PEMBAHASAN
MATEMATIKA
2m + 2
= log x
m − 1 (5 ) − 11.5 + a x
x x 1
2
Supaya ada nilainya,
x1 c
x2
2m + 2 5 .5 = = a
maka >0 a
m−1
2m + 2 = 0 → m = -1 5x1 + x2 = a
5
m−1 = 0 →m = 1 52. log 2 +1
=a
5 2 5 5
5 log 2 + log 5 = a → 5 log 20 = a
MATEMATIKA 1 FOR ALL BANK SOAL FULL PEMBAHASAN SMA 5
5
log a = 5 log 20 → a = 20
25x − 2.5x +1 − 5x + a = 0
(5 ) − 2.5 .5 − 5 + a = 0
x 2 x x
x
(5 ) − 11.5 + a x
x x 1
2
c 7. Jawaban: -2
5x1 .5x2 = =a
a 2x2 + 3x + 4 = 2 2x2 + 3x + 12
5x1 + x2 =a
2. 5 log 2 +1
(2x 2
)
+ 3x + 12 − 8
5 =a
5
= 2 2x2 + 3x + 12
log 22 + 5 log 5 5
log 20
5 = a→ 5 =a
Misalkan: 2x2 + 3x + 12 = p
5 5
log a = log 20 → a = 20
p − 8 = 2 p (kuadratkan)
5. Jawaban: B p2 − 16p + 64 = 4p
Apabila k = x + y → k2 − k − 1 = 0 p2 − 20p + 64 = 0
Apabila k = x − y → k2 + k − 1 = 0 (p − 4 )(p − 16) = 0
Nilai x + y = k, sedangkan k adalah faktor dari
k2 – k – 1 = 0
(2x 2
+ 3x + 12 − 4 )
Sehingga nilai k bisa dicari menggunakan (2x 2
+ 3x + 12 − 16 = 0 )
rumus ABC
1 ± (-1)2 − 4.1.(-1)
(2x 2
)( )
+ 3x + 8 2x2 + 3x − 4 = 0
k1 ,2 =
2.1 2x2 + 3x + 8 = 0 (D < 0)
1± 5 tidak punya akar real
=
2 2x2 + 3x − 4 = 0
1+ 5 Hasil kali akar-akar
Jadi, x + y = k =
2 c -4
1− 5 x1 .x2 = = = -2
dan a 2
2 Jadi, hasil kali semua akar-akarnya adalah -2
6. Jawaban: 4022
Misalkan akar-akar 8. Jawaban: A
Jika f(x) = ax2 + bx + c dan akar-akarnya x1 dan
x2 − 2013x + k = 0
x2 serta p ∈R, maka x1 < p < x2 jika dan hanya
adalah α dan β, maka:
jika D > 0 dan a.f (p) < 0
b Misalkan: f(x) = (k − 5)x2 − 2kx + k − 4 dan akar-
α + β = - = 2013
a akar dari fungsi kuadrat tersebut adalah x1 dan
c x2, maka
αβ = = k
a x1 < 1 < 2 < x2.
Karena α + β menghasilkan bilangan ganjil, x1 < 1 < x 2
maka salah satu akarnya ganjil dan satunya ⇔ (k − 5)f(1) < 0
genap.
Satu-satunya bilangan prima yang genap (k − 5) −
⇔ (k − 5) <0
adalah 2, maka akar yang lain adalah 2k + k − 4
2013 – 2 = 2011. ⇔ (k − 5)(-9) < 0
Sehingga
⇔ (k − 5) > 0
⇔ αβ = k
⇔ k > 5...(i)
⇔ 2(2011) = k ⇔ k = 4022
x1 < 2 < x 2
Jadi, nilai k yang memenuhi adalah 4022.
⇔ (k − 5)f(2) < 0
4(k − 5) −
⇔ (k − 5) <0
4k + k − 4
⇔ (k − 5)(k − 24) < 0...(ii)
D>0
⇔ (−2k)2 − 4(k − 5)(k − 4) > 0
6 1 FOR ALL BANK SOAL FULL PEMBAHASAN SMA 2 MATEMATIKA
⇔ 4k − 4(k2 − 9k + 20) > 0
⇔ 36k − 80 > 0
⇔ 36k > 80
x1 < 2 < x 2
⇔ (k − 5)f(2) < 0
4(k − 5) −
⇔ (k − 5) <0
4k + k − 4
⇔ (k − 5)(k − 24) < 0...(ii)
D>0 10. Jawaban: E
⇔ (−2k)2 − 4(k − 5)(k − 4) > 0 ( )
h(x) − 3 x22 = 3x22 + 3 − 3x22 = 3
(mn)2 5m − 2 10 − 9m
⇔ 2m5 = 2 −
4 8
=
()5 2
3 −2 ()
1
3
+2
29m − 18
()
1 2
3
⇔ 2m5 =
8
25 − 2 Untuk n identik dengan m, sehingga jika
= 9 1 3 + 2 = 19 + 2 = 21
dijumlahkan
9
m2 + n2
1 1
KA = 2 + 1 2 + 1 2 − m 2 − n
m n = +
2 2
1 1 1
= + 2 + 2 +1 1
(mn) m n
2 = 2− (m + n)
2
1 1 1 9
= + 19 + 1 = 2− - =
( 13 )2 2 2 2
= 9 + 19 + 1 = 29 m3 + n3
Jadi, persamaan kuadrat yang 5m − 2 5n − 2
= +
x2
terbentuk adalah x − 21x + 29 = 0 4 4
5
13. Jawaban: E = (m + n) − 1
4
m
2x2 + x − 2 = 0 5 1 13
= - −1 = -
n 4 2 8
b 1
m+n= - = - m4 + n4
a 2
c 10 − 9m 10 − 9n
= +
mn = = -1 8 8
a
20 9
Karena m dan n = − (m + n)
adalaah akar-akar 8 8
20 9 1 49
2x2 + x − 2 = 0 ⇔ 2x2 = 2 − x = − - =
8 8 2 16
maka berlaku:
m5 + n5
8 2 1 FOR ALL BANK 2 2 −mSOAL FULL PEMBAHASAN SMA MATEMATIKA
2m = 2 − m → m = 29m − 18 29n − 18
2 = +
16 16
2m3 = 2m − m2
29 36
3 2 − m = (m + n) −
m4 + n4
10 − 9m 10 − 9n
= +
8 8
20 9
= − (m + n)
8 8
20 9 1 49 15. Jawaban: A
= − - = α
8 8 2 16 x2 − bx + 6 = 0
m +n5 5 β
29m − 18 29n − 18
• α+β = b
= +
16 16 • α.β = 6
29 36 1
= (m + n) − α
16 16
x2 − 4x + c = 0
29 1 36
= - − =-
101 1
16 2 16 32 β
Persamaan kuadrat baru 1 1
x2 – (JA)x +(KA) = 0 + =4
α β
(
JA = m3 − n2 + n3 − m2) ( ) ⇔
α+β
=4
= (m + n ) − (n +m )
3 3 2 2 αβ
b
13 9 49 ⇔ =4
=- − =- 6
8 2 8 ⇔ b = 24
(
KA = m3 − n2 n3 − m2 )( ) 1 1
. =c
− (n + m ) + (mn)
α β
= (mn)
3 5 5 2
1
3 101 101 ⇔ =c
= ( -1) − - + ( -1) =
2
6
32 32
x2 − (bc ) x + bc = 0
Jadi, persamaan kuadrat yang terbentuk
adalah: ⇔ x2 − 4 x + 4 = 0
49 101 ⇔ ( x − 2) ( x − 2) = 0
x2 − − x + =0
8 32 ⇔ x1,2 = 2
2
32x + 196x + 101 = 0 Jadi, mempunyai 2 akar kembar positif.
14. Jawaban: A
αα
xx22 +
+bb11 xx +
+ cc11 =
=00 β
β
((αα −− ββ))22 == 44
2
D 2
D
⇔
⇔ a = =4
4
a
D
D 4
⇔
⇔1= =4
1
⇔D
⇔ D= =44
xx22 + α
α++ββ
+b + cc22 =
b22 xx + =0 0 α − β
α − β
((αα ++ ββ))((αα −− ββ)) == cc2 2
⇔ (( -b
⇔ -b11 )) D (( ))
D = = cc22
⇔ -b1 (( --2
⇔ -b 1 2)) =
= cc2 2
⇔2
⇔ 2b
b11 = = cc22
Jadi,
Jadi, cc22 :: b =2
b11 = 2 :: 1
1
-1 − 17 -1 + 17 2
3
3− ≥0
− xx 2 ≥ 0
2 2
Dengan mengiriskan keduanya ( 3−
3 − xx )( 3+
3 )
+ xx ≥
≥00
2
((2
2)) 4
4− − xx ≥2 ≥0 0
-1 − 17 0 -1 + 17 (22 −− xx )(22 + xx ) ≥≥ 00
((3
3)) xx ≠
≠00
2 2
Dari (1) ,, (2
Dari 1 2) ,, dan
dan (3
3) diperoleh
diperoleh ::
-1 + 17
Jadi,HP = 0 ≤ x ≤
2 -- 3
3≤≤ xx <
<00 atau
atau 0
0<< xx ≤ 3
≤ 3
⇔
(x − 1) (x − 1)(x − 3) < 0
(x + 2) (x − 3)(x + 2)
⇔
(x − 1) (9x + 3) < 0
(x + 2) (x + 2)(x − 3)
=1
= −3
1− = --2
3= 2 n2 − 4n = 16
(n − 2)2 = 16 + 4
2. Jawaban: D
n − 2 = ±2 5
x
log x x − log y + log n=2±2 5
y2
3 log y
x log y = 2 ± 2 5
log
y y = 32±2 5
3
( )
5
x 2 .xx2 c) m = 8 − n = 8 − 2 ± 2 5
log 1
log 5 = 62 5
y 2 .y2
y2
= = 5 log x
log x = 6 2 5
x x
log log
y y x = 56 2 5
5 x
.log (iv ) 5 log x1x2 − 3 log y1 y2
2 y 5
=
log
x
=
2
5
= log 5
6 −2
( )(5 )
5 6 +2 5
log (3 )(3 )
y
−3 2+2 5 2 −2 5
= 12 − 4 = 8
c) m = 8 − n = 8 − 2 ± 2 5 ( )
= 62 5
5
log x = 6 2 5
x = 56 2 5
−3 log (3 )(3 )
2+2 5 2 −2 5
(ii) x > 0
4
( )
= 5 log 512 − 3 log 34 ( )
= 12 − 4 = 8 0
(iii) x x − 4 >0
4. Jawaban: E
x2 ( x − 4 ) > 0 → x > 4
0 ,6
1
3x 0 ,4 − 9 =0
3
4
3x 0 ,4 − 323−0 ,6 = 0 (iv) x x−4 < x x−4
3x 0 ,4 − 31,4 = 0
x x − 4 < x (x − 4 )
31,4
x 0 ,4 = →x=3 x x − 4 < x (x − 4 )
3
Jadi, 3x − x2 = 0 x2 ( x − 4 ) < x2 x2 − 8x + 16 ( )
5. Jawaban: C
2
(
x x − 4 − x + 8x − 16 < 0x 2
)
3
3 log x
2
(x 2
− 9x + 20 > 0 )
((ii)) ff ((xx )) == log x
1 − 2 ( 33 log x ) x ( x − 4 )( x − 5) > 0
( )
2
1 − 2 log x
3 33 + + – +
3 log
3 log x
((iiii)) ff 3 =
=
x 0 4 5
Maka irisan gambar syarat (1), (2), (3) dan (4),
xx 1
3 3
3
1−−22 3 log
log x
x
3 3 + + – +
3 log 3 − 3 log x
= log 3 − log x 0 4 5
=
1
1−−2
3
2 3 log
log 3
3−((3
− 3 log
log xx )) Terlihat bahwa daerah yang memenuhi adalah
3 x > 5.
1
1−− 3 log
log xx
=
=
1
1−−2
21
3
((
− 3 log
1− log xx )) 7. Jawaban: C
1
1− − 3 log
3
log xx
(625)x −2 > (125)x 3 (25)6x
=
= 1 − 2 + 2. 33 log x
1 − 2 + 2. log x
1
1−
3
− 3 log log xx
(5 ) 4 x −2
>
(5 ) (5 )
3 x 3 2 6x
=
= -1 + 2. 33 log x x 6x
-1 + 2. log x 3 2
((iii 3
3 (5 )
2 x −2
> 52 5 3
iii)) ff (( xx )) +
+ ff x
x
3
3 3 x
3 log x 1
= log x + 1−− 3 log
log xx 52x − 4 > 52 .54x
=
1
1− −22 3 log
3
(( +
))
−1 + 2. 33 log x
log xx −1 + 2. log x 3
x +4x
3 3 52x − 4 > 52
3 log x1 3 l og x
= log x − 1−− log x 3
=
1 − 2 3
((
3 log x
− 1 −
1 − 2 log x 1 − 2. log x ))
2. 33 log x 2x − 4 > x + 4x
2
2.. 33 log 11
--1
1++2 log xx 2x − x > 4
=
= 1 − 2. 33 log x = = --1
1 2
1 − 2. log x 7 8
- x>4→x<-
2 7
MATEMATIKA 1 FOR ALL BANK SOAL FULL PEMBAHASAN SMA 21
(5 )
4 x −2
>
(5 ) (5 )
3 x 3 2 6x
x 6x
3 2
(5 )
2 x −2
> 52 5 3
3
x (ii) Syarat basis,
52x − 4 > 52 .54x |1 – x|≠ 1
3
x +4x
→ (-x)(2 – x) ≠ 0
52x − 4 > 52 → x ≠ 0 dan x ≠ 2
3 |1 – x|> 1
2x − 4 > x + 4x
2 → (-x)(2 – x) > 0
11 → x < 0 atau x > 2
2x − x > 4
2 0 <|1 – x|<1
7 8 → 0<1–x<1
- x>4→x<- → -1 <-x < 0 → 0 < x < 1
2 7
8. Jawaban: E 0 1 2
1
(i) Syarat numerus, 3x − 1 > 0 → x > (iii) Syarat harga mutlak,
3 1 − x;1 − x ≥ 0 → x ≤ 1
(ii) Syarat basis, 1-|x|> 0 →|x|< 1 1−x =
x − 1;1 − x 0 → x 1
-1 < x < 1 dan 1-|x|≠ 1 →|x| ≠ 0,
Untuk x ≤ 1
jadi -1 < x < 0 dan 0 < x < 1, sehingga
0 <|x|< 1→ -1 < -|x|< 0 → 0 < 1-|x|< 1
1− x
log ( x + 5) > 2
(iii) (1− x ) log (3x − 1) < 1 1− x
log ( x + 5) > 1− x
log (1 − x )
2
9. Jawaban: B -5 -1 0 1 2 4
(i) Syarat numerus, x + 5 > 0 Artinya nilai x yang memenuhi adalah - 1 < x <
→ x > -5 0 atau 2 < x < 4.
-5
( ( ))
(iii) 2 log 1 − x 2 − 8 > 2 log 1 − x
( 2
)
Artinya himpunan penyelesaiannya x > 3.
12. Jawaban: C
( log (1 − x)) − 8 > log (1 − x)
2 2 2 2
⇔ Ingat!
