DIALEK BAHASA JAWA DESA KASIYAN TIMUR

KECAMATAN PUGER KABUPATEN JEMBER

TUGAS MATA KULIAH DIALEKTOLOGI

IMRO’ATUS SHOLIHA

170120201005

PROGRAM STUDI MAGISTER LINGUISTIK

FAKULTAS ILMU BUDAYA

UNIVERSITAS NEGERI JEMBER

A. Bagian tubuh

No Glos Bahasa Jawa Lumajang Bj Baku

1 Alis Alis [alis] Alis
2 Bahu Pundak [punda?] Bau
3 Betis Kentol [kɛntɔl] Kentol
4 Bibir Lambe [lambe] Lambe
5 Rambut ketiak Ulune kelek [ulune kɛlɛ?] Wulu kelek
6 Dada Dhadha [ḍɔ ḍɔ] Dodo
7 Daging Daging [ḍagiŋ] Daging
8 Dagu Jenggot [jɛŋgɔt] Janggut
9 Dahi Bathuk [baṭu?] Batuk
10 Darah Getih [gǝtih] Getih
11 Gigi Untu [untu] Untu
12 Gigi bertumpuk Gingsul [giŋsul] Gingsul
13 Gusi Gusi [gusi] Gusi
14 Hati Ati [ati] Ati
15 Hidung Irung [iruŋ] Irung
16 Ibu jari Jempol [jǝmpɔl] Jempol
17 Tulang Bellong [bǝlluŋ] Sumsum
18 Jantung Jantung [jantuŋ] Jantung
19 Jari Driji [driji] Driji
20 Kaki Sikil [sikil] Driji
21 Kelingking Jenthik [jǝnti? Jenthikan
22 Kemaluan pria Pelli [pǝlli] -
23 Kemaluan wanita Momok [mɔmɔ?] -
24 Kepala Sirah [sirah] Endas
25 Tenggorokan Goroan [gɔrɔ?an] Gorokan
26 Ketiak Kelek [kɛlɛ?] Kelek
27 Kuku Kuku [kuku] Kuku
28 Kulit Kulit [kulit] Kulit
29 Kumis Songot [sɔŋɔt] Brengos
30 Leher Gulu [gulu Gulu
31 Lengan Lengen [lǝŋǝn] Lengen
32 Lidah Ilat [ilat] Ilat
33 Lutut Dengkul [dǝŋkul] Dengkul
34 Mata Mripat [mripat] Moto
35 Mata kakai - - Polok
36 Wajah Rai [rai] Rai
37 Mulut Cangkem [caŋkǝm] Cangkem
38 Ompong Gigis [gigis] Ompong
39 Otak Utek [utǝ?] Utek
40 Paha Pupu [pupu] Pupu
41 Pantat Bokong [bɔkɔŋ] Bokong
42 Paru-paru Paru-paru [paru-paru] Paru-paru
 43 Pergelangan tangan Ugel-ugel [ugel-ugel] Ugel-ugel
44 Perut Weteng [wǝtǝŋ] Weteng
45 Pinggang samping Bangkekan [bangkɛ?an] Bangkekan
46 Pinggang belakang Boyok [bɔyɔ?]] Boyok
47 Pinggul - - Panggul
48 Pundak Pundak [punda?] Pundhak
49 Punggung Geger [gǝgǝr] Geger
50 Pusar Udel [udǝl] Udel
51 Puting susu Penthil [pǝnṭil] Penthil
52 Rambut Rambut [rambut] Rambut
53 Rusuk Rusuk [roso?] Rusuk
54 Siku Sikut [sikut] Sikut
55 Susu Susu [susu] Susu
56 Tahilalat Andeng-andeng [andǝŋ- andǝŋ] Andeng-andeng
57 Tangan Tangan [taŋan] Tangan
58 Telapak kaki Telapake sikil [tǝlapa?e sikil] Dlamakan
59 Telapak tangan Telapake tangan [tǝlapa?e taŋan] Epek-epek
60 Telinga Kuping [kupiŋ] Kuping
61 Telunjuk Telunjuk [tǝlunju?] Penuding
62 Tengkuk - - Jithok
63 Tubuh Awak [awa?] Awak
64 Tulang kering Bellung garing [belluŋ gariŋ] Gares
65 Tulang rahang - - Bam
66 Tumit Tungkak [tuŋka?] Kencet
67 Ubun-ubun Mbun-mbunan [mbun-mbunan] Mbun-mbunan
68 Urat Otot [otot] Otot
69 Usus Usus [usus] Usus
70 Tanda lahir To [to] To

