Anda di halaman 1dari 9

III.

BATANG TARIK
Soal 4 :

Sistem sambungan pada profil baja siku 150.100.10, diameter nominal alat penyambung
dn = 25 mm. Hitunglah luas penampang netto.

Gambar 4.6. Profil siku, dengan sambungan berselang-seling

Penyelesaian :
Diameter baut dn = 25 mm
Diameter lubang, d = (dn + 3) mm -------> dn > 24 mm
= 25 + 3
= 28 mm
Tebal pelat siku, t = 10 mm
ga = 60 mm
gb = 55 mm
u1 = 60 mm
u2 = ga + gb - t
= (60 + 55) - 10
= 105 mm
s = 75 mm
Luas profil, Ag = 2420 mm2 --------> lihat tabel profil siku
a. Potongan a - b
Terdapat 2 lubang (n = 2)
A net = Ag - (2 x d x t)
= 2420 - (2 x 28 x 10)
= 1860 mm2
b. Potongan a - c - b
Terdapat 3 lubang (n = 3)
A net = Ag - (3 x d x t) + (s2 . t)/4u1 + (s2 . t)/4u2
= 2420 - (3 x 28 x 10) + (752 x 10)/(4 x 60) + (752 x 10)/(4 x 105)
= 1948,3 mm2
b. Potongan a - c - d
Terdapat 3 lubang (n = 3)
A net = Ag - (3 x d x t) + (s2 . t)/4u1 + (s2 . t)/4u2
= 2420 - (3 x 28 x 10) + (752 x 10)/(4 x 60) + (752 x 10)/(4 x 105)
= 1948,3 mm2
Diambil Anet terkecil maka,
A net = 1860 mm2

Syarat Anet menurut SNI 03-1729-2002 Pasal 10.2.1. yaitu,


A net  85% x Ag mm2
= 85% x 2420 mm2
= 2057 mm2 -------> Tidak memenuhi

Solusi :
a. Diameter paku dikecilkan.
b. Susunan paku pada satu potongan vertikal dirobah dari 3 (tiga) buah menjadi 2 (dua) buah.
Soal 5 :

Hitunglah luas netto dari profil CNP 20 seperti tampak pada gambar di bawah. Baut yang
digunakan berdiameter 16 mm.

Soal 6 :

Hitung luas netto efektif (Ae) dari penampang IWF Gambar 4.11 di bawah ini.
Apabila baut yang digunakan berdiameter 1/2" (12,7 mm).

Penyelesaian :
Penentuan letak garis netral penampang setengah profil IWF,
y 300

II 15

I
135

10 x

bi hi Fi xi yi Fi . xi Fi . yi
Elemen
(mm) (mm) (mm2) (mm) (mm) (mm3) (mm3)
I 10 135 1.350 150 67,5 202.500 91.125
II 300 15 4.500 150 142,5 675.000 641.250
S 5.850 S 877.500 732.375
Titik berat profil, x = (S Fi . xi)/(S Fi) = 877500/5850 = 150,0 mm
y = (S Fi . yi)/(S Fi) = 732375/5850 = 125,2 mm
y

x
125,2

10

Maka, x = 150 - 125,2


= 24,8 mm
L = 50 + 50
= 100 mm
U = 1 - (x/L)  0,90
= 0,75  0,90 ------> Memenuhi
Luas penampang profil IWF, Ag = 11980 mm2
Diameter baut, dn = 12,7 mm
Diameter lubang, d = dn + 2
= 12,7 + 2
= 14,7 mm
Tebal profil (bagian flens), t = 15 mm
Posisi baut sejajar (tidak berselang-seling)
Jumlah baut dalam 1 potongan, n = 4 buah
Sehingga, A net = Ag – (n . d . t)
= 11980 - (4 x 14,7 x 15)
= 11098 mm2
Syarat Anet menurut SNI 03-1729-2002 Pasal 10.2.1. yaitu,
A net  85% x Ag mm2
> 85% x 11980 mm2
11098 > 10183 mm2 -------> Memenuhi

Sehingga luas penampang netto efektif, Ae = U x A net


= 0,75 x 11098
= 8323,5 mm2

Soal 7 :

Diketahui sistem sambungan baja siku L 60x60x6 dengan pelat buhul seperti tampak pada
Gambar 4.17. Evaluasi sistem sambungan tersebut bila mutu baja ST 34 diameter baut
12,7 mm dan panjang batang tarik 2,50 m !
Penyelesaian :