⇔ ( log (1 − x )) − 2. log (1 − x ) − 8 > 0 a2 + b2 + c2
2 2 2
= (a + b + c ) − 2 (ab + ac + bc )
2
→ misal 2 log (1 − x ) = p
Misal, a = 2log x, b = 2log y, c = 2log z.
p2 − 2p − 8 > 0
log (( xyz
xyz )) ↔
2
⇔ aa +
⇔ +bb++ cc =
= 2 log ↔ xyz
xyz
(p − 4 )(p + 2) > 0
log (( xyz
xyz ))
6 2
p = 4 atau p = -2 =2
= 26 →→ 2 log
=
2
log 2
= 2 log
6
26 →
2
→ 2 loglog (( xyz
xyz )) =
=66
+ – +
-2 4 ⇔ ab
⇔ + ac
ab + ac ++ bc
bc
2 = a(b + cc )) +
= a (b + + bc
bc
p < -2 → 2 log (1 − x ) < -2
→ 2 log (1 − x ) < 2 log 2−2
2 2 −2 =
= ( log
2
2
log xx )(
2
2 log y + 2
2 log z
log y + log z +
+ )
1
→1−x < → x >
3 ( log
2
2
log yy )(
2
2 log z )
= 10
log z = 10
4 4 2
2 log2 2 log2
2x+ 2 2y+ 2
2 log2
2z
⇔
⇔ log x + log y + log z
p > 4 → 2 log (1 − x ) > 4
2
2 2 2
2 2 4
→ 2 log (1 − x ) > 2 log 24
= +b
= aa2 + + cc2
b2 +
→ 1 − x > 16
=
((aa ++ bb ++ cc))22 −−
=
→ x < -15 2 ((ab
2 ab + + ac
ac + bc ))
+ bc
Ketiga syarat diiriskan
2 ((10
10 )) =
2
=
= 6
62 − −2 = 1 16
6==4
4
sehingga diperoleh
daerah penyelesaiaannya
13. Jawaban: C
3 (i) x > 0
< x < 1 atau x < -15
4 7
(ii) 3x + 7 > 0 → x > -
3
(iii) 2log x ≤ log (3x + 7) + 2log 2
-15 3 1
4 log x2 ≤ log (3x + 7) + log 22
log x2 ≤ log (3x + 7) 4
11. Jawaban: A
(i) Syarat basis, x > 1 atau x2 ≤ 12x + 28
0<x<1 x2 − 12x − 28 ≤ 0
(ii) x2 > 0 → x > 0
(iii) xlog 9 < xlog x2
(x − 14 )(x + 2) ≤ 0
9 < x2 → x > 3 + – +
-2 14
-2 ≤ x ≤ 14
Dari i, ii, dan iii diperoleh hasil irisan yaitu 0 <
x ≤ 14
1 −2x
log
((1 − 2x) ) 2 x2 − 2x − 8 ≤ 0
( x − 4 ) ( x + 2) ≤ 0
9
Pembuat nol,
⇔ 1−2x log x2 >
x−4=0→x =4
1 −2x
log
((1 − 2x) ) 2
atau x + 2 = 0 → x = -2
9 sehingga garis bilangannya adalah sebagai
berikut
⇔ x2 >
(1 − 2x )2 + – +
9
2 -2 4
4 x − 4x + 1
x2 − >0 Syarat 1), 2), dan 3) diiriskan
9
⇔ 5x2 + 4x − 1 > 0
⇔ ( 5x − 1)( x + 1) > 0
-2 -1 3 4
Pembuat nol,
Sehingga diperoleh penyelesaian: 3 < x ≤ 4
1
5x − 1 = 0 → x =
5
atau x + 1 = 0 → x = -1
sehingga garis bilangannya adalah sebagai
berikut
+ – +
-1 1
5
Syarat 1), 2), dan 3) diiriskan
-1 0 1 1
5 2
1 1
sehingga diperoleh penyelesaian: <x< .
5 2
tan
tan α
α=
--2
= 2 =
2 3 3 - 3 → α = 120oo
= - 3 → α = 120 (
= cos 90o + (90o − α) )
2
2 o o = cos (180 o
)
− α = - cos α = -x
Jadi, 2 3 3 sin
sin1100o −−2 cos 10
2 cos 10o
Jadi, o o
cos 10
cos sin10
10o sin 10o 4. Jawaban: D
=
4 cos 10
4 cos (o
10o − − 120
120o
o
) misalkan:
misalkan: A
A== 2
2xx −
− 45
o
45o (( ))
=
(( ))
1 o
1 sin20o
2 sin20
2 B
B= x + 15oo
= x + 15
o o
4 110o )) = 4
cos(--110
4 cos( cos 110
4 cos
tan ((3 30 )) tann (( xx − 60 ))
= 110o o o
= 1
1 sin20o
o = 1
1 sin20o
o
tan 3xx −
− 30 o n
tan − 60 o
2 sin20 2 sin20
tan (((2 + (( xx +
45 )) + 15 )))
2 2 o o
4
4 cos (
90oo +
cos 90 + 20
20o
o
) = tan
= − 45
2xx − o
+ 15 o
=
(
4 -- sin
4 sin20
20o
o
= -8
) tan (( A
= tan
= A++B tan (( A
B)) tan A− B))
−B
= o = -8 tan
1
1 sin20o tan A A++ tan
tanB B tan tan A
A− − tan
tanBB
2 sin20
2 = 1 − tan A tanB .. 1 + tan A tanB
=
1 − tan A tanB 1 + tan A tanB
2 2 2 2
2. Jawaban: A tan
tan2 A A−− tan
tan2 B B = aa2 − −bb2
=
= =
− (( tan B))
2 2 2
cos22 xx −
cos sin22 xx
− sin 1
1− A tan
tan A tanB
2 1
1− − aa2b
b2
= aa
=
sin xx cos
sin cos xx
cos44 xx −
cos −2 cos22 xx sin
2 cos sin22 xx + sin44 xx
+ sin 5. Jawaban: D
= aa22
=
(sin cos xx )
sin xx cos
2
2
misalkan: A = x + 15o
os44 xx +
ccos sin44 xx −
+ sin −22 (sin
2
cos xx )2
sin xx cos (
sin 2x + 75o )
= 2
= aa2 (sin
2
cos xx ) cos
sin xx cos
2 4
cos4 xx + + sin
4
sin4 xx (( )
= sin 2 x + 15o + 45o )
= (sin cos xx ) (aa2 + 2) cot
2 2
= sin(2A + 45 )
2 2 2
= sin xx cos +2 cot2 xx + + tan
tan2 xx o
cos22 x sin 2
2 x
= cos2 x +
= + sin 2 x = sin2A cos 45o + cos 2A sin 45o
sin xx cos
sin 2 cos xx 2
1
4
cos xx +
4 sin44 xx
+ sin = (2 sin A cos A ) 2 +
= cos 2
= 2
(sin
sin
n cos xx )
n xx cos
2
( 2
cos A − sin A2 1
2 )
cos xx ) (aa2 + 2) 22
2
(sin
sin xx cos
2 2
2
+2
=
=
(sin cos xx )
sin xx cos
2
2
= aa +
= +22
(
= α 2 1 − a2 +
1
2
)2 1 − a2 − a2 (( ) )
(
= α 2 1 − a2 +
2
2
) 1 − 2a2 ( )
MATEMATIKA 1 FOR ALL BANK SOAL FULL PEMBAHASAN SMA 25
2 4
3 sin 3 x cos 3 x + cos2 x = 2
(sin x + cos x) = 2
2
3
2
3
6. Jawaban: A 2
1 + 3 (sin x cos x ) 3 3 2 = 2
Misalkan: A = 10 + α ( o
) 2
3 3 2 (sin x cos x ) 3 = 1
Jadi,cos 10 + α( o
) 27.2. (sin x cos x ) = 1
2
((
= cos 40o + α − 30o ) ) (sin x cos x )2 =
1
(
= cos A − 30o ) 2
54
1 1
o
= cos A cos 30 + sin A sin 30 o
.sin 2x =
2 54
1 1 2
= 1 − b2 . 3 + b. sin2 2x =
2 2 27
=
1
2
(
3 1 − b2 + b
) cos2 2x = 1 − sin2 2x = 1 −
2 25
=
27 27
9. Jawaban: E
7. Jawaban: A
1 x +1 • α + β + γ = 180o
• cos θ =
2 2x β + γ = 180o − α
1 x +1 α b c
cos2 θ = • = =
2 2x sin α sinβ sin γ
1
2x cos2 θ − x = 1 b sin γ = c sinβ
2
sinβ
21 b = c.
x 2 cos θ − 1 = 1 sin γ
2
b−c
x cos θ = 1 •
b+c
1
x= = sec θ sinβ sinβ
cos θ c. − c c − 1
1 sin γ sin γ
• x2 − 2 = =
sinβ
x c. + c c sinβ + 1
sin γ sin γ
1
= − cos2 θ
2
cos θ sinβ − sin γ
=
= sec2 θ − cos2 θ sinβ + sin γ
= 1 + tan2 θ − cos2 θ 1 1
2 cos (β + γ ) sin (β − γ )
= 2 2
= tan2 θ + sin2 θ 1 1
2 sin (β + γ ) cos (β − γ )
8. Jawaban: D 2 2
3
sin2 x + 3 cos2 x = 3 2
1
2
( o 1
2
)
cos 180 − α sin (β − γ )
=
( sin x + ) = ( 2)
3
( 1
)
3
3 3 1
sin 180 − α cos (β − γ )
2
cos2 x 3 o
2 2
4
sin2 x + 3 sin 3 x cos 3 x +
2
1 1
sin α sin (β − γ )
2 4
= 2 2
3 sin 3 x cos 3 x + cos2 x = 2 1 1
cos α cos (β − γ )
(sin x + cos x) + 3 sin x cos 2 2
2 2
2 2 3 3
x
1 1
= tan α.tan (β − γ )
(sin x + cos x) = 2
2
3
2
3 2
1
2
2 tan (β − γ )
1 + 3 (sin x cos x ) 3 3 2 = 2 = 2
2 1
3 3 2 (sin x cos x ) 3 = 1 cot α
2
27.2. (sin x cos x ) = 1
2
26 1 FOR ALL BANK SOAL FULL PEMBAHASAN SMA MATEMATIKA
1
(sin x cos x )2 =
54
2
1 1
.sin 2x =
10. Jawaban: A 11. Jawaban: B
sin 3x
( ) π
2
⇔ sin2x + 3 cos 2x − 5 = cos − 2x =1
6 3 − 4 sin2 x
sin 3x = 3 − 4 sin2 x
⇔ (sin2x + 3 cos 2x )
2
−5
3 sin x − 4 sin3 x = 3 − 4 sin2 x
π π
= cos cos 2x + sin sin2x 4 sin3 x − 4 sin2 x − 3 sin x + 3 = 0
6 6
( ) dengan menggunakan horner
2
⇔ sin2x + 3 cos 2x −5
4 -4 -3 3
1 1
= 3 cos 2 x + sin2x 1 4 0 -3
2 2
4 0 -3 0
( )
2
⇔ sin2x + 3 cos 2x −5
(sin x − 1)(4 sin2 x − 3) = 0
1
(
= sin2x + 3 cos 2x
2
) (sin x − 1)(2 sin x − 3 )
Misalkan sin2x + 3 cos 2x = p (2sinx + 3 ) = 0
1
p2 − p − 5 = 0 3
2 sin x = 1 atau sin x =
2
2p2 − p − 10 = 0
3
(2p − 5)(p + 2) = 0 atau sin x = −
2
5
p= ( tm) ∨ p = -2 sin x = 1 → sin x = sin
π
2
2
• sin2x + 3 cos 2x = -2 π
x= + k.2π
(
os 2x − 30
2 co o
) = -2 2
π 5π 9π 4025π
( )
cos 2x − 30o = -1 x = , , ,...,
2 2 2 2
cos (2x − 30 ) = cos 180
o o
sin x =
1
3 → sin x = sin
π
2 3
2x − 30o = ±180o + k.360o π
x = + k.2π
• 2x = 210o + k.360o 3
x = 105o + k.180o π 7π 13π 6097π
x= , , ,...,
3 3 3 3
x = 105o ,285o
1 4π
• 2x = −150 + k.360 sin x = - 3 → sin x = sin
2 3
x = -75o + k.180o 4π
x= + k.2π
x = -255o , -75o ,105o ,285o 3
Jadi, banyaknya nilai x yang memenuhi adalah 4 π 10π 16π 6040π
x= , , ,...,
4, yaitu {-255o, -75o, 105o, 285o} 3 3 3 3
π 5π 11π 4025π
x= , , ,...,
2 2 2 2
π
x = 1+5 + 11 ... + 4025
+
2 deret aritmatika
Sehingga bisa kita cari
banyaknya suku
⇔ 4025 = 1 + (n − 1)4
⇔ 4024 = (n − 1)4
⇔ 1006 = n − 1
MATEMATIKA 1 FOR ALL BANK ⇔SOAL FULL PEMBAHASAN SMA
n = 1007 27
Jadi, banyaknya x yang
memenuhi adalah 1007.
x=, , ,..., ⇔ sinx >0
3 3 3 3 2 cos x(1 − cos x)
π 5π 11π 4025π
x= , , ,..., ⇔ sin x(1 − (2 cos2 x − 1) +
2 2 2 2
π 2 cos x − 2 cos2 x) > 0
x = 1+
5 + 11 + ...