B. Sistem kekerabatan
71 Adik Adhik [ade?] Adhik
72 Adik dari istri Ipar [ipar] Ipar
73 Adik dari suami Ipar [ipar] Ipar
74 Adik laki-laki ayah Paklik [pa?le?] Paklik
dan ibu
75 Adik perempuan Bulik [bulle?] Bulik
ayah dan ibu
76 Anak Anak [ana?] Anak
77 Cucu Putu [putu] Putu
78 Anak dari cucu Cicit [cicit] Cicit
79 Anak dari saudara Ponakan [pona?an] Ponakan
80 Anak kandung Anak kandung [ana? Kanduŋ] Anak kandung
81 Anak tiri Anak kwalon [ana? Kwalɔn] Anak kuwalon
82 Anak tertua Mbarep [ mbarǝp] Mbarep
83 Anak termuda Ragil [ragil] Ragil
84 Ayah Pak’e [pa?e] Bapak
84 Kakek Yai [yai] Embah
85 Ibu Mae [ma?e] Ibu.
86 Nenek Mbae [mbae] Embah
87 Istri Bojo [bojo] Bojo
88 Suami Bojo [bojo] Bojo
89 Ipar Ipe [ipe] Ipe
90 Saudara Dulur [dulur] Dulur
91 Kakak laki-laki Kakang [kakaŋ]] Kakang
92 Kakak perempuan Embak [emba?] Mbak yu
93 Kakak laki-laki Pakdhe [pa?ḍe] Pakdhe
dari ayah dan ibu
94 Kakak perempuan Budhe [buḍe] Budhe
ayah dan ibu
95 Nenek moyang Wong tuektuek [wɔŋ tuweз?] Leluhur
96 Orang tua suami Maratuwo [mɔrɔtuwɔ] Maratuwo
atau istri
97 Pasangan suami Bojoan [bojoan]
istri
98 Istri ke dua Bojo nomer loro [bojo nomǝr loro] Bojo ke loro

C. Kehidupan desa dan masyarakat

99 Berkumpul Kumpul bareng [kumpul barǝŋ] Kumpul bareng
masyarakat
100 Bekerja di tempat Merabot [mǝrabɔt] Merabot
orang yang
mengadakan pesta
102 Bertunangan Lamaran [lamaran] Lamaran
103 Datang ke tempat Koloman [kɔlɔman] Bowo
hajatan
104 Dukun Dukun [dukun] Dukun
105 Dukun khitan Dukun sunat [dukun sunat] Dukun sunat
106 Dukun bayi Dukun bayi [dukun bayi] Dukun bayi
107 Menikah Rabi [rabi] Rabi
108 Kenduri Kenduren [kendurɛn] Genduren
109 Kepala desa Pak tinggi [pa? Tinggi] Petinggi
110 Kepala dukuh Pak kampung [pa? Kampuŋ] Kampung
111 Kerja bakti
112 Khatib Kerja bakti [kǝrja bakti] Kerja bakti
113 Khitanan Sunatan [sunatan] Sunatan
114 Melahirkan Mbayi [ḅayi] Babaran
115 Mengandung Meteng [mǝtǝŋ] Meteng
116 Mengubur Ngubur [ŋubur] Ngubur
117 Meninggal Mati [mati] Mati
118 Penghulu Mudin [mudin] Mudin
119 Bedug Jidur [jidur] Jidhor
120 Upacara wanita Tingkeppan [tiŋkeppan] Tingkeppan
hamil tujuh bulan
121 Upacara puput Sepasaran [sepasaran] Sepasaran
pusar
122 Upacara turun Mudun lemah [mudun lǝmah] Mudun lemah
tanah
F. Makanan dan minuman
123 Bubur Bubur [bubur] Jenang
124 Cendol Cendol [cɛndol] Cendol
125 Gulai Gule [gule] Gule
126 Jagung Jagung [jaguŋ] Jagung
127 Jeruk Jeruk [jǝru?] Jeruk
128 Kacang Kacang [kacaŋ] Kacang
129 Kerupuk Krupuk [krupu?] Krupuk
130 Ketupat Kupat [kupat] Ketupat
131 Kue Jajan [jajan] Jajan
132 Kopi Wedhang [wɛḍaŋ] Kopi
133 Labu Waluh [waluh] Waluh
134 Lemang
135 Madu Madu [madu] Madu
136 Makanan Panganan [paŋanan] Panganan
137 Mangga Pelem [pǝlǝm] Pelem
138 Minuman Ngombe [ŋombe] Ngombe
139 Nangka Nongko [noŋko] Nongko
140 Nasi Sego [sǝgo] Sego
141 Nasi basi Sega mambu [sǝgo mambu] Sego mambu
Nasi belum Sego karon [sǝgo karon] Sego karon
142 matang
143 Nanas Nanas [nanas] Nanas
144 Sagu Sagu [sagu] Sagu
145 Sambal Sambel [sambǝl] Sambel
146 Sayur Kulupan [kulupan] Kulupan
147 Tapai ketan Tape ketan [tape kǝtan] Tape ketan
148 Tapai singkong Tape pohong [tape pohoŋ] Tape pohong
149 Ubi Telo [tɛlo] Telo

