Anda di halaman 1dari 23

MATEMATIKA PEMINATAN

LIMIT FUNGSI TRIGONOMETRI DI SUATU TITIK

DISUSUN OLEH :

KELOMPOK 6 XII IPA 3

1. HAFIDS ERI PUTRA SIMATUPANG (Materi)


2. NAFASYA TRI ANANTA (Materi)
3. HANIFFA PUTRI LARASSATI (Materi)
4. NAJWA RAMADHANI (Jawab Soal)
5. MUHAMMAD MUSTAQIM (Jawab Soal)
6. BULAN TIRTA PAMUNGKAS (Jawab Soal)
7. YELVY AFRILIA (Jawab Soal)

Guru Pembimbing :

Aslah Sp.d

Tahun Ajaran 2023/2024


KATA PENGANTAR

Puji syukur kehadiran Allah SWT, atas karunia dan hidayahnya kami dapat
menyelesaikan tugas laporan yang berjudul limit fungsi dengan tepat waktu. Laporan ini
disusun untuk memenuhi tugas matematika dasar yang dibimbing langsung oleh Ibu
Aslah,S.Pd yang sangat kami hormati.
Dalam proses penyajian laporan ini berusaha disusun dengan baik, sejumlah
sumber kami gunakan untuk membantu kami dalam memahami materi limit fungsi, terima
kasih kepada pihak-pihak yang turut membantu dalam menyukseskan penyusunan laporan
ini. Dan kami mengharapkan kritik dan saran yang mampu membantu pola pikir yang
baik dan benar.
Demikianlah laporan ini kami susun, kami mohon maaf atas kekurangan dalam
penyusunan laporan ini.

Batam, 22 Agustus 2023

Penyusun
DAFTAR ISI

KATA PENGANTAR..............................................................................................................2
BAB I.........................................................................................................................................4
PENDAHULUAN.....................................................................................................................4
A. Latar Belakang.................................................................................................................4
B. Rumusan Masalah............................................................................................................4
C. Tujuan..............................................................................................................................4
BAB II........................................................................................................................................5
PEMBAHASAN........................................................................................................................5
A. Konsep Limit.................................................................Error! Bookmark not defined.
B. Sifat – Sifat Limit Fungsi...............................................Error! Bookmark not defined.
C. Teorema Limit Fungsi....................................................Error! Bookmark not defined.
D. Cara Menentukan Nilai Limit Fungsi Trigonometri......Error! Bookmark not defined.
E. Menjawab.......................................................................Error! Bookmark not defined.
BAB III....................................................................................................................................15
PENUTUP...............................................................................................................................22
A. Kesimpulan....................................................................................................................22
B. Saran...............................................................................................................................22
C. Daftar Pustaka………………………………………………………………………8
BAB I

PENDAHULUAN

A. Latar Belakang

Limit merupakan konsep dasar atau pengantar dari diferensial dan integral .
Cobalah kamu mengambil kembang gula, kembang gula dalam sebuah tempat
dengan genggaman sebanyak 5 kali setelah dihitung, pengambilan pertama
terdapat 5 bungkus, pengambilan kedua terdapat 6 bungkus, pengambilan ketiga 5
bungkus, pengambilan keempat 7 bungkus, dan pengambilan kelima 6 bungkus.
Jadi di rata-rata pada pengambilan pertama sampai pengambilan kelima adalah 5.
Dan dikatakan hampir mendekati 6. Alam contoh sehari-hari, banyak sekali kita
temukan kata-kata hampir, mendekati, harga batas tersebut. Pengertian tersebut
sering dianalogikan dengan pengertian limit.

