FISIKA MATEMATIKA
Disusun Oleh:
BAB I
1. Tuliskan bilangan desimal di bawah ini dalam pecahan dan jumlah deret geometri dengan
rumus : s = a / (1-r)
a. 0,55555...
b. 0,185885...
c. 0,818181...
d. 0,77777...
e. 0,583333...
f. 0,61111...
Jawab:
5 5 5 5 5
a. 0,55555... = + + + + +…
10 100 1000 10000 100000
5 1
a= , r=
10 10
5
a 10
S= =
1−r 1
1−
10
5
10 5 10 5
S= = . =
9 10 9 9
10
b. 0,185885... =
81 81 81
c. 0,818181... ¿ + + …
100 10000 1000000
81 1
a= , r=
100 100
81
a 100
S= =
1−r 1
1−
100
81
100 81 100 81 9
S= = . = =
99 100 99 99 11
100
7 7 7 7 7
d. 0,77777... ¿ + + + + +…
10 100 1000 10000 100000
7 1
a= , r=
10 10
7
a 10
S= =
1−r 1
1−
10
7
10 7 10 7
S= = . =
9 10 9 9
10
0,33
e. 0,583333... ¿ S=58+
1−0,01
0,33
¿ 58+
0,99
1
¿ 58+
3
174 +1 175
¿ =
3 3
0,11
f. 0,61111.... ¿ S=6+
1−0,01
0,11
¿ 6+
0,99
1
¿ 6+
9
54 +1 55
¿ =
9 9
∞
n2 +1
b. ∑ n2
n=1
Jawab:
∞
1 1 1 1 1
a. ∑ n(n+ = + + +
1) 2 6 12 20
n=1
1
an =
n ( n+ 1 )
1
Maka: lim an= lim 2
n →∞ n→ ∞ n +n
1
2
n
¿ lim 2
n →∞ n n
+
n2 n2
1
∞2
¿ lim
n →∞ 1
1+
∞
¿0
a(1−r n)
Sn=
1−r
n
1 1
(1− )
2 2
¿ n
1
1−
2
n
1
¿ 1−
2
1 n
S=lim 1−
n→∞
( ) 2
=0
Sehingga: Rn = S – Sn
=0–0=0
∞
n2 +1 2 5 10 17
b. ∑ n 2 = 1 + 4 + 9 + 16
n=1
2
n +1
an = 2
n
n2 +1
Maka: lim an= lim
n →∞ n→ ∞ n2
2
n 1
+
n2 n2
¿ lim
n →∞ n2
n2
1
1+ 2
∞
¿ lim
n →∞ 1
¿1
a(1−r n)
Sn=
1−r
2 2n
(1− )
1 1
¿ n
2
1−
1
2n
¿ 1−
1
2 n
S=lim 1−
n→∞
( )1
=0
Sehingga: Rn = S – Sn
=1–0=1
4. Tentukan deret apakah deret tak hingga di bawah ini konvergen atau divergen
∞ ∞
a) ∑ ( 2 n−11) ( 2 n+ 1 ) = ∑ 4 n12−1
n=1 n=1
maka
lim 1
x→ ∞
an =¿ 2
=0→ uji lanjut
4 n −1
lim ¿
x→∞
∞ ∞
b) ∑ ( 3 n+11) ( n−2 ) = ∑ 9 n2−31 n−2
n=1 n=1
maka
lim 1
x →∞
an =¿ 2
=0→ uji lanjut
9 n −3 n−2
lim ¿
x→ ∞
∞ ∞
1
c) ∑ ( 4 n−31)( 4 n+1 ) = ∑ 16 n2−8 n−3
n=1 n=1
maka
lim 1
x→∞
an =¿ 2
=0 →uji lanjut
16 n −8 n−3
lim ¿
x→ ∞
5. Sebuah bola dijatuhkan dari ketinggian 18 m. Setiap kali bola menyentuh tanah, bola
dipantulkan kembali keatas dengan ketinggian dua pertiga dari jarak dimana bola jatuh.
Tentukan bola yang ditempuh sebelum bola jatuh.
Jawab:
Jarak (j) yang dijatuhkan dari ketinggian a, dengan rasio pantulan r, dapat dihitung dengan:
J = 2S-a
2
Dari soal diketahui a = 18 m dan r =
3
J = 2S-a
¿2 ( 1−ra )−a
18
¿2
( )
1−
2
3
−18
= 2 (54) – 18
= 108 – 18 = 90 m
6. –
7. Buktikan deret :
∞
1 2 3 4 n
+ + + +…=∑ Adalah konvergen
2 3 4 5 n=1 n+ 1
Penyelesaian:
Deret geometris
∞
∑ n+1 2 3 4
= + + +…
n+2 3 4 5
n=1
∞
1 2
∑ n+1
n+2
,r=
3
,a=
3
n=1
a 2/3
S= = =1
1−r 1−1 /3
∞
n n+1 n
Untuk n ≥1 , dimana <
n+1 n+2
, maka deret ∑ n+1 , konvergen jika
n=1
n>0
8. Dik : a=2m
3
r=
4
U 2 = a.r
3
= 2.
4
3
=
2
2U 2
Penyelesaian S total=a+
1−r
2.3
2
=2 + 3
1−
4
3
= 2+ 1
4
= 2 + 12
= 14 m
9. Gunakan uji pendahuluan untuk menguji deret dibawah ini, konvergen atau divergen :
∞ ∞ ∞
n+3 n! n!
a. ∑ 2 c. ∑ e. ∑ ( n+1
n=1 n +10 n n=1 n !+1 n=1 )!
∞ n ∞
n(−1)
b. ∑
n=1 √n +13
d. ∑
n=2
(1− n1 )
2
Penyelesaian :
∞
4
a. ∑ n2n+3
+10 n
= lim
n →∞ 11
≠0
n=1
∞
Maka deret ∑ n2n+3
+10 n
, adalah divergen
n=1
∞ n
n(−1) −1
b. ∑ n →∞ √ 2
≠0= lim
n=1 √ n + 1
3
∞
n(−1)n
Maka deret ∑ , adalah divergen
n=1 √ n + 1
3
∞
c. ∑ n n!+1
! 1
=lim ≠ 0
n→∞ 2
n=1
∞
Maka deret ∑ n n!+1
!