G. Tumbuh-tumbuhan, bagian buah, dan olahannya

150 Alpukat Apokat [apokat] Apokat
151 Alang-alang Alang-alang [alaŋ-alaŋ] Alang-alang
152 Aren Aren [aren] Aren
153 Asam Asem [asǝm] Asem
154 Bambu Pring [priŋ] Pring
155 Batang Wit [wit] Wit
156 Bawang merah Brambang [brambaŋ] Brambang
157 Bawang putih Bawang [bawaŋ] Bawang
158 Benih Winih [winih] Winih
159 Beras Beras [bǝras] Wos
160 Beras kecil Menir [mǝnir] Menir
161 Beringin Ringin [riŋIn] Ringin
162 Biji Isi [isi] Isi
163 Buah Who [wOh] Who
164 Bunga Kembang [kǝmbaŋ] Kembang
165 Cabai Lombok [lombO?] Lombok
166 Cabang Pang [paŋ] Pang
167 Cereme Cerme [cǝrme] Creme
168 Dahan Pang [paŋ] Pang
169 Daun Godong [godoŋ] Godong
170 Getah Tlutuh [tlutUh] Tlutuh
171 Jahe Jae [jae] Jae
172 Ijuk Ijuk [ijU?] Ijuk
173 Jambu biji Jambu kluthuk [jambu kluṭU?] Jambu kluthuk
174 Jambu mente Mente [jambu mentǝ] Mente
175 Kayu Kayu [kayu] Kayu
176 Kelapa Kelopo [kǝlopO] Kambil
177 Ketan Ketan [kǝtan] Ketan
178 Mentimun Timun [timUn] Timun
179 Kulit kayu Kulit kayu [kulIt kayu] Kulit kayu
180 Kunyit Kunyet [kUñyIt] Kunyet
181 Lada Merico [mricO] Mrico
182 Lengkuas Laos [laOs] Laos
183 Minyak kelapa Lengo klentik [lǝŋO klǝntIk] Lengo klentek
184 Minyak tanah Lengo gas [lǝŋO gas] Lengo gas
185 Sebutir nasi Upo [upo] Upo
186 Padi Pari [pari] Pari
187 Pandan Pandan [pandan] Pandan
188 Paria Priyah [prIyah] Priyah
189 Pepaya Kates [kates] Kates
190 Pinang Jambe [jambe] Jambe
191 Pisang Gedang [gǝdaŋ] Gedang
192 Pohon Wit [wIt] Wit
193 Pisang Gedang [gǝdaŋ] Gedang
194 Ranting Pang [paŋ] Pang
195 Rebung Bung [bUŋ] Bung
196 Rotan Rotan [rotan] Rotan
Tempurung Bathok [baṭok] Bathok
197 kelapa
198 Rumput Suket [sukǝt] Suket
199 Sabut Sepet [sǝpǝt] Sepet
200 Santan Santen [santǝn] Santen
Standandan Sak cengkeh [sa? ceŋkeh] Sakcengeh
201 pisang
202 Sisir pisang Sak curung [sa?curUŋ] Sakcurung
203 Tebu Tebu [tǝbu] Tebu
204 Ubijalar Telo rambat [tǝlO rambat] Telo rambat
205 Ubikayu Pohong [pohoŋ] Pohong
H. Binatang dan bagiannya
206 Anjing Asu,kirik [asu, kirI?] Asu, kirik
207 Ayam Pitik [pitIk] Pithik
Ayam betina Pitik doro [pitIk dorO] Pitjik doro
208 remaja
Aym betina yang Pitik babon [pitIk babOn] Pithik babon
209 telah berana
Ayam jantan Pitik jago [pitIk jago] Pithik jago
210 dewasa
211 Babi Babi [babi, cǝleŋ] Babi, celeng
Bangkai Bathang kewan [baṭaŋ kewan] Bathang kewan
212 (binatang)
Bangkai Mayit [mayIt] Mayit
213 (manusia)
214 Belalang Walang [walaŋ] Walang
215 Binatang Kewan [kewan] Kewan
216 Buaya Bajul [bajUl] Bajul
217 Bulu sayap Lar [lar] Lar
218 Burung Manuk [manU?] Manuk
219 Cacing Cacing [cacIŋ] Cacing
220 Cecak Cecak [cǝc?] Cecak
221 Ekor Buntut [buntUt] Buntut
222 Gagak Gagak [gaga?] Gagak
223 Ikan Iwak [iwa?] Iwak
224 Insang Angsang [aŋsaŋ] Angsang
225 Jalu Jalu [jalu] Jalu
226 Kambing Wedhus [wǝḍos] Wedhus
227 Kutu Tumo [tumO] Tumo
228 Katak Kodok [kOḍok] Kodok
229 Kelelawar Lowo [lowO] Lowo
230 Kerbau Kebo [kebo] Kebo
231 Kucing Kuceng [kucIŋ] Kucing
232 Kunang-kunang Kunag-kunang [kunaŋ-kunaŋ] Kunang-kunang
233 Kupu-kupu Kupu [kupu] Kupu-kupu
234 Kura-kura Penyu [pǝñu] Penyu
235 Laba-laba Kalamangga [lomomoŋgo] Laba-laba
236 Lalat Laler [lalǝr] Laler
237 Lebah Tawon [tawOn] Tawon
238 Lintah Lintah [lintah] Lintah
239 Monyet Ketek [kǝtǝ?] Motak
240 Nyamuk Nyamok [ñamo?] Jingklong
241 Penyu Penyu [pǝñu] Penyu
242 Rayap Rayap [rayap] Rayap
243 Rusa Kijang [kijaŋ] Kijang
244 Sayap Swiwi [suwiwi] Swiwi
245 Sapi Sapi [sapi] Sapi
246 Semut Semut [sǝmUt] Semut
247 Sirip Sirip [sirIp] Sirip
248 Sisik Sesek [sǝsǝ?] Sesek
249 Tanduk Sungu [suŋu] Sungu
250 Taring Taring [tarIŋ] Taring
251 Telur Ndog [ǝndo?] Ndog
252 Tikus Tekos [tǝkOs] Tikus
253 Tokek Tekek [tǝkɛ?] Tekek
254 Udang Urang [uraŋ] Urang
255 Ular Uler [ulǝr] Uler
256 Ulat Uler [lalǝr] Uler

