0,003
C a=x
x
d
s T
C = 0,85 fc . b . a
As
T = As . fy
bd
T = .b.d.fy
C=T
0,85.fc.b.a = .b.d.fy
fy
a = d
0,85 f ' c
a
Mn = T d
2
fy
= .b.d.fy d d
2 0,85 f ' c
1 fy
Mn = .b.d2.fy 1
2 0,85 f ' c
fy
Ambil m = 0,85 f ' c
Dengan membagi Mn dengan bd2 maka diperoleh nilai koefisien (Rn)
Mn fy ( 1 - 1
Rn = 2 =
m )
bd 2
1
Rn = fy ( 1 - m )
2
1 2
Rn = fy - fym
2
2 fym 2 fy + 2Rn = 0
2 2 Rn
2- + fym = 0
m
2 4 8 Rn
12 = m m2 fym
2
2 2 2 Rnm
1
12 = m m fy
2
1 2 Rnm
= (1 1 )
m fy
= 1 (1 - 1
2 Rnm
)
m fy
Contoh Perhitungan
Sebuah balok beton mempunyai ukuran b x h = 250 x 500 mm, mutu beton fc = 25 Mpa,
mutu baja fy = 400 Mpa, balok memikul beban lentur Mu = 100 kNm.
Ditanya, tentukan jumlah tulangan As yang dibutuhkan.
Penyelesaian
Mu 100.10 6
h d Mn = =
0,8
d = 450
b
Mn
Rn =
bd 2
100.10 6
Rn = = 2,47
0,8.250.450 2
fy
m = 0,85 f ' c
400
= 0,85.25
= 18,82
= 1 (1 - 1
2 Rnm
)
m fy
1 2.2,47.18,82
= (1 - 1 )
18,82 400
= 0,0065
1,4 1,4
min = = 0,0035
fy 400
0,85. f ' c. 600
b =
fy 600 fy
0,85.25.0,85 600
b =
400 600 400
= 0,027
max = 0,75 b
max = 0,75 . 0,027 = 0,02
min < < max .. (ok)
As = .b.d
= 0,0065.250.450
= 731 mm2 = 7,31 cm2
Dipakai 4 16 (8,04 cm2).
a
Mn = T ( d - )
2
55,04
= 731 ( 450 - ) 400
2
= 3088,33 . 400
= 123 Knm
a = md
= 0,0065 . 18,82 . 450
= 55,05
a
x=
55,05
= 0,85
= 64,76
x 0,003
450 x s
450 x
s = 0,003
x
450 64,76
= 64,76
0,003
= 0,0178
y = 400
2.10 5
= 0,002 s > y ( leleh )
a = md
= 0,0065 . 18,82 . 450
= 55,04
Catatan
Cara menentukan factor , SNI 2002
Untuk fc 30 Mpa = 0,85
s > y
a= x
a 55,04
x= = 0,85
= 65 mm
y = fy 400
= = 0,002
Es 2.10 5
Maka s > y
Fungsi tulangan tekan : Untuk mengurangi lendutan jangka panjang akibat rangkak
(creep) dan susut ( shrinkage ), untuk memperbesar momen pikul dari penampang
> max 0,003
d As s ' CcCs a = x
x
d
As T
Dimana
0,003Es
Xb = 0,003Es fy d
Contoh
Sebuah balok beton mempunyai ukuran 250 x 500 mm, mutu beton fc = 25 MPa, mutu
baja fy = 400 Mpa. Es = 2.105 MPa, balok memikul momen lentur Mu sebesar 304 kNm.
Diminta = Tentukan As dan As
Penyelesaian:
Mu 304
Mn =
= 0,8 = 380 Knm
Mn 380.10 6
Rn = = = 7,51
bd 2 250.450 2
fy 400
m = 0,85 f ' c = 0,85.25 = 18,82
= 1 (1 - 1
2 Rnm
)
m fy
1 2.7,51.18,82
= (1 - 1 )
18,82 400
= 0,024
max = 0,75 b = 0,75 . 0,027 = 0,02
max , Dipakai tulangan rangkap
0,003Es
Xb = 0,003Es fy d
0,003.2.10 5
Xb = 450 = 270 mm
0,003.2.10 5 400
118,02.10 3
= = 311,6 mm2
400 0,85.25
Xb = 270 Xmax
= 202,5
y 0,002 s y T
0,003
Cc
0,002 202,5
Cs
T
s y
Tulangan Rangkap
s 450 202,5
0,003
= 202,5
s = 0,0036 > y
500
250