, adalah divergen
n=1
∞
1 3
d.
n=2
∑ ( )
n
1−
2
= lim ≠ 0
n→ ∞ 4
∞
1
Maka deret ∑ 1− 2
n=2 n ( ) , adalah divergen
∞
n! 1
e. ∑ ( n+1 =lim ≠ 0
) ! n→ ∞ 2
n=1
∞
n!
Maka deret ∑ ( n+1 )!
, adalah divergen
n=1
10. Gunakan uji banding untuk menguji derert dibawah ini, konvergen atau divergen
∞
a) ∑ √1n
n=1
Penyelesaian:
∞
jika : ∑ n1p , jika p ≥ 1 konvergen, ketika p lainnya divergen
n=1
∞
∞ 1
∑ √1n = ∑
n=1
1
2
n=1 n
∞
maka: ∑ √1n = divergen
n=1
11. Gunakan uji integral untuk menguji deret-deret dibawah ini, konvergen atau divergen :
∞ ∞ 2
a.
n
∑ n .∈.n c. ∑ n3n+1
n=1 n=1
∞ ∞
n n
b. ∑ 2 d. ∑ 2 2
n=1 n +4 n=1 ( n +1 )
Penyelesaian :
∞ ∞
n n2
a. ∑ c. ∑ 3
n=1 n .∈.n n=1 n +1
Missal :
1
u=ln n , du= dn
n
n=
√ 1
3
du
∞
dV =dn , V =n ∫ 13 du
u
❑
∞ ∞ ∞
Maka : ∫ ln1n dn=ln n . n−∫ n . 1n dn 1
¿ ∫ u−1 du
3❑
0 0
∞
1 −1 −2 ∞
¿ ln n . n−∫ dn
0
¿ ( )
3 2
u ¿
1 −2
¿ n . ln n−n ¿− ( n3 +1 ) ¿∞
6
1/6
¿ n ( ln n−1 ) ¿− 2
( n3 + 1 )
1/6
¿∞ ¿−
( 2 )2
❑
1 1
Maka : ∫ ln1n dn=∞ ¿− x
6 4
❑
∞
1
Maka : ∑ n . nln n (deret divergen) ¿−
24
(deret konvergen)
n=1
∞ ∞
n n
b. ∑ 2 d. ∑ 2 2
n=1 n +4 n=1 ( n +1 )
misal u=n2+ 4 misal u=n2+ 1
du=2 n dn du=2 n dn
1 1
n= du n= du
2 2
∞ ∞
∫ 12 du
u
∫ 12 du
u
2
❑ ❑
∞ ∞
1 1
¿
2❑
∫ u−1 du ¿
2❑
∫ u−2 du
1 −1 −2 ∞ 1 −1 −3 ∞
¿ ( )
2 2
u ¿ ¿ ( )
2 3
u ¿
1 2 −2 ∞ 1 2 −3 ∞
¿− ( n +4 ) ¿ ¿− ( n +1 ) ¿
4 6
1 /4 1/6
¿− 2
¿− 3
( n2+ 4 ) ( n2+1 )
1/ 4 1/6
¿− ¿−
( 5 )2 ( 2 )3
1 1
¿− x
4 25
1
¿− (deret konvergen)
100
12. Gunakan uji bagi untuk menguji deret-deret dibawah ini, konvergen atau diveregen.
∞
2n
A. ∑ n2
n=1
Penyelesaian :
n+1
2
an +1 = 2
(n+1)
ρn =
an +1
an | |
| |
n+1
2
2
(n+1)
¿ n
2
2
n
| |
n+ 1 2
2 n
¿ 2
X n
(n+1) 2
| 2n+1
( )|
2
n
¿ n
X
2 n+ 1
|2( n+1n ) |
2
ρn =
ρ= lim ρ n
n→∞
| ( )|
2
n
¿ lim 2
n →∞ n+1
lim 2 n
n→ ∞
¿ 2
n + 2n+1
lim 2
n →∞
¿
2 1
1+ + 2
n n
¿2
ρ ≥1
Maka :
∞ n
∑ 2n2 divergen
n=1
∞
3n
B. ∑ 2 n
n=1 2
3n
an = 2 n
2
n+1
3
an +1= 2 n+1
2
ρn =
| | an +1
an
||
3n +1
22 n+2
¿
3n
22 n
¿
2 |
3 n+1 22n
2n +1
X n
3 |
¿ 2
2
3
||
3
¿
4
ρ= lim ρ n
n→∞
3
¿ lim
n →∞ 4
3
¿
4
ρ<1
Maka :
∞
3n
∑ 22 n konvergen
n=1
13. Gunakan uji banding khusus untuk menguji deret dibawah ini konvergen atau divergen:
∞ 2
n +3 n+ 4
a. ∑ n4 +7 n3+ 6 n+3
n=1
Penyelesaian:
∞ 2
n +3 n+ 4
∑ n4 +7 n3+ 6 n+3
n=1
∞
n2+ 3 n+4
an =∑
n=1 n4 +7 n3 +6 n+ 3
2
n 1
bn = 4
= 2
n n
an 2 4 3
n +3 n+ 4 / n +7 n +6 n+ 3
lim =lim 2
n →∞ b n n →∞ 1/ n
n 2+3 n+4 n2
lim x
n →∞ n 4 +7 n3 +6 n+3 1
n2 +3 n+ 4
lim
n →∞ n 6+ 7 n3 +6 n3 +3 n2
❑
1 ❑
∑
❑
b n= 2
n
adalah deret p dengan p=2 maka ∑ b n=konvergen
❑
Penyelesaian:
1
an =
2 −n2
n
1
bn = n
2
an 1/2n −n2
lim =
n →∞ bn 1
2n
an 1 2
n
lim = n 2×
n →∞ b n 2 −n 1
an 1
lim ¿ 2
n →∞ bn 1−n
❑
1
∑
❑
b n= n
2
adalah deret p dengan p adalah deret tak hingga maka deret ini adalah
deret divergen.
