Anda di halaman 1dari 10

MODUL5.

RELASIDANFUNGSI

Mat
eriPokok:Rel
asidanFungsi

A.RELASI

a)
.Penger
ti
andar
iRel
asi
Rel
asiadal
ahhubungananggot
asuat
uhi
mpunandengananggot
ahi
mpunanl
ain.

Rel
asidar
ihi
mpunanAkehi
mpunanBadal
ahhubungany
angmemasangkan
anggot
a-anggot
ahi
mpunanAdengananggot
a-anggot
ahi
mpunanB.

Hi
mpunanAdanhi
mpunanBdi
kat
akanmemi
li
kir
elasij
ikaadaanggot
ahi
mpunan
y
angsal
ingber
pasangan.

Cont
oh:
Kot
aBandungdanSemar
angt
erl
etakdiPul
auJawa.
Kot
aMedant
erl
etakdiPul
auSumat
era.
Kot
aDenpasart
erl
etakdiPul
auBal
i.
Dar
iper
nyat
aan-per
nyat
aant
ersebutt
erl
ihatadaduahi
mpunan,
yai
tu:
A={Bandung,
Semar
ang,
Medan,
Denpasar}
B={Jawa,
Sumat
era,
Bal
i}
Hi
mpunanAkeBdi
hubungkandengankat
a"t
erl
etakdipul
au"at
audengankat
alai
n
hubunganhi
mpunanAkeBdi
nyat
akandengankat
a"t
erl
etakdipul
au"
.

Rel
asibi
sadi
art
ikansebagaisuat
uat
urany
angmenghubungkananggot
adaer
ahasal
(
domai
n)dananggot
adaer
ahkawan(
kodomai
n).Dal
am r
elasi
,ti
dakadaat
uran
khususy
anghar
usdi
penuhi
unt
ukmemasangkananggot
ahi
mpunandaer
ahasalke
anggot
adaer
ahkawan.Set
iapanggot
ahi
mpunandaer
ahasal
bisamempuny
ai
pasanganl
ebi
hdar
isat
uat
aubol
ehj
ugat
idakmemi
li
kipasangansamasekal
i
.
b)
.Car
aPeny
aji
anRel
asi
Suat
urel
asidar
iduahi
mpunandapatdi
nyat
akandengant
igacar
asebagaiber
ikut:

1)Di
agr
am Panah
Di
agr
am panahmembent
ukpol
adar
isuat
urel
asikedal
am bent
ukgambarar
ah
panahy
angmeny
atakanhubunganant
araanggot
ahi
mpunanAdengananggot
a
hi
mpunanB.

Mi
sal
nya,
ada4or
anganaky
ait
uAl
i,
Sit
i,Ami
rdanRi
zki
.
Mer
ekadi
mint
aunt
ukmeny
ebut
kanwar
naf
avor
itmer
eka.
Al
imeny
ukaiwar
namer
ah,
Si
timeny
ukaiwar
naungu,
Ami
rmeny
ukaiwar
nahi
tam,
dan
Ri
zkimeny
ukaiwar
namer
ah.
Dar
ihasi
lur
aiant
ersebut
,ter
dapatduabuahhi
mpunan.
Hi
mpunanper
tamaadal
ahhi
mpunananak,
kit
asebuthi
mpunanAdanhi
mpunan
y
angkeduaadal
ahhi
mpunanwar
na,
kit
asebuthi
mpunanB.
A={Al
i,
Sit
i,Ami
r,Ri
zki}
B={Mer
ah,
Ungu,
Hit
am }
Hubunganant
arahi
mpunanAdanhi
mpunanBdapatdii
lust
rasi
kandengandi
agr
am
panahseper
tiber
ikut:

Rel
asi"War
nay
angdi
sukai"
Jadi
,dapatdi
simpul
kanbahwadi
agr
am panahdiat
asmer
upakanr
elasiant
araanak
denganwar
nay
angmer
ekasukai
.
Rel
asiant
arakeduahi
mpunant
ersebutdapatdi
nyat
akandenganpanah-
panahy
ang
memasangkananggot
ahi
mpunanAdengananggot
ahi
mpunanB.

