
3
2
4
x 5 =
8
6
(5 12 x 1 15 )+(3 14 x 1 23 )=
2 3 2 7 2 4 8 2
:1 = : = x = =
5 4 5 4 4 7 28 7
29.
6
x 4=
11
c.
30.Jawab:
6
6 4 6 1 6
3
:4= : = x = =
11
11 1 11 4 44 22
31.
32.
Latihan :
1)
4
:4=
5
11)
13 1
:1 =
4
4
2)
3
:12=
7
12)
15 3
: 2 =
8
5
15
=
3
13)
1 32
5 : =
3 7
1
8 :3 =
4
14)
2 5
3 : =
4 16
3
:3=
4
15)
3 1
9 : 2 =
5 4
3)
4)
5)
3:
6)
5 4
: =
9 3
16)
1 2
6 : 2 =
6 3
7)
3 2
: =
5 3
17)
1 1
4 : 2 =
3 4
8)
7 7
: =
5 5
18)
1 5
2 : 4 =
3 6
9)
5 5
: =
12 6
19)
(2 23 1 16 ) : 103 =
20)
1 3
7
2 x
: 1 =
2
4
8
10)
7 6
: =
8 9
21)
( )( )
22)