a. ∑ 3 b. ∑ e−n
n=1 4 n −n n=1
penyelesaian :
∞
a. ∑ 4 nn3−n
n=1
Misal : an
n
=
3
4 n −n
→|a n|=
n
3
4 n −n | |
n+1 ¿3−(n+1)
¿
3
n+1 ¿ −(n+1)
4¿
an+1 = n+1
¿
4¿
n+1
¿
n+1 ¿3−(n+1)
¿
karena 4¿
n+1
¿
n
maka : lim |an|=lim 3
n →∞ n → ∞ 4 n −n
n 1
3 n2 0
= lim 3
=lim = =0
n →∞ 4n n n→∞ 1 1
− 1− 2
n3 n 3 n
∞
Maka ∑ 4 nn3−n adalah konvergen
n=1
∞
2
b. ∑ e−n
n=1
lim e
= n→∞
2
n
e
lim lim e
n→∞ n2 n→∞
= = =0 → k
n2 2
n
2
n
∞
2
15. Gunakan uji bagi untuk menguji deret bolak-balik dibawah ini, kovergen atau divergen:
∞ n+1
1 1 1 (−1 )
1− + − + …=∑
2 3 4 n=0 n
Penyelesaian:
∞
(−1 )n+1
∑ n =1− 12 + 13 − 14 + …
n=0
Untuk n=1,2,3,4 …
1
an +1=|an+1|=
n+ 1
1 1
Karena ≤ dan atau an +1 ≤ an
n+1 n
1
Dan lim =0
n →∞ n+ 1
16. –
1 1 1 1 1 +1
+ − − + −¿ …..
12 22 32 42 5 2 62
Penyelesaian:
|a n|=¿ 1 1 1 1
❑ + + + +…
∑
❑
¿ 12 22 3 2 4 2
2n
x
an = n
2 ( n+1 )
2(n+1)
x
an +1= n+1
2 ( n+1+1 )
x 2(n+1)
¿
2n +1 (n+2)
| |
x 2 (n +1)
| | an +1
an
=
2n+ 1( n+2)
x2n
2n ( n+1 )
| |
n
x 2(n+1 ) 2 ( n+1 )
.
2n+1 (n+2) x2 n
x 2 (n+1)
¿
2(n+ 1)
Maka, lim
an+1
n →∞ a n
= lim | |
x 2 (n+1)
n→ ∞ 2(n+1)
n 1
x n n)
( + 2
¿ lim .
2 n 2
n →∞
(n+ n )
x2
¿
2
∞ n−1
( x+ 3)
b .∑
n+1 n
( x+ 3)n −1
an =
n
(x +3)n+1−1 ( x +3)n
an +1= =
n+1 n+1
| |
n
(x+ 3)
| | an +1
an
=
n+1
( x +3)n−1
n
| |
n
(x +3) n
¿ .
n+1 (x+3)n−1
¿ ( n+1n ) ( x +3)
Maka, lim
n →∞ | |
an+1
an
= lim
n
n→ ∞ n+1
(x+3)
¿ x+ 3
19. Buktikan:
x 3 x5 x 7
a) sin x = x - + − +…
3 ! 5 ! 7!
untuk - ∞ <x< ∞
2 3
x x x
b) e =1+x+ + +…
2 ! 3!
untuk - ∞ <x< ∞
2 3 4
x x x
c) In (1 + x) = x - + − +…
2 ! 3! 4 !
Untuk -1 < x ≤ 1
Penyelesaian:
x 2 n+1 (−1)n
sin x = → sin x adalah fungsi ganjil sehingga n = (1, 3, 5, 7, ...)
( 2n+1) !
2 n+1 n
x (−1)
sehingga diperoleh : sin x =
( 2n+1) !
2.1+1
x (−1)1 −x 3
Untuk n = 1 ; sin x = =
(2(1)+1)! 3!
2.0+1 0
x (−1) x1
Untuk n = 0 ; sin x = = =x
(2(0)+1)! 1!
Maka, sin x memiliki rumus
∞
2n+1 (−1)n
sin x = ∑ →- ∞ <x< ∞
n=0 (2 n+1)
x
b) e menurut deret Maclaurin.
x x n +1 (1)n
e = → n = (1, 2, 3, 4, ...)
(n+1)!
x x n +1 (1)n
sehingga diperoleh : e =
(n+1)!
x 1+1 (1)1
x x2
Untuk n = 1 ; e = =
(1+ 1)! 2!
0 +1 0 1
x x (1) x
Untuk n = 0 ; e = = =x
(0+1)! 1!
Maka, e x memiliki rumus
∞
x n+1 (1)n
e x
= ∑ (n+1)!
→- ∞ <x< ∞
n=0
x2 x3 x4
c) In ( 1 + x ) = x - + − +…
2 ! 3! 4 !
∞
( n−m ) !
Deret binomial = ∑ n!
an-m bn
m=0
Jawab :
Dimana x=y
21. Uraikan fungsi-fungsi berikut ini ke dalam deret pangkat menggunakan deret Taylor:
a) y = In x c) y = sin x
b) y = In 1,2 d) y = sin 75
Penyelesaian:
a) y = In x
1
= f (x) = In (x) , f ‘ (x) =
x
−1 2
f “ (x) = , f “‘ (x) =
x2 x3
f (1) = 0
f ‘ (1) = 1
f “ (1) = -1
f“‘ (1) = 2
(−1) (2)
In (x) = 0 + (1) (x-1) + (x-1)2 + (x-1)3 + ...
2! 3!
1 1
In (x) = (x-1) - (x-1)2 + (x-1)3 + ...