+ 4025
2 deret aritmatika ⇔ sin x(-4 cos2 x + 2 cos x + 2) > 0
Sehingga bisa kita cari ⇔ sin x(4 cos2 x − 2 cos x − 2) < 0
banyaknya suku sin x(4 cos x + 2)(cos x − 1) < 0
⇔ 4025 = 1 + (n − 1)4 sin x = 0 → x = 0,180o , 360o
⇔ 4024 = (n − 1)4 1
cos x = - → x = 120o ,240o
⇔ 1006 = n − 1 2
⇔ n = 1007 cos x = 1 → x = 0, 360o
Jadi, banyaknya x yang ++ –– ++ –– ++
12. Jawaban: A
14. Jawaban: B
sin x + sin 2x > sin 3x
Rentang nilai sinus: -1 ≤ sin x ≤ 1,
(sin x – sin 3x) + sin 2x > 0
2 cos 2x sin (-x) + 2 sin x cos x > 0 maka 0 ≤ sin x ≤ 1
-2 sin x (cos 2x – cos x) > 0 Sehingga untuk setiap x ∈R
-2 sin x (2 cos2 x – cos x – 1) > 0 1
-2 sin x (2 cos x + 1)(cos x – 1) > 0 pasti berlaku ≤2
sin x + 1
1
sin x = 0 ∨ cos x = - ∨ cos x = 1
2
15. Jawaban: B
sin x = 0 → x = 0o ,180o aa sin
sin px +b
px + b cos
cos px cos (px
= kk cos
px = px −
−αα)
1
cos x = − → x = 120o , 240o di mana: kk =
di mana: = aa2 +
2
+b
2
b2 ,s
,s ehingga
ehingga
2
15 sin xx −
15 sin −88 cco
oss xx
cos x = 1 → x = 0o , 360o
++ –– ++ –– = 1522 +
= 15 + ((−−88))22 cos(
cos(xx −
−αα))
0o 120o 180o 240o 360o = cos ( xx −
17 cos
= 17 −αα)
Jadi, x yang memenuhi adalah m
m
0o < x < 120o, 180o < x < 240o ff((xx)) =
=
17 cos ( x
17 cos x − α) +
−α + 25
25
13. Jawaban: A range d ari fungsi cos
range dari fungsi cos
⇔ sin x + sin2x > sin 3x 1 s/d
adalah --1 s/d 11
adalah
⇔ sin x + sin2x > sin( x + 2x ) cos ( xx − α) ≤
--11≤
≤ cos −α ≤11
⇔ sin x + sin2x >
--17 ≤ 17
17 ≤ cos ( xx −
17 cos −αα) ≤
≤ 17
17
sin x cos 2xx + cos x sin2x
--17 + 25
17 + ≤ 17
25 ≤ cos ( xx −
17 cos −αα) +
+
⇔ sin x − sin x cos 2x +
25 ≤ 17 + 25
25 ≤ 17 + 25
sin2x − cos x sin2x > 0
⇔ sin x (1 − cos 2x ) +
8
8≤≤ 17 cos ( xx −
17 cos −αα) ≤
≤ 42
42
1
1 1
1 1
1
sin2x (1 − cos x ) > 0 ≤
≤ ≤
≤
42 17 cos ( x − α ) + 25 8
42 17 cos x − α + 25 8
⇔ sin x (1 − cos 2x ) +
m
m≤ m
m m
m
2 sin x cos x (1 − cos x ) > 0 ≤ ≤
≤
42 ( x − α )
42 17 cos x − α + 25 8
17 cos + 25 8
1 − cos 2x + m
m dan
⇔ sin x >0 diperoleh
diperoleh maks
maks ==
2 cos x(1 − cos x) 8
8
dan
1
cos x = - → x = 120o ,240o
2
cos x = 1 → x = 0, 360o
(1) A + B + C + D = 900.000
PEMBAHASAN STATISTIK
(2) A DAN
1
= (B +PELUANG
C + D)
KAJI LATIH MANDIRI 2
2A = B + C + D
1. Jawaban: D 1
Yang lulus adalah nilai sementaranya tidak lebih (3) B = ( A + C + D)
3
kecil dari 6 atau nilai ujian ulangnya 6 3B = A + C + D
• Nilai sementara
1
• Nilai 6 ada1 orang (4) C = ( A + B + D)
• Nilai 7 ada 4 orang 4
• Nilai 8 ada 3 orang 4C = A + B + D
• Nilai ujian ulang Substitusikan (2) ke (1)
Nilai 6 ada 2 orang ⇔ 2A = B + C + D
Sehingga, ⇔ 2A = 900.000 – A
6.1 + 7.4 + 8.3 + 6.2 ⇔ 3A = 900.000
x=
1+ 4 +3+2 ⇔ A = 300.000…(4)
6 + 28 + 24 + 12 70 Substitusikan (3) ke (1)
= = =7 ⇔ 3B = A + C + D
10 10
⇔ 3B = 900.000 – B
2. Jawaban: D ⇔ 4B = 900.000
Misalkan datanya: a, b, c, d, e, f ⇔ B = 225.000
• x=5 Substitusikan (4) ke (1)
a+b+ c + d+ e+ f ⇔ 4C = A + B + D
=5 ⇔ 4C = 900.000 – C
6 ⇔ 5C = 900.000 ⇔C = 180.000
a + b + c + d + e + f = 30 Substitusikan nilai A,B,C ke (1)
c+d ⇔ A + B + C + D = 900.000
• Me =
2 ⇔ 300.000 + 225.000 +
Supaya median sebesar mungkin, maka nilai c 180.000 + D = 900.000
dan d juga harus sebesar mungkin, dan e dan f ⇔ 705.000 + D = 900.000
harus sekecil mungkin, dengan nilai e = 8 dan f ⇔ D = 195.000
=8 Jadi, kontribusi siswa D adalah Rp195.000,00
⇔ a + b + c + d + e + f= 30 4. Jawaban: B
⇔ a + b + c + d + 8 + 8 = 30 Misalkan a,b,c masing-masing menyatakan
⇔ a + b + c + d = 14 banyaknya bola berwarna merah, biru dan
Karena a ≤ b ≤ c ≤ d maka diperoleh a = 0, b = hijau, maka a + b + c = 5, dengan
0, c = 7, a, b, c ≥ 0
d = 7 yang menyebabkan c dan d terkecil. Banyaknya kombinasi warna yang mungkin
Sehingga, = banyaknya solusi bulat tak negatif dari
7 + 7 14 persamaan
Me = = =7
2 2 a + b + c = 5, yaitu kombinasi 2 dari (5 + 3 – 1)
Jadi, median terbesar yang mungkin adalah 7. =7
Jadi, banyaknya kombinasi warna
3. Jawaban: C 7!
Model matematika: C27 =
(1) A + B + C + D = 900.000 (7 − 2)!2!
1 7!
(2) A = (B + C + D) = = 21
2 5!2!
2A = B + C + D
1
(3) B = ( A + C + D)
3
3B = A + C + D
1
(4) C = ( A + B + D)
MATEMATIKA 1 FOR ALL BANK SOAL FULL PEMBAHASAN SMA 29
4
4C = A + B + D
5. Jawaban: C Kesimpulan:
Urutan alphabet A-I-K-M-S Karena Zhit > Zα maka H0 diterima
Urutan paling depan Jadi, berat bersih rata-rata susu bubuk merek
“A” =4!=24 kata X per kaleng yang di pasarkan sama dengan
Urutan paling depan 400 gram.
“I” =4!=24 kata
Urutan paling depan 8. Jawaban: A
“K” =4!=24 kata Masing-masing kelas n(S)=30
Urutan paling depan 11
P (L1 ∩ L2 ) =
“M” =4!=24 kata 36
Urutan paling depan “S” Misalkan:
Huruf berikutnya “A” =3!=6 kata Banyaknya siswa laki-laki kelas pertama
Huruf berikutnya “I” “A” =2!=2 kata x
= x → P (L1 ) =
Huruf berikutnya “I” “K” =2!=2 kata 30
Huruf berikutnya
Banyaknya siswa laki-laki kelas kedua
“I” “M” “A” “K” =1!=1 kata
y
Jadi, kata “SIMAK” berada pada urutan ke – = y → P (L2 ) =
24 + 24 + 24 + 24 + 6 + 2 + 2 + 1 = 107. 30
Sehingga,
6. Jawaban: E x y
P ( A ∪ B=) =P(A)
P(A∪B) P ( A+) + P (B–) −
P(B) P ( A ∩ B)
P(A∩B) P (L1 ∩ L2 ) = .
30 30
11 1 1
= + − P ( A ∩ B) 11 x y
16 8 2 ⇔ = .
36 30 30
11 10
= − P ( A ∩ B) ⇔ 25.11 = xy
6 6
Jadi, kemungkinan x = 25 dan
1
P ( A ∩ B) = - y = 11 atau sebaliknya.
6 Jika
Karena P(A∩B) negatif, maka kejadian A dan n(L1 ) = 25 → n(P1 )
kejadian B tidak dapat ditentukan.
5
= 5 → P (P1 ) =
7. Jawaban: 400 g 30
n = 50, X = 375, σ – 125, μ0 = 400 Jika
Formula Hipotesis n(L2 ) = 11 → n(P2 )
H0 : μ = 400 19
H2 : μ < 400 = 19 → P (P2 ) =
30
Taraf nyata dan nilai z tabel Sehingga,
α = 5% = 0,05 P (P1 ∩ P2 ) = P (P1 ).P (P2 )
Z0,05 = -1,64 (Pengujian sisi kiri)
5 19
Kriteria pengujian = .
daerah 30 30
daerah penerimaan 19
penolakan =
180
-1,64 Peluang terpilih paling sedikit satu diantaranya
H0 diterima jika Zhit ≥ Zα laki-laki sama artinya dengan komplemen dari
H0 ditolak jika Zhit < Zα peluang terpilih keduanya perempuan.
Uji statistik P(paling sedikit satu laki-laki)
X − µ 0 375 − 400 = 1 – P(P1∩P2)
Zhit = = = -1, 41 19
σ 125 =1−
n 50 180
161
=
180
14. Jawaban: A
n( S ) = C93 = 84 cara
Misalkan:
Uang 5 ribuan =A→ n(A) = 2
Uang 10 ribuan = B→ n(B) = 3
Uang 20 ribuan = C→ n(C) = 2
Uang 50 ribuan = D→ n(D) = 2
Kemungkinan mengambil 3 lembar uang dan
jumlahnya 50 ribu atau lebih
Kemungkinan I : 2 lembar D dan 1 lembar yang
lain → C22 .C17 = 7 cara
Kemungkinan II : 1 lembar D dan 2 lembar
yang lain → C12 .C27 = 42 cara
Kemungkinan III : 2 lembar C dan 1 lembar B
→ C22 .C13 = 3 cara
Total = 7 + 42 + 3 = 52
Jadi, Peluang jumlah uang bernilai lima puluh
52
ribu atau lebih adalah .
84
+ (( --1
1)) −
2 2
rr1 = 5
52 +
2
− 17
17 ==33 2
1 =
B
LL2 ≡
2
2
≡ xx +
2
2
+ yy +
2 +8 8 xx −
−222
2yy −
−77=
=00
2
( y + y1 ) + C = 0
P2 (( --4
P 11)) ,,
4 ,,11
2 ⇔ 8x – 4y – 5(x + 8) + 3(y – 4) + 24 = 0
= (( --4
4 ))2 +
2
1122 − − ((7
7)) = ⇔ 8x – 4y – 5x – 40 + 3y – 12 + 24 = 0
rr22 = + 11 12
= 12
⇔ 3x – y – 28 = 0
Jarak P
Jarak P1 = = (( 5
1
1)) ke
5,, --1 ke P = (( --4
P2 =
2
4 ,,11))
11 ⇔ y = 3x – 28 ≡ y = mx + k
Diperoleh m = 3 dan k = -28
d
d =
= ((55 ++ 44 )) ++ ((--11 −− 11
2
2
11))2
2
Jadi, m + k = 2 – 28 = -25
= 922 +
= 9 1222 =
+ 12 225 =
= 225 15
= 15
4. Jawaban: C
Karena d = r1 + r2, maka kedua lingkaran saling
bersinggungan luar P(a,b)
2. Jawaban: D b
x 22 + y22 − ax + 2ay + 1 = 0 2 b
1 0 a
→ P a, -a
2
dengan jari-jari 2 (OP)2 = a2 + b2
1 1
2
2 2
2 (2 + b)2 = a2 + b2
⇔ r = - A + - B − c b2 + 4b + 4 = a2 + b2
2 2
4b = a2 – 4 …(1)
1 22 1 22 (x – a)2 + (y – b)2 = b2
⇔2= a + .4a − 1
4 4 Melalui titik (4, 6):
5 (4 – a)2 + (6 – b)2 = b2
⇔ 4 = a22 − 1 (4 – a)2 + b2 – 12b + 36 = b2
4
5 2 (4 – a)2 + 36 – 12b = 0…(2)
⇔ 5 = a2 Substitusikan (1) ke (2):
4
(4 – a)2 + 36 – 3(4b) = 0
⇔ a22 = 4 a2 – 8a + 16 + 36 – 3(a2 – 4) = 0
⇔ a = ±2 a2 – 8a + 16 + 36 – 3a2 + 12 = 0
Karena a < 0 → a = -2 2a2 + 8a – 64 = 0
a2 + 4a – 32 = 0
Jadi, pusat lingkarannya adalah
(a – 4)(a + 8) = 0
1 a, -a = ( -1,2) a = 4 → a = -8(tm)
2 Untuk a = 4 → b = 3
Jadi, persamaan Lingkaran P(a, b) = (4, 3), r =
b=3
(x – 4)2 + (y – 3)2 = 32
x2 + y2 – 8x – 6y + 16 = 0
⇔ (x − 0) + ( y − 1)
2 2
= m: n 8. Jawaban : E
L ≡ x2 + y2 – 6x – 2y + k = 0
⇔ ((x – 1)2 + y2) : (x2 + (y – 1)2) = m:n
1 1
⇔ m(x2 + (y – 1)2) = n((x – 1)2 + y2) Pusat = - ( -6 ) , - ( -2) = (3,1)
2 2
⇔ m(x2 + y2 – 2y + 1) =
n(x2 – 2x + 1 + y2) 2 2
Jari- jari = r = 3 + 1 − k = 10 − k
⇔ mx2 + my2 – 2my + m = A
nx2 – 2nx + n + ny2
C(8, 1)
⇔ 2(nx – my) = (n – m)(x2 + y2 + 1)
P
(3, 1)
6. Jawaban: A
Lingkaran (x – 3)2 + (y – 4)2 = 25 → P(3, 4), r = 5 B
Memotong sumbu x → y = 0 PB = PA = r
(x – 3)2 + (0 – 4)2 = 25
(x – 3)2 = 9 → (x – 3)2 = (±3)2 PC = (x2 − x1 )2 + ( y2 − y1 )2
x=6∨x=0
= (8 − 3)2 + (1 − 1)2
P (3, 4) = 52 + 02 = 5
5 5
BC = (PC)2 − (PB)2
A (0, 0) 3Q B (6, 0)
= 52 − r 2
Dengan menggunakan aturan phytagoras = 25 − r 2
PQ = ( AP)2 − ( AQ )2 L APBC = 12
1
= 52 − 32 = 4 LPBC = L APC = .12 = 6
2
4 3 1
cos ∠APQ = ,sin ∠APQ = LPBC = .BP.BC
5 5 2
cos ∠APB = cos 2∠APQ 1
6 = .r. 25 − r2
= cos2 ∠APQ − sin2 ∠APQ 2
2
4 3
2 12
= − = 25 − r2
5 5 r
144
16 9 7 = 25 − r2
= − = r2
25 25 25
r 4 − 25r2 + 144 = 0
7. Jawaban: A (r 2
)( )
− 9 r2 − 16 = 0
x2 + y2 + 4x + 3 = 0
r = ±3 ataau r = ±4
(x + 2)2 + y2 = -3 + 4
(x + 2)2 + y2 = 1
Lingkaran pusatnya di (-2, 0), r = 1 9. Jawaban: E
x − 2y = 10 Titik (0, 0) berada di luar lingkaran.
1 1 Persamaan garis polar:
y = x −5→m= (x – 3)(0 – 3) + (y – 4)(0 – 4) = 5
2 2
(x – 3)(-3) + (y – 4)(-4) = 5
Persamaan garis yang sejajar dengan x – 2y =
-3x + 9 – 4y + 16 = 5
10 dan melalui (-2, 0) adalah:
3x + 4y – 20 = 0
(x − 3) + 5 − x − 4 = 5
2
-ax + a2 − ay + a = a2 + a
4
2
3 -ax = a y
(x − 3)2 + 1 −
x = 5
4 ax a
y=- .