I. Waktu,musim, keadaan alam, benda alam, dan arah

257 Air Banyu [bañu] Banyu
258 Air bah Banyu towo [bañu towo] Banyu towo
259 Air laut Banyu asin [bañu asin] Banyu asin
260 Air tawar Banyu tawar [bañu tawar] Banyu tawar
261 Api Geni [gǝni] Geni
262 Arang Areng [arǝng] Areng
263 Arus - - -
264 Asap Keluk [kǝlUk] Keluk
265 Atas Nduwur [nduwUr] Nduwur
266 Awan Mendung [mǝndUŋ] Mendung
267 Bara Barak [barak] barak
268 Barat Kulon [kulOn] Kulon
269 Batu Watu [watu] Watu
270 Batu api Watu geni [watu gǝni] Watu geni
271 Bawah Ngisor [ŋisor] Ngisor
272 Besi Wesi [wǝsi] Wesi
273 Besok Sesuk [sǝso?] Sesok
Binatang seperti - - -
274 bajak
Binata tanda - - -
275 keluar fajar
276 Bukit Gumuk [gumUk]
277 Bulan Mbulan [mbulan] Bulan
278 Bulan purnama Padang bulan [padaŋ mbulan] Padang bulan
279 Bulan terbit Mbulan metu [mbulan mǝtu] Bulan metu
280 Darat Ngisor [ŋisor] Ngisor
281 Datar Roto [roto] Roto
282 Debu Bledok [blǝdo?] Lebu/awu
283 Di atas Ning nduwur [nɛŋ nduwUr] Ning dhuwur
284 Di samping Ning ngisor [nɛŋ ŋisOr] Ning ngisor
285 Di sana Sisih [sisIh] Siseh
286 Di sini Ning kono [nɛŋ konO] Ning kono
287 Dua hari Ning kene [nɛŋ kɛnɛ] Ning kene
 mendatang

Dua hari yang Rong dino [roŋ dinO kǝpuŋkUr] Rong dino
288 lalu kepongkor mengarep
289 Dusun Deso [dɛsO] Deso
290 Emas Emas [ǝmas] Emas
291 Embun Bon [bOn] Bon
Empat hari Petang dino [pǝtaŋ dino mǝŋarǝp] Patang dino
292 mendatang mengarep mengarep
Empat hari yang Petang dino [pǝtaŋ dino kǝpu Petang dino
293 lalu kepungkur ŋkUr] kepungkur
294 Fajar -
295 Garam Uyah [uyah] Uyah
296 Gerhana Gerhono [gǝrhono] Gerhono
297 Gunung Gunung [gunUng] Gunung
298 Guntur Bledek/ gluduk [blǝdɛ?/gludUk] Bledek/gluduk
299 Hari Dino [dinO] Dino
300 Hujan Udan [udan] Udan
301 Hutan Alas [alas] Alas
302 Ini Iki [iki] Iki
303 Itu Kuwi/ iku [kuwi/ iku] Kuwi
Jalan (lebar) Dalan ombo/jembar [ḍalan Ombo/ Dalan
304 jǝmbar] ombo/jembar
Jalan sempit Dalan ciut [ḍalan ciut] Dalan ciut
305 (sempit)
306 Jurang Jurang [jUraŋ] Jurang/curah
307 Kabut Keluk mbun [kǝlUk ǝmbun] Kelok embun
308 Kanan Tengen [tǝŋǝn] Tenegn
309 Kemarin Ndekingi [nde?iŋi] Ndekingi
310 Kilat Kilap [kilap] Kilap
311 Kiri Kiwo [kiwO] Kiwo
312 Ladang Tegal [tǝgal] Tegal
313 Lahar Lahar [lahar] Lahar
314 Langit Langit [laŋIt] Langit
315 Laut Laut [laUt] Laut
316 Lereng Ereng-ereng [ɛreŋ- ɛreŋ] Ereng-ereng
Lima hari Limang dino [limaŋ dino mǝŋarǝp] Limang dino
317 mendatang mengarep mengarep
Lima hari yang Limang dino [limaŋ dino Limang dino
318 lalu kepungkur kǝpuŋkUr] kepungkur
319 Malam Bengi [bǝŋi] Bengi
320 Mata air Sumber [sumbǝr] Sumber
321 Matahari Srengenge [srǝŋeŋe] Srengenge
322 Mega (hitam) Mendung [mǝnduŋ] Mendung
323 Mega (putih) Awan [awan] Awan
324 Muara sungai Kali [kali] Kali
325 Musim hujan Rendeng [rǝndǝŋ] Rendeng
326 Musim kemarau Ketigo [kǝtigo] Ketigo
 327 Ombak Ombak [omba?] Ombak
328 Terang Terang [tǝraŋ] Terang
329 Pagi Isuk [isUk] Isuk
330 Pagi sekali Isuk-isuk [isUk- isUk] Isuk-isuk
331 Pantai Pantai [pantae] Pantai
332 Pasir Pasir [pasIr] Pasir
333 Pelangi Kluwung [kluwUŋ] Kluwung
334 Sawah Sawah [sawah] Sawah
335 Sebentar Sediluk [sǝdilu?] Sediluk
336 Seltan Kidul [kidUl] Kidul
337 Senja Mego [mɛgo] Mego
338 Siang Awan [awan] Awan
339 Sore Sore [sore] Sore
340 Sungai Kali [kali] Kali
341 Tanah Lemah [lǝmah] Lemah
342 Tahun Taun [taUn] Tahun
343 Tebing Pletes [plɛtɛs] Pletes
344 Tepian Pinggir [piŋgIr] Pingger
Tiga hari Telung dino [tǝlUŋ dinO Telung dino
345 mendatang mengarep mǝŋarǝp] mengarep
Tiga hari yang Telung dino [tǝlUŋ dinO Telung dino
346 lalu kepungkur kǝpuŋkUr] kepungkur
347 Timur Barat [barat] Barat
348 Utara Lor [lOr] Lor

