Anda di halaman 1dari 30

METABOLISME

KARBOHIDRAT
(PART 1)
KARBOHIDRAT ???
a/ sumber makanan yg byk
dikonsumsi & berfungsi sbg
C6H12O6 sumber energi utk berbagai
proses kimia dlm tbh

 HASIL PENCERNAAN
KARBOHIDRAT T.U dlm btk
:
* GLUKOSA
* FRUKTOSA
* GALAKTOSA
PENGGOLONGAN KARBOHIDRAT ??

MONOSAKARIDA Glukosa, Fruktosa, Galaktosa

Sukrosa  glukosa + fruktosa


DISAKARIDA
Laktosa  glukosa + galaktosa
Maltosa  glukosa + glukosa

OLIGOSAKARIDA 2 – 6 monosakarida

POLISAKARIDA > 6 monosakarida


Ex: tepung (amilum), glikogen,
selulosa
METABOLISME KARBOHIDRAT

 GLIKOLISIS
 GLIKOGENESIS

 GLIKOGENOLISIS

 GLUKONEOGENESIS

 OKSIDASI ASAM PIRUVAT

 SIKLUS ASAM SITRAT

 HMP SHUNT (Heksosa Monophosphat Shunt)


GLIKOLISIS
 a/ oksidasi glukosa  asam piruvat/asam laktat
 Disebut juga EMBDEN MEYER HOFF PATHWAY
 Terjadi di dalam sitosol (sel otak, sel hati, sel otot b’garis)
 Glikolisis : oksidasi glukosa  energi ( ATP )

Aerob Anaerob
( asam piruvat ) ( asam laktat )

 Pd glikolisis aerob, Hasil akhirnya asam piruvat  Masuk


ke dlm mitokondria  Asetil KoA  Siklus Krebs  ATP
Perlu
2 ATP

6 ATP

2 ATP

2 ATP
TAHAPAN GLIKOLISIS....
1). Glukosa + ATP  Glukosa 6-P + ADP
Dikatalisis oleh enzim : Heksokinase dan Glukokinase

* Enzim Heksokinase :
- terdapat di sel otot ( selain hati dan pankreas )

* Enzim Glukokinase :
- terdapat di sel hati dan pankreas
- aktif pada saat konsentrasi glukosa darah 
di jar. selain hati & pankreas, glukosa masuk glikolisis
dikontrol oleh h. insulin
TAHAPAN GLIKOLISIS....

2). Glukosa 6-P  Fruktosa 6-P


Dikatalisis enzim fosfoheksosa isomerase

3). Fruktosa 6-P + ATP  Fruktosa 1,6-bi-P + ADP


* Dikatalisis oleh enzim : Fosfofruktokinase
SAMPAI DG TAHAP INI DIPERLUKAN 2 ATP

4). Fruktosa 1,6 di P  dihidroksi aseton fosfat +


gliseraldehid 3 fosfat
Dikatalisis oleh Aldose
TAHAPAN GLIKOLISIS....

5). Giseraldehid 3 fosfat + NAD+ + Pi  1,3 Bisfosfogliserat +


NADH + H+
Dikatalisis oleh enzim Gliseraldehid 3 fosfat dehidrogenase
dihasilkan 6 mol ATP

6). 1,3 Bisfosfogliserat + ADP  3 fosfogliserat + ATP


Dikatalisis enzim fosfogliserat kinase
Mrpk fosforilasi tk substrat
Dihasilkan 2 mol ATP

7). 3 fosfogliserat  2 fosfogliserat


Dikatalisis enzim fosfogliserat mutase
TAHAPAN GLIKOLISIS....

8). 2 fosfogliserat  fosfoenolpiruvat + H2O


dikatalisis oleh enolase

9). Fosfoenolpiruvat + ADP  piruvat + ATP


Dikatalisis oleh piruvat kinase
Menghasilkan 2 mol ATP

10). Anaerob
Piruvat + NADH + H+  L (+) Laktat + NAD
Dikatalisis oleh laktat dehidrogenase
TOTAL ENERGI YG DIHASILKAN

PADA GLIKOLISIS AEROB


 Oksidasi 1 mol Glukosa  2 mol piruvat,
 menghasilkan 8 mol ATP

* Reaksi 5 = 6 ATP
* Reaksi 6 & 9 : 2 + 2 ATP = 4 ATP
* Reaksi 1 & 3 (perlu ATP) = -2ATP
= 8 ATP
TOTAL ENERGI YG DIHASILKAN.....