9 3 a a
x 2 − 6x + 9 + x 2 − x + 1 = 5
16 2 y = -x a
25x 2 − 120x + 80 = 0
5x 2 − 24x + 16 = 0 11. Jawaban: C
(5x − 4 )(x − 4 ) = 0 LB − Lk = 4Lk
4 πR2 − πr2 = 4 πr2
x= ∨x = 4 2
5 5
π = 5πr2
Untuk x = 4 → y = 2 π
4 22 25
Untuk x = → y = = 5r2
5 5 π
Persamaan garis singgung lingkaran di titik (4, 5
2) r2 =
π
(x – 3)(4 – 3) + (y – 4)(2 – 4) = 5
x – 3 – 2y + 8 – 5 = 0 5
r=
x – 2y = 0 π
Persamaan garis singgung lingkaran di titik Jadi,keliling = 2πr
4 22 5 5
, = 2π = 2 π2 = 2 5π
5 5 π π
4
⇔ ( x − 3) − 3 +
5 12. Jawaban: D
22 L1 ≡ x 2 + y2 − 2x − 2y + 1 = 0
( y − 4 ) − 4 = 5
Pusat (1,1) ,
5
11 2 r = 12 + 12 − 1 = 1
⇔ ( x − 3) - + ( y − 4 ) = 5
5 5
L2 ≡ x 2 + y2 − 2x − 2y − 7 = 0
⇔ -11x + 33 + 2y – 8 = 25 Pusat (1,1) ,
⇔ -11x + 2y = 0
⇔ 11x – 2y = 0 r = 11 + 12 + 7 = 3
10. Jawaban: B
Pusat lingkaran a, a ( ) D
(2, 1) C
(x − a)2 + ( y − )
2
a = r2 (1, 1) P
2x
melewati O(0, 0) 3
2x –1
(0 − a)2 + (0 − )
2 0
a = r2
a2 + a = r2 A Q x B
(x − a)2 + ( y − )
2
a = a2 + a
2
y − β = m( x − α ) ± a2m2 + b2
2
(
= 4 1 ± 11
5
) y − 1 = ( -1)( x − 2) ± 100.1 + 25
y − 1 = -x + 2 ± 5 5
4
(
= 4. . 12 ± 2 11
25
) y = -x + 3 ± 5 5
16
(
= .2. 6 ± 11 =
25
32
25
)
6 ± 11 ( ) Jadi, persamaan garis singgungnya adalah
y = -x + 3 + 5 atau
Jadi, L ABCD =
32
25
(
6 + 11 ) y = -x + 3 −
15. Jawaban: B 5
P ( x ) = ( x − a)( x − a)
(hasil bagi) + (mx + n)
PEMBAHASAN Untuk x
SUKU BANYAK
= a → P (a) = am + n → n
KAJI LATIH MANDIRI
= P (a) − am…(i)
1. Jawaban: E Turunan dari P ( x )
p ( x )hp
p(((xxx)))h h(( xx )) → P ′ ( x ) = 2 ( x − a)
p ( x ) p ( x)
= = −(1x)(−
p p (1x )(+p (gx()x+))g ( x )) (hasilbagi) + (x − a)2
g (=x ) gg (( xx)) − 1 (p ( x ) + g ( x ))
= 10,
Jika xJika (hasil bagi)' + m
Jika xx = =maka
10,
10, maka
maka
p (10)p ( ) Untuk x = a → P ′ (a) = m…(ii)
h ( 10
10
( ) ( )
p 10 h 10 ) h ( 10 )
p (10 )p (10) Untuk x = a → P’ (a) = m …(ii)
p−(10 1)(−
= =
g (=10 )gg ((10
p (1
− (()p
110 g ()10
p+((10
10 ) ++ )gg)((10
10 )))) Dari persamaan (i) dan (ii), maka sisa
10)) pembagian P(x) oleh (x – a)2 adalah
16 16 16 m −1m ) mx + n = xP’ (a) + P(a) – aP’ (a)
= (−
m
m. - m
15m.. --= n= −m1 1+ n((m
m+ +n n)) = P’ (a)(x – a) + P(a).
15 15 n n
16 16
mn -mn -=16(m )(m
− n(m
= ) + n)
− n+)n(m
= (m − n)(m + n)
4. Jawaban: C
mn 15 - 15
15 • f(x) dibagi (x – 1) sisa -2
-16mn =mn 15m= 2
15n
−m 2 2
2 − 15n2 → f(1) = -2
16
--16 mn 15
= 15 m − 15n2 • f(x) dibagi (x + 1) sisa -4
15m215
15+m
m1622mn
+ 16
+ −mn
16 15n−
mn
2
= 0n
− 15
15
2
n2 ==00 → f(-1) = -4
( ((33m
3m + 5n ) (
+ 5m
5n )
− ( 3
5mn)−=
m + 5n)( 5m − 3n) = 030
n ) = 0 • f(x) dibagi (x + 3) sisa 10 → f(-3) = 10
3m + 5n = 0 atau 5m – 3n = 0. Sehingga f(x) = (x + 3)(hasil bagi) + 10 → (karena
diperoleh m = n = 0. f(x) berbentuk kuadrat dan pembagi
Jadi nilai maksimum: |m + n| = 0. berpangkat satu maka hasil baginya
pangkat satu)
2. Jawaban: D f(x) = (x + 3)(mx + n) + 10
• p(x) dibagi (x + 1) sisa 13 → p(-1) = 13 Untuk x = 1
• p(x) dibagi (x – 1) sisa 7 → f(1) = (4)(m + n) + 10
→ p(1) = 7 → m + n = -3...(i)
• Jumlah koefisien suku p(x) pangkat Untuk x = -1
genap, yaitu: → f(-1) = (2)(-m + n) + 10
p(-1) = 13 – m + n = -7...(ii)
p(1) = 7 + • Berdasarkan persamaan (i) dan (ii)
2 pangkat genap = 20 diperoleh m = 2 dan
Pangkat genap = 10 n = -5.
Jadi, f(x) = (x + 3)(2x – 5) + 10
3. Jawaban: A = 2x2 + x – 5.
P ( x ) dibagi ( x − a)
2
Titik kritisnya
P ( x ) = ( x − a) (hasil bagi) + sisa
2 b 1 1
x=- =- =-
2a 2.2 4
P ( x ) = ( x − a)( x − a)
Nilai titik kritisnya
(hasil bagi) + (mx + n) 1
Untuk x y = fx = -
4
= a → P (a) = am + n → n 2
1 1
= P (a) − am…(i) = 2 - + - − 5
4 4
Turunan dari P ( x )
41 1
→ P ′ ( x ) = 2 ( x − a) = - = -5 .
8 8
(hasilbagi) + (x − a)2
(hasil bagi)' + m
Untuk x = a → P ′ a = m… ii
MATEMATIKA () () 1 FOR ALL BANK SOAL FULL PEMBAHASAN SMA 37
27a + 9b + 3c + d = 36
• f ( -1) = -f (1)
-a + b − c + d = -a − b − c − d
2b + 2d = 0
b + d = 0…(iii)
5. Jawaban: D • f (3) = -f ( -3)
• f(x) habis dibagi oleh
(x – 1) → f(1) = 0 ⇔ 27a + 9b + 3c + d
• Berdasarkan algoritma pembagian jika a( -3)3 + b ( -3)2 +
f(x) dibagi = -
(x – 1)(x + 1), maka berlaku c ( -3) + d
f(x) = (x – 1)(x + 1).H(x) + (ax + b) ⇔ 27a + 9b + 3c + d
i. Untuk x = 1 = 27a − 9b + 3c − d
f(1) = a + b
⇔ 18b + 2d = 0
→a+b=0
ii. Untuk x = -1 ⇔ 9b + d = 0…(iv )
f(-1) = -a + b Berdasarkan persamaan (iii) dan (iv) diperoleh
Dari persamaan i dan ii diperoleh b=d=0.
1 1 Dengan demikian persamaan (i) dan (ii)
a = - f ( -1) dan b = f ( -1)
2 2 masing-masing menjadi
Jadi, sisanya adalah: -a – c = 2 dan 27a + 3c = 36
1 1 9a + c = 12, sehingga diperoleh
S ( x ) = - f ( -1) x + f ( -1)
2 2 7 15
a = dan c = -
f ( -1) 4 4
= (1 − x ) f ( x ) = ax 3 + bx2 + cx + d
2
7 15
= x3 − x
6. Jawaban: C 4 4
• f(x) dibagi x sisa –(a + 6) 7 3 15
f (4 ) = (4 ) − (4 )
→ f(0) = -(a + 6) 4 4
→ -(a + b + 1) = -(a + 6) = 112 − 15 = 97
→b=5
• f(x) memotong sumbu x di dua titik 8. Jawaban: E
berbeda, artinya D > 0 • p(x) polinomial derajat 3.
(b + 1)2 − 4 (a) • p(4) = 6 → p(x) = (x – 4)(ax2 + bx + c) + 6
→ (hasil baginya ax2 + bx + c)
(- (a + b + 1)) > 0 Untuk x = 1
36 + 4a2 + 24a > 0 → p(1) = -3(a + b + c) + 6
→ 2 = -3a – 3b – 3c + 6
a2 + 6a + 9 > 0
→ 3a + 3b + 3c = 4 ...(i)
(a + 3)2 > 0 dengan a ≠ -3 Untuk x = 2
→ p(2) = -2(4a + 2b + c) + 6
7. Jawaban: C → 3 = -8a – 4b – 2c + 6
• f ( -1) = 2 → 8a + 4b + 2c = 3 ...(ii)
Untuk x = 3
-a + b − c + d = 2 → p(3) = -1(9a + 3b + c) + 6
• f (3) = 36 → 4 = -9a – 3b – c + 6
27a + 9b + 3c + d = 36 → 9a + 3b + c = 2 ...(iii)
• Eliminasi persamaan (i) dan (ii) diperoleh:
• f ( -1) = -f (1)
18a + 6b = 1 ...(iv)
-a + b − c + d = -a − b − c − d • Eliminasi persamaan (i) dan (iii)
2b + 2d = 0 diperoleh:
b + d = 0…(iii) 24a + 6b = 2 ...(v)
• f (3) = -f ( -3)
⇔ 27a + 9b + 3c + d
a( -3)3 + b ( -3)2 +
= -
c ( -3) + d
38 ⇔127a + 9b
FOR ALL c + d SOAL FULL PEMBAHASAN SMA
+ 3BANK MATEMATIKA
= 27a − 9b + 3c − d
⇔ 18b + 2d = 0
⇔ 9b + d = 0…(iv )
• Eliminasi persamaan (iv) dan (v) 9. Jawaban: A
1 1 Q(x) dibagi x + 2 sisa 3
diperoleh: a = dan b = - . Nilai a
6 3 P(x) dibagi x2 – x – 2
dan b disubstitusikan ke persamaan (iii) = (x – 2)(x + 1) mempunyai hasil bagi Q(x) dan
3 sisa x + 2, maka
sehingga diperoleh c = . P(x) = (x – 2)(x + 1)Q(x) + (x + 2)
2
P(x) = (x – 2)(x + 1){(x + 2).
Jadi, H(x) + (3)} + (x + 2)
( )
p ( x ) = ( x − 4 ) ax22 + bx + c + 6 Untuk x = -1
→ P(-1) = (-1) + 2 = 1
= ( x − 4 ) 1 x22 − 1 x + 3 + 6 Untuk x = -2 → P(-2) = (-2 – 2)
6 3 2 (-2 + 1){0 + 3} + (-2 + 2) = 12
p ( x + 2) P(x) dibagi x2 + 3x + 2 = (x + 2)
2
1 ( x + 2)2 (x + 1) sisa (ax + b)
= (( x + 2 ) − 4 ) +6 P(x) = (x + 2)(x + 1)Q(x) + (ax + b)
6 −2 ( x + 2) + 9 P(-1) = -a + b → -a + b = 1 …(i)
p ( x + 2) P(-2) = -2a + b → -2a + b = 12 …(ii)
Dari persamaa (i) dan (ii) diperoleh a = -11 dan
1 ( x + 2)2
2
= ( x − 2) +6 b = -10.
6 −2 ( x + 2) + 9 Jadi, sisanya adalah -11x – 10
Cek pilihan ganda, 10. Jawaban: D
i. Untuk x = 2
→ p(2 + 2) = 6 • ( f (x ))2 dibagi x2 + 3x
→ p (4) = 6 sisa x + 9 → ( f ( x ))
2
1 (1 + 2) − 2
2
(1 − 2) +6
(hasilbagi) + (x + 9)
6 (1 + 2) + 9
Untuk x = 0 → ( f ( 0 )) = 9
2
ii. Untuk
7
→ p (3) = - + 6 =
11
→ bukan faktor p(x → f ( 0) = ±3
3 3
Untuk x = −3 → ( f ( -3))
2
+ 2)
karena sisanya tidak nol. = -3 + 9 → f ( -3) = ± 6
iii. Untuk x = 0 → • xf ( x ) dibagi x + 2 sisa -1
p (2 ) = → xff ( x )
1 ( 0 + 2) −
2
= ( x + 2) (hasilbagi) + ( -1)
( 0 + 2) +6=9
6 2 ( 0 + 2) + 9 Untuk x = −2 → -2f ( -2)
Bukan faktor p(x + 2) karena sisanya tidak 1
= -1 → f ( -2 ) =
nol 2
iv. Untuk x = -1 → p(-1 + 2) =
( )
• f ( x − 2) dibagi x2 − 2x sisa ...?
1 ( -1 + 2 )
2 f ( x − 2)
(-1 + 2) +6=
6 −2 ( -1 + 2) + 9
( )
= x2 − 2x (hasilbagi) + sisa
Bukan faktor p(x + 2) f ( x − 2)
v. Untuk x = -2 → p(-2 + 2)
= x ( x − 2) (hasilbagi) + (mx + n)
1 ( -2 + 2) −
2
(-2 − 2) +6 = 0 Untuk x = 0
6 2 ( -2 + 2) + 9
1
f ( -2) = n =
→ merupakan faktor p(x + 2). 2
Untuk x = 2
MATEMATIKA 1 FOR ALL BANK SOAL
f 0 =FULL
( )2m +PEMBAHASAN
n SMA 39
1
2m + = ±3
2
1
( )
f ( x − 2)
( )
= x2 − 2x (hasilbagi) + sisa
f ( x − 2)
= x ( x − 2) (hasilbagi) + (mx + n)
Untuk x = 0 • f(x) dibagi x sisa a
1 → f(0) = 1 = a
f ( -2) = n = • f(x) dibagi x + 2 sisa b
2
→ f(-2) = -1 = b
Untuk x = 2
• f(x) dibagi x – 1 sisa c
f ( 0 ) = 2m + n → f(1) = c
1 • f(x) dibagi x + 3 sisa d
2m + = ±3
2 → f(-3) = d
1 Jadi, a + b + c + d
2m = - ± 3
2 = 1 + (-1) + f(1) + f(-3)
1 3 = 1 + (-1) + 1 = 1.
m=- ±
4 2
12. Jawaban: E
1 3 5
Maka m1 = - + = dan • P(x + 1) dibagi (x – 1) sisa 2
4 2 4 P(1 + 1) = 2 → P(2) = 2
1 3 7 • P(x – 1) dibagi (x – 1) sisa 2
m2 = - − = -
4 2 4 P(1 – 1) = 2 → P(0) = 2
• Sehingga sisanya • P(x) dibagi (x2 – 2x)
5 1 7 1 = x(x – 2) sisa (ax + b)
adalah x + dan - x + .
4 2 4 2 P(0) = b → b = 2
P(2) = 2a + b
11. Jawaban: D → 2a + 2 = 2 → a = 0
• (x + 2)f(x) – f(x – 2) dibagi Jadi, sisanya 2.
