BAB 6: STATISTIK III

6.1 Selang Kelas

LATIHAN 6.1:
1. Lengkapkan setiap jadual berikut:
Selang kelas Had Bawah Had Atas Sempadan Bawah Sempadan Atas

2-5 2 5 1.5 5.5

6-9

10-13

14-17
(b)
Selang kelas Had Bawah Had Atas Sempadan Bawah Sempadan Atas

11-20

21-30

31-40

41-50
(c)
Selang kelas Had Bawah Had Atas Sempadan Bawah Sempadan Atas

2.0-3.9

4.0-5.9

6.0-7.9

8.0-9.9

6.2 Mod dan Min bagi Data Terkumpul

LATIHAN 6.2:
1. Lengkapkan setiap jadual berikut. Seterusnya, cari (i) kelas mod (ii) min
(a)
(i) Kelas mod=
Titik tengah 
Selang kelas Kekerapan ( f ) Titik tengah ( x )
kekerapan ( fx)

1-3 3
(ii) Min =
4-6 5

7-9 6

10-12 4

13-15 2

Jumlah Jumlah

(b)

1
 (i) Kelas mod=
Titik tengah 
Selang kelas Kekerapan ( f ) Titik tengah ( x )
kekerapan ( fx)

1-4 3

5-8 5 (ii) Min=

9-12 7

13-16 8

17-20 2

Jumlah Jumlah

2. Bagi setiap jadual kekerapan berikut, carikan (i) kelas mod (ii) min
(a)
Selang kelas Kekerapan (f) (i) Kelas mod=

1-5 2

6-10 5 (ii) Min =

11-15 8
16-20 12

21-25 7

26-30 4

31-35 2

Jumlah

(b)
Selang kelas Kekerapan (f) (i) Kelas mod=

11-20 4

21-30 7 (ii) Min =

31-40 12

41-50 18

51-60 23

61-70 11

71-80 5

Jumlah

(c)

2
 Selang kelas Kekerapan (f) (i) Kelas mod=

1-20 4

21-40 6 (ii) Min =

41-60 9

61-80 13

81-100 8

Jumlah

6.3 Melukis Histogram

Kaedah 1 : Paksi-x ditanda sebagai selang kelas.

Contoh
Jadual di sebelah menunjukkan taburan umur bagi 42 orang peserta dalam satu Umur Kekerapan
permainan. Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 5 tahun pada paksi-x dan 2 cm (Tahun)
kepada 2 orang peserta pada paksi-y, bina satu histogram berdasarkan jadual kekerapan. 1– 5 2
6 – 10 8
11 – 15 12
16 – 20 6
21 – 25 10
26 – 30 4

3
Kaedah 2 : Paksi-x ditanda sebagai titik tengah kelas

Contoh Umur Kekerapan

Jadual di sebelah menunjukkan taburan umur bagi 42 orang peserta (Tahun)
dalam satu permainan. Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 5 1– 5 2
tahun pada paksi-x dan 2 cm kepada 2 orang peserta pada paksi-y, bina 6 – 10 8
satu histogram berdasarkan jadual kekerapan. 11 – 15 12
16 – 20 6
21 – 25 10
26 – 30 4

4
Kaedah 3 : Paksi –x ditanda sebagai sempadan kelas

Contoh Umur Kekerapan

Jadual di sebelah menunjukkan taburan umur bagi 42 orang peserta (Tahun)
dalam satu permainan. Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 5 1– 5 2
tahun pada paksi-x dan 2 cm kepada 2 orang peserta pada paksi-y, bina 6 – 10 8
satu histogram berdasarkan jadual kekerapan. 11 – 15 12
16 – 20 6
21 – 25 10
26 – 30 4

5
LATIHAN 6.3

1 Jadual berikut menunjukkan markah yang diperolehi 40 orang murid dalam suatu ujian Fizik.

39 65 55 49 55 62 92 81 69 61
57 60 89 54 34 58 42 84 72 69
67 81 70 95 63 72 67 40 38 48
33 55 59 88 32 37 43 51 47 47

a) Berdasarkan data di atas dan dengan menggunakan saiz selang kelas 10, lengkapkan jadual berikut.
4 markah

Markah Kekerapan Titik tengah

30 - 39 34.5
40 - 49

b) Berdasarkan jadual di (a),

(i) nyatakan kelas mod,

(ii) hitungkan min markah bagi ujian Fizik tersebut. 4 markah

c) Untuk bahagian soalan ini, gunakan kertas graf yang disediakan.

Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 10 markah pada paksi mengufuk dan 2 cm kepada 1 orang murid pada
paksi mencancang, lukis histogram bagi data tersebut.
4 markah

6
2 Data dalam rajah di bawah menunjukkan jisim, dalam kg, bagi bagasi sekumpulan atlit. Setiap atlit mempunyai
sebuah bagasi.
32 14 20 13 25 22 10 24
26 18 26 22 29 27 21 28
29 25 29 33 25 24 24 21
24 19 16 23 27 26 16 20

a) Berdasarkan data di atas dan dengan menggunakan saiz selang kelas 3, lengkapan jadual berikut.

4 markah
Jisim (kg) Kekerapan Titik tengah
10 - 12
13 - 15

b) Berdasarkan jadual di (a), hitungkan min anggaran bagi jisim bagasi atlit dan berikan jawapan anda betul kepada
dua tempat perpuluhan.
4 markah

c) Untuk bahagian soalan ini, gunakan kertas graf yang disediakan.

Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 3 kg pada paksi-x dan 2 cm kepada 1 bagasi pada paksi-y, lukiskan satu
histogram bagi data tersebut.

3 markah
d) Nyatakan satu maklumat yang diperoleh berdasarkan histogram di (c).

2 markah

7
3 Rajah berikut menunjukkan skor ujian Biologi bagi 30 orang murid Sains.

35 47 85 34 54 42
46 39 33 38 58 57
37 73 42 46 54 52
54 68 59 57 52 59
68 84 66 59 54 60
(a) Berdasarkan data di atas dan dengan menggunakan saiz selang kelas 10, lengkapkan jadual berikut.

3 markah
Skor Kekerapan Titik tengah

30 - 39

(b) Berdasarkan jadual di (a), hitungkan

i) julat,

ii) min anggaran bagi skor ujian Biologi 4 markah

(c) Untuk bahagian soalan ini, gunakan kertas graf yang disediakan.
Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 10 markah pada paksi-x dan 2 cm kepada 2 orang
murid pada paksi-y, lukis satu histogram bagi data tersebut.

3 markah

8
6.4 Melukis Poligon Kekerapan

Contoh Berat Kekerapan Titik

(kg) Tengah
Jadual di sebelah menunjukkan taburan kekerapan bagi
30 – 34 0 32
berat 30 orang peserta dalam satu pertandingan larian.
Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 5 kg pada paksi-x 35 – 39 1 37
dan 2 cm kepada seorang peserta pada paksi-y, lukis satu 40 – 44 4 42
poligon kekerapan berdasarkan jadual kekerapan di 45 – 49 7 47
sebelah. 50 – 54 8 52
55 – 59 6 57
60 – 64 4 62
65 – 69 0 67

9
LATIHAN 6.4:

1 Data dalam Rajah 4 menunjukkan markah yang diperolehi oleh sekumpulan pelajar dalam suatu
Peperiksaan Percubaan.

48 56 42 55 69 58 54 51
50 48 65 51 62 54 47 46
46 39 49 41 42 56 60 62
35 45 54 55 61 57 44 50

Rajah 4
a) Berdasarkan data dalam Rajah 4 dan dengan menggunakan saiz selang kelas 5 markah, lengkapkan Jadual
2 dalam ruang jawapan.
[4 markah]
b) Berdasarkan Jadual 2, hitung min anggaran markah yang diperolehi oleh pelajar.
[3 markah]
c) Untuk ceraian soalan ini, gunakan kertas graf yang disediakan.
Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 5 markah pada paksi mengufuk dan 2 cm kepada 1 pelajar
pada paksi mencancang, lukis satu poligon kekerapan bagi data itu.
[4 markah]
d) Berdasarkan poligon kekerapan di (c), nyatakan satu maklumat berkaitan markah tersebut.
[1 markah]

Jawapan:
(a)

Markah Kekerapan Titik tengah

30 – 34
35 – 39

Jadual 2
(b)

a) Rujuk graf.

(d)
10
2 Markah ujian Bahasa Inggeris bagi 40 orang murid adalah seperti berikut.

38 64 68 53 46 61 51 46
40 51 42 49 59 61 47 41
35 45 43 56 69 55 50 46
56 49 44 55 43 45 56 54
60 50 41 48 44 48 56 40
a) Berdasarkan data di atas dan dengan menggunakan saiz selang kelas 5, lengkapkan jadual
berikut.
3 marks

Markah Kekerapan Titik Tengah

30 - 34
35 - 39

b) Berdasarkan jadual di (a), hitungkan min anggaran markah bagi murid.

3 markah

c) Untuk bahagian soalan ini, gunakan kertas graf yang disediakan.

Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 5 markah pada paksi-x dan 2 cm kepada 2 murid pada paksi-y,
lukiskan satu polygon kekerapan bagi data itu.
[5 markah]
d) Nyatakan satu maklumat yang diperoleh daripada polygon kekerapan itu.
[1 markah]

11
3

26 37 30 31 29 55 32 46
50 28 49 42 30 50 28 33
42 46 26 53 31 40 34 48
26 31 35 40 44 27 47 33
Data dalam rajah di atas menunjukkan tinggi, dalam cm, bagi 32 pohon pokok jagung di suatu kebun.
(a) Berdasarkan data di atas dan dengan menggunakan saiz selang kelas 5, lengkapkan jadual berikut.
4 markah
Tinggi (cm) Kekerapan Titik tengah
21 - 25
26 - 30

(b) Berdasarkan jadual di (a), hitungkan min anggaran ketinggian pokok jagung itu.

3 markah
(c) Untuk bahagian soalan ini, gunakan kertas graf yang disediakan.
Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 5 cm pada paksi-x dan 2 cm kepada 1 pohon jagung pada paksi-
y, lukiskan poligon kekerapan bagi data itu.
[4 markah]

(d) Nyatakan kelas mod.

[1 markah]

12
6.5 Melukis Ogif

Contoh
Jarak(km) Kekerapan Kekerapan longgokan Sempadan atas
10 – 14 0 0 (14 + 15)  2 = 14.5
15 – 19 7 0+7= 7 19.5
20 – 24 10 7 + 10 = 17 24.5
25 – 29 14 17 + 14 = 31 29.5
30 – 34 18 31 + 18 = 49 34.5
35 – 39 16 49 + 16 = 65 39.5
40 – 44 10 65 + 10 = 75 44.5
45 – 49 5 75 + 5 = 80 49.5

Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 5 km pada paksi-x dan 2 cm kepada 10 unit pada
paksi-y, lukis satu ogif bagi data di atas.
Daripada Ogif, nyatakan :
i) Median iii) Kuartil Ketiga
ii) Kuartil Pertama iv) Julat antara Kuartil

i) Median = 32.0 ii) Kuartil Pertama = 25.5

iii) Kuartil Ketiga = 37.75 iv) Julat antara Kuartil = 37.75 – 25.5 = 12.25

13
LATIHAN 6.5:
Contoh:

Berat (kg) Kekerapan Kekerapan longgokan Sempadan atas

25 – 29 0 0
30 – 34 10
35 – 39 13
40 – 44 18
45 – 49 23
50 – 54 14
55 – 59 5
60 – 64 2
Berdasarkan jadual di atas, lukis satu ogif menggunakan skala 2 cm kepada 5 kg pada paksi-x dan
2 cm kepada 10 unit pada paksi-y.
Daripada Ogif, nyatakan :
i) Median iii) Kuartil Ketiga
ii) Kuartil Pertama iv) Julat antara Kuartil

14
i) Median = ___________ iii) Kuartil Ketiga = ____________

ii) Kuartil Pertama = ___________ iv) Julat antara Kuartil = ____________

1 Data berikut menunjukkan umur, dalam tahun, bagi 40 orang pekerja di sebuah kilang.

20 52 44 45 26 33 35 40
35 34 45 30 36 29 27 53
33 46 39 47 37 35 54 40
42 36 37 49 42 33 48 54
24 34 44 38 28 42 41 43

(a) Berdasarkan data di atas dan dengan menggunakan selang kelas 5, lengkapkan jadual berikut.
[4 markah]

Umur(Tahun) Sempadan atas Kekerapan Kekerapan longgokan

(b) 20 - 24
25 - 29
30 - 34
35 - 39
40 - 44
45 - 49
50 - 54
Untuk bahagian soalan ini, gunakan kertas graf yang disediakan.
Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 5 tahun pada paksi-x dan 2 cm kepada 5 pekerja pada paksi-y,
lukiskan satu ogif bagi data itu.
[4 markah]
(c) Daripada ogif di (b),hitungkan
(i) julat antara kuartil.

(ii) bilangan pekerja yang berumur lebih daripada 42 tahun.

[4 markah]

2 Jadual berikut menunjukkan taburan kekerapan jisim, dalam kg, bagi 80 orang murid.

15
 Jisim(kg) Kekerapan
30 – 34 5
35 – 39 8
40 – 44 11
45 – 49 21
50 – 54 22
55 – 59 10
60 – 64 3

(a) (i) Nyatakan kelas mod.

(ii) Hitungkan min anggaran jisim murid.