J. Gerak dan kerja

Bangun dari Ngadek [ŋandǝk] Ngadek
349 duduk
350 Bangun dari tidur Tangi [taŋi] Tangi
351 Bekerja Kerjo [kǝrjo] Kerjo
352 Berak Ngising [ŋisIŋ] Ngiseng
353 Berbaring Nggletak [ŋglɛta?] Nggletak
354 Berbicara Ngomong [ŋomoŋ] Ngomong
355 Berbisik Bisik-bisik [bisi?-bisi?] Bisik-bisik
356 Berenang Renang [rǝnaŋ] Renang
357 Bergerak Obah [Obah] Obah
358 Berjalan Mlaku [mlaku] Mlaku
359 Berjongkok Ndodok [nḍodo?] Ndodok
Berkelahi (dengan Jotos-jotosan [jotos-jotosan] Jotos-jotosan
360 tangan)
Berkelahi (dengan Tukaran [tukaran] Tukaran
361 kata-kata)
Berkembang Tukul [tukUl] Tukul
362 (pohon)
Berkembang Tambah gedi [tambah gǝdi] Tambah gedi
363 (binatang)
364 Berlari Mblayu [mblayu] Mlayu
365 Berludah Idu [iḍu] Idu
366 Bermain Dolanan [dOlanan] Dolanan
367 Bernafas Ambekan [ambǝkan] Ambekan
368 Berubah Malih [malIh] Malih
369 Berobat Nombo [nombo] Nombo
370 Bersiul Suitan [sUitan] Sisut
371 Bertanya Takon [takOn] Takon
372 Bertemu Cetukan [cǝtu?an] Cetukan
373 Bongkar - -
Cuci Umbah-umbah [umbah-umbah Umbah-umbah
374 (pakaian,piring) (klambi, pereng) (klambI, pǝrǝŋ)] isah-isah
Cuci Isuh [isUh raUp] Isuh raup
(tangan,kaki,muk Raup
375 a)
376 Datang Teko [tǝkO] Teko
377 Duduk Lungguh [luŋgUh] Lungguh
Duduk kaki Silo [silO] Silo
378 dilipat (pria)
Duduk kaki Timpuh [timpUh] Timpuh
379 dilipat (wanita)
Duduk kaki Selonjor, dlonjor [sǝlonjor, dlojor] Dlojor
380 telunjur
Gantung Nggantung,njantur [ŋgantUŋ, njantUr] Nggantung,
381 njantur
382 Ikut Melu [mɛlu] Melu
383 Ingat Ileng [ilIŋ] Ileng
Jatuh (daun,buah, Gogrok [gogrO?] Gogrok
384 dan lain-lain)
385 Jatuh (orang) Tibo [tibO] Tibo
386 Kembali Mbalek [mbale?] Mbalek
387 Kencing Nguyuh [ŋuyUh] Nguyuh
388 Kentut Ngetut [ŋǝntUt] Ngentut
389 Lri-lari kecil Mblayu [mblayu] Mblayu
Makan (nasi Mangan [maŋan] Mangan
(sarapan pagi
390 yang lain)
Makan (selain Ngganyem [ŋgañǝm] Ngganyem
391 nasi)
392 Marah Nyeneni [ñǝnɛni] Nyeneni
Melempar (anjing Antem [antǝm] Antem
dengn
batu,tongkat
393 pendekan handuk)
394 Melihat Ndelok [ndǝlo?] Ndelok
395 Melirik Melirik [mǝlirI?] Melirik
396 Melotot Mendelik [mǝndǝli?] Mendelik
397 Memanah Mlinthengi [mlinṭǝŋi] Mlinthengi
Memasak (nasi) Nggendok,adang [ŋgǝndO?, adaŋ] Nggendok,
398 adang
399 Memasak (sayur) Masak [masa?] Masak
400 Membakar (ikan) Manggang [maŋgaŋ] Manggang
Membakar Ngebong [ŋǝboŋ] Ngebong
401 (sampah)
Membanting Nguceki [ŋucǝki] Nguceki
402 (cucian)
403 Membawa Nggowo [ŋgowO] Nggowo
404 Dengan ketiak Ngempit [ŋǝmpIt] Ngempit
Membawa dengan Manggul [maŋgUl] Manggul
405 punggung
Membawa dengan Nyangking [ñaŋkIŋ] Nyangking
tangan
406 (menjinjing)
Membawa dengan Nyonggo [ñoŋgO] Nyonggo
407 tanga di atas
Membawa di Mikul [mikUl] Mikul
408 bahu
Membawa di atas Nyunggi [ñuŋgi] Nyunggi
409 kepala
Membawa di Nggendong [ŋgendOŋ] Nggendong
410 pinggang
Membawa di Manggul [maŋgUl] Manggul
411 pudak
412 Membersihkan Ngresiki [ŋrǝsi?i] Ngresiki