(x2 + x) sisa (x + 3)
(x + 2)f(x) – f(x – 2) 13. Jawaban: C
= (x2 + x)(hasil bagi) p ( x ) = x 3 + ax2 + bx + c
+ (x + 3) p(y) = y
(x + 2)f(x) – f(x – 2)
= (x)(x + 1)(hasil bagi) y = y 3 + ay2 + by + c
+ (x + 3) y 3 + ay2 + (b − 1) y + c = 0
Untuk x = 0 *Ingat!(a − b)3 =
→ 2f(0) – f(-2) = 3 ...(i) 3 3
2 2
Untuk x = -1 a − b − 3a b + 3ab
→ (1)f(-1) – f(-3) = 2 ...(ii)
→ ( y − p) =
3
• xf(x – 2) – (x – 2)f(x) dibagi
(x2 – x) sisa (x + 2) y 3 − 3py2 + 3p2 y − p3
• xf(x – 2) – (x – 2)f(x) Maka diperoleh identiknya,
= (x2 – x)(hasil bagi) + (x + 2) yaitu :
• xf(x – 2) – (x – 2)f(x) =
(x)(x –1)(hasil bagi) + (x + 2) a
-3p = a → p = -
Untuk x = 0 → 2f(0) = 2 3
→ f(0) = 1 ...(iii) 3p2 = b − 1 , dan
Untuk x = 1 → (1)f(-1) + (1)f(1) = 3 ...(iv) 8
• Persamaan (iii) disubstitusikan ke -p3 = c → c =
27
persamaan (i)
2f(0) – f(-2) = 3 ( ( ))
Jadi, 9c = 9 -p p2
→ 2.1 – f(-2) = 3 a b − 1
→ f(-2) = -1 = 9 = ab − a
3 3
• Berdasarkan persamaan (ii) dan (iv)
diperoleh:
f(-3) + f(1) = 1.
= 16a2 − 16a2 = 0
f
−1
(k (x )) = 3x + 1
−1 8. Jawaban: C
• f(x) = 23x-1
x + 1 y = 23x −1
f −1 = 3x + 1
x − 2
3x − 1 = 2 lo gy
• f ( - 3) = p
1 + 2 log y
4 x =
maka 3x + 1 = -3 → x = - . 3
3
1 + 2 log x
Jadi, p=
x +1 → f −1 ( x ) =
x −2 3
4
- +1 -
1 (f −1
)
g ( x ) = f −1 ( g ( x ))
1
= 3
4
- −2 -
= 3 =
10 10 (
= f −1 4 ( x + 2)
3
)
3 3
1 + log 4 ( x + 2)
2 3
=
5. Jawaban: E 3
1 + 2 log 4 + 2 log ( x + 2)
3
• f(x) = 3x-2
y=3 x-2 =
3
x – 2 = 3log y
x = 2 + 3log y 1 + 2 + 3 log ( x + 2)
2
=
f-1 (x) = 2 + 3log x 3
• a = f-1 (h(x) – 3x2) = 1 + log ( x + 2)
2
g ( x + 5) = (( x + 2) + 1)
10
(x + 1)10
( )
f g (h( x )) =
(x + 1)10 + 1
f ( g ( x + 3)) =
(x + 1)10
(x + 1)10 + 1
12. Jawaban: A
g ( x + 3) (x + 1)10
= • ( f g )( x ) = f ( g ( x ))
g ( x + 3) + 1 ( x + 1)10 + 1
= f ( x − 1)
g ( x + 3) = ( x + 1)
10
=
(x − 1)2 − (x − 1) + 1
g ( x + 5) = (( x + 2) + 1)
10
x −1
2
= ( x + 3)
10 x − 3x + 3
=
x −1
10. Jawaban: B
• f ( x ) = 3x2 + 1, x < 0
• ( f g )( x ) < 1
x2 − 3x + 3
y = 3x2 + 1 <1
x −1
y −1
x2 = x2 − 3x + 3 x − 1
3 − <0
x −1 x −1
y −1 x2 − 4x + 4
x=± , <0
3 x −1
maka yang memenuhi
(x − 2)2 < 0
adallah:
x −1
y −1
x= = f −1 ( x ) (x – 2)2 selalu positif untuk semua x bilangan
3 riil, sehingga x – 1 < 0
• Jika f −1 ( x ) = g ( x ) , maka : – +
1
1 1 3
= =
g (x ) y −1 y −1 13. Jawaban: C
3 • f ( x − 1) = x − 1
1 2−x
• Karena fungsi dalam bentuk akar
f (x ) = (
g (x ) x + 1) − 1
= x
3 2 − ( x + 1) 1 − x
maka ≥ 0. Oleh karena pembilang
y −1 −1 x
sudah positif, maka penyebut juga harus • f −1 ( x ) → y =
1−x
positif, yaitu: y – 1 > 0 → y > 1 y − xy = x
11. Jawaban: D
(g h)(x ) = x − 2 (1 + y ) x = y
• ( g h)( x ) = x − 2 y
g (h( x )) = x − 2 x=
(1 + y )
g (h( x )) = x − 2
5h( x ) x
5h( x ) = x − 2 −1
f −1 ( x ) =
h( x ) + 1 = x − 2
h( x ) + 1 1+ x
5h( x ) = ( x − 2)(h( x ) + 1) x +1
5h( x ) = ( x − 2)(h( x ) + 1) • f −−11 ( x + 1) =
1 + ( x + 1)
5hh( x ) = xh( x ) − 2h( x ) + x − 2
5hh( x ) = xh( x ) − 2h( x ) + x − 2 x +1
((77 −− xx ))hh((xx )) == xx −− 22 =
x+2
x −2
h( x ) = x − 2
h ( x ) = 7 −x
7−x 14. Jawaban: C
• (h f )( x ) = h( f ( x )) bx − a
• f (x ) =
= h(2x − 1) x +b
(2x − 1) − 2 = 2x − 3 b−a
= • f (1) = 1 → =1
7 − (2x − 1) -2x + 8 1+b
b − a = 1 + b → a = -1
b−a
• f (1) = 2 → =2
44 1 FOR ALL BANK SOAL FULL PEMBAHASAN SMA 1+b MATEMATIKA
b − a = 2 + 2b → b + 1 = 2 + 2b
maka b = -1
-x + 1
• Jadi, f ( x ) = . Sehingga
bx − a
• f (x ) =
x +b
b−a
• f (1) = 1 → =1
1+b
b − a = 1 + b → a = -1
b−a 15. Jawaban: C
• f (1) = 2 → =2 • f (a + 2b − c )
1+b
b − a = 2 + 2b → b + 1 = 2 + 2b 3a32b
= 3a+2b − c =
maka b = -1 3c
-x + 1 • Jika f(x) = 3x, maka 3a = f(a)
• Jadi, f ( x ) = . Sehingga
x −1 • Jika f(x) = 3x, maka 32b
-2 + 1 -1 = f(2b) atau 32b
f (2) = = = -1 = (3b)2 = (f(b))2
2 −1 1
• Jika f(x) = 3x, maka 3c = f(c)
f (a + 2b − c )
f (a)( f (b))
2
• Jadi, =
f (c )
lim ( f ( x )) − 2.lim f ( x ).
2
x →a x →a
2
1 1
lim + lim =9
PEMBAHASAN x →a g ( x ) x →a g ( x )
LIMIT −
1 +2 lim = 25
(i) lim f ( x ) + =4 x →a g ( x )
x →a g ( x ) 2
1
lim ( f ( x )) + lim
2
Kedua ruas dikuadratkan
x →a
x →a g ( x )
2
1
xlim f (x ) + =4
2 25
→a g ( x ) =
2
2 2
1 2 1
xlim f ( x ) + lim = 16 lim ( f ( x )) +
→a x →a g ( x ) x →a g ( x )
lim ( f ( x )) + 2.lim f ( x )
2
25
x →a x →a =
2
2
1 1
.lim + lim = 16
x →a g ( x ) x →a g ( x ) 2. Jawaban: B
5 + cos x − 2
1 lim 5 + cos x2 − 2
(ii) lim f ( x ) − = -3 xlim
→π (( ππ −− xx ))2
x →a g ( x ) x→π
f (x ) − = ( -3)
2
xlim misal
→ a g ( )
x misal xx − −ππ= =p p
lim f ( x )
2 5
5+ cos (( π
+ cos π++p p)) −
−2 2
= plim
= lim
x →a →0
p→ 0 ( -p
(-p) )2
2
1 = 9
− lim
x →a g ( x )
5
5− cos ((p
− cos p)) −−22
= plim
= lim
→0 p 2
2
p→ 0 p
lim ( f ( x )) − 2.lim f ( x ).
2
x →a x →a
= lim 5 − cos ((p
5 − c os p)) −− 4 4
2 = plim p 2
1 1 →0
p→ 0 p 2
lim + lim =9
x →a g ( x ) x →a g ( x ) 5 − cos (p) − 4
1
= lim 12 5 − cos (p) − 4
= plim
→ 0 p2 2 5 − cos ( 0 )
(iii) lim ( f ( x )) + 2.lim f ( x ).
2
p→ 0 p 2 5 − cos ( 0)
x →a x →a
1 − cos (p)
lim 1 − cos (2p)
2
1 1 =
= plim
lim + lim = 16 p→ 0 2 2 4 4p
→0
x →a g ( x ) x →a g ( x ) p2
2
21 1
1 p
2
lim ( f ( x )) − 2.lim f ( x ).
2
2 sin 2 1p 2
2 2 p
x →a x →a
2 sin 2 p 2
2 = plim
= lim
→0 4 p 2
2
2 = = plim
lim
→ 0 4p2
1 1 p→ 0 4p p → 0 4p2
lim + lim =9 1
x →a g ( x ) x →a g ( x ) 1 p22
−
2 p 1
1
= plim
= lim 2 = =
2 lim ( f ( x ))
2
→ 0 4p2 8
p→ 0 4p2 8
x →a
2
1
+2 lim = 25
x →a g ( x )
2
1
lim ( f ( x )) + lim
2
x →a
x →a g ( x )
46 1 FOR ALL BANK SOAL FULL PEMBAHASAN SMA MATEMATIKA
25
=
2
2
2 1
3. Jawaban: E 6. Jawaban: E
lim
x→∞
( 3
x 3 − 2x2 − x − 1 ) lim
1
x→∞ x
{
x2 + 4x − 3x2 + x }
= lim
x→∞
( 3
x 3 − 2x2 − ( x + 1) ) = lim
x2 + 4 x
−
3x2 + x
x→∞ x2 x2
= lim x 3 − 2x2 − 3 ( x + 1)
3 3
x→∞ 4 1
= lim 1 + − 3+
3 x 3 − 2x2 − x→∞ x x
= lim = 1+ 0 − 3+ 0 = 1− 3
x + 1 + 3x ( x + 1)
x→∞ 3 3
7. Jawaban: B
3 x 3 − 2x2 −
(i) lim ( f ( x ) − 3g ( x )) = 2
= lim x →a
x→∞ 3 3 2
x + 3x + 3x + 1) lim f ( x ) − 3 lim g ( x ) = 2
x →a x →a
-2 − 3
5
= 3 =- (ii) lim (3ff ( x ) + g ( x )) = 1
3 1 3 x →a
3 lim f ( x ) + lim g ( x ) = 1
x →a x →a
4. Jawaban: C
• Dengan cara eliminassi
xx22 44− − xx
lim
lim lim f ( x ) − 3 lim g ( x ) = 2 → ×3
x → 0 cos x − cos 3x
x → 0 cos x − cos 3x x →a x →a
xx22 4 4−− xx 3 lim f ( x ) − 9 lim g ( x ) = 6
= lim
= lim x →a x →a
x → 0 − (cos 3x − cos x )
x → 0 − (cos 3x − cos x )
3 lim f ( x ) + lim g ( x ) = 1 → ×1
xx22 4
4− − xx
x →a x →a
= xlim
= lim
→ 0 − ( -2)(sin2x sin x )
x → 0 − ( -2)(sin2x sin x )
→ 3 lim f ( x ) + lim g ( x ) = 1
xx22 4 − xx
4− x →a x →a +
= xlim
= lim
→ 0 2 (sin2x sin x ) -10 lim g ( x ) = 5 → lim g ( x )
x → 0 2 (sin2x sin x )
x →a x →a
x 4x22
4−− xx 1 1
= xlim
= lim
→ 0 2 (2x.x )
= - dan lim f ( x ) =
x → 0 2 (2x.x ) 2 x →a 2
4 • lim f ( x ) g ( x )
4−− xx = 4
4−−0
0 11
= xlim
= = 4 =
x →a
lim 4 =2
→0
x→0 4 4 2 = lim g ( x ) lim f ( x )
x →a x →a
5. Jawaban: C 1 1 1
= - = -
2 2 4
5+2 x − 5−2 x
lim
x→0 x
8. Jawaban: C
= lim
(
1 5+2 x − 5−2 x ) ( ) lim
tan a − tanb
x→0 x (
2. 5 + 2 0 ) a→b a
1 + 1 − tan a tanb −
b
a
b
4 x 1 tan a − tanb
= lim . = lim
x→0 2 5 x a −b → 0 a a
1 + 1 − tan a tanb −
4 b b
=
2 5 tan a − tanb
= lim
2 a −b → 0 a a
= 1 − + 1 − tan a tanb
5 b b
2 tana − tanb
= 5 = lim
5 a −b → 0 a
1 − (1 + tan a tanb )
b
tan(a − b)
MATEMATIKA lim FULL PEMBAHASAN SMA
1 FOR ALL BANK =SOAL 47
a −b → 0 1
- (a − b )
b
-b tan(a − b)
= lim = -b
a −b → 0 (a − b )
= lim
a a 1+ t ( t+1 +1 )
a −b → 0
1 + 1 − tan a tanb − = lim ( t +1 −1 .)
b b t→ 0 t ( t + 1 + 1)
tan a − tanb
= lim
a −b → 0 a a = lim
1+ t
.
( t)
1 − + 1 − tan a tanb
b b
t→ 0 t ( t+1 +1 )
tana − tanb 1+ t
= lim = lim
a −b → 0 a
1 − (1 + tan a tanb ) t+1 +1
t→ 0
b
1+ 0 1
tan(a − b) = =
= lim 0+1 +1 2
a −b → 0 1
- (a − b )
b
12. Jawaban: A
-b tan(a − b) ax sin x + b 0
= lim = -b (i) lim =
a −b → 0 (a − b ) x → 0 cos x − 1 0
a( 0 ) sin( 0 ) + b 0
9. Jawaban: E =
x cos ( 0 ) − 1 0
6
6x
6 6xx 6 x b 0
lim
lim = lim 6x = berarrti b = 0
x x = lim∞ xx x 0 0
x→∞ 2
x→∞
2x ++ 44 x xx → →∞ 2 2 +4 4x
xx + xx ax sin x + b
6
6 6 6 (ii) lim =1
x → 0 cos x − 1
1
1 1
1
= xlim
= lim∞ xx
= =∞
xx = = ∞ a sin x + ax cos x
x→→∞ 1
1 + 2 2 0 0 lim
- sin x
=1
+ x→0
3
3 3
3 a cos x + a cos x − ax sin x
lim =1
10. Jawaban: E x→0 - cos x
1
1 1
1 a cos 0 + a cos 0 − a( 0 ) sin 0
=1
lim
( 2
2 2
x + bx 2 ) − x 22
−x - cos 0
xx →
→00 3
3 a+a−0
=1
bx 22 -1
x + bx22 − x 1
= lim -2a = 1 → a = -
xx → 0 2
→0 bx x
x 1 + bx − x 13. Jawaban: D
= lim
→0
xx → bx x
0 2x+1 − 3x-2 + 4 x+1
lim x-1 x+1
1 + bx − 1 x→∞ 2 + 3 + 4 x-1
= lim
xx →
→00 bx 1
2.2x − .3x + 4.4 x
1 1 + bx − 1 = lim 9
= lim x→∞ 1 x 1
xx →
→00 bx
2 1 + b ( 0 ) .2 + 3.3x + .4 x
2 4
bx 1 2 x
1 3 x
4x
= lim = 2. x − . x + 4. x
xx →
→00 2bx 2 9 4
= lim 4 x x
4
x →∞ 1 2 3 1 4x
11. Jawaban: D . x + 3. x + . x
2 4 4 4 4
1 1
lim +
t→ 0 t t
( t +1 −1 ) 1 1 3
2.