[4 markah]
(b) Berdasarkan data di (a), lengkapkan jadual berikut.
[3 markah]
Kekerapan
Sempadan atas
longgokan
29.5 0

80

(c) Untuk bahagian soalan ini, gunakan kertas graf yang disediakan.
Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 5 kg pada paksi-x dan 2 cm kepada 10 murid pada paksi-y, lukis
satu ogif bagi data itu.
3 markah
(d) Dari ogif di (c), cari julat antara kuartil. [2 markah]

LATIHAN SOALAN SPM TAHUN LEPAS

SPM 2003

16
Data dalam rajah di bawah menunjukkan nilai wang, dalam RM, yang didermakan oleh 40 keluarga untuk
tabung kebajikan anak sekolah mereka.

40 23 27 30 20 24 28 35 34 32 35 39 27 14
17 33 45 31 29 30 33 21 37 26 38 19 28 35
22 39 38 40 32 26 34 22 32 22 28 44

(a) Menggunakan data dalam rajah di atas dan dengan menggunakan saiz selang kelas RM 5, lengkapkan
jadual berikut.

Nilai Wang (RM) Kekerapan Kekerapan longgokan

11 – 15
16 – 20

(b) Dengan menggunakan skala 2 cm kepada RM5 pada paksi x dan 2 cm kepada 5 keluarga pada paksi y,
binakan satu ogif bagi data itu.

(c) Daripada ogif yang anda bina di (b),

(i) carikan kuartil ketiga,

(ii) Seterusnya, terangkan dengan ringkas maksud kuartil ketiga itu.

SPM 2004

Data dalam rajah di bawah menunjukkan jisim, dalam kg, bagasi bagi satu kumpulan pelancong. Setiap
pelancong membawa satu bagasi.

27 29 25 22 28 25 16 21 29 26 27
29 10 19 16 13 21 23 24 24 25 31
27 18 22 33 19 20 14 24 26 27

17
(a) Berdasarkan data dalam Rajah di atas dan dengan menggunakan saiz selang kelas 3, lengkapkan
jadual berikut.
Selang Kelas Kekerapan Titik Tengah
10 – 12
13 – 15

(b) Berdasarkan jadual di (a), hitungkan min anggaran jisim bagi bagasi-bagasi itu.

(c) Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 3 kg pada paksi x dan 2 cm kepada 1 bagasi pada paksi y,
binakan satu histogram bagi data itu.

(d) Berdasarkan histogram di (c), nyatakan satu maklumat yang diperoleh.

SPM 2005

Data dalam rajah di bawah menunjukkan markah ujian bulanan Bahasa Inggeris bagi 42 orang murid.

51 25 46 33 42 25 47 34 35 38 32 20 45 37
38 39 21 26 31 41 37 29 35 48 31 26 42 28
43 44 34 28 31 23 36 40 30 38 39 23 22 54

(a) Menggunakan data dalam Rajah dan saiz selang kelas 5 markah, lengkapkan jadual berikut.
Markah Titik Tengah Kekerapan
20 – 24 22
25 – 29

18
(b) Berdasarkan jadual anda di (a),
(i) nyatakan kelas mod,

(ii) Hitungkan min markah ujian bulanan Bahasa Inggeris dan berikan jawapan anda betul kepada 2
tempat perpuluhan.

(c) Dengan menggunakan skala 2 cm to 5 markah pada paksi mengufuk dan 2 cm kepada 1 orang murid
pada paksi mencancang, lukiskan satu histogram bagi data itu.

SPM 2006
Data dalam rajah menunjukkan derma, dalam RM, yang dikutip oleh 40 orang murid.

49 22 27 34 26 30 24 34 37 40 38 33 3 25
48 39 39 40 34 25 41 45 43 46 47 45 43 40
23 30 45 39 38 35 29 43 31 35 37 28

(a) Berdasarkan data dalam rajah dan menggunakan saiz selang kelas 5, lengkapkan Jadual berikut.
Selang kelas Titik tengah Kekerapan
21 – 25 23 5
26 – 30

(b) Berdasarkan Jadual di (a), hitungkan min anggaran kutipan derma bagi seorang murid.

19
(c) Dengan menggunakan skala 2 cm kepada RM 5 pada paksi mengufuk dan 2 cm kepada 1 orang murid
pada paksi mencancang, lukiskan satu poligon kekerapan bagi data itu.

(d) Berdasarkan polygon kekerapan di (c), nyatakan satu maklumat berkaitan dengan kutipan derma
tersebut.

SPM 2007
Jadual menunjukkan taburan kekerapan jisim, dalam kg, bagi sekumpulan 80 murid.
Jisim(kg) Kekerapan
30 – 34 5
35 – 39 8
40 – 44 11
45 – 49 21
50 – 54 22
55 – 59 10
60 – 64 3

(a) (i) Nyatakan kelas mod.