2 3
b) y = In 1,2
c) y = sin x
dengan mengambil c = 0
a0 = sin x│x=0= 0
d (sin x)
a1 = │x=0 = cos x│x = 0 = 1
dx
2
1 d ( sin x ) 1
a2 = │x=0 = - sin x│x = 0 = 0
2 dx 2
2
1 d 3(sin x ) 1 1
a3 = │x=0 = - cos x│x = 0 = -
6 dx 3 6 6
1 1
sin x = x - x3 + x5 + …
6 120
d) y = sin 75
a. x 2 ln ( 1−x )
f (0)} over {2!} + {x} ^ {3} {f'''(0)} over {3!} ⋯
f ' (0) 2
f ( x )=x . +x ¿
1!
2
f ( x )=¿ 0 + +…
3!
2
b. e sin x
e 2 x −e 2 x 3
f ( x )= + ⋯
1! 3!
1
c.
1+ x + x 2
2 x3 2 x2
f x=
( ) + ⋯
1! 2!
e. e
sin x
2 3
x x x
+ + ⋯
1 ! 2! 3 !
23. Uraikan fungsi-fungsi berikut ini ke dalam deret pangkat menggunakan rumus Binomial.
1 1
a) c)
1+ x 1+ x 2
1
b) d) (1 + x)1/3
√1+ x
Penyelesaian:
a) f(x) = (1 + x)-1
(−1)(−2) 2 (−1)(−2)(−3) 3
=1-x+ x + x + ...
2! 3!
= 1 – x + x2 - x3 + ...
b) f(x) =( √ 1+ x )-1
(−1)(−2) (−1)(−2)(−3) 3
= √1 - 1 √x + x2 + x + ...
2! 3!
= √ 1 - 1 √ x + x2 - x3 + ...
c) f(x) = (1 + x2)-1
(−1)(−2) 2 (−1)(−2)(−3) 3
= 1 – x2 + x + x + ...
2! 3!
= 1 – x2 + x2 - x3 + ...
= 1 - x3 + ...
d) f(x) = (1 + x)1/3
1
= 11/3 + (1)-2/3 x
3
= 11/3 + (0,33) (0,33) x
= 0,33 + 0,1089 x
= 0,4389 x
24. Hitunglah hingga ketelitian lima decimal soal-soal di bawah ini:
a. √ 5=…
= 2,2360679775
=2,23607
60 °=¿ …
b.
cos ¿
= 0,4848096202
= 0,48481
c. ln (27/29) = …
= -0,071458964
= -0,07146
d. π =…
= 3,1428571429
= 3,14286
2
−x
=…
e. e 2 di x = 0,025
maka :
2
(−0,025)
=…
2
e
¿−0,012191374
¿−¿ 0,01219
25. Tentukan harga fungsi untuk suatu titik tertentu pada soal dibawah ini dengan menggunakan
deret pangkat
x
3
x tan ¿
a. 5 pada x = 0,1
d
5
¿
dx
x
3
Jawab : x tan¿
¿
¿
x 9 x 14
¿ x 4− + ……
3! 5!
¿−0,252+ 0,000002002
4
d
b. 4
ln ( 1+ x 3) pada x = 0,2
d
3 (1)(2) 2 (1)(2)(3)
Jawab: ln=( 1+ x ) + x + +…
2! 3!
4.4 .0 18.36.36 .0
¿ 3.2.1 .0+ + 0,2
2! 3!
¿ 0+0+ 0
BAB II
a. 1+i c. - √3 + i e. 2i - 2
b. 1-i √3 d. 2 – 2i f. - 4i
Jawab :
a. 1 + i
b. 1 - i √3
1 adalah bilangan riil dan √ 3 adalah bilangan imajiner.
c. - √3 + i
- √ 3 adalah bilangan riil dan 1 adalah bilangan imajiner.
d. 2 – 2i
e. 2i – 2
f. – 4i
3. Nyatakan hasil perhitungan soal-soal dibawah ini dalam bentuk pernyataan a+ib :
a. 1 + 2i + i (1 – i) c. 2 – 7i / 5+i
d. (2 + 5i) + (3 – 2i)
b. (1 + i) (-i) (2i + 1)
Jawab :
a. 1 + 2i + i (1 – i )
= 1 + 2i + i – i 2
= 1 + 3i – (- 1)
= 1 + 3i + 1
= 2 + 3i
b. (1 + i) (- i) (2i + 1)
= (- i - i) (2i + 1)
= (- 2i) (2i + 1)
2
= −4 i – 2i
= - 4 (- 1) – 2i
= 4 – 2i x (-)
= - 4 + 2i
7i
c. 2−
5+i
(10+ 2i )−(7 i)
=
5+i
10−5 i 5−i
= x
5+ i 5−i
( 5+i ) (5−i)
= 25−i 2
4. Hitunglah konjugat kompleks dan modulus dari soal-soal dibawah ini :
a. (2+5i) d. (2+5j) (3-2i)
b. (17i+11i)/(1+3i) e. (1=3i) (5-4i)
penyelesaian :
a. ( 2+5i)
maka :konjugat kompleksnya = 2-5i
b. (17 + 11 i)/ (1+3i)
maka :konjugat kompleksnya = 1 – 3i
c. (2+5i) (3-2i)= 6 – 4i + 15i – 10i2
= 6 + 11i -10 (-1)
= 16 + 11i
Maka :konjugat kompleksnya = 16 + 11 i
d. (1 + 3i)(5-4i) = 5-4i + 15i – 12 i2
= 5 + 11i – 12i2
= 5 + 11i – 12(-1)
= 17 + 11i
5. Gambarkan dalam diagram Argan bilangan kompleks soal – soal di bawah ini:
a. 1 + i
b. 1 - i √3
c. −√3 + i
d. 2 – 2i
e. 2i – 2
f. -4i
Penyelesaian:
a. 1 + i
1
1 2
b. 1 - i √3
1 2
- √3
c. −√3 + i
-1 −√ 3 1 2
d. 2 – 2i
-1 1 2
-1
-2
e. 2i – 2
-2 -1 1 2
f. -4i
1 2
-1
-2
-3
-4 ∎
6. Hitunglah nilai x dan y yang memenuhi persamaan kompleks soal-soal dibawah ini :
a. 6ix + 2 = y - 2i c. x + 5y = 2 + 2iy
2
b. (2x + iy) = 2 d. 5x + i = 4 + iy
Penyelesaian :
a. 6ix + 2 = y-2i
6ix = 2i ; y =2
2i
X=
6i
1
=
3
b. (2x+ iy)2 = 2
4x2 +4ixy + i2y2 = 2
4x +4ixy - y2= 2
2
Dengan menggunakan bagian riel dan imajiner dari kedua ruas diperoleh :
4x2 – y2 = 2 ; 4ixy = 0
4x2= 2- y2
2− y 2
X2 =
4
1
X = ± √ 2+ y
2
2
c. x + 5i = 2+2iy
x = 2 dan 5i = 2iy
5
y=
2
d. 5x + i = 4 + iy
5x = 4 dan i = iy
4
x= y=1
5
7. Suatu partikel pada bidang (x,y) sehingga posisinya sebagai fungsi waktu diberikan oleh
i+2 t
z = x + iy = , tentukan kecepatan dan percepatan partikel .