B. Rumusan Masalah

1. Konsep limit

2. Sifat-sifat limit fungsi

3. Teorema limit apit

5. Cara menentukan nilai limit fungsi trigonometri

C. Tujuan

1. Memenuhi mata pelajaran matematika minat

2. Mengembangkan pengetahuan dan kemampuan tentang limit fungsi

3. Menemukan solusi dari suatu permasalahan yang terkait dengan fungsi alam
matematika minat
BAB II

PEMBAHASAN

A. Limit Fungsi Trigonometri di Suatu Titik


1. Konsep Dasar Limit Fungsi Trigonometri

Limit fungsi trigonometri memuat fungsi trigonometri yang dibentuk dalam


oprasi limit.

sin x
lim sin x lim
x→
π x →0 x
2

Nilai limit fungsi trigonometri

lim f (x )→ −¿
lim ¿
x →a x→ a f ( x )= lim ¿¿ ¿
+¿
x→a f (x)

Contoh :

Berapa nilai lim sin x


Berapa nilai: x→
π pembuktian:
2

lim ¿
−¿
π
x→ sin x= lim ¿¿
2 x→
π
+¿
sin x→ lim sinx ¿
2 x→
π
2

2. Sifat – Sifat Limit Fungsi


Misalkan f(x), g(x) adalah suatu fungsi yang mempunyai nilai limit pada x
mendekati c dan c adalah bilangan real serta n adalah bilangan bulat positif.

1. lim k=k
x→ c

2. lim x=c
x→ c

3. lim k ∙ f ( x )=k ∙ lim f (x )


x→ c x →c

4. lim (f ( x ) + g ( x ) )=lim f (x )+ lim g( x )


x →c x→ c x→ c

5. lim ( f ( x )−g ( x ) ) =lim f ( x )−lim g (x)


x→ c x →c x →c

6. lim (f ( x ) ∙ g ( x ))=lim f (x )∙ lim g(x )


x→ c x→ c x→ c

f (x ) lim ¿ x → c f (x )
7. lim =
x→ c g( x ) lim ¿ x →c g(X )

B. Teorema Limit Apit

A.Teorema Limit Apit

Teorema apit dalam bidang analisis matematika yakni, analisis real dalam
kalkulus. Merupakan teorema yang melibatkan limit pada suatu fungsi sehingga
ketiga fungsi tersebut memiliki nilai limit yang sama.

Teorema Limit Apit

f ( x ) < g ( x ) <h(x )

Ketiga fungsi terdefinisi pada internal


a ≤ x ≤ b dengan x ≠ c

lim ¿ x → c f ( x ) < lim ¿ x → c ¿ ¿ lim h ( x )


¿ g (x) ¿
¿ x →c

L ¿ lim ¿ x → c ¿ g (x) ¿ L
¿
lim ¿ x → c ¿ g (x) = L
¿

Teorema limit apit digunakan untuk membuktikan

lim ¿ x → 0 ¿ x =1
¿ sin x

OS = OQ = R = 1 Satuan

a). ∆ OPS

PS
 sin x= → PS=sin x
OS

OP
 cos x= → OP=cos x
OS

b). ∆ OQR

QR
 tan x= →QR =tan x
OQ

1
c). L uas ∆ OPS= OP . PS
2

1
L ∆ OPS= cos x . sin x
2

d). L uas jurang OQS


x 2 x
L= .π r =
2π 2

1
e). L uas ∆ OQR= OQ .∨¿
2

1
= . 1. tan x
2

1 sin x
¿
2 cos x

L∆ OPS < L jur OQS < L ∆ OQR

1 X 1 sin x
cos x . sin x < <
2 Q 2 cos x
sin x

x 1
cos x < <
sin x cos x

(dikenai operasi limit )

x 1
lim ¿ x → 0 cos x< lim ¿ x →0 sin x lim ¿ x →0 cos x ¿ ¿ ¿
¿ ¿
¿

lim ¿ x →0
1
cos 0< x < ¿
cos 0
sin x

x
1< lim ⁡ <1
x → 0 sin x

x
lim ¿ x → 0 =1 ¿
sin x
¿

sin x
lim ¿ x → 0 =1 ¿
x
¿
Sifat dasar limit fungsi trigonometri

lim ⁡ sin x x
=1 lim ¿ x → 0 =1 ¿
x→0 x sin x
¿

tan x x
lim ¿ x → 0 =1 ¿ lim ¿ x → 0 =1 ¿
x tan x
¿ ¿

Contoh soal

sin 3 x
lim ¿ x → 0 ¿
3x
¿

Uji coba atau subtitusi

sin 3 x sin 3(0)


lim =lim
x →0 3x x→ 0 3 (0)

sin 0
=
0

0
¿ (bentuk tak tentu)
0

sin x
Sederhanakan menggunakan sifat lim ¿ x → 0 x
=1 ¿
¿

lim ¿ x → 0 ¿ sin 3 x = 1
¿ 3x

Sifat dasar 2 limit fungsi trigonometri ketika koefisien x bukan 1.