− . + 4
x
2x 9 4
1+ t = lim
= lim
t→ 0 t
( t +1 −1 ) x →∞ 1 1
3
. x + 3. +
x
1
2 2 4 4
1+ t ( t+1 +1 ) 0−0+4
= lim ( t +1 −1 . ) = = 16
t→ 0 t ( t + 1 + 1) 0+0+
1
4
= lim
1+ t
.
( t)
t→ 0 t ( t+1 +1 )
1+ t
= lim
48 tFOR
+ 1 +ALL
t→ 0 1 1 BANK SOAL FULL PEMBAHASAN SMA MATEMATIKA
1+ 0 1
= =
0+1 +1 2
14. Jawaban: C 15. Jawaban: E
sin2x + 1 − tan2x + 1 f ( x ) g ( x ) − 3g ( x )
lim
x→0 x3 + f (x ) − 3
• lim =
1 (sin2x + 1) − ( tan2x + 1) x→5 ( f ( x ) − 3 ) ( x − 5)
= lim 3
x→0 x 2. sin(2.0 ) + 1 f ( x ) g ( x ) − 3g ( x )
sin2x − tan2x + f (x ) − 3
= lim • Jika lim
x→0 2.x 3 x→5 ( f ( x ) − 3 ) ( x − 5)
tan2x (cos 2x − 1)
= lim terdefinisi, maka
x→0 2x 3
f ( x ) g ( x ) − 3g ( x )
= lim
(
tan2x −2 sin2 x ) + f (x ) − 3 0
2x 3 lim =
x→0
x→5 ( f (x ) − 3)(x − 5) 0
= lim
(
2 x −2x2 ) = -2 (g (x ) + 1)( f (x ) − 3) = 0
2x 3 lim
x → 5 ( f ( x ) − 3)( x − 5)
x→0
0
lim
(g (x ) + 1) = 0
x→5 ( x − 5) 0
g ( 5) + 1 0
= → g ( 5) = -1
x−5 0
y = 4x – 3 → gradien
+3
+ sin2 xx −
−99 sin
sin2 xx −
−66 3
3 sin
sin xx cos
cos xx
2
(ml) = 4. Karena garis l melalui titik (1,5), −3
− 3 cos =0
cos2 xx = 0
maka garis l sama dengan ⇔6
⇔ 6 cos
2
−6
cos2 xx − 6 sin
2
sin2 xx −
−
y – y1= ml (x - x1)
12
12 3 sin x cos x = 0
3 sin x cos x = 0
→y – 5 = 4(x – 1)→ y = 4x + 1
2 2
(ii) Parabola melalui titik ⇔ cos
⇔ − sin
cos2 xx − sin2 xx −
−
(0,-1),(1,1) dan (-1,-1). 2
Misal diambil titik (0,-1) = (x1,y1) dan (1,1) 2 33 sin
sin xx cos =0
cos xx = 0
= (x2,y2), maka persamaan garisnya: coss 2
⇔ co
⇔ 2xx −
− 3
3 sin
sin22xx =
=00
y − y1 x − x1 → kedua ruas dibagi
=
y 2 − y1 x 2 − x1 dengan cos 2x
y − ( -1) x − 0 ⇔ 1 − 3 tan2x = 0
=
1 − ( -1) 1 − 0 1
⇔ tan2x =
y +1 3
= x → y = 2x − 1
2 00
⇔ tan2x = tan 30
Persamaan parabolanya adalah: ⇔ 2x = 300 → x = 150
y = a(x – x1)(x – x2) + (4x + 1)→ substitusikan Jadi, nilai minimum dari
titik (-1,-1) = (x,y) y(x = 15o) adalah:
-1 = a(-1 – 0)(-1 – 1) + (4(-1) + 1)
- g’ (x) = x2 + 4
(9x + 12x + 4)
2
Gradien m2 = a2 + 4
• Jika garis menyinggung grafik f(x) =
= 10x 2 + 6x + 13 x2 + 3x – 1 dan menyinggung grafik
• Jarak titik P pada garis 1
y = 3x + 10 yang terdekat dengan titik g ( x ) = x 3 + 4x + 1, maka:
3
(3,8) dicari dengan turunan pertama dari m1 = m2, sehingga
d → d’ = 0 4a + 1 = a2 + 4
20 x + 6 a2 – 4a + 3 = 0
=0
2 10x 2 + 6x + 13 (a – 3)(a – 1) = 0
→ Pembuat nol, a = 3 atau a = 1
• Untuk a = 3 → b = 4.32 + 2.3 – 3 = 39. Jadi,
20x + 6 = 0
a + b = 42
3 • Untuk a = 1 → b = 4.12 + 2.1 – 3 = 3. Jadi,
→x=-
10 a+b=4
• Jadi, jarak terdekatnya adalah:
12. Jawaban: E
d = 10x 2 + 6x + 13 a = jari-jari kerucut
1 1 65
= 48 − 16 + = 32 + =
2 2 2
2 1
• f ′ (x ) = 3 − −
x 4x 4 x
1
(2a)( T ) • Gradien
→8= 2
m = f ′ ( x = 16 )
1
2
(
2a + 2 a2 + T2 ) = 3−
2
−
1
aT 16 4.16. 4 16
→8=
a + a2 + T2 1 1
= 3− −
→ 8a + 8 a + T = aT2 2 2 128
384 − 64 − 1 319
→ 8 a2 + T2 = aT − 8a = =
128 128
(
→ 64 a2 + T2 ) • Persamaan garis singgung dari f(x) adalah:
2 2
= a T + 64a − 16a T 2 2
y − y1 = m( x − x1 )
→ a2 T2 − 16a2 T = 64 T2 65 319
y− = (x − 16)
Volume kerucut
64 T2 64T 2 128
→ a2 = 2 1 2 = 128y − 4160 = 319x − 5104
( kerucut ) 3
V T
= − 16
πa T
T T − 16
319x − 128y = 944
1 64 T
= π T 14. Jawaban: B
3 T − 16
2 dV
1 64 T • = 10000 liter per detik
= π dt
3 T − 16
Volume kerucut terkecil diperoleh jika V’kerucut = 10 m3 /det
= 0, • Jari-jari(r) = 1km = 1000m
• Tebal = tinggi(t) = 15cm
(128T )( T − 16 )
= 0,15m
π
(
1 − 64 T (1)
2
) =0
• V = πr2 t
dV dV dr
3 ( T − 16)2 = .
dt dr dt
128T2 − 2048T − 64 T2 dr
=0 10 = 2πrt.
( T − 16)2 dt
64 T2 − 2048T dr
=0 10 = 2π (1000 )( 0,15).
( T − 16)2 dt
dr
64 T ( T − 32) 10 = 300π.
=0 dt
( T − 16)2 dr 1
= m/det
64 T ( T − 32) = 0 dt 30π
T = 0 atau T = 32
15. Jawaban: C
13. Jawaban: A 5
1 • Jika y = , maka:
• ( ) 2
f x = 3x − 4x + 2
x
2
x +6
( )
−2
y ′ = -5 x 2 + 6 .2 x
1
→ f ( x ) = 3x − 4 x + -10x
4
x = dan
(x )
2 2
• Jika x1 = 16, maka: +6
y1 = f ( x1 = 16 ) (-10)(x2 + 6) −
2
2
2
1
2 2 -10 x 2 + 6 ( ( ))
• f ′ (x ) = 3 − − 4 x 2 + 6 − 4x 2 { }
54 1 FOR ALLx BANK 4x xSOAL FULL PEMBAHASAN SMA = MATEMATIKA
( )
4
• Gradien x2 + 6
m = f ′ ( x = 16 )
(-10(x 2
+6 ))
2 1
= 3− − 2
( )
−2
y ′ = -5 x 2 + 6 .2 x
-10x
= dan
(x )
2 2
+6
(-10)(x2 + 6) −
2
=
{x + 6 − 4x }
2 2
• Dari kelima pilihan ganda, pilihan ganda
(x + 6) 2 4
C adalah benar karena memiliki gradient
(-10(x + 6)) 2
-5 2
.
32
=
{6 − 3x } 2
(x + 6) 2 4
• y ′′ = 0 → 6 − 3x 2
=0→x = ± 2
+ – +
- 2 2
1 . 7 49 52 ∫f (x )dx
0
7 49 52 0 π
4
Jadi nilai a = 1
4. Jawaban: C
∫
= sec2 x + sec x tan xdx
0
Misalkan x = sin y π
= [ tan x + sec x ]04
( x)
2
= (sin y )
2
x = sin2y
( )
= 1 + 2 − ( 0 + 1) = 2
dx = 2 siny cosy dy
Merubah batas: 6. Jawaban: C
x
Untuk x = 0 → 0 = siny → y = 0o
∫ (12t )
2
+ 40t + 29 dt
1 1 π
x= → = sin y → y = −1
2 2 4
Untuk x
1
= -4 ( x +2
)
log x + 2 − 2x
1
2 x
2 xx 4 t3 + 20t2 + 29t
∫∫ 1
1−− xx
dxx
d -1
0
0 1
π = -4 − 2x
π
4
2
4
sin yy 2 sin y cos ydy
sin
=
= ∫∫ 1 2 2 sin y cos ydy
(4x3 + 20x2 + 29x) – (-4 + 20 – 29) = -2 – 2x
0
0 1− sin2 yy
− sin 4x3 + 20x2 + 29x + 13 = -2 – 2x
π
π
4x3 + 20x2 + 31x + 15 = 0
4
sin Dengan menggunakan horner tingkat 2
sin yy sin y cos ydy
4
∫∫
= cos y 2
=
0 cos y
2 sin y cos ydy 4 20 4 20
0
π -2 . -8 -2 . -8
π
4
4 -2 . . -2 . .
∫∫
2
= 2
= 2 sin ydy
sin2 ydy 4 12 -1 -9 sisa
0
0 Jadi, sisa pembagiannya adalah -x – 9
π
π
4
4
∫∫
2
= 2
= 2 sin xdx
sin2 xdx
0
0
y=y 3 4
6 – x2 =|x| 1 2
= x2 + x − x 2
x4 – 12x2 + 36 = x2 8 3
0
x4 – 13x2 + 36 = 0
(x2 – 9)(x2 – 4) 1 2 2
= .16 + 4 − .8 − ( 0 ) =
x = ±3 (tm) atau x = ±2 8 3 3
2
∫(
Jadi, L = 2 -x2 − x + 6 dx
0
) 9. Jawaban: A
Tipot
8. Jawaban: A y=y
Persamaan garis melalui titik (0,1) -x2 = -3x
⇔ y – y1 = m(x–x1) x2 – 3x = 0
⇔ y – 1=m(x – 0) x(x – 3) = 0
⇔ y = mx + 1 x=0Vx=3
Karena L1 = L2, maka:
Garis y = mx + 1 menyinggung kurva y = x 3 c
y=y
mx + 1 = x
∫
0
∫
-3x + x2dx = -x2 + 3xdx
3
( )
2 3 c
m x − x +1= 0 3 2 1 3 1 3 3 2
- 2 x + 3 x = - 3 x + 2 x
Syarat menyinggung →D = 0 0 3
1 – 4.m.1 = 0 27
- + 9 − ( 0 ) =
1 2
m=
4 1 3 3 2 27
- c + c − -9 +
Diperoleh persamaan garis 3 2 2
1 27 27 1 3
y= x+1 - +9−9+ = − c 3 + c2
4 2 2 3 2
1 3
Sketsa gambar - c 3 + c2 = 0
1 3 2
Y y= +1 1 3
4 c2 - c + = 0
y= x 3 2
1 3
(0,1) - c+ =0
3 2
X -2c + 9 = 0
0 4
9 1
c= ⇔c=4
Tipot 2 2
y=y
1 10. Jawaban: D
x +1= x Tipot y = y
4
16 – x2 = k
1
( )
2
x − x +1= 0 x2 = 16 – k
4
2
1
x − 1 = 0
2
2→
58 x = 1 x =ALL
FOR 4 BANK SOAL FULL PEMBAHASAN SMA MATEMATIKA
2
x = ± 16 − k 9
∫4x
2
Karena L1 = L2, maka: L1 = − x2dx
16 − kk
16 − 0
16 − x22
∫ kdx
− kdx 2
16 − x − 5
∫ 4 x dx
2
0 a =
0
4
4 0
∫
2 2
=
= kk −
− 16 + xx2dx
16 + dx 5
a = x3
16 −
16 − kk 12 0
16 −k
16 −k
1
1 x 33 − kx 5
16
16 x
x −
− x − kx a = .8 − 0
3
3 0 12
0
1 4
4 10
= kx
= kx −
−1 + 1 xx 33
6xx +
16 a =
3
3 16
3 − xx
16 − 3
∫
16 − xx
16 −
1
1 3 L2 = D2 = 9 − x2dx
(16 − kk ) xx −
16 − − xx 3
3
3 00 2
3
1 4
4 1
= -- (16 + 1 xx 33
− kk ) xx +
16 − = 9 x − x 3
= 3 2
3 16
3 − xx
16 −
8
16 − k 23 −
3
= (27 − 9 ) − 18 −
( 16 − k ) 2 − 3
− (0)
1 3 − 0
1 3 8
(16 − k )2
16 − k 2 =
3
33
3
3 8
4 (16
--4 16 − − kk ) -- (16
16 −
− k
k ) 2 ++ Jaadi, D2 = a
2
10
=
= 64 64 −
− 1 3
1 16 − k 22
3
+
+
3 3 3 (16 − k ) 12. Jawaban: B
3
3 Fungsi kuadrat membagi persegi panjang
2
2 16 − k 2 3
(16 − k )2 menjadi dua daerah dengan perbandingan 1:2
3
3
3
64 2 3
= --4
= 4 (16
16 − + 64 +
− kk ) + + 2 (16 − kk )22
16 −
3 3
3 3 2x
64
64 x
4 (16
4 16 −− kk ) =
=
3
3
3(16
3 16 −− kk ) = 16
= 16 A ( x 0 ) : A (1) = 1 : 8
48 −
48 3kk =
−3 16
= 16 A (x 0 ) 1
=
32 = 3
32 = 3kk A (1) 8
2
kk = 10 2
= 10 1
x bx2
3
3 3 o o =1
1 8
.1.b
11. Jawaban: B 3
Y 9 1
y = x2 xo =
4 y = x2 2
3
y=9 L ABPQ PB 2 3
D2 = = =
D1 LDCPQ PC 1 1
2
X
x=2
∫ ( ) − (x ) dx
2 2 2
Vx = π a2
x = y+ 2
0
x = y2 a
4
X ∫
= π a4 − x 4 dx
0
a
1 4
= π a4 x − x 5 = a5 π
5 0 5
Jika kurva x = y2 di geser ke kiri 4 satuan→x =
y2 – 4 Volume diputar terhadap sumbu y
a2
Jika garis x = y + 2 digeser ke kri 4 satuan → x
∫ ( y ) dy
2
=y–2 Vy = π
Tipot 0
x=x a2
y2 – 4 = y – 2
y2 – y – 2 = 0
∫
= π ydy
0
(y – 2)(y + 1) = 0 a2
y = 2 V y = -1 1
= π y2
2 2 0
∫ (y )
2
− 4 − ( y − 2)2 dy
2 2
V=π 1
−1
= a4 π
2
2
Vx = Vy
∫
= π y 4 − 8y2 + 16 − y2 +
4 5 1 5
−1 a π = a4 π → a =
4 y − 4dy 5 2 8
2
15. Jawaban: D
∫
= π y 4 − 9yy2 + 4 y + 12dy
• Kecepatan anak:
−1 Berbentuk parabola dengan titik puncak
2
1 5 (1,1) dan melewati titik (0,0) dan (0,2)
y − 3y 3 + 2y2 +
= π5 Persamaan kurvanya:
y = v(t) = a(x – 1)2 + 1
12y −1
Melalui titik (0,0)
32 1 0 = a(0 – 1)2 + 1
5 − - 5 +
0=a+1
= π 24 + − 3 + a = -1
8 + 24 2 − 12 Sehingga v(t) = -t2 + 2t…(i)
• Kecepatan orang dewasa:
5
72 36 108 5
= π + = π α
5 5 5
2 5
14. Jawaban: A 5 1
Titik potong m = tanα = =
2 5 2
y=y
x2 = a2 merupakan gradient garis lurus.