(ii) Hitung min anggaran jisim bagi kumpulan murid itu.

(b) Berdasarkan jadual di atas, lengkapkan jadual pada ruang jawapan untuk menunjukkan kekerapan
longgokan jisim itu.
Sempadan Atas (kg) Kekerapan Longgokan
29.5 0

20
(c) Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 5 kg pada paksi mengufuk dan 2 cm kepada 10 murid pada
paksi mencancang, lukiskan satu ogif bagi data itu.
(c) 25% daripada murid-murid dalam kumpulan tersebut mempunyai jisim kurang daripada p kg. Murid-
murid ini akan dibekalkan dengan makanan berkhasiat.
Dengan menggunakan ogif yang telah anda lukis di (c), cari nilai bagi p.

SPM 2008

Data di bawah menunjukkan bayaran, dalam RM, oleh 40 pemandu di sebuah pondok tol.
38 34 41 25 19 32 28 42 32 25 32 27 42 23
18 46 21 42 36 30 33 37 43 25 24 18 26 35
47 22 38 33 30 23 37 48 39 34 41 27

(a) Berdasarkan data itu, lengkapkan jadual berikut.

Selang kelas Titik tengah Kekerapan
15-19 17

(b) Berdasarkan jadual di (a), hitung min anggaran bayaran tol bagi seorang pemandu.

(c) Dengan menggunakan skala 2 cm kepada RM 5 pada paksi mengufuk dan 2 cm kepada 1 pemandu
pada paksi mencancang, lukiskan satu poligon kekerapan bagi data tersebut.

(d) Berdasarkan poligon kekerapan di (c), nyatakan bilangan pemandu yang telah membuat bayaran tol
lebih daripada RM 34.

21
SPM 2010
Jadual menunjukkan taburan kekerapan umur bagi 88 orang pekerja di sebuah kilang.
Umur (Tahun) Kekerapan
26-30 3
31-35 9
36-40 27
41-45 31
46-50 11
51-55 5
56-60 2

(a) Hitungkan min anggaran umur bagi seorang pekerja itu.

(b) Berdasarkan jadual di atas, lengkapkan jadual berikut dengan menulis nilai-nilai sempadan atas dan
kekerapan longgokan.
Sempadan Atas Kekerapan Longgokan
25.5 0
30.5

60.5 88

(c) Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 5 tahun pada paksi mengufuk dan 2 cm kepada 10 pekerja
pada paksi mencancang, lukiskan satu ogif bagi data tersebut.

(d) Kilang bercadang untuk menganjurkan satu kem motivasi kepada pekerja-pekerja yang berumur lebih
daripada 47 tahun. Menggunakan ogif di (c), cari bilangan pekerja yang akan menghadiri kem
motivasi tersebut.

SPM 2011
Rajah di bawah menunjukkan bilangan buku yang dibaca oleh sekumpulan 24 orang murid dalam satu
program membaca pada tahun 2009.
35 41 50 26 27 27
22 33 33 40 45 23
22
 24 35 30 38 39 36
44 34 28 29 30 35
(a) Berdasarkan data di rajah atas, lengkapkan jadual berikut.
Selang kelas Kekerapan Titik tengah
22-26 4 24
27-31

(b) Nyatakan kelas mod.

(c) Hitungkan min anggaran bagi bilangan buku yang dibaca oleh seorang murid.

(d) Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 5 buku pada paksi mengufuk dan 2 cm kepada1 murid pada
paksi mencancang, lukiskan satu histogram bagi data tersebut.

(e) Berdasarkan histogram yang dilukis, nyatakan bilangan murid yang membaca kurang daripada 32
buku dalam program tersebut.

SPM 2013
Rajah berikut menunjukkan markah yang diperoleh sekumpulan 30 orang murid dalam suatu
ujian Matematik.

12 21 47 45 46 48 30 45 34 30
46 33 40 42 24 35 58 28 67 31

23
 59 65 37 33 49 57 28 52 60 56

(a) Berdasarkan data pada rajah di atas, lengkapkan jadual berikut.

Markah Kekerapan Titik tengah

0–9 0 4.5
10 – 19

(b) Berdasarkan jadual di atas, hitung min anggaran markah bagi seorang murid.

(c) Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 10 markah pada paksi mengufuk dan 2 cm
kepada 1 orang murid pada paksi mencancang, lukiskan satu poligon kekerapan bagi data
itu.

(d) Markah lulus ujian itu ialah 44. Menggunakan poligon kekerpan di (c), nyatakan bilangan
murid yang lulus dalam ujian itu.

24