Minggu 5 - Komunikasi Nonverbal
Minggu 5 - Komunikasi Nonverbal
NONVERBAL
Here is where your presentation begins
1
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
CAPAI AN PEMBELAJARAN
2
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Komunikasi Nonverbal
adalah kumpulan isyarat, gerak tubuh, intonasi suara, sikap, dan sebagainya,
yang memungkinkan seseorang untuk berkomunikasi t a n p a k a t a -
k a t a (Bouvee dan Thill, 2003:4).
3
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Fungsi Komunikasi Nonverbal (Knapp dalam Jalaludin, 1994)
Substitusi
Repetisi Kontradiksi
(menggantikan Komplemen
(mengulang (memberi
lambang (melengkapi)
gagasan) makna lain)
verbal)
4
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Motor Mimicry
Definisi: reaksi nonverbal yang refleksif sesuai keadaan orang lain untuk
memberikan infomasi
Contoh: tersenyum saat melihat orang lain gembira, mengernyitkan dahi jika
mendengar pernyataan yang aneh
5
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Bentuk Komunikasi Nonverbal (Verderber, 2007)
Kontak mata
Ekspresi wajah
Emosi
Kinesics
Gerak isyarat
Sikap badan
sentuhan
Pola titinada
Bentuk
Volume
Paralanguage
Kecepatan
Gangguan Vokal
Kualitas
Proksemik
Artefak
6
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Kinesics (gerakan tubuh dalamkomunikasi)
7
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Kinesics (gerakan tubuh dalamkomunikasi)
8
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Makna Wajah (Leathers, 1976)
9
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Kinesics (gerakan tubuh dalamkomunikasi)
10
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Paralanguage (intonasi suara)
Mempengaruhi arti pesan secara
dramatik sehingga pesan akan
menjadi lain artinya bila diucapkan
dengan intonasi suara yang berbeda
11
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Paralanguage
12
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Gangguan Vokal
13
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Penggunaan Ruang
Proksemik Wilayah (territory) Artefak
14
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
ISYARAT
PENGENDALIAN
DIRI
Komunikasi verbal untuk mengendalikan diri
Penampilan fisik, komunikasi pencium, waktu
15
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Penampilan Fisik
16
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Penampilan Fisik
17
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Komunikasi Pencium
18
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Waktu
a. Terdapat beberapa aspek mengenai bagaimana kita berpikir dan
menggunakan waktu yang mengandung kesan-kesan bagi orang lain.
Apakah kita memusatkan diri pada masa lalu, masa kini, atau masa yang
akan datang?
b. Orientasi masa lalu lebih menekankan pada tradisi, mengenang, dan
bernostalgia.
c. Orientasi masa kini lebih mengutamakan hidup saat ini, konsentrasi apa
yang dihadapi sekarang, dan fokus dan profesional pada apa yang
dikerjakan atau dirasakan sekarang.
d. Orientasi masa depan berarti melihat ke depan dan merencanakan apa
yang akan terjadi nanti.
19
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Waktu
20
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Waktu
21
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Waktu
a. Bagi orang Indonesia, yang memiliki kebiasaan waktu yang tidak tepat,
janjian jam 10an bisa saja jam 10.45 maupun jam 10.59 (jam 10an).
b. Adakalanya orang Indonesia janjian jam 10 lewat, diartikan bisa lewat 1
atau 2 jam kemudian.
c. Bagi orang luar negeri, konsep waktu lebih presisi bahwa terlambat adalah
terlambat (meski 1 menit sekalipun)
d. Yang terbiasa janjian jam 11 kurang bisa diartikan jam 10.50 atau 10.55
e. Siapa yang memiliki batasan yang tepat soal waktu?
22
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Waktu
a. Jam 10 lewat bisa diartikan, mulai dari jam 10.01 hingga 10.30
23
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Perbedaan Kultural dan Gender dalamKomunikasi
Nonverbal
Menyampaikan Menerima
Kinesics
Pesan Pesan
24
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Perbedaan Kultural dan Gender dalamKomunikasi
Nonverbal
•Umumnya saling bertatapan saat berkomunikasi
Kontak mata •Terdapat perbedaan budaya
Ekspresi wajah dan gerak •Terdapat banyak persamaan dalam komunikasi di semua budaya
isyarat
Haptics •Perbedaan dalam perilaku menyentuh berhubungan erat dengan budaya
25
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Menyampaikan Pesan (Verderber, 2007)
26
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5
Menerima Pesan (Verderber, 2007)
27
I B I KKG - I KO M - GANJ I L 20 21/ 20 22 - I NTERP ERSONAL S KI L L S - Mi n g g u 5