1. Ma + cepat : pamacane rikat, ora alon, lagune ora kakean cengkok 2. Maca papat – papat : saben dilagokake nganggo wirama papat – papat, saben sawirama isine peang wanda 3. Maca + pat : waosan serat kaping papat 4. Maca mat : maca kanthi ngematake / ngrasakake supaya endah lagunipun 5. Maca pat : saka tembung panca lan arpat (lima sandangan) “a, i, u, e, o” Fungsi
1.Ngandhut / ngandhung babagan
pendidikan budi pekerti 2.Ngandhut sejarah utawa kisah jaman dhisik 3.Ngandhut informasi - informasi • Istilah - istilah : 1. Pupuh : dumadi saka pirang – pirang pada kang nunggal sakcerita lan sakjenis tembang macapat 2. Pada (bait) : cacahe tembang macapat saben sak lagu, saka wiwitan gatra nganti pungkasan gatra 3. Gatra : larik / baris kang ana ing saben jenis tembang macapat 4. Wanda : suku kata kang ana ing saben gatra • Istilah paugeran 1. Guru gatra : cacahing wanda saben sapada 2. Guru wilangan : cacahing wanda saben sagatra 3. Guru lagu :tibaning swara ing saben pungkasan gatra 4. Watak : karakter kang ana ing njero macapat Paugerane
•Maskumambang : nelangsa, prihatin •Sinom : grapyak, ramah sumanah •Durma : sereng, marah •Asmarandana : sedih merga asmara, prihatin sengsem •Kinanthi : seneng, tresna, asih •Dhandanggula : luwes, nyenengkake, ngresepake •Gambuh : wani, sumadulur, sumanak •Pangkur : sereng lan nantang •Megathruh : trenyuh, memelas •Pucung : nduweni watak kendho, sembrana parikeno Filosofi 1. Mijil : lahire manungsa ing alam donya 2. Maskumambang : bayi kang wus lair, durung duwe dosa kaya “emas kang lagikumambang ing banyu”kang katon nyenengake 3. Sinom : bayi kang wus lair mau tumuwuh / berkembang dadi dewasa kang kaprah disebut “nom – noman” 4. Asmaradhana : bocah nom – noman iku mau wis wiwit tuwuh asmarane karo lawan jenise, asmaradana uga disebut “api asmara” 5. Gambuh / Gathuking ati : bareng wis padha tresnane, ati loro wis padha jumbuh, serasi lan arep mbacutake lakuning urip bebarengan 6. Kinanthi : kanthi / dikanthi ngadep wong tuwa seperlu matur yen wis padha tresnane 7. Dhandhanggula : dhandhang iku ngajak, gula iku lambang manis, ngajak urip bebarengan / nikahan, kang dijab / dikarepake yaiku urip kebak manis 8. Durma : urip ing bebrayan kebang ing panantang urip kang kudu dilakoni wong loro, paribasan abot enthenging urip kudu dilakoni 9. Pangkur : mungkur / ngungkurake hal sing sifate duniawi, yen dadi wong tuwa wis rampung nindakake tri darma utama, sebanjure tata – tata mati sowan Gusti 10. Megatruh : saka tembung pegat lan ruh, yen wis titi wancine manungsa ora bisa suwala / menghindar 11. Pocung / pocong : dikafani, yen wus mati bakal dipocong nganggo mori putih, barang darbeke ana alam donya ditinggal kabeh ora digawa