413 Memberi Ngakeki [ŋǝkɛ?i] Ngekeki
414 Memberi tahu Ngomongi [ŋomOŋi] Ngomongi
Membuat Nggawe [ŋgawe] Nggawe
415 dendeng
Memburu hewan Nyuluh [ñulUh] Nyuloh
416 (pada malam hari)
Memburu hewan - - -
417 (pada siang hari)
418 Membunuh Mateni [matɛni] Mateni
419 Memegang Nyekel [ñǝkǝl] Nyekel
Memejamkan Merem [mǝrǝm] Merem
420 mata
421 Memotong (ikan) Ngiris [ŋirIs] Ngiris
422 Memotong (kayu) Nggraji [ŋgraji] Nggraji
Memperoleh Oleh [Olɛh] Oleh
(sesuatu,hadiah,
423 dan lain-lain)
Memutar Munyer [muñǝr] Munyer
424 (menggunaka tali)
425 Menakutkan Ngedeni [ŋǝdeni] Ngedeni
426 Menarik Nyengsemi [ñǝŋsǝmi] Nyesengsemi
Menarik (benda Nggeret [ŋgɛrɛt] Greget
427 dengan hewan)
428 Mencari Nggoleki [ŋgolɛ?i] Nggoleki
429 Mendengar Ngerungokne [ŋǝruŋo?nǝ] Ngerungokne
430 Menebas pohon Nggaruk [ŋgarU?] Nggaruk
 Mengambil Njikuk [ñjikU?] Njikuk
431 (daging sekerat)
432 Mengalir Ngalir [ŋalIr] Ngalir
433 Menganyam Nganyam [ŋañam] Nganyam
434 Mengapung Ngambang [ŋambaŋ] Ngambang
435 Menggali Nggali [ŋgali] Nggali
Menggaruk Nggaruk [ŋgarU?] Nggaruk
436 (kepala,kulit)
412 Menggenggam Genggem [gǝmgǝm] Gemggem
Menggigit Nyokot [ñokot] Nyokot
413 (manusia)
Menggigit Cokot [cokOt] Cokot
414 (serangga)
415 Menggosok gigi Nyikat untu [ñikat untu] Nyikat untu
416 Menggosok kulit Nggosok kulit [ŋgoso? kulIt] Nggosok kulit
417 Menghitung Ngitung [ŋitUŋ] Ngitung
Menghidupkan Nyumet [ñumǝt] Nyumet
418 (api)
419 Mengikat Neleni [nǝlǝni] Naleni
420 Mengikat (kayu) Naleni [nalɛni] Naleni
Mengikat (kepala Neleni [nalɛni] Neleni
421 dengan kain)
422 Mengisap Nyedot [ñǝdOt] Nyedot
423 Mengotorkan Ngeregeti [ŋǝrǝgǝti] Ngeregeti
424 Menguburkan Mendem [mǝndǝm] Mendem
425 Mengulangi Mbaleni [mbalǝni] mbaleni
426 Mengsap Ngusapi [ŋusapi] Ngusapi
427 Meniup Nyebul [ñǝbUl] Nyebul
428 Meniru Nerokne [nero?nǝ] Nerokne
429 Menjahit Njahit [ñjaIt] Njahit
430 Menjemur Mepe [mǝpǝ] Mepe
431 Menyahut Nyauri [ñauri] Nyauri
432 Menyuruh Ngongkon [ŋoŋkOn] Ngongkon
433 Menyusui Nyusoni [ñusoni] Nyusoni
434 Merebus Nggodok [ŋgodO?] Nggok
Merumputi Ngarit [ŋarit] Ngarit
435 (tanaman)
436 Mimpi Mimpi [mimpI] Mimpi
437 Minum Ngombe [ŋombe] Ngombe
438 Muntah Muntah [muntah] Muntah
439 Petik Metik [mǝṭǝ?] Metik
440 Pilih Milih [milIh] Milih
441 Pintal(men-) Mintal [mintal] Mintal
442 Putar Muter [mutǝr] Muter
443 Raba Grayani [grayani] Grayani
444 Rangkul Ngerangkul [ŋǝraŋkUl] Ngerangkul
445 Selam Slulup [slulUp] Slulup
446 Sentuh Ndemek [ndǝmǝ?] Ndemek
447 Simpan Singgahne [siŋgahne] Singgahne
448 Tabur Nyebah [ñǝbah] Nyebah
449 Tambah Nambah [nambah] Nambah
450 Tangis (men-) Nangis [naŋIs] Nangis
451 Telungkup Ngurep [ŋurǝp] Ngurep
452 Terbang Mabur [mabUr] Mabur
453 Tertawa Guyu [guyu] Guyu
454 Tidur Turu [turu] Turu
455 Tukar (men-kan) Ijol [ijOl] Ijol
456 Tunjuk Nuduhi [nuduhi] Nuduhi
457 Turun Mudun [mudUn] Mudun
458 Tusuk Njojoh [njojOh] Njojoh
459 Urut Urut [urUt] Urut
460 Usap Ngusapi [ŋusapi] Ngusapi