ax a
lim ¿ x → 0 ¿ sin ax = a lim ¿ x → 0 = ¿
¿ bx b sin bx b
¿

ax a
lim ¿ x → 0 ¿ tan ax = a lim ¿ x → 0 = ¿
¿ bx b tan bx b
¿

Contoh soal

sin 5 x
lim
x →0 3x

Uji coba substitusi

sin 5 x sin (0)


lim =
x →0 3x 3(0)

0
¿ (bentuk tak tentu)
0

sin ax a
Gunakan sifat limit lim ¿ x → 0 ¿ =
¿ bx b

sin 5 x sin5 x 5 x
lim =lim ( . )
x →0 3x x→ 0 3x 5x

sin 5 x 5 x
¿ lim ( . ¿ )¿
x→ 0 5x 3x

5
¿1.
3

5
¿
3

Sifat dasar 3 limit fungsi trigonometri


sin ax a
lim ¿ x → 0 ¿ tan ax = a lim ¿ x → 0 = ¿
¿ sin bx b tan bx b
¿

tan ax a
lim ¿ x → 0 ¿ sin ax = a lim ¿ x → 0 = ¿
¿ sin bx b tan bx b
¿

Contoh soal

lim ¿ x → 0 ¿ x tan 5 x
¿ 1−cos x
2

Uji coba

x tan5 x 0 tan 5(0)


lim =.
x →0 1−cos x 1−cos 2 (0)
2

0.0
¿
1−1

0
¿ (bentuk tak tentu)
0

tan ax a
gunakan sifat lim ¿ x → 0 ¿ x =1 lim ¿ x → 0 = ¿
¿ sin x sin bx b
¿

x tan5 x x tan5 x
lim 2
=lim 2
x →0 1−cos x x → 0 sin x

x tan5 x
¿ lim ( . ¿ )¿
x→ 0 sin x sin x

¿ 1 .5

C. Cara Menentukan Nilai Limit Fungsi Trigonometri


1. Cara Subtitusi

Cara subtitusi digunakan untuk menentukan nilai lim f (x )jika x=c merupakan
x →c

anggota domain f ( x )

lim ¿ f ( c )=c
x →c

Dengan cara subtitusi langsung kadang diperoleh nilai limit berupa nilai tak tentu
0 ∞
( , , ∞ ,−∞).
0 ∞

Contoh :

π
lim sin 2 x ¿) (2 .
π 3
1. x → 3 = sin ¿
π
1−cos x 1−cos
3

360
sin
3
=
180
1−cos
3

sin 120°
=
1−cos 60 °

1
√3
2
=
1
1−
2

1
√3
2
=
1
2

= √3

Jika diperoleh nilai tak tentu, nilai tersebut bukan nilai limit. Oleh karena itu,
fungsi disederanakan terlebih dahulu dengan cara faktorisasi atau dengan
mengubah bentuk fungsi trigonometri.

2. Cara Faktorisasi
lim f (x)
Cara faktorisasi digunakan untuk menentukan nilai x→0
jika f ( x) dan
g (x)
g(x ) mempunyai faktor yang sama dan faktor tersebut membuat penyebut bernilai
nol. Cara faktorisasi digunakan apabila hasil fungsi limit trigonometri tak tentu
0 ∞
( , , ∞ ,−∞).
0 ∞

Contoh :

lim 1−cos x
1. x→0
2
sin x

Jawab :

a. Cara Subtitusi
1−cos x 1−cos 0
lim 2
= 2
x →0 sin x sin 0
1−1
¿
0.0
0
¿ (bentuk tak tentu)
0

b. Cara Faktorisasi
Identitas Trigonometri :
2 2
cos x +sin x=1
2 2
sin x=1−cos

Maka :

1−cos x
lim 2
x →0 sin x

1−cos x
lim 2
x →0 1−cos x

1−cos x
lim
x →0 (1−cos x )(1+cos x )

1
lim 2
x →0 1+cos x

1
¿
1+ cos 0

1
¿
1+ 1
1
¿
2

3. Menggunakan Sifat – Sifat Limit Fungsi Trigonometri


Fungsi trigonometri yang dicari nilai limitnya diubah sehingga memuat bentuk
x sin x x tan x
, , , dan .
sin x x tan x x
Kemudian, sifat-sifat limit fungsi trigonometri ¿digunakan.

