PERTIDAKSAMAAN
A. Pengertian Pertidaksamaan
Pertidaksamaan adalah kalimat terbuka yang dihubungkan dengan tanda <, >, ¿ , dan ¿ .
C. Pertidaksamaan Kuadrat
Bentuk umum:
(C). ¿ x<
Pembahasan:
i. 2x2 + 3x – 9 ¿ 0
(2x – 3)(x + 3) 0
-3 x
ii. 2x2 – x – 10 ¿ 0
(2x – 5)(x + 2) < 0
-2 < x <
Pembahasan:
(x2 + 2)2 – 5(x2 + 2) > 6
misal y = x2 + 2 maka:
y2 – 5y – 6 > 0
(y + 1)(y – 6) > 0
y < -1 atau y > 6
x2 + 2 < -1 atau x2 + 2 > 6
f (x) f (x) f ( x)
>0 <0 ≥0
(i). g (x ) (ii). g (x ) (iii). g (x ) (iv).
f ( x)
≤0
g (x )
Penyelesaian Pertidaksamaan Bentuk Pecahan
Penyelesaian pertidaksamaan bentuk pecahan dapat ditentukan dengan mengikuti langkah-
langkah berikut :
(1). Mengubah bentuk pecahan ke dalam satu ruas kiri dan ruas kanan adalah 0,
(2). Menyamakan penyebut bentuk pecahan dan mengubah ke dalam persamaan untuk
menentukan x (variabel) pembuat 0 dengan syarat penyebut ¿ 0,
(3). Membuat garis bilangan dengan x (variabel) yang diperoleh pada langkah 2 dijadikan
batas interval.
2
x −5 x+ 6
≥x+ 2
2. Nilai x yang memenuhi pertidaksamaan x−1 adalah ….
4 4
(A). 1 ¿ x ¿ 3 (D). -1 < x ¿ 3
4
(B). 1 < x ¿ (E). x < 1 atau x 3
4
(C). 1 < x ¿ 3
Pembahasan:
x 2 −5 x+ 6
≥x+ 2
x−1
x 2 −5 x+ 6
−( x+ 2 )≥0
x−1
2
x −5 x+ 6 ( x +2 ) ( x−1 )
− ≥0
x−1 x−1
2 2
x −5 x+ 6−x −x+ 2
≥0
x −1
−6 x+8 −6 x+8
≥0 =0
x −1 → x −1 ; pecahan = 0, jika pembilang = 0 dan penyebut ¿ 0:
4
i. -6x + 8 = 0 → x= 3
ii. x-1 ¿ 0 → x ¿ 1
4
Berdasarkan garis bilangan x memenuhi untuk: 1 < x ¿ 3 .
Jawab: (C)
2
2 x −1 17
> x +3+
3. Pertidaksamaan x−3 x−3 mempunyai penyelesaian ….
(A). x < -3 atau x > 3 (D). x > -3, x ¿ 3.
(B). -3 < x < 3 (E). x ¿ -3 atau x > 3
(C). x < 3, x ¿ -3
Pembahasan:
2
2 x −1 17
> x +3+
x−3 x−3
2 2 2 2 2
2 x −1 x +8 2 x −1−x −8 x −9
− >0 >0 >0
x−3 x−3 → x −3 → x−3
x 2 −9
=0
x−3 ; pecahan = 0, jika pembilang = 0 dan penyebut ¿ 0 :
i. x2 – 9 = 0 → x = 3 atau x = -3
ii. x -3 ¿ 0 → x ¿ 3
Pembahasan:
2
21 x −25 x−4
≤0
x 2 −9 ; pecahan = 0, jika pembilang = 0 dan penyebut ¿ 0 :
i. 21x2 – 25x – 4 = 0
1 4
(7x + 1) (3x – 4) = 0 → x = - 7 atau x = 3
ii. x2 - 9 ¿ 0
(x + 3)(x – 3) ¿ 0 → x ¿ -3 atau x ¿ 3
1 4
Berdasarkan garis bilangan: {x/ -3 < x ¿ - 7 atau 3 ¿ x < 3, x ∈ R}.