K. Warna
461 Abu-abu Abu-abu [abu-abu] Abu-abu
462 Biru Biru [biru] Biru
463 Biru tua Biru tuek [biru tuɛ?] Biru tuek
464 Cokelat Coklat [cOklat] Coklat
465 Dadu Dadu [dadu] Dadu
466 Emas Emas [ǝmas] Emas
467 Gelap Peteng [pǝtǝŋ] Peteng
468 Hijau Ijo [ijo] Ijo
469 Hijau muda Ijo nom [ijo nOm] Ijo nom
470 Hijau lumut Ijo lumut [ijo lumUt] Ijo lumut
471 Kuning Kuning [kunIŋ] Kuning
472 Merah Abang [abaŋ] Abang
473 Merah muda Abang nom [abaŋ nOm] Abang nom
474 Merah hati Abang ati [abaŋ ati] Abang ati
475 Nila Nila [nila] Nila
476 Jingga Oranye [oranye] Oranye
477 Putih Putih [putIh] Putih
478 Terang Terang [tǝraŋ] Terang
479 Ungu Ungu [wuŋu] Ungu

I. Bilangan dan ukuran

480 Delapan Wolu [wolu] Wolu
481 Delapan belas Wolulas [wOlulas] Wolulas
482 Dua Loro [lOro] Loro
483 Dua belas Rolas [rOlas] Rolas
484 Dua puluh Rong puluh [roŋ puluh] Rong puluh
485 Dua puluh lima Selawe [sǝlawɛ] Selawe
486 Empat Papat [papat] Papat
487 Empat belas Pat belas [pat bǝlas] Pat belas
488 Enam Enem [ǝnǝm] Enem
489 Enam belas Enem belas [nǝm bǝlas] Enem belas
 490 Lima Lima [limO] Lima
491 Lima belas Lima las [limO las] Lima las
492 Lima puluh Seket [sǝket] Seket
493 Satu Siji [siji] Siji
494 Sebelas Sewelas [sǝwǝlas] Sewelas
495 Sedepa Sedepo [sedepo] Sedepo
496 Sejengkal Sak kel [sa? jǝŋkal] Sak kel
497 Sembilan Songo [soŋo] Songo
498 Sembilan belas Songolas [soŋolas] Songolas
499 Sepuluh Sepoloh [sǝpulUh] Sepoloh
500 Seratus Satus [satUs] Satus
501 Seribu Sewu [sɛwu] Sewu
502 Tiga Telu [tǝlu] Telu
503 Tiga ratus Telungatus [tǝluŋatUs] Telungatus
Ukuran padi Sak unting [sa? untiŋ] Sak unting
504 dalam ikat kecil
Ukuran padi dua Rong polok [roŋ polo?] Rong polok
505 ikat kecil
Ukuran padi dua Selawe polok [sǝlawe polo?] Selawe polok
puluh lima ikat
506 besar
Ukuran padi dua Rongatus seket [roŋatUs sɛkǝt] Rongatus seket
ratus lima puluh polok polok
507 ikat besar
Ukuran padi - - -
empat ikat kecil
508 (satu ikat besar)
Ukuran padi Bentelan [bɛntǝlan] Bentelan
509 seratus ikat besar
Ukuran padi Bentelan [bɛntǝlan] Bentelan
510 seribu ikat besar

