FUNGSI
Atok Zulijanto,Ph.D
atokzulijanto@ugm.ac.id
Departemen Matematika
Universitas Gadjah Mada
2020
A × B = {(1, 4), (1, 5), (2, 4), (2, 5), (3, 4), (3, 5)}
A × B = {(1, 4), (1, 5), (2, 4), (2, 5), (3, 4), (3, 5)}
A × B = {(1, 4), (1, 5), (2, 4), (2, 5), (3, 4), (3, 5)}
A × B = {(1, 4), (1, 5), (2, 4), (2, 5), (3, 4), (3, 5)}
R2 = {(1, 4), (2, 4), (2, 5), (3, 5)} bukan fungsi dari A ke B
R2 = {(1, 4), (2, 4), (2, 5), (3, 5)} bukan fungsi dari A ke B
x
Df = {x ∈ R : ≥ 0}
x2 − 1
= {x ∈ R : −1 < x ≤ 0 atau x > 1}
x−7
2 f (x) = x 3 −x 2 −6x
x+2
3 f (x) = log( 2x−1 + 2)
q
x
4 f (x) = 2x + x+1
Diberikan fungsi f : A → B
Diberikan fungsi f : A → B
Apabila setiap anggota B mempunyai kawan anggota A
(untuk setiap y ∈ B terdapat x ∈ A sehingga y = f (x),
maka f disebut fungsi surjektif (onto function)).
Diberikan fungsi f : A → B
Apabila setiap anggota B mempunyai kawan anggota A
(untuk setiap y ∈ B terdapat x ∈ A sehingga y = f (x),
maka f disebut fungsi surjektif (onto function)).
Diberikan fungsi f : A → B
Apabila setiap anggota B mempunyai kawan anggota A
(untuk setiap y ∈ B terdapat x ∈ A sehingga y = f (x),
maka f disebut fungsi surjektif (onto function)).
Df +g = Df ∩ Dg
= {x : x 6= 1} ∩ {x : x ≥ −1}
= {x : −1 ≤ x < 1 atau x > 1}
Df +g = Df ∩ Dg
= {x : x 6= 1} ∩ {x : x ≥ −1}
= {x : −1 ≤ x < 1 atau x > 1}
x
√
1 f (x) = x 2 −4x+3
dan g(x) = x2 − 1
x+4 x
2 f (x) = x+1 dan g(x) = x−2
x = f −1 (y ) ⇔ y = f (x)
dengan Df −1 = Rf dan Rf −1 = Df
1 f (x) = 2x 3 − 1
2 f (x) = x 2 + 1, x ≤ 0
x−1
3 f (x) = 1 + x+2
4
2
x jika x < 0
f (x) = −1 jika x = 0
1
− 2 x − 2 jika x > 0
x 2 + 2 jika x < 0
f (x) = 1
x+1 jika x ≥ 0
2
2x jika x ≤ 0
f (x) = x+1
x jika x > 0
√
Pandang y = f (u) = u dan u = g(x) = x 2 + 1
√
Pandang y = f (u) = u dan u = g(x) = x 2 + 1
√
Dg substitusi, y = f (u) = f (g(x)) = f (x 2 + 1) = x2 + 1
√
Pandang y = f (u) = u dan u = g(x) = x 2 + 1
√
Dg substitusi, y = f (u) = f (g(x)) = f (x 2 + 1) = x2 + 1
√
Pandang y = f (u) = u dan u = g(x) = x 2 + 1
√
Dg substitusi, y = f (u) = f (g(x)) = f (x 2 + 1) = x2 + 1
Definisi
Fungsi komposisi dr f dan g ditulis f ◦ g, didef sbg
1
(f ◦ g)(x) = f (g(x)) = f (x 2 − 1) = x 2 −4
1
(f ◦ g)(x) = f (g(x)) = f (x 2 − 1) = x 2 −4
Df = {x : x 6= 3} dan Dg = R
1
(f ◦ g)(x) = f (g(x)) = f (x 2 − 1) = x 2 −4
Df = {x : x 6= 3} dan Dg = R
Df ◦g = {x ∈ Dg : g(x) ∈ Df }
= {x ∈ R : x 2 − 1 6= 3}
= {x ∈ R : x 6= 2 dan x 6= −2}
Tentukan f ◦ g dan g ◦ f
x 2 − 1 jk x ≥ 4
f (x) =
3x − 1 jk x < 4
√
dan g(x) = x +2
dan g(x) = x 2 − 5.
2 Tentukan f ◦ g jika diketahui
2
x + 2 jika x < 0
f (x) = 1
x+1 jika x ≥ 0
x − 2 jika x > 2
g(x) =
4 − x 2 jika x ≤ 2
1 a. f (x) = x 2 − 2x − 3 b. f (x) = x 2 − x − 2.
x−1 x+1
2 a. f (x) = x+2 b. f (x) = x−2
√ √
3 a. f (x) = 1 + x −2 b. f (x) = 2 + x +2
4 a. f (x) = sin(x − π4 ) b. f (x) = 2 cos(x + π4 )
5 a. f (x) = ( 12 )x b. f (x) = 2x .
1
6 a. f (x) =2 log x b. f (x) = 2 log x.
Sifat simetri.
1 Jika persamaan r = f (θ) tidak berubah apabila (r , θ)
diganti dengan (r , −θ), maka grafik simetri terhadap
sumbu kutub (θ = 0).
2 Jika persamaan r = f (θ) tidak berubah apabila (r , θ)
diganti dengan (r , π − θ), maka grafik simetri terhadap
sumbu vertikal (θ = π2 atau θ = − π2 ).
3 Jika persamaan r = f (θ) tidak berubah apabila (r , θ)
diganti dengan (−r , θ), maka grafik simetri terhadap kutub
O.