2)Di
agr
am Kar
tesi
us
Di
agr
am kar
tesi
usmeny
atakanr
elasiant
araduahi
mpunandar
ipasanganber
urut
an
y
angkemudi
andi
tul
iskandal
am bent
ukdot(
ti
ti
k-t
it
ik)
.

Di
agr
am kar
tesi
usmer
upakandi
agr
am y
angmempuy
aiduasumbuy
angsal
ing
t
egakl
urus,
yai
tusumbumendat
ardansumbut
egak.

Sumbumendat
armenunj
ukkanhi
mpunanper
tama(
A)dansumbut
egak
menuj
ukkanhi
mpunankedua(
B).

Cont
ohdar
irel
asiant
araanakdenganwar
nakesukaanny
ayai
tu:
Hi
mpunanA={Al
i,
Sit
i,Ami
r,Ri
zki}dan
Hi
mpunanB={Mer
ah,
Ungu,
Hit
am}
,
dapatdi
gambar
kandal
am bent
ukdi
agr
am Car
tesi
usseper
tidibawahi
ni:

Rel
asi"War
nay
angdi
sukai"

3)Hi
mpunanPasanganBer
urut
an
Pasanganber
urut
anber
art
ipasanganbi
langany
angdi
tul
iskandal
am t
andakur
ung.

Car
any
adenganmemasangkanhi
mpunanAdenganhi
mpunanBsecar
aber
urut
an.

Cont
oh:
Al
imeny
ukaiwar
namer
ah,
Si
timeny
ukaiwar
naungu,
Ami
rmeny
ukaiwar
nahi
tam,
dan
Ri
zkimeny
ukaiwar
namer
ah
Dar
iur
aiandiat
aski
tadapatmeny
atakanr
elasi
nyadenganhi
mpunanpasangan
ber
urut
anseper
tiber
ikut:
{(
Ali
,mer
ah)
,(Si
ti
,ungu)
,(Ami
r,hi
tam)
,(Ri
zki
,mer
ah)}

Jadi
,rel
asiant
arahi
mpunanAdenganhi
mpunanBdi
nyat
akansebagai
himpunan
pasanganber
urut
an(
x,y
)denganx∈ Adany∈ B.

Cont
ohl
ain:
Di
ket
ahuiduahi
mpunanbi
langanP={3,
4,5,
6,7}danQ={5,
6,7,
8,9,
10}maka:

A)Gambar
lahdi
agr
am panahy
angmemenuhir
elasi“
duakur
angny
adar
i“dar
i
hi
mpunanPkehi
mpunanQ.

B)Ny
atakanr
elasit
ersebutsebagaihi
mpunanpasanganber
urut
an

C)Ny
atakanr
elasit
ersebutdengandi
agr
am car
tesi
us.

Jawab:
P={3,
4,5,
6,7}
Q={5,
6,7,
8,9,
10}
Rel
asi"Duakur
angny
adar
i"

A)Di
agr
am panah
B)Hi
mpunanPasanganBer
urut
an
{(
3,5)
,(4,
6),
(5,
7),
(6,
8),
(7,
9)}

C)Di
agr
am Kar
tesi
us

LATI
HAN
1)
.Di
ket
ahui
himpunanA={
Jakar
ta,
Bangkok,
Toky
o,Mani
la}danhi
mpunanB=
{
Indonesi
a,Jepang,
Thai
land,
Fil
i
pina,
Mal
aysi
a}.Rel
asidar
iAkeBdapatdi
nyat
akan
dengan...
 *
I
bukot
adar
i
Negar
adar
i
Asaldar
i
Kampungdar
i

2)
.Rel
asi
yangdapatdi
buatdar
ihi
mpunanA={4,
9,16,
25}keB={1,
2,3,
4,5}
adal
ah...
 *
A.Kur
angdar
i
B.Akardar
i
C.Kel
ipat
andar
i
D.Kuadr
atdar
i