t−i
Penyelesaian :
Persamaan Posisi:
i+2 t
z = x + iy =
t−i
Persamaan Kecepatan :
v (t) = dz / dt
i+2
=
1−i
Persamaan Percepatan:
a (t) = dv/dt
=
√−1+2
1−√ −1
Penyelesaian :
∞
(1+i)n
∑ n
n=1
2 2 2 2
Bagian Riel: + + +
5 9 13 15
10. Tentukan lingkaran konvergensi untuk setiap deret pangkat kompleks dibawah ini :
∞
(1+i)n
∑ n2
n=1
Penyelesaian :
iz ¿2
¿
¿
¿
∞
∑¿
n=1
ρ= lim
n→∞ | |
a n+ 1
an
iz ¿2
¿
¿
¿
∞
∑¿
n=1
2
iz ¿
¿
¿
an =¿
n +1
iz ¿
¿
2
an +1 = n+1 ¿
¿
¿
¿
iz ¿n+1
¿
n+1¿ 2
¿
iz ¿ 2
¿
maka: ρ = ¿
¿
¿
¿
¿
¿
lim n
n →∞
a +1
an
=lim ¿
n→∞ | |
iz ¿n +1
¿
n+1 ¿2
¿
iz ¿n
¿
¿
¿
¿
¿ lim ¿
n →∞
n+1 ¿2
( iz ) n 2
¿
¿
¿ lim ¿
n →∞
¿ lim
n →∞ | 2
iz n2
n + 2n+1 |
ρ = lim
n →∞ | iz n2
n2+ 2n+ 1 |
| |
2
iz n
| |
2
n iz
ρ = lim 2 =lim
n →∞ n 2 n 1 n → ∞ 1+ 2 + 1
+ 2+ 2
2
n n n n n2
| |
iz
¿ lim
n →∞ 2 1 = ρ=iz
1+ + 2
∞ ∞
makalingkaran konvergennya
ρ=|iz|
|iz|=r <1
iz<1
n 2 3 8
1 i 1 i 1 i 1 i 1 i
n 1 1 i 3
. ........
1 i 3 1 i 3 1 i 3 1 i 3
n 1 n
1 i 1 i
lim
n 1 i 3 1 i 3
1 i
lim
n 1 i 3
lim
n
n 01 Konvergen
12. Tentukan lingkaran konvergensi setiap deret pangkat kompleks dibawah ini :
∞
∑ 2n ( z+ i−3 )2 n
n=1
1 i 3 21
a. i 1 38
1 i 8
b.
8
2 cos i sin
4 4
8
2 cos 8 i sin 8
4 4
16 cos 2 i sin 2
16 cos 0 2 i sin 0 2
16(cos 0 i sin 0
14. Jadikan dalam bentuk bilangan kompleks x +iy = iz soal-soal dibawah ini :
a. 2 eiπ / 6 b. e iπ
15. Hitunglah :
1 i 2 (1 i )
a.
1 2i i 1 i
2
1 2i 1 1 i
2i 1 i
2i 2i 2
2i 2 1
2i 2
2 2i
1 i 2
1 i
b.
1 2i i 2
1 i
1 2i 1
1 i
2i
1 i
1 i
16. deret dibawah ini bukan deret pangkat, tetapi dapat diubah menjadi deret pangkat dengan
mengganti variable, kemudian tentukan apakah konvergen
b. √4 −32 = √4 32.−1
= 2 √4 −1
1
= 2(i) 2
BAB III
= √ 102+ 62 +2 (10 )( 6 ) co s 30 0
= √ 136+60 √3
= √ 239,92
= 15.48
2. Sebuah mobil bergerak ke arah Utara sejauh 3 km, kemudian ke arah Timur Laut sejauh
5 km.
a. Gambarkan perpindahan itu secara grafis.
b. Tentukan besar dan arah resultan perpindahan.
3. Seorang nelayan mendayung perahunya untuk menyeberangi sungai dengan kecepatan 6
km/ jam (perahu selaly diarahkan tegak lurus terhadap arah arus sungai). Jika keecpatan
sungai 8 km/ jam, berapa kecepatan resultan dan ke arah manakah perahu itu melintasi
sungai.
Penyelesaian :
Dik :
Vperahu = 6 km/ jam
Vsungai = 8 km/ jam
Dit : Resultan dan arah perahu?
Jawab :
Sungai 2 km/jam
Perahu 6 km/jam R
Resultan :
R = √ 82 +62
= √ 100
= 10 km/ jam
Arah :
6 3
Sin θ = =
10 5
3
θ = arc cos
5
= 53,1301
Arah = 1800 - 53,13010
= 126,8690 terhadap sumbu x positif
4. Gaya F1 yang besarnya 40 N dan berarah ke Timur dan gaya F2 yang besarnya 30 N dan
berarah ke Utara. Hitunglah besar kedua gaya tersebut.