PADA GLIKOLISIS ANAEROB

* Rantai respirasi tidak berjalan


* Hasil akhirnya asam laktat
Laktat dehidrogenase
 Piruvat + NADH + H+ Laktat + NAD+

 Energi yg dihasilkan :
Reaksi 6 & 9 = 4 ATP
Reaksi 1 & 3 = -2 ATP
= 2 ATP
CATATAN...

 Glikolisis Anaerob  Respirasi tak berjalan

 NADH + H+ yg dihasilkan dari reaksi 5 tak dapat dibentuk


kembali menjadi NAD+ lewat rantai respirasi

 Padahal NAD+ hrs slalu tersedia utk kelangsungan Glikolisis

 Untuk mengatasinya : NADH + H+ akan dibentuk mjd NAD+


lewat pertolongan enzim Laktat Dehidrogenase (LDH ) yg
akan mengubah Piruvat  Laktat
GLIKOLISIS DI ERITROSIT
 Eritrosit dewasa tidak mempunyai inti sel dan organel
sel ( mitokondria )  Rantai Respirasi dan Siklus
Asam Sitrat tidak dapat terjadi

 oksidasi glukosa di eritrosit selalu menghasilkan asam


laktat
 Glikolisis di dalam eritrosit mamalia ada jalan samping
yg bertujuan untuk membentuk : 2,3-bifosfo Gliserat
 yg berfungsi untuk membantu melepas ikatan HbO2
( Oksihemoglobin ) menjadi Hb + O2
Jalur Bifosfogliserat dalam eritrosit
OKSIDASI ASAM PIRUVAT
 Terjadi di dalam mitokondria
 Reaksinya memerlukan TPP
 Dikatalisis o/ enzim : Kompleks Piruvat Dehidrogenase yg
memerlukan koenzim : KoA
 Oksidasi 1 mol Glukosa  2 mol piruvat (Glikolisis aerob)
 Oksidasi 1 mol Piruvat  1 mol Asetil KoA, menghasilkan 3 mol
ATP

JADI, Oksidasi 1 mol GLUKOSA  2 NADH  6 mol ATP

CH3COCOOH + HSCoA + NAD+  CH3CO-SCoA + NADH+H+


(piruvat) ( Asetil KoA )
TOTAL ENERGI YG DIHASILKAN PD PROSES
OKSIDASI 1 MOL GLUKOSA

JALUR JML ATP

GLIKOLISIS AEROB 8 ATP

OKSIDASI PIRUVAT (mjd 2 asetil Koa) 6 ATP

SILKUS KREBS 24 ATP

TOTAL 38 ATP
GLIKOGENESIS
 Mrpk Sintesis Glikogen dari  Fungsi:
glukosa  Otot  smbr hexosa, utk
 Glikogen  btk simpanan yg glikolisis otot itu sendiri, dpt
utama dlm tbh terkuras dg melakukan OR
 Glikogen  Tdpt dihati 6 %, berat & lama
otot < 1 %  Hati  utk m’pertahankn
 Glikogenesis  Tjd hampir kadar glukosa darah t.u saat
dlm semua jaringan, tp yg diantara wkt makan, stlh puasa
utama hati dan otot (12-18 jam)

Molekul glikogen seperti pohon + cabang + rantingnya


SINTESIS
GLIKOGEN
 Reaksi
1: Mg++
Glukosa + ATP Glukosa 6-p + ADP
Glukokinase / Heksokinase
 Reaksi
2:
Glukosa 6-p Glukosa 1-p
Fosfoglukomutase
 Reaksi
3:
Glukosa 1-p + UTP UDPG + Pirofosfat
UDPG Pirofosforilase