Diketahui : Mutu baja St 34, fy= 210 MPa


fu= 340 MPa
Diameter baut, dn = 12,7 mm
Profil siku L 60x60x6, Ag = 691 mm2
t= 6 mm
r = ix = iy= 18,2 mm ----> Jari-jari girasi
c= 16,9 mm
Panjang batang, Lk = 2,5 m
= 2500 mm
Maka, d= dn + 2
= 12,7 + 2
= 14,7 mm
x=c= 16,9 mm ----> c = center of gravity
L= 50 + 50
= 100 mm
Faktor tahanan komponen struktur yang memikul gaya tarik aksial,
 Terhadap kuat tarik leleh f = 0,9
 Terhadap kuat tarik fraktur f = 0,75
1) Kekuatan tarik nominal terfaktor (Nu).
a) Kondisi leleh (didaerah yang jauh dari sambungan)
Nu = f Nn = f Ag fy
= 0,90 x 691 x 210
= 130599 N
= 130,599 kN
b) Kondisi fraktur/putus (terletak pada sambungan)
Anet = Ag - (n . d . t )
= 691 - (1 x 14,7 x 6)
= 602,8 mm2
U = 1 - (x/L)  0,90
= 1 - (16,9/100)  0,90
= 0,83  0,90 --------> Memenuhi

Ae = Anet x U
= 602,8 x 0,83
= 500,927 mm2
Nu = f Nn = f Ae fu
= 0,75 x 500,93 x 340
= 127737 N
= 127,737 kN
c) Kondisi geser blok
Agt = 30 x 6 = 180 mm2
Agv = 130 x 6 = 780 mm2
Ant = Agt - (0,5 x d x t) = 180 - (0,5 x 14,7 x 6)
= 135,9 mm2
Anv = Agv - (2,5 x d x t) = 780 - (2,5 x 14,7 x 6)
= 559,5 mm2
fu . Ant = 340 x 135,9
= 46206 N
= 46,206 kN

0,6 fu . Anv = 0,6 x 340 x 559,5


= 114138 N
= 114,138 kN

-------> fu . Ant < 0,6 . fu . Anv Maka,

Nn = 0,6 . fu . Anv + fy . Agt


= (0,6 x 340 x 559,5) + (210 x 180)
= 151938 N
= 151,938 kN

Kekuatan tarik nominal terfaktor,


Nu = f Nn
= 0,75 x 151,94
= 113,955 kN

Kekuatan tarik nominal terfaktor (Nu) yang menentukan adalah yang terkecil dari ketiga
kondisi tersebut, yaitu
Nu = 113,955 kN
2) Kelangsingan.
Kelangsingan batang tarik dihitung sebagai berikut,
l = Lk/r
= 2500/18,2
= 137,363 < 240 -------> Memenuhi untuk batang tarik utama
3) Luas penampang netto minimum
Anet  85% Ag
602,8  85% x 691
602,8  587,35 mm2 --------> Memenuhi

Soal 8 :

Suatu elemen batang tarik pada suatu sistem struktur baja memikul beban mati D = 100
kN, beban hidup L = 50 kN dan beban angin 20 kN. Elemen batang tarik tersebut berupa
profil siku ganda dengan panjang Lk = 2,00 meter dan mutu St 37. Sambungan dengan
pelat buhul digunakan diameter baut 12 mm dan jumlah baut 3 buah (dalam 1 baris),
jarak antar baut seperti tampak pada gambar (jarak atas dan bawah ½ tinggi flens).
Rencanakan dimensi batang tersebut (tebal pelat buhul 8 mm) !

30
Penyelesaian :
1) Diketahui, Mutu baja St 37, fy
= 240 MPa
fu
= 370 MPa
Diameter baut, dn
= 12 mm
Panjang batang, Lk
= 2,00 m
= 2000 mm
Beban mati, D= 100 kN
Beban hidup, L= 50 kN
Beban angin, W= 20 kN
2) Kombinasi pembebanan, U1 = 1,4D
= 1,4 x 100
= 140 kN
U2 = 1,2D + 1,6L + 0,5(La atau H)
= (1,2 x 100) + (1,6 x 50)
= 200 kN
U3 = 1,2D + 1,6(La atau H) + (LL atau 0,8W)
= (1,2 x 100) + (0,8 x 20)
= 136 kN
U4 = 1,2D + 1,3W + L L + 0,5(La atau H)
= (1,2 x 100) + (1,3 x 20)
= 146 kN
U5 = 0,9D + 1,3W atau 1,0E)
= (0,9 x 100) + (1,3 x 20)
= 116 kN

Kombinasi pembebanan yang menentukan yaitu U2 sehingga, Nu = 200 kN.