Contoh :

lim ( x 2 + x−2 ) sin ⁡(x−1)


x→0

x 2−2 x +1

Jawab :

lim ( x 2 + x−2 ) sin ⁡(x−1)


x→0
( x−1 ) (x−1)

lim ¿ ¿
x →0

lim sin(x −1)


lim x+2 . x → 0 = (1+2) . (1)
x →0 (x−1)
=3.1

=3
Soal

lim ⁡ ¿¿
1. Nilai x→
π adalah…
3

Jawab :

lim ¿ π π
π =sin + cos
x→
3 3 3

=sin 60 ° +cos 60 °

1 1
= √3 +
2 2

1
2 √
= ( 3+ 1)

2
cos x
2. Nilai limπ 1−sin x adaalah....
x→
2

Jawab:
2 2
cos x 1−sin x
lim = lim
π 1−sinx π 1−sin x
x→ x→
2 2
lim ¿ ¿ ¿
= x→ π
2
= 1+ sin x
= 1+sin 90 o
= 1+1
=2

1−tan x
3. Nilai limπ sin x−cos x adalah.....
x→
4

Jawab:
sin x
1−tan x 1
lim cos x
π sin x−cos x = lim
x→
4 x→
π sin x−cos x
4
cos x−sin x
= lim cos x
π sin x−cos x
x→
4
lim −¿ ¿ ¿
= x→ π
4
1
=-
cos x
1
=- o
cos 45
1
=- 1 .
√2
√2 √2
2
−√ 2
= 1
2
2
=2

1− √ 1−tan x
4. Nilai lim adalah…
x →0 sin x

Jawab :

1− √ 1−tan x 1− √ 1−tan x 1+ √ 1−tan x


lim = lim .
x →0 sin x x →0 sin x 1+ √ 1−tan x

= lim 1−¿ ¿ ¿
x →0

tan x
= lim ¿
x →0 sin x .¿ ¿ ¿

tan x 1
= lim .
x →0 sin x 1+ √1−tan x

1
¿1.
1+ √ 1−tan 0°

1
=
1+ √ 1−0

1
=
2

sin 7 x−sin 3 x
5. lim adalah …
x →0 sin 2 x

Jawab :
Di uji coba dengan cara subtitusi

sin 7 x−sin 3 x sin 7 ( 0 )−sin 3 (0)


lim =
x →0 sin 2 x sin 2(0)

sin 0−sin 0
=
sin 0

0
= (bentuk tak tentu)
0

Maka ubah bentuk menjadi :

sin 7 x−sin 3 x
lim
x →0 sin 2 x

lim ¿
x →0

sin 7 x sin 3 x 7 3
lim lim = −
x →0 sin 2 x x →0 sin2 x 2 2

4
=
2

=2
2 ❑
tan x
6. Nilai lim 2
adalah …
x→0 (6 x)

Jawab:

Gunakan cara sifat yaitu;

tan x
lim =1
x →0 x

tan ax a
lim =
x →0 bx b

Maka;

( )
2 ❑ ❑
tan x tanx tanx
lim 2
=lim
x →0 (6 x ) x →0 6x 6x

1 1
¿ .
6 6

1
¿
36

1−cos 6 x
7. Nilai lim adalah…
x→0 1−cos 2 x

Jawab:

Gunakan cara sifat yaitu;

Ubah cos 6x dan cos 2x


2
cos 2 x=1−2sin x
2
cos 6 x =1−2 sin 3 x

Maka:

1−cos 6 x 1−cos 6 x
lim =lim
x→ o 1−cos 2 x x→ 0 1−cos 2 x
2
1−(1−2 sin 3 x)
¿ lim
x→ 0 1−(1−2 sin2 x)
2
1−1−2 sin 3 x
¿ lim 2
x→ 0 1−1−2 sin x
2
sin 3 x
¿ lim 2
x→ 0 sin x