3)
.Per
hat
ikandi
agr
am panahdibawahi
ni.
Rel
asidar
iAkeBadal
ah...
 *
A.Fakt
ordar
i
B.Akardar
i
C.Kuadr
atdar
i
D.Lebi
hdar
i

4)
.Di
ket
ahui
P={
2,4,
6}danQ={
2,3}
.Hi
mpunanpasanganber
urut
andar
iPkeQ
y
angmeny
atakan"
kel
i
pat
andar
i"adal
ah...
 *
A.{
(2,
2),
(4,
2),
(4,
4),
(6,
2),
(6,
3)}
B.{
(2,
2),
(2,
3),
(4,
2),
(6,
2),
(6,
3)}
C.{
(2,
3),
(4,
2),
(4,
3),
(6,
2),
(6,
3)}
D.{
(2,
2),
(4,
2),
(4,
3),
(6,
2),
(6,
3)}

5)
.Di
ket
ahui
K={
2,3,
4,5}danL={
3,4,
5,6,
8,10,
12}
.Ji
kadi
tent
ukanhi
mpunan
pasanganber
urut
an{
(2,
4),
(3,
6),
(4,
8),
(5,
10)
},makar
elasidar
ihi
mpunanKke
hi
mpunanLadal
ah...
 *
A.Duakal
idar
i
B.Akardar
i
C.Set
engahdar
i
D.Kuadr
atdar
i
6)
.Per
hat
ikandi
agr
am kar
tesi
usdi
bawahi
ni.

Hi
mpunanpasanganber
urut
andar
idi
agr
am kar
tesi
usdiat
asadal
ah...
 *
A.{
(1,
2),
(2,
2),
(3,
1),
(4,
3),
(5,
2)}
B.{
(1,
2),
(2,
3),
(3,
1),
(4,
4),
(5,
2)}
C.{
(1,
2),
(2,
3),
(3,
4),
(4,
5),
(5,
6)}
D.{
(1,
3),
(2,
4),
(3,
5),
(4,
2),
(5,
1)}

7)
.Di
ket
ahui
himpunanP={1,
2,3,
5}danQ={2,
3,4,
6,8,
10}
.Ji
kadi
tent
ukan
hi
mpunanpasanganber
urut
an{(
1,2)
,(2,
4),
(3,
6),
(5,
10)}
,makar
elasidar
ihi
mpunanP
kehi
mpunanQadal
ah...
 *
A.Kur
angdar
i
B.Set
engahdar
i
C.Duakal
idar
i
D.Kuadr
atdar
i

8)
.Empator
anganakber
namaTohi
r,Er
ik,
Tauf
iq,
danZai
nul
mempuny
aikesukaan
masi
ng-masi
ng.KesukaanTohi
rbel
ajarkel
ompokdanmenul
i
scer
pen,
kesukaanEr
ik
ber
mai
nkomput
erdanr
enang,
kesukaanTauf
iqmenul
i
scer
pendanr
enang,
dan
kesukaanZai
nulr
enangsaj
a.Anaky
angmempuny
aikesukaanmenul
i
scer
oen,
tet
api
t
idaksukabel
ajarkel
ompokadal
ah...
 *
A.Tohi
r
B.Er
ik
C.Tauf
iq
D.Zai
nul

9)
.Per
hat
ikandi
agr
am panahdibawahi
ni.

Rel
asiy
angt
epatunt
ukmenj
elaskanhubunganhi
mpunanQkehi
mpunanPadal
ah..
.
 *
A.Akarpangkatt
igadar
i
B.Pangkatt
igadar
i
C.Kuadr
atdar
i
D.Akarkuadr
atdar
i

10)
.Per
hat
ikandi
agr
am panahdi
bawahi
ni.
Rel
asidar
ihi
mpunanAkehi
mpunanBadal
ah...
 *
A.Fakt
ordar
i
B.Kur
angdar
i
C.Lebi
hdar
i
D.Set
engahdar
i

Anda mungkin juga menyukai