= 200000 N

3) Tentukan profil
Kondisi leleh (di daerah yang jauh dari sambungan) :
Nu = f Nn
200000 = f Ag fy
200000 = 0,90 x Ag x 240
200000 = 216 Ag
Ag = 925,926 mm2

Dicoba digunakan profil siku 2L 60x60x6, Ag = 1382 mm2


4) Cek kondisi fraktur/putus (terletak pada sambungan) :
Diameter lubang, d = dn + 2
= 12 + 2
= 14 mm
Center of gravity, c = 16,9 mm
x= c
= 16,9 mm
L = 50 + 50
= 100 mm
Jumlah lubang, n= 1
Tebal profil 2L, t = 12 mm

Anet = Ag - (n . d . t )
= 1382 - (1 x 14 x 12)
= 1214 mm2

Anet  85% Ag
1214  85% x 1382
1214  1174,7 mm2 --------> Memenuhi

U = 1 - (x/L)  0,90
= 1 - (16,9/100)  0,90
= 0,83  0,90 --------> Memenuhi

Ae = Anet x U
= 1214 x 0,83
= 1007,62 mm2

Kekuatan rencana penampang, f Nn = f Ae fu


0,75 x 1007,6 x 370
279609 N
Syarat : Nu < f Nn
200000 N < 279609 N -------> OK !
5) Cek geser blok
Peninjauan terhadap geser blok dilakukan pada tebal pelat terkecil, antara pelat yang
disambung (t = 6 + 6 = 12 mm) dengan pelat buhul (t = 8 mm).

Geser blok pada pelat penyambung dapat terjadi dalam dua kemungkinan seperti
gambar b dan c.

 Tinjauan geser blok gambar c

60 mm
Bidang tarik

30 mm

130 mm
Bidang geser

Agt = 60 x t = 60 x 8 = 480 mm2


Agv = 130 x t = 130 x 8 = 1040 mm2
Ant = Agt - (0,5 x d x t) = 480 - (0,5 x 14 x 8) = 424 mm2
Anv = Agv - (2,5 x d x t) = 1040 - (2,5 x 14 x 8) = 760 mm2
fu . Ant = 370 x 424
= 156880 N

0,6 fu . Anv = 0,6 x 370 x 760


= 168720 N

-------> fu . Ant < 0,6 . fu . Anv Maka,

Nn = 0,6 . fu . Anv + fy . Agt


= (0,6 x 370 x 760) + (240 x 480)
= 283920 N
Kekuatan rencana penampang, f Nn = 0,75 x 283920
= 212940 N
Syarat : Nu < f Nn
200000 N < 212940 N -------> OK !
 Tinjauan geser blok gambar b

Bidang geser = 130 mm

Bidang geser = 130 mm


Agt = 0 mm2 ------> Tidak ada bidang tarik
Agv = 130 x t x 2 = 130 x 8 x 2 = 2080 mm2
Ant = 0 mm2
Anv = Agv = 2080 mm2
fu . Ant = 370 x 0
= 0

0,6 fu . Anv = 0,6 x 370 x 2080


= 461760 N

-------> fu . Ant < 0,6 . fu . Anv Maka,

Nn = 0,6 . fu . Anv + fy . Agt


= (0,6 x 370 x 2080) + (240 x 0)
= 461760 N

Kekuatan rencana penampang, f Nn = 0,75 x 461760


= 346320 N
Syarat : Nu < f Nn
200000 N < 346320 N -------> OK !

6) Cek kelangsingan
Sectional properties profil L 60x60x6 :
B = 60 mm
H = 60 mm
t = 6 mm
F = 691 mm2
Ix = 228000 mm4
Iy = 228000 mm4
cx = 16,9 mm
cy = 16,9 mm
t buhul = 8 mm

Perhitungan sectional properties profil 2L 60x60x6 :


a) Center of gravity
y cx cx

cy y1=y2
I II
x1 x

x2

Elemen Fi (mm2) xi (mm) yi (mm) Fi.xi (mm3) Fi.yi (mm3)


1 691 43,1 16,9 29782,1 11677,9
2 691 84,9 16,9 58665,9 11677,9
Jumlah 1382 88448 23355,8

Titik berat, x = 88448/1382 = 64,0 mm


y = 23355,8/1382 = 16,9 mm
b) Momen inersia

y
ai = xi - x
di = yi - y

d1=d2=0
x

a1 a2
cx cx

a = jarak titik berat profil tunggal terhadap titik berat profil ganda dalam sumbu x
d = jarak titik berat profil tunggal terhadap titik berat profil ganda dalam sumbu y
ai = xi - x
di = yi - y

Elemen Fi (mm2) Ixi (mm4) Iyi (mm4) di (mm) ai (mm) di2Fi (mm4) ai2Fi (mm4)
1 691 228.000 228.000 0,0 -20,9 0 301.836
2 691 228.000 228.000 0,0 20,9 0 301.836
 1.382 456.000 456.000 0 603.671

Momen inersia profil ganda, Ix =  Ix +  d2F


= 456.000
Iy =  Iy +  a2F
= 1.059.671

c) Jari-jari inersia
Ix Iy
rx  = 18,2 mm ry  = 27,7 mm
F F

Jari-jari girasi minimum, r min = rx


= 18,2 mm

Kelangsingan batang tarik dihitung sebagai berikut,


l = Lk/r min
= 2000/18,2
= 109,89 < 240 -------> Memenuhi untuk batang tarik utama

Anda mungkin juga menyukai