Penyelesaian :
Analogi real :
F́
F´ 2
F´ 1
F2
´¿
¿
+¿
( F´ 1) ¿
2
F́=√ ¿
40
¿´
¿
+¿
(30)2 ¿
¿√¿
¿ √ 2000=50 N
5. Sebuah benda bergerak lurus beraturan dengan kecepatan 30 m/s disepanjang garis I yang
membentuk sudut 300 terhadap sumbu x. Berapakah kecepatan komponen gerak itu menurut
arah sumbu x dan sumbu y
Penyelesaian :
Vx menurut sumbu-x
Vx = Vcos 30
= 30. cos 30
1
= 30. √3
2
= 15 √ 3 N
Vy menurut sumbu-y
Vy = Vsin 30
= 30 sin 30
1
= 30.
2
= 15 N
π
7. Dua buah gaya yang besarnya masing- masing 200 N dan 250 N, membentuk sudut
3
antara yang satu dengan yang lain, bekerja pada suatu objek pada titik yang sama,
tentukanlah :
a. Besar gaya resultannya
b. Sudut yang dibentuk resultanya dengan gaya yang besarnya 200 N
Penyelesaian :
a. R = √F 1
2
+ F22 +2 F 1 F 2 cos θ
=
√ 2 2
(200) +(250) +2 ( 200 )( 250 ) .
1
2
= √ 152.500
R = 390,54 N
−¿
Magnitudo Vektor −¿ B¿ .
¿
A serta
Penyelesaian :
−¿ 4¿i ¿ ¿
¿ - 2j +4 k
A¿
unit : i, ^ ^j dan k^
Ay
¿
¿
Az
¿
¿
2
( Ax ) +¿
|⃗A|=√ ¿
−2
¿
¿
4
= ¿
¿
2
(4 ) + ¿
√¿
= √ 36=6
¿ ¿
−¿−4i + 3k
¿
B¿
unit : i^ dan k^
⃗
9. Jika A = 2 i^ + 3 ^j + 3 k^ dan ⃗
B = 4 i^ + ^j + 6 k^ . Hitunglah :
a. ⃗
A . ⃗
B dan sudut antara kedua vektor
b. ⃗
A x ⃗
B dan sudut antara kedua vektor
Jawab :
⃗
A = 2 i^ + 3 ^j + 3 k^
⃗
B = 4 i^ + ^j + 6 k^
a. ⃗
A . ⃗ B =¿ 8 + 3 + 18 = 29
⃗
A . ⃗ B = |A| |B| cos α
|A| = √ 2²+3²+3²
= √ 4+ 9+9
= √ 22
|B| = √ 4²+1²+ 6²
= √ 16+1+36
= √ 53
⃗
A . ⃗ B = |A| |B| cos α
29 = √ 22 . √ 53 cos α
29 = √ 1166 cos α
29
cos α =
34,14
cos α = 0,84
α = 30º
b. ⃗ A x ⃗ B = (3.6 – 3.1) i^ + (3.4 – 2.6) ^j + (2.1 – 3.4) k^
= (18-3) i + (12-12) ^j + (2-12) k^
^
= 15 i^ - 10 k^
|A x B | = √ 15²+(−102 )
= √ 225+100
= √ 325
|A x B | = A B sin α
|A| = √ 2²+3²+3²
= √ 4+ 9+9
= √ 22
|B| = √ 4²+1²+ 6²
= √ 16+1+36
= √ 53
|A x B | = A B sin α
√ 325 = √ 22 . √ 53 sin α
√ 325 = 18,02
Sin α =
√ 1166 34,14
Sin α = 0,52
Α = 30º
−¿j¿ 3 ¿k + ¿j¿ ¿k
¿ ¿
10. Carilah vektor dengan 5 satuan yang tegak lurus pada vektor −¿ 2i +¿ dan −¿ i−2 ¿
¿ ¿
A¿ B¿
.
11. Diketahui ⃗ A = i^ + 2 ^j + k^ dan ⃗ B = 3 i^ + 2 ^j . Hitunglah :
a. ⃗
A x ⃗
B
Jawab :
a. ⃗
A x ⃗
B = ( 2 (0) – 1(2) i^ + (1 (3) – 1(0) ^j + (1 (2) – 2(1)) k^
= -2 i^ + 3 ^j
b. A x B = |A| |B| sin θ θ = 90º
| ⃗
A ∨¿ = √ 1²+2²+1²
= √6
| ⃗
B | = √ 3²+2²
= √ 13
A x B = |A| |B| sin θ
= √ 6 . √ 13 sin 90
= √ 78 . 1
= √ 78
12. Suatu gaya F, besarnya 6 Newton dan membentuk sudut π /6 dengan arah
gerakannya. Hitunglah usaha yang dilakukan Gaya F untuk menggerakkan suatu objek
sepanjang garis lurus dari titik asal ke titik P(7,1).
Penyelesaian :
Analisis gerak
3
2
1
-3 -2 -1 1 2 3 4 5 6 7
-1
-2
-3
S = √(7)2 +(1)2
= √ 50 = 5 √ 2
W = →F cos . S
π 1
= 6 . cos 6 5 √ 2 = 6 . 2 √3 .5 √2
= 15 √ 6 J
13.-
⃗ ^ ^j+ k^
B = 2i−
⃗ ^ 3^j− 5^k
C = i−
Dengan : a) ⃗ Bx⃗
A .( ⃗ C) c) ⃗
A x( ⃗ ⃗)
B xC
b) ( ⃗
A x⃗ ⃗
B) .C d) (⃗
A x⃗
B) x ⃗
C
Jawab :
A 1 A2 A3 3 −4 −1
⃗ ⃗ ⃗
a) A .( B x C) =[ B 1 B 2 B3 ] → determinannya [ 2 −1 1 ]
C1 C 2 C3 1 −3 −5
3
Determinannya = ∑ aij .kij , j=2
j=1
= a21.k21+a22.k22+a23.k23
= (2) (−−4
−3 −5 )
−1
+ (-1) (31 −1
−5 )
+ (-1) (−31 −4
−3 )
= (2)(-(-17))+(-1)(-14)+(1)(-5)
= 34+14-5
= 43
b) ⃗
A . (⃗ ⃗ )= ( ⃗
B xC Ax⃗
B) . ⃗
C
(⃗
A x⃗ ⃗ =¿ 43
B) .C
c) ⃗
A x( ⃗ ⃗ ) = (⃗
B xC ⃗).⃗
A .C B - (⃗
A .⃗
B) . ⃗
C
= (3)(2)+(-4)(-1)+(-1)(1)
= 6+4-1
=9
maka:
Á × ( B́ × Ć )=( Á . Ć ) . B́−( Á . B́ ) . Ć
= (3)(1)+(-4)(-3)+(-1)(-5)
= 3+12+15
= 20
ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ
15. Jika A i 2 j 3k ,dan B 2i j , hitunglah proyeksi A pada B , dan sebaliknya
B pada A .