( )

sin 3 x sin 3 x
¿ lim
x→ 0 sin x sin x

33
¿
11

= 9

x tan 3 x
8. Nilai lim ⁡ 2
adalah …
x→ 0 1−cos 2 x

Jawab:

Gunakan cara sifat yaitu;

Ubah cos 2 2 x
2 2
sin x+ cos x=1
2 2
sin x=1−cos x
2 2
sin 2 x =1−cos 2 x
Maka:
❑❑
x tan3 x x tan 3 x
lim 2
=lim 2
x →0 1−cos 2 x x →0 sin 2 x

lim tan 3 x
x x →0
¿ lim .
x→ 0 sin 2 x sin 2 x

1 3
¿ .
2 2

3
¿
4

2
x −9
9. Nilai lim
x →3 sin (x−3)

Jawab:
2 2
x −9 (3) −9
lim =
x →3 sin (x−3) sin(3−3)

0
= ( Bentuk tak tentu)
0

x
Menggunakan sifat lim =1
x →0 sin x
2
x −9
lim
x →3 sin (x−3)

( x−3 )( x +3 )
lim
x →3 sin ( x −3 )

lim ¿
x →3

x−3
lim . lim ¿ ¿
x →3 sin (x−3) x→ 3

= (1) . (3+3)

= 2.6
= 6

sin 6 x
lim ⁡
10. π π
3 x−
x→
3

Jawab :

Di uji coba dengan cara subtitusi

π
sin 6 x sin 6
lim ⁡ 2
. π π =
x→
3 x− π π
3 −
2 2

sin 3 π
¿
0

0
¿ bentuk tak tentu
0

note :sin 3 π =sin 540 °

sin ( 540 °−180 ° )=sin 360 °

sin 360 °=0

π
Misalkan : a=x−
2

π
x=a +
2

π
Ketika x= , a=0 maka diperoleh :
2

π
π 6 a+ 6
lim 6(sin a+ ) = 2¿
a→ 0 2 lim sin ⁡( )¿
a→ 0 a

6 a+3 π
=lim ⁡(¿ a→ 0 sin )
a

sin 6 a
=lim a−
→0
a
=-6

2
3 x sin 6 x
11. Nilai lim 3 adalah....
x →0 tan 2 x

Jawab:
2
3 x sin 6 x 3 x .sin 6 x . sin 6 x
lim = lim
x →0
3
tan 2 x x →0 2a
3 6 6
= . .
2 2 2

27
=
2

1
8 tan2
2
12. lim adalah …
x →0 3
x sin 4 x
2

Jawab :

Mengubah fungsi trigonometri

lim
8 tan
2 1
2
=
8
. lim
tan ( 12 x) . lim tan ( 12 x )
x →0 3 3 x→ 0 x x →0 sin 4 x
x sin 4 x
2 2

16 1 1
= . .
3 2 8

1
=
3

BAB III

PENUTUP
A. Kesimpulan
Dalam bahasa matematika, limit menjelaskan nilai suatu fungsi jika
didekati dari tertentu. Mengapa harus didekati dari titik tertentu dan bukan tepat di
titik tertentu? Hal ini disebabkan tidak semua fungsi terdefinisi pada semua.

Faktor terpenting adalah memahami konsep dan definisi dari limit fungsi
itu sendiri dan juga sifat-sifatnya.

B. Saran

Demikianlah laporan matematika dasar ini, laporan ini tentunya masih


banyak kekurangan yang harus dilengkapi untuk mencapai kesempurnaan. Kami
hanyalah manusia biasa yang penuh dengan kekurangan, untuk itu kami memohon
dengan segala kerendahan hati untuk memberikan saran dan kritiknya yang
bersifat membangun dengan harapan agar laporan ini bisa lebih sempurna.

Daftar Pustaka
Buku LKS kelas XII Penerbit Intan Pariwara

https://youtu.be/LxqTFVrw0VM?si=MORJYX13-198BAja
https://youtu.be/_nrLpuoZAgo?si=0TQMazKkYsaE5U3p

Anda mungkin juga menyukai