Jawab: (A)
Pembahasan:
i. syarat pertidaksamaan:
>
>
ii. syarat bentuk akar:
0
-1 x -2, x 0
0 x
Pembahasan:
untuk x -2
Pembahasan:
i. syarat pertidaksamaan:
x+2> √ 10−x 2
x2 + 4x + 4 > 10 – x2
x2 + 2x – 3 > 0
(x + 3)(x – 1) > 0
x < -3 atau x > 1
¿ x ¿ √ 10
(i). |x|<a (ii). |x|>a (iii). |x|≤a (iv). |x|≥a , dengan a > 0
x−2
|
|≤2
1. Pertidaksamaan x+3 adalah ….
Pembahasan:
|x−2|
≤2
|x+3| |x−2|≤2|x+3|
x2 - 4x + 4 ¿ 4(x2 + 6x + 9)
x2 - 4x + 4 ¿ 4x2 + 24x + 36
3x2 + 28x + 32 ¿ 0
(3x + 4) (x + 8) ¿ 0
4
−
x ¿ -8 atau x ¿ 3
Jawab: (D)
Pembahasan:
Pembahasan:
2
|x−3| >4|x−3|+12
Misal y = |x−3| , maka pertidaksamaan di atas dapat dinyatakan :
y2 > 4y + 12
y2 – 4y – 12 > 0
(y – 6) (y + 2) > 0
y < -2 atau y > 6
Pembahasan:
SOAL-SOAL LATIHAN UN
SOAL PENYELESAIAN
1. Himpunan penyelesaian dari
pertidaksamaan eksponen :
x 2−4
9 2 x −4
≥( )
1
27 adalah ….
SOAL PENYELESAIAN
(A).
(B).
(C).
(D).
(E).
2. Himpunan penyelesaian dari
pertidaksamaan: 4x – 3. 22 + x + 32 > 0
adalah ….
A. {x/ 2 < x < 3, x R}
B. {x/ 4 < x < 8, x R}
C. {x/ x < 2 atau x > 3, x R}
D. {x/ x < 3 atau x > 8, x R}
E. {x/ x < 4 atau x > 8, x R}
3. Himpunan penyelesaian dari
pertidaksamaan eksponen 92x – 4
≥
x2 − 4
( )
1
27 adalah ... .
10
A. {x │-2 ≤ x ≤ 3 }
10
B. {x │ 3 ≤ x ≤ -2}
10
C. {x │x ≤ 3 atau ≥ 2}
10
D. {x │x ≤ -2 atau x ≥ 3 }
10
E. {x │- 3 ≤ x ≤ -2}
4. Nilai x yang memenuhi pertidaksamaan 52x
– 6.5x + 1 + 125 > 0, x R adalah ...
A. 1 < x < 2
SOAL PENYELESAIAN
B. 5 < x < 25
C. x < -1 atau x > 2
D. x < 1 atau x > 2
E. x < 5 atau x > 25
5. himpunan penyelesaian dari 32x – 6.3x < 27
adalah ...
A. {x │x < -3, x R}
B. {x │x < -2, x R}
C. {x │x < 2, x R}
D. {x │x > 2, x R}
E. {x │x > 3, x R}
6. Nilai x yang memenuhi pertidaksamaan
3.4x – 7.2x + 2 > 0 adalah ....
A. x < -1 atau x > 2log 3
1
B. x < 2log 3 atau x > 1
1
C. 2log 3 < x < 1
1
D. x < 1 atau x > 2log 3
1
E. 1 < x < 2log 3
7. Penyelesaian dari 5-2x + 2 + 74. 5-x – 3 ≥ 0
1
A. x ≤ -3 atau x ≥ 25
1
B. -3 ≤ x ≤ 25
C. x ≤ 2
D. x ≥ 2
E. x ≥ -2
2
x + x−6
2
≥0
8. nilai x yang memenuhi x − 2 x − 3
adalah ...