Jawab:
b.a
B padaA 2
a
a.b a
A padaB 2
b
b 2.1 1.2
b
1.2 2.2 3.0
b 1 2
2 2
3 2
2
2 1
2 2
2
1
4
6 2 2
14
5 1 3
12 6 4 4 12
i j i j k
5 5 14 7 `14
16. Tuliskan persamaan garis lurus melalui (2,3) dengan kemiringan ¾ dalam bentuk
parameter r= r0+At
penyelesaian
Dik: P= (2,3)
m=3/4
τ → φ=n+ At
Dit: y=…?
y-y1= m(x-x1)
y-3= ¾ (x-2)
4y-n= 3x-2
4y= 3x+10
y= ¾ x+10/4
maka: y= ¾ x+10/4
y= ¾ (r0+At)+10/4
ˆ
17. Tuliskan persamaan garis lurus melalui (4, -1, 3) dan sejajar vector A iˆ 2k dalam
bentuk parameter.
Jawab :
Cirikan dahulu koordinat titik dan komponen arah vector A.
Koordinat titik yaitu : x0= 4, y0= -1, z0= 3
Komponen vector A yaitu: Ax= 1, Ay=0, Az=-2.
Sehingga persamaan garis lurus dalam bentuk parameter yaitu:
x=4+τ y = -1 z=3-2τ
18.
d
B12 .N
1i 2k i 2 j k 1 4 3
N 12 2 2 12
2
4 4
20. Carilah persamaan bidang v yang melalui titik (1,-1,3) dan sejajar bidang v :
3 x+ y + z =0
Penyelesaian : s ( x s , y s , z s )
=2,33
x−1 2
21. Tentukan titik potong garis =−y +1= dengan bidang 3x + 2y – z = 5
2 3
Penyelesaian :
Pertama persamaan garisnya dalam bentuk parameter..
x = 1 + 2t, y = -1 – t, z = 3
kedua sisipkan pernyataan parameter x(t), y(t), z(t) di atas, kedalam persamaan bidang : 3 ( 1
+ 2t ) + 2 (-1 – t ) – (3t) atau t = 4
Sisipkan nilai t = 4 ini kedalam persamaan parameter garis, memberikan kordinat titik
potong, yakni :
x = 9, y = -5 z = 12
22. Tentukan garis potong bidang v : x + 2y + 3z = 1, dengan bidang v : x – y – z = -2.
Penyelesaian :
x + 2y + 3z = 1 x1 x + 2y – 3z = 1
x – y – z = -2 x2 2x – 2 y – 2z = -4
Karena hanya ada dua persamaan bagi tiga variabel, maka salah satu variabel dapat diambil
bebas.
Pilih z = τ , dengan τ parameter bebas, maka dengan metode eliminasi kita peroleh :
V1 + V2 → x + 2y – 3z = 1
2x – 2 y – 2z = -4 +
3x – 5 z = -3
3x = -3 + 5 z
3x = 5z – 3
x = 5/3 z -1
x = 5/3 ( τ ) – 1
Sisipkan nilai x pada persamaan V2 diperolah :
x – y – z = -2
5/3 τ – 1 - y – z = -2
5/3 τ - y – τ = - 1
2/3 τ - y = -1
-y = -1 – 2/3 τ
y = 1 + 2/3 τ
3+ 2
¿ τ
3
5 1 2
x= + τ , y =1+ τ , z=τ
6 2 3
Dari persamaan parameter garis terbaca bahwa vktor awalnya adalah
1 → +2 ̭̭̭̭ ˰
¿ +¿
2 V 3 ij k
¿
2 i+2 j+6k˰
̭̭ ̭̭
1
¿ ( ¿ ¿ →V ) . Melalui titik (5/6, 1, 0)
6
¿
Persamaan koordinatnya
L : (x – 5/6), 1 + 2/3, z
BAB IV
1. Hitunglah aproksimasi kuadrat terkecil dari f(x) = x pada interval ( 0, 2 π ) dengan
menggunakan sebuah polinomial trigonometri yang berorde 2 atau lebih kecil dari 2.