x2 – a 2 = 0 Sehingga fungsi kecepatan orang dewasa
(x – a)(x + a) = 0 1
→ v ( t) = t…(ii)
x = a atau x = -a 2
4. Jawaban: D 6. Jawaban: B
• Ingat! Persamaan garis jika diketahui • Ingat! Persamaan garis jika diketahui
dua titik (x1,y1) dan (x2,y2) adalah dua titik (x1,y1) dan (x2,y2) adalah
y − y1 x − x1 y − y1 x − x1
= . = .
y 2 − y1 x 2 − x 1 y 2 − y1 x 2 − x 1
Pada gambar terlihat ada 3 garis, masing- Pada gambar terlihat ada 3 garis, masing-
masing garis terbentuk jika diketahui titik masing garis terbentuk jika diketahui titik
(i) Garis y ≥ 2 (i) (6,0) dan (0,32), maka persamaan
(ii) Garis y = x garisnya 32x + 6y = 192 → 16x + 3y = 96.
(iii) (5,0) dan (0,4), maka persamaan garisnya (ii) (36,0) dan (0,24), maka persamaan
4x + 5y = 20. garisnya 24x + 36y = 864 → 2x + 3y=72.
Ambil sembarang titik dan dibuktikan (iii) (48,0) dan (0,16), maka persamaan garisnya
daerah yang diarsir adalah daerah yang 16x + 48y = 768 → x + 3y = 48.
benar, Perpotongan garis (i) dan (ii),
(0,2) → 4x + 5y = 4(0) + 5(2) = 10 ≤ 20 16x + 3y = 96
(benar) 2x + 3y = 72
Jadi, pertidaksamaanya 14x = 24
4x + 5y ≤ 20 12 160
• Titik potong garis (i) dan (ii) adalah x= →y=
7 7
(x,y) ax + by 12 160
→ titik A ,
(0,2) 2b 7 7
(0,4) 4b Perpotongan garis (ii) dan (iii),
2x + 3y = 72.
(2,2) 2a+2b
x + 3y = 48
Misalkan a = 4, b = 3, maka titik
x = 24 → y = 8 → titik B(24,8)
maksimumnya di (2,2) dengan nilai 14.
Berdasarkan gambar,
Pilihan a > b benar.
Misalkan a = 3, b = 4. Maka titik (x,y) f(x,y) = 7x + 14y
maksimumnya di (0,4) dengan nilai 16. 12 160
Pilihan , 332
7 7
b – a > = 0 salah.
Pilihan b + a > 0 salah, karena bias jadi b + (24,8) 280 → minimum
a < 0. (0,32) 448
Pilihan b > 0 salah, karena bisa jadi b < 0.
(48,0) 336
5. Jawaban: B
Uji titik (2,0):
• Garis x + y ≤ 4 → 2 + 0 = 2 ≤ 4 (benar,
berarti daerah arsir adalah bagian bawah
garis
Pada gambar terlihat ada 4 garis, masing- Titik C merupakan sudut siku-siku antara
masing garis terbentuk jika diketahui titik garis x + y = 4 dan ax – y = 0. Kedua garis
(i) (4,0) dan (0,1), maka persamaan garisnya membentuk sudut siku-siku, maka gradiennya
x + 4y = 4. m1 m2 = -1. Artinya x + y = 4 mempunyai
Ambil sembarang titik dan dibuktikan gradient m1 = -1 dan ax – y = 0 mempunyai
daerah yang diarsir adalah daerah yang gradient m2 = a. Jadi,
benar, m1 m2 = -1
(0,2) → x + 4y = 0 + 4(2) = 8 ≥ 4 (benar) -1.a = -1
Jadi, pertidaksamaanya -a = -1
x + 4y ≥ 4 a = 1, sehingga ax – y = 0
(ii) (4,0) dan (0,3), maka persamaan garisnya → x – y = 0.
3x + 4y = 12. • Titik B perpotongan garis
Ambil sembarang titik dan dibuktikan x – y = 0 dan -x + 5y = 20
daerah yang diarsir adalah daerah yang x– y=0
benar, -x + 5y = 20 +
(0,2) → 3x + 4y = 3(0) + 4(2) 4y = 20
= 8 ≤ 12 (benar) y=5→x=5
Jadi, pertidaksamaanya • Titik C perpotongan garis
3x + 4y ≤ 12 x – y = 0 dan x + y = 4
(iii) (1,0) dan (0,-1), maka persamaan garisnya x–y=0
-x + y = -1. x+y=4 +
Ambil sembarang titik dan dibuktikan 2x = 4
daerah yang diarsir adalah daerah yang x =2→y=2
benar, (x,y) 3x + 2y
(0,2) → -x + y = -(0) + 2 A(0,4) 8
= 2 ≥ -1 (benar)
Jadi, pertidaksamaannya C(2,2) 10
-x + y ≥ -1 25→hasil
B(5,5)
(iv) (-1,0) dan (0,2), maka persamaan garisnya maksimum
2x – y = -2. #untuk (x,y) = (5,5), maka berikut ini yang
Ambil sembarang titik dan dibuktikan benar adalah …
daerah yang diarsir adalah daerah yang (1) y + 10 = 3x → 5 + 10 = 15 → benar
benar, (2) x + 3y = 5x – y → 5 + 3(5) = 5(5) – 5 →
(0,1) → 2x – y = 2(0) – (1) benar
= -1 ≥ -2 (benar) (3) 2x + 7 ≤ 4y → 2(5) + 7 ≤ 4(5) → benar
Jadi, pertidaksamaanya (4) 2y ≥ 5 + x → 2(5) ≥ 5 + (5) → benar
2x – y ≥ -2 → y – 2x ≤ 2 10. Jawaban: D
Y
8. Jawaban: C
Y
3
1 X 3 (3,3)
6
-2 X
0 10 1
2n 0
0 011 Dn =
1
n
B = =
2013
0
0 011
y = 0 + 10+ 01+ 1 = 2 22013 0
B2013 = D2013 =
0 1 0 1
y = 0+1+ 0+1= 2 w = 22013 + 0 + 0 + 1
= 1 + 22013
a b 4 0
T 1 0
• 2A − 5 -1 2
c d 6 = 2
T
4a + 6b 0 1 1 a c 1 0
= 4A − 9 2 − 5
4c + 6d = 2
-1 0 b d -1 2
2a + 3b 0 a b 1 1
= 4 − 9
2c + 3d = 1
c d -1 0
T
Artinya 2a + 3b = 0 ...(iii) 2a 2c 5 0
⇔ −
dan 2c + 3d = 1 ...(iv) 2b 2d -5 10
• Dari eliminasi persamaan (i) dan (iii) T
diperoleh a = -3 dan b = 2 4a 4b 9 9 2a − 5 2c
⇔ −
• Dari eliminasi persamaan (iii) dan (iv) 4c 4d -9 0 2b + 5 2d − 10
diperoleh c = 2 dan 4a − 9 4b 2a − 5 2b + 5
d = -1 ⇔
4c + 9 4d 2c 2d − 10
-3 2
• Jadi, matriks A = . 4a − 9 4b
2 -1 ⇔
4c + 9 4d
2a − 5 = 4a − 9 → a = 2
•
5
68 • 2b + 5 = 4b → b =
1 FOR ALL BANK SOAL FULL PEMBAHASAN SMA MATEMATIKA
2
9
• 2c = 4c + 9 → c = -
2
• 2d − 10 = 4d → d = -5
4c 4d -9 0 2b + 5 2d − 10
4a − 9 4b 2a − 5 2b + 5
⇔
4c + 9 4d 2c 2d − 10
4a − 9 4b
⇔
4c + 9 4d
• 2a − 5 = 4a − 9 → a = 2 (e) Jika entri pada baris ke-3 kolom ke-1
dari matriks A adalah 5 maka entri
5 pada baris ke-1 kolom ke-3 dari AT
• 2b + 5 = 4b → b =
2 adalah -5 → salah jika A31 = 5, maka
9 A13T=5 bukan -5
• 2c = 4c + 9 → c = -
2
• 2d − 10 = 4d → d = -5 6. Jawaban: D
f '( x ) g ′ ( x ) g ( x ) 0
5 •
2 1 -1 f ( x ) 0
2
• Jadi, matriks A =
-9 f ′ (x ) g (x ) +
-5 4 x 3 − 8 x 0 0
2 = g ′ (x ) f (x )
4
0
Terdapat dua entri matriks A yang bernilai g ( x ) − f ( x ) 0
9 f ′ (x ) g (x ) +
negatif → - dan -5. 4 x 3 − 8 x 0 0
2 = g ′ (x ) f (x )
4
0
det(A) bernilai positif→
g ( x ) − f ( x ) 0
→ det ( A )
4 x 3 − 8 x 0
5 9 =
= (2)( -5) − - 4 0
2 2
45 5 • f ′ (x ) g (x ) + g ′ (x ) f (x )
= -10 + = .
4 4 = 4 x 3 − 8x
Jumlah entri-entri pada diagonal utama
( f ( x ) g ( x )) = 4 x
' 3
− 8x
matriks A bernilai negatif → 2 + (-5) = -3.
Jumlah entri-entri pada matriks A bernilai f (x ) g (x )
5 9
negatif → 2 + + - + ( -5) = -5. = ∫ 4x 3 − 8xdx
2 2
• Pilihan (2) dan (4) benar. = x 4 − 4x 2 + c
5. Jawaban: C f (0) g (0)
• Cek semua pilihan ganda = 04 − 4.02 + c → c = 0
(a) Jika AB = AC, maka B = C → salah
Sehingga f ( x ) g ( x )
karena belum tentu B=C
(b) Jika AB = 0, maka B = 0 → salah (
= x 4 − 4x 2 = x 2 x 2 − 4 )
karena belum tentu matriks B=0 • g (x ) − f (x )
tetapi masih ada kemungkinan
matriks A = 0 atau matriks A dan B = 4 → f (x ) = g (x ) − 4
sama-sama bukan matriks nol. • (
f (x ) g (x ) = x2 x2 − 4 )
(c) A dan AT mempunyai diagonal utama
yang sama untuk setiap matriks (g (x ) − 4 ) g (x )
A → benar karena nilai diagonal
utama pada matriks persegi A dan AT
(
= x2 x2 − 4 )
tidak mengalami perubahan artinya Jadi, g ( x ) = x 2
diagonal utamanya sama • Dengan demikian
(d) Jika AT = 3I, maka A-1 = 3I → salah f (4 ) = g (4 ) − 4
karena jika|AT| = |A| = 3, maka
1 1 = 42 − 4 = 12
A −1 = = ≠3
A 3
x ′ 0 -1 1 0 x x ′ 5 4 x
y ′ = 1 0 0 -1 y y ′ = -5 3 y
x ′ 0 1 x
y ′ = 1 0 y
x ′ y
y ′ = x
Jadi, persamaan bayangan kurva,
y = 3x + 2 → x ′ = 3y ′ + 2
→ 3y ′ − x' + 2 = 0
→ 3y − x +2 = 0
3 9
dengan dilatasi dengan pusat O (0, 0) ⇔ (x ′ ) + 9x ′ + 3y ′ + 27 = 0
2
x ′ -3y x ′ x
y ′ = 3x y ′ = M2 M1 + y
2. Jawaban: D b
Vektor v = b dengan panjang vektor
pq
• cos α = -b
p q
v=
-3 1
v = (b) + (b) + ( -b)
2 2 2
3 3
0 -2
= = 3b2 = b 3
(-3) 2
+ 32 + 02 •
vektor u=dan vektor v=membentuk sudut
3
12 + 32 + (-2)
2
θ dengan cos θ = , maka:
4
-3 + 9 + 0 6 1
= = = 7 u.v 3
18 14 6 7 7 cos θ = →
u v 4
b b
-12 . b
7 b -b 3
= →
( )
( 7)2 − 12 = 6
144 + 2b b 3 2 4
α
2
b − 12b − b2 3
1
= →
• tan α = 6 144 + 2b2 b 3 ( ) 4
-12b
=
144 + 2b2 b 3 ( )
→ ( 3 )( 144 + 2b2 ( 3 ))
74 1 FOR ALL BANK SOAL FULL PEMBAHASAN SMA = -12 ( 4 ) MATEMATIKA
2
→ 3 144 + 2b = -48
→ 144 + 2b2 = -16
b2 − 12b − b2 3
= →
144 + 2b b 3 2
( ) 4
-12b
=
144 + 2b2 b 3 ( )
( 3 )( ( 3 ))
Misalkan sudut antara vektor u dengan v
→ 144 + 2b 2
u.v
adalah γ, berlaku cos γ =
= -12 ( 4 ) u v
4 4
• Kesimpulan b2 =b-=
→ 3 144 + 2nilai 482 14
0 . 4
→ D
4. Jawaban: 144 + 2b2 = -16 0 0
cos γ =
vektor p144dan 2vektor q membentuk sudut α, 4. 4 2
→ + b2 = 256
p.q 16 + 0 + 0
berlaku cos α =256 .