J. Kata Kerja
511 Kubawa Takgowo [ta? gowo] Takgowo
512 Kaubawa Kok gowo [ta? gowo] Kok gowo
513 Dibawa Tigowo [tigowO] Tigowo
514 Terbawa Kegowo [kǝgowO] Kegowo
515 Rumahku Omahku [Omahku] Omahku
516 Rumahmu Omahmu [Omahmu] Omahmu
517 Rumahnya Omae [Omae] Omae
518 Sawahku Sawahku [sawahku] Sawahku
519 Ke rumah Neng omah [nǝŋ Omah] Neng omah
520 Kutulis Tak tulis [ta? tulis] Tak tulis
521 Kubaca Tak woco [ta? woco] Tak woco
522 Kumakan Tak pangan [ta? paŋan] Tak pangan
523 Kuramal Tak ramal [ta? ramal] Tak ramal
524 Kaulihat Kau delok [kau delo?] Kau delok
525 Kaumasak Kau masak [kau masa?] Kau masak
 526 Kautanam Kau tandor [kau tandUr] Kau tandor
527 Kaucangkul Kau pacul [kau pacUl] Kau pacul
528 Kupanggil Tak celuk [ta? cǝlU?] Tak celuk
529 Kaupanggil Kau celok [kau cǝlU?] Kau celok
530 Kuminum Kau ombe [kau Ombe] Kau ombe
531 Kautulis Kau tulis [kau tulIs] Kau tulis
532 Kusapu Taksapu [ta? sapu] Taksapu
533 Kausapu Kausapu [kau sapu] Kausapu
534 Kuinjak Takidek [ta? idǝk] Takidek
535 Kupakai Takenggo [ta? ǝŋgo] Takenggo
536 Kupotong Takkethok [ta? kǝṭo?] Takkettok
537 Kudengar Tak rungokne [ta? ruŋoknǝ] Tak rungokne
538 Kaudengar Kau rugokne [kau ruŋoknǝ] Kau rugokne
539 Kudengarkan Tak rungokno kan [ta? ruŋoknO kan] Tak rungokno
540 Kulihatkan Tak dilokne [ta? diloknǝ] Tak dilokne
541 Kupanggilkan Tak celokne [ta? cǝlo?no] Tak celokne
542 Kumasakkan Tak masakno [ta? masa?no] Tak masakno
543 Kutuliskan Tak tulisne [ta? tulisnǝ] Tak tulisne
544 Kubacakan Tak wocokno [ta? woco?no] Tak wocokno
545 Kuminumkan Tak ombekne [ta? Ombǝ?nǝ] Tak ombekne
546 Sebentar Sediluk [sǝdilu?] Sediluk
547 Tanya Takon [takon] Takon
548 Ingat Eleng [ɛlǝŋ] Eleng
549 Masih Ijek [ijǝ?] Ijek
550 Ada Ana [Ono] Ana
551 Ganti-ganti Gonta-ganti [gonta-ganti] Gonta-ganti
552 Lari-lari Blayu-blayu [blayu-blayu] Blayu-blayu
Beli-beli Tuku-tuku/ tumbas- [tuku-tuku/ tumbas- Tuku-tuku/
553 tumbas tumbas] tumbas-tumbas
554 Memakai baju Nganggu klambi [ŋaŋgu klambI] Nganggu klambi
555 Memakai celana Gawe celono [gawǝ cǝlono] Gawe celono

N. Kata Sifat
556 Terlalu jauh Kadohan [kadOan] Kadohan
557 Terlalu gemuk Kelemon [kǝlǝmon] Kelemon
558 Terlalu kurus Kekuruan [kǝkuruɛn] Kekuruan
559 Terlalu dingin Kademen [kadǝmǝn] Kademen
560 Terlalu panas Kepanasan [kǝpanasǝn] Kepanasan
561 Terlalu panjang Kedawan [kǝdawan] Kedawan
562 Terlalu pendek Kecendeken [kǝcendekǝn] Kecendeken
556 Terlalu lelah Kekeselen [kǝkǝsǝlǝn] Kekeselen
577 Terlalu lebar Kelebaran [kǝlǝbaran] Kekamban
558 Terlalu sempit Keciyuten [kǝciyutǝn] Keciyuten
559 Terlalu keras Katosan [katosǝn] Katosen
560 Terlalu lembut Kelembutan [kǝlǝmbutan] Kemabyuren
561 Terlalu halus Kalusen [kalusǝn] Kalusen
562 Terlalu lama Kesuwen [kǝsuwen] Kesuwen
563 Terlalu manis Kemanisen [kǝmanisǝn] Kemanisen
564 Terlalu asin Kasinen [kasinǝn] Kasinen
565 Terlalu baik Keapi’en [kǝapi?ǝn] Keapi’en
567 Terlalu cantik Keayuen [kǝayuǝn] Keayuen
568 Terlalu jelek Keele’en [kǝɛlǝ?ǝn] Keele’en
569 Terlalu gelap Kepetengen [kǝpǝtǝŋǝn] Kepetengen
570 Terlalu terang Keterangan [kǝteraŋǝn] Keterangan