Penyelesaian :
L
1 nπx
an = ∫ f ( x ) cos dx
L −l L
n = 0, 1, 2
Untuk : n = 0
L
1 nπx
a0 = ∫ f ( x ) cos dx
L −l L
2π
1
∫ f ( x ) cos nπx
L 0
¿
L
dx
❑ ¿
1 nπx 2π
= ∫ 2 π f(x) cos ⌊ ¿ ¿ dx
❑ L 0
❑
1 o ( 3,14 ) ( 2 π ) 0 ( 3,14 ) ( 0 )
= ∫ f(x) cos −¿ cos +dx
❑ 2π 2π 2π
❑
= ∫ 21π f(x) cos (0) – cos 2 π +c
❑
1
= 1–1+c
2π
1
= +c
2π
= 0. 0015 + c
L
1 nπx
an = ∫ f ( x ) cos dx
L −l L
n = 0, 1, 2
Untuk : n = 1
L
1 nπx
a0 = ∫ f ( x ) cos dx
L −l L
2π
1 nπx
¿ ∫ f ( x ) cos dx
L 0 L
❑ ¿
= ∫ 21π f(x) cos nπx 2 π
⌊ ¿¿
❑ L 0
❑
1 ( 3,14 )( 2 π ) 1 ( 3,14 )( 0 )
= ∫ 21π f(x) cos
2π
−¿ cos
2π
+dx
❑
❑
= ∫ 21π f(x) cos (3,14) – cos (-2 π ¿ + c
❑
1
= 0,99 - 1 + c
2π
= -0,0015 + c
L
1 nπx
an = ∫ f ( x ) cos dx
L −l L
n = 0, 1, 2
Untuk : n = 2
L
1 nπx
a0 = ∫ f ( x ) cos dx
L −l L
2π
1
¿∫ f ( x ) cos nπx
L 0 L
dx
❑ ¿
1 nπx 2π
= ∫ 2 π f(x) cos ⌊ ¿ ¿ dx
❑ L 0
❑
1 2 ( 3,14 )( 2 π ) 2 ( 3,14 )( 0 )
= ∫ f(x) cos −¿ cos +dx
❑ 2π 2π 2π
❑
1
= ∫ f(x) cos (6,28) – cos (-2 π ¿ + c
❑ 2π
1
= 0,993 - 1 + c
2π
= -0,0011 + c
❑
o ( 3,14 ) ( 2 π ) 0 ( 3,14 ) ( 0 )
= ∫ 21π f(x) cos
2π
−¿ cos
2π
+ dx
❑
❑
= ∫ 21π f(x) cos (0) – cos 2 π +c
❑
1
= 1–1+c
2π
1
= +c
2π
= 0. 0015 + c
L
1 nπx
an = ∫ f ( x ) cos dx
L −l L
n = 0, 1, 2
Untuk : n = 1
L 2π
1
a0 = ∫ f ( x ) cos nπx
L −l L
dx ¿
1
∫ f ( x ) cos nπx
L 0 L
dx
❑ ¿
1
= ∫ f(x) cos nπx ⌊ 2 π ¿ ¿
❑ 2π L 0
❑
1 ( 3,14 )( 2 π ) 1 ( 3,14 )( 0 )
= ∫ 21π f(x) cos
2π
−¿ cos
2π
+ dx
❑
❑
= ∫ 21π f(x) cos (3,14) – cos (-2 π ¿ + c
❑
1
= 0,99 - 1 + c
2π
Penyelesaian
a. sin (2 π x + 2 π ), sin (2 π x + 4 π ), sin (2 π x + 6 π )
= 4 π , 8 π , 12 π
{
a. f ( x )=
0−5< x< 0
3 0< x <5
periode 10
{
b. f ( x )=
0−π <x <0
sin x 0< x< π
Jawab :
6. Gambarkan beberapa periode yang bersesuaian dengan fungsi periodic dibawah ini
f(x) = {1,−π < x< 0
0, 0< x < π
Penyelesaian.
Periode T = 2, sehingga L = ½ T = 1. selang dasarnya 0 < x < 2, jadi a = 0.
Perluasan f(x) dalam daerah kiri dan kanan sumbu x dapat dilihat dalam
Gambar grafi k soal nomor 6
Menurut definisi fungsi periodik, periode fungsi f(x) di atas adalah T = 2π, dengan
demikian L = ½ T = π, selang dasarnya –π < x < π, jadi a = - π. Di luar selang ini, f(x)
didefinisikan sebagai perluasan selang dasar kearah kiri dan kanan sumbu x, seperti terlihat
pada gambar.
8. uraikan f ( x )=sin x , 0< x< π dalam suatu deret fourier cosines
penyelesaian:
10. hitunglah koefisien deret fourier ekponensial yang bersesuain dengan fungsi berikut ini
12. Bila f(x)genap, buktikan bahwa
L
2 nπx
a. an =
L0
∫ f ( x ) cos
L
dx
b. bn = 0
Jawab :
13. buktikan bahwa suatu fungsi ganjil tidak mungkin mempunyai cosinus dalam uraian
fouriernya
Penyelesaian :
Fungsi f(x) disebut fungsi ganjil jika f (-x) = -f (x) untuk semua x.
Contoh : f ( x )=sin x
Polinomial dalam x yang suku-sukunya adalah x berpangkat ganjil merupakan fungsi ganjil.
Jika f(x) fungsi ganjil maka
a
∫ f ( x ) dx=0
−a
14. Gambarkan spectrum garis uraian fourier real fungsi periodik di bawah ini.
a. f(x) = {
1,−π < x< π /2
0,0< x< π
b. f(x) = {
0,−π < x< π /2
1 , π /2< x< π
Penyelesaian:
(a)
Menurut definisi fungsi periodik, periode fungsi f(x) di atas adalah T = 2π, dengan demikian
L = ½ T = π, selangdasarnya –π < x < π/2, jadi a = - π. Di luar selangini, f(x) didefinisikan
sebagai perluasan selang dasar kearah kiri dan kanan sumbu x, seperti terlihat pada gambar.
(b)
T = 2, sehingga L = ½ T = 1. Selang dasarnya 0 < x < 2, jadi a = 0. Perluasan f(x) dalam
daerah kiri dan kanan sumbu x dapat dilihat dalam
16. Gambarkan spectrum garis uraian fourier real fung siperiodik di bawah ini.
a. f(x) = {
1,−π < x< π /2
0 ,0< x< π
b. f(x) = {
0,−π < x< π /2
1 , π /2< x< π
18. hitunglah jumlah deret fourier fungi-fungsi periodic dengan menggunakan identitas
persevel dibawah ini!
{
a. f ( x )
1, 0 ≤ x <1
0, 1 ≤ x <2 {
b. f ( x )
−1,−1< x <0
1, 0< x< 1
jawab:
19. hitunglah nilai rata-rata pada suatu periode dari :
b. cos mx cos nx
penyelesaian :
b. cos mx cos nx
penyelesaian :