A. x ≤ -3 atau -1 ≤ x ≤ 2
SOAL PENYELESAIAN
B. -3 ≤ x ≤ -1 atau x > 3
C. -3 ≤ x < 2 atau 2 ≤ x ≤ 3
D. x ≤ 3 atau -1 ≤ x ≤ 2 atau x ≥ 3
E. x ≤ -3 atau -1 ≤ x ≤ 2 atau x > 3
9. Himpunan penyelesaian dari x2 – 10x + 21
< 0, x R adalah ....
A. {x │x < 3 atau x > 7, x R}
B. {x │x < -7 atau x > 3, x R}
C. {x │-7 < x < 3, x R}
D. {x │-3 < x < 7, x R}
E. {x │3 < x < 7, x R}
2 −5x
≥3
10. Himpunan penyelesian x − 2 adalah...
A. {x │1 ≤ x < 2}
B. {x │1 ≤ x ≤ 2}
C. {x < 1}
D. {x │x ≤ 1 atau x ≥ 2}
E. {x │x ≤ 1 atau x > 2}
11. Nilai x yang memenuhi pertidaksamaan
√ 1 − x < √ 2x + 6 adalah ...
5
A. x<-3
5
B. x>-3
5
C. -3 <x≤1
5
D. -3 ≤ x < 3
E. -3 ≤ x < 1
SOAL-SOAL PENGAYAAN
SOAL PENYELESAIAN
1. Pertaksamaan mempunyai
penyelesaian ….
(A). 1 x 3
SOAL PENYELESAIAN
(B). 1 x atau x 3
(C). x 1 atau x 3
(D). 0< x 1 atau x 3
(E). 0 x 1 atau x 3
dengan a > 1,
adalah ….
A. a2 x a4
B. x a2 atau x a4
C. x atau x a2
D. x atau x a4
E. x -2 atau x 4
3. Jika {x R/ a < x < b} adalah himpunan
penyelesaian dari pertidaksamaan: (x – 1)2
adalah ….
A. 0 < k < 4
B. -2 < k < 2
C. k < -2 atau k > 2
D. 0 < k < 2
E. k < 0 atau k > 4
5. Himpunan penyelesaian dari
pertidaksamaan adalah ….
SOAL PENYELESAIAN
A.
B.
C.
D.
E.
6. Nilai x yang memenuhi pertidaksamaan
adalah ….
A. <x<1
B. <x<3
C. -1 < x < 3
D. -3 < x < 1
E. 1 < x < 3
7. Solusi pertaksamaan
adalah ….
pertaksamaan adalah …
A. x > 0
B. x > 6
C. x > 10
D. 0 < x < 6
E. 4 < x < 10
adalah ….
A. x ≠ 0
B. x < 0
C. x > 3
D. 0 < x < 3
E. x 0 atau x 3
15. Penyelesaian pertidaksamaan
adalah ….
SOAL PENYELESAIAN
A. -3 < x < -1 atau -1 < x < 7
B. -3 < x < -1 atau x > 7
C. x < -3 atau x > 7
D. x < -1 atau x > 7
E. -1 < x < 7
16. Penyelesaian pertidaksamaan
adalah ….
x adalah ….
A. x < 0 atau 1 x 2
B. 0 < x 1 atau x 2
C. x -2 atau -1 x 0
D. -2 x -1 atau x > 0
E. x 0 atau 2 x 3
2
21. Himpunan penyelesaian |x −2|≤1 adalah
himpunan nilai x yang memenuhi
A. −√ 3≤x≤ √3
B. −1≤x≤1
C. 1≤x≤ √ 3
D. x≤−1 atau x≥1
E. −√ 3≤x≤−1 atau 1≤x≤ √3
( x−1 ) ≤3 ( x−1
x +2
)−2
x +2 2
adalah
A. x>1
B. 1<x2
C. x < 1 atau x 4
D. x1
E. x4
26. Nilai x
yang memenuhi
pertaksamaan |3 x+1|<2|x−6| adalah :
11
A. x < 13 atau x > 5
11
B. x < 5 atau x > 13
11
C. 5
< x < 13
D. 13 < x < 13
11
E. 13 < x < 5