− 144 =
→b= ± p q 16 2
2 1
• Panjang vektor p = → γ = 450
= ±2 14 2
p = (-3) + 32 + 02 = 3 2
2
6. Jawaban: A
• Panjang vektor q
vektor u = AB = B − A
q = 12 + 32 + (-2) = 14
2
-1 2 -3
-3 1 = 1 − 7 = -6
3 . 3 -1 8 -9
0 -2
• cos α = vektor v = BC = C − B
3 2 14
0 −1 1
-3 + 9 + 0 1 = 3 − 1 = 2
= =
6 7 7 2 −1 3
• Dengan phytagoras,
→ v = (1) + 22 + 32
2
= 14
7
2 2
( 7) − 1 = 6 Proyeksi orthogonal vektor u
u. v
α pada v = 2 v =
1 v
• tan α = 6
Jadi, -3 1
-6 . 2
5. Jawaban: B -9 3 1
= 2
2
vektor u
( )
14 3
= AB = B − A
-3 − 12 − 27 1
6 2 4 = 2
= 1 − 1 = 0 14 3
2 2 0
1 -3
→ u = (4 ) + 02 + 02 = 4 = -3 2 = -6 → -3 i − 6 j − 9k
2
3 -9
vektor v
= AC = C − A 7. Jawaban: D
6 2 4 • a = (-1)2 + 12 + 22 = 6
= 5 − 1 = 4
2 2 0 • u = (-1)2 + c2 + 22 = 5 + c2
→ v = (4 ) + 42 + 02
2
• x = (-3)2 + 02 + 12 = 10
=4 2
1
• L1 = L 2
8
11 7
• θ sudut antara u dan v dengan dengan panjang vektor
1 v1 = v1
cos θ = ,
3 2 2 2
1 1 1
u. v = u v cos θ = + + -
3 3 3
a 1 1
1 . a = a + 1 + ( -a) .
2 2
= 3
-a a 3
1 • maka luas jajaran genjang yang dibentuk
12 + a2 + a2 .
3 oleh u1 dan v1 adalah
a + a − a2 = 2a2 + 1 .
1 u1
2a2 + 1 . t
3
(
2a − a2 = 2a2 + 1 ) 13 C
v1
misalkan sudut α merupakan sudut yang
6a − 3a2 = 2a2 + 1
terbentuk dari vektor u1 dengan v1 ,
5a2 − 6a + 1 = 0 maka:
(5a − 1) (a − 1) = 0 u1 v1
1 cos α =
a = atau a = 1 u1 v1
5
Untuk a = 1 1
2.1 − 1 12 c
=9
→ u1 = 1
2.12 + 1 1 u1 3
9
1 c 1
3 =
1
1 1 1 3 3
= 1 = 3
3 1 3
1 1
c= 3
3 9
dengan panjang vektor Dengan demikian, tinggi
u1 = u1 2
t = u1 − c2
2 2 2
1 1 1 3 3 24
= + + = − =
3 3 3
9 81 81
1
= 3, 8 2 2
3 dan = =
27 3 3
2.1 − 12 1
→ v1 = 1 Jadi, Luas jajaran genjang
2.12 + 1 -1
= (panjang )(tinggi)
1 1 2 2 2
3 = v1 .t = 3. = 2
1 1 1 3 3 3 9
= 1 =
3 -1 3
1
-
3
B
13. Jawaban: A
• AB = v − u • AC = C − A
• AC = w − u = (0,0,8 )− (4,0,0 )
1 1
• AO = AB = (v − u) = (-4,0,8 )
2 2
• AB = B − A
• OC = AC − AO
= (0,-4,0 )− (4,0,0 )
1
= w − u − (v − u)
2 = (-4, −4,0 ) → AB
1 1
=w− v− u = (-4)2 + (-4)2 + 0
2 2
2 =4 2
• PC = OC
3 • Panjang vektor proyeksi
2 1 1
= w − v − u AC ke vektor AB,
3 2 2
-4 -4
2 1 1
= w− v− u 0 . -4
3
3 3 AC.AB 8 0
=
• TP = TC − PC AB 4 2
2 1 1 16 + 0 + 0
= w − w − v − u =
3 3 3
4 2
1
= (u + v + w ) =
4
=2 2
3 2
12. Jawaban: C
• Misal A = u.v 14. Jawaban: B
• Misalkan c merupakan proyeksi vektor
1 3 a = (0,2) terhadap vektor
a − 2a2
3 3
• A= -9 -a + b
-1 + b 9
( )
b = 1, 3
a.b
c= 2
b
3 2 b
= a − 6a + 9a − 9b − 9 + 9b
= a3 − 6a2 + 9a − 9 0 1
• Agar A maksimum 2 3
1
=
maka A ′ = 0, 2 2 3
2
1 + 3
3a2 − 12a + 9 = 0
a2 − 4a + 3 = 0 2 3 1 3
= =
(a − 1)(a − 3) = 0 2 3 3
a = 1 atau a = 3
)
2 2
0 . 3 = 022 + 22 2 v + w − 2v.w
3 + 32 cos α
=2 02 +322 3 + 32 cos α 2 2
= u + w − 2u.w
6 = 2.2 3 cos α
→ karena u = v ,maka:
3 1
cos α = = 3 v.w = u.w
2 3 2
u.w − v.w = 0
α = 3000
(u − v ).w = 0
Jadi, θ = 1800 + 300 = 2100 → artinya (u − v )tegak lurus w
• Vektor a = (0,2) dirotasi berlawanan
jarum jam sejauh θ, menghasilkan a'
a' = Ma
x' cos θ -sin θ 0
y' = sin θ cos θ 2
x ′ cos2100 -sin2100 0
y ′ = sin2100 cos2100 2
x ′ -cos300 sin300 0
y ′ = -sin300 -cos300 2
1 1
- 3
x ′ 2 2 0
y ′ = 1 1
2
- - 3
2 2
x′ 1
y ′ = - 3
( )
−
= log n2m−4 log n2 n−4 log n 2 m−6
x2 + z2 − 2xz + 2xz = 5
x 2 + z2 = 5 5 3 9
( )
−
= log n2m−4 n2 m−4 log n 2 m−6 = log n2 m−8
z2 = 5 − x2 …(iv)
Substitusikan (iv) ke (ii) m2 = n6 ⇔ m = n3
(
2x2 − 5 − x2 = 4 ) Diperoleh
3x2 − 9 = 0 U1 = log n2m−4 ( )
x2 = 3 = log (n (n )2 3 −4
) = logn −10
x = ± 3 …(v) 1
Substitusikan (v) ke (iv) U2 = - log n3m12
4
( )
z2 = 5 − 3 = 2
( )
49
1
( )
12 −
= - log n3 n3 = log n 4
z = ± 2 …(vi) 4
49 1
−
Untuk x = ± 3 dan z = ± 2 maka nilai y b = log n − log n−10 = log n 4
4
= log (n (n ) 2 3 −4
) = logn −10
6. Jawaban: C 8. Jawaban: C
• U1 = 2 + 4 + 6 +…+ 2n • S50
50 = 200
n 50
= (2 + 2n)= n + n2 (2a + 49b) = 200
2 2
25 (2a + 49b) = 200
n
(( )
• Sn = 2 n + n2 + (n − 1)n
2
)
2a + 49b = 8…(i)
n 3n3 n2
(
= 3n2 + n =
2
)2
+
2
• S100
100 − S50
50 = 2700
100
(2a + 99b)− 200 = 2700
2
7. Jawaban: C 50 (2a + 99b) = 2900
• 2a10 = 5a15
2a + 99b = 58…(ii)
2 (a + 9b) = 5 (a + 14b)
• Eliminasikan (i) dan (ii)
2a + 18b = 5a + 70b
2a + 99b = 58
-3a = 52b
2a + 49b = 8
a 52
= 50b = 50 → b = 1…(iii)
b -3
n • Substitusikan (iii) ke (i)
• Sn = (2a + (n − 1)b)
2 2a + 49 (1) = 8
n 2a = -41 → a = -20,5
= (2.52 + (n − 1)(-3))
2 Jadi, suku pertama adalah -20,5.
n
= (107 − 3n)
2 9. Jawaban: A
=
107 3
n − n2 ( )
• x2 − 2k2 − k − 1 x + (3k + 4 )
{
2 2 x
• Syarat maksimum S'n = 0 = 0 x1
2
2 2
+…+ 20 (2 − 1)
= 10 +
210
10. Jawaban: A 2 + 2 +…+ 20
8 6
•
x
x2 + px + q = 0 x1
2
{ = 10 +
210
((
20 22 − 1 )
5
)
x1 + x2 = -p → x1 = -p − x2
= 10 + 22 − 1
x1 x 2 = q
210
• x1 , 6, x2 → barisan geom
metri
= 10 +
(
2 − 1 2−10
10
)
62 = x1 x 2 3
36 = q 1 − 2−10
= 10 +
36 3
• x1 x2 = 36 → x1 =
x2 12. Jawaban: E
• x1 ,x2 ,14 → barisan aritmetika • Misalkan barisan geometri: U1, U2, U3, U4
2x2 = x1 + 14 • Disisipkan empat bilangan a,b,c,d
2x2 = -p − x2 + 14 membentuk barisan aritmetika: U1, U2, a,
U3, b, c, d, U4
2x22 − 14x2 − 36 = 0 • Dua kali jumlah empat suku pertama
x22 − 7x2 − 18 = 0 adalah tiga kali jumlah dua suku genap
pertama
( x2 − 9) ( x2 + 2) = 0 2 (U1 + U2 + U3 + U4 ) = 3 (U2 + U4 )
x2 = 9 → x1 = 4 → p = -13
x2 = -2 → x1 = -18 (
2 a + ar + ar2 + ar3 = 3 ar + ar3) ( )
Karena akar-akarnya positif, maka nilai p = -13 (
2a 1 + r + r 2
+ r ) = 3a (r + r )
3 3
Jadi, p + q = -13 + 36 = 23
2 + 2r + 2r2 + 2r3 = 3r + 3r3
11. Jawaban: A r3 − 2r2 + r − 2 = 0
3 3 9 15
, , , ,…
2 4 8 16 (r 2
)
+ 1 (r − 2) = 0
=
21 + 1 22 − 1 23 + 1 24 − 1
, 2 , 3 , 4 ,… r = -1 (tm) ∨ r = 2
2
2 2 2 2 • Barisan Geometri
Jumlah 10 suku pertama
U3 = ar2 = a(2)2 = 4a … (1)
21 + 1 22 − 1 23 + 1 24 − 1 • Barisan aritmetika U3 = a + 3r = a + 6…(2)
+ 2 + 3 + 4 +
2 2 2 2 • Barisan geometri yang dimaksud: 2, 4, 8,
210 − 1 16,…
…+ 10
2 • Barisan aritmetika yang dimaksud: 2, 4, 6,
2 (2 + 1) + 28 22 − 1 +
9
( ) 8, 10, 12, 14, 16,…
Jadi jumlah bilangan yang disisipkan 6 + 10 +
=
7
( 3
2 2 + 1 +…+ 2 − 1 ) ( 10
) 12 + 14 = 42
10
2
(2 10
) ( )
+ 29 + 210 − 28 + 13. Jawaban: A
(2 10
+ 2 ) +…+ (2 − 2 )
7 10 0 ⇔ n + S (n)+ S (S (n))
=
210 ⇔ 1991 + 20 + 2
( )
10.2 + 2 − 28 +
10 9
⇔ 2013
(2 − 2 ) +…+ (2
7 6 1
− 20 ) Kemungkinan II (n = 1985)
=
⇔ n + S (n)+ S (S (n))
10
2
(2 9
) (
− 28 + 27 − 26 ) ⇔ 1985 + 23 + 5 ⇔ 2013
= 10 +
+…+ 21 − 20 ( ) Kemungkinan III (n = 1979)
210
2 (2 − 1) + 26 (2 − 1)
8 ⇔ n + S (n)+ S (S (n))
3 3
1 2
PEMBAHASAN DIMENSI TIGA
KAJI LATIH MANDIRI
1. Jawaban: A 3. Jawaban: B
H G Langkah-langkah menentukan jarak garis ke
E F garis
(1) Lukis bidang yang tegak lurus EG, yaitu
BDHF yang memotong EG di K
H G
P K
D E
O C
(1)
A B
Jarak A ke bidang BDE adalah AP: D C
1
AO = a 2 = 3 2 A B
2
(2) Proyeksikan ruas garis FC ke bidang BDHF,
(3 2 )
2
OE = + 62 yaitu FL
H G
= 18 + 36 = 54 = 3 6 K
E
Lihat ∆AOE
Dengan membandingkan luasnya (1)
1 1
.AO.AE = .OE.AP D (2)
2 2 L C
1 1
.3 2 .6 = .3 6 .AP A B
2 2
(3) Ambil garis pada bidang BDHF dan tegak
3 2 .6 lurus FL, yaitu HB
AP = =2 3
3 6 Melalui titik K ambil garis yang sejajar
dengan HB yaitu KM
2. Jawaban: D H G
4 Q K
H E
E G (3)
F
(1) M
D D
C (2)
C
A 4 B 8 P L
Lihat segitiga BPR: A B
(4) Melalui titik M, ambil garis yang sejajar titik EG,
RP = (BP)2 + (BR)2 yaitu MP
H G
= 82 + 82 K
=8 2 E
(3)
Lihat segitiga PQR: (1) M
D
PQ = (PR)2 + (RQ )2 (2)
C
(8 2 ) L
2
+ ( 4)
2
= A B
= 128 + 16
= 144
= 12
Jadi, jarak PQ adalah 12 cm
2
R
D C A
P
A B sehingga,
Geser CF hingga bertemu titik P yaitu PR AT 2 2
tan α = = . = 2
Sehingga ∠(FF,DP)=α=DPR TD 2 2
Misalkan rusuk kubus = 2
PR = 12 + 12 = 2 8. Jawaban: C
H G
R T
DP = 22 + 12 = 5 E F
V
(2 2 )
2 2
DR = +1 = 9 = 3
R
3 2 DW Q
S C
α U P
D P
5 A P B
Menggunakan aturan cos Perhatikan persegi panjang SUTE
1
cos α =
(PR )2 + (PD)2 − (RD)2 a
2
2.PR.PD E T
( 2) + ( 5)
2 2
− 32 V
=
2. 2 . 5
2+5−9 a
=
10 W
1 β
= - 10 S U
5
2
1
7. Jawaban: C EU = a2 + a
C 2
5 2 a
D = a = 5
4 2
2 2 T α
B
2
2 2
A
9. Jawaban: E
z H G S D
v
y3 R 2 C
S 2 P x
2 x A B 1x 3
E T 3
F
5
4 4 Bidang irisan yang melalui P,Q dan R adalah
D U C PQRS
2
1 2
1 x22
A 4 B U PQ
PQ == 3 xx + +x
3
Misalkan panjang rusuk = 4 cm
RM VM 1 10
10 2 1 1
• = → = 9 xx2 =
= = 3 xx 10
10
SG SG 2 9 3
z 1
1 10
= →z= 4→y LLPQRS xx.. 3 xx 10
4 +z PQRS = 3
LLkubus = 6 6..xx22
= 17 → RS = 17 kubus
10
10 1 1 10
10
ER RT 3 = 3 .. 6 =
= = 18
• = → 3 6 18
FS ST 2
x + 17
= →x 11. Jawaban: C
x HQ G
= 2 17 → FT E F
= 2EF = 8 P
2 2 2
• AT = AE + ET → AT
= 4 10 D C
O
A B
P
D C
A B Q
1 1
BP = BG = .6 2 = 2 2
3 3