 UDP-Glukosa  digabungkan dengan glikogen induk


(minimal 4 unit) α 1,4 glikosidik (katalis: enzim glikogen
sintase)
 Cabang polimer glukosa (6-7 unit)  dipindah lebih dalam 
α 1,6 glikosidik (katalis: Branching enzyme)
GLIKOGENOLISIS
 Proses pemecahan glikogen  glukosa
 Penguraian glikogen  mekanisme pemutusan cabang
 Penguraian  dikatalisis oleh enzim Fosforilase
 Dalam otot :
 Tujuannya: utk mendapat energi bagi otot
 hasil akhirnya : piruvat / laktat  sebab glukosa 6-p yg
dihasilkan dr glikogenolisis masuk ke jalur glikolisis di otot
 Dalam hati :
 tujuannya : untuk mempertahankan kadar glukosa darah
di antara 2 waktu makan
 Glukosa 6-p  diubah mjd glukosa (glukosa drh)
 Pemecahan Glikogen 
Glukosa 1 p

 Di hati & Ginjal


Glukosa 1p  Glukosa 6 P
 Glukosa  Glukosa
Darah

 Di Otot
Glukosa 6 P  Jalur
Glikolisis
GLUKONEOGENESIS
a/ Pembentukan glukosa dari bahan bkn karbohidrat
 Substrat :
1. Asam laktat  Terutama terjadi di: hati & ginjal
2. Gliserol  Memenuhi kebutuhan tubuh
3. Asam amino glukogenik
4. Asam propionat akan glukosa (khususnya
jaringan syaraf, sel darah merah)
saat Karbohidrat tidak tersedia
Glukosa

Glkuosa 6 P
Glukoneogenesis
Glikogen
Fruktosa 6 P
dari Asam Laktat

Fruktosa 1,6 di-P


Asam laktat masuk
Fosfoenol Piruvat
ke mitokondria 
SAS  oksaloasetat
Piruvat laktat  Malat  ke sitosol
 oksaloasetat 
sitosol
Fosfoenolpiruvat 
mitokondria fruktosa 6P 
Piruvat
Glukosa 6P 
Asetil-Koa Glukosa.

Oksalo-asetat Oksalo-asetat

Malat Malat Sitrat


SAS
Fumarat
Suksinil Ko-A
Glukoneogenesis
dari asam amino
 Asam aspartat 
oksaloasetat
 Tirosin, fenilalanin
 fumarat
 Isoleusin, metionin,
valin  suksinil
KoA.
 Histidin, prolin,
glutamin, arginin 
Glutamat alfa-
ketoglutarat.

Oksaloasetat 
Fosfoenolpiruvat 
fruktosa 6P  Glukosa
6P  Glukosa.
Glukosa
Glukoneogenesis dari
Glkuosa 6 P asam lemak & gliserol
Glikogen
Fruktosa 6 P
Gliserol  glyserol 3P
Fruktosa 1,6 di-P  dihidroksi aseton-P
Di-OH aseton-P  fruktosa 6P 
glukosa
Fosfoenol Piruvat Gliserol 3-P

Piruvat Gliserol Asam lemak  asetil


Asam lemak Ko-A  piruvat 
sitosol
SAS  malat 
mitokondria oksaloasetat (sitosol)
 fosfoenolpiruvat 
Piruvat
Asetil-Koa fruktosa  glukosa

Oksalo-asetat Oksalo-asetat

Malat Sitrat
Malat
SAS
Fumarat Suksinil Ko-A
Glukosa
Glukoneogenesis dari asam propionat
Glkuosa 6 P
Glikogen
Fruktosa 6 P
Propionat Propionil
KoA  D-metil-malonil
KoA  L-metilmalonil-
Fruktosa 1,6 di-P
Ko-A Suksinil Ko-A
Fosfoenol Piruvat

Piruvat
PROPIONAT
sitosol SAS  fumarat 
mitokondria malat  oksaloasetat
Propionil KoA (sitosol)  fosfoenol-
Piruvat piruvat  fruktosa 
Asetil-Koa
Dimetyl malonil
glukosa
KoA

Oksalo-asetat Oksalo-asetat
L-metyl malonil
Malat Sitrat KoA
Malat
SAS
Fumarat Suksinil Ko-A
Glukosa
GLUKONEOGENESIS
Glkuosa 6 P
Glikogen
Fruktosa 6 P

Fruktosa 1,6 di-P


Di-OH aseton-P

Fosfoenol Piruvat Gliserol 3-P

Piruvat laktat Gliserol


Asam lemak
sitosol
mitokondria

Piruvat
Asetil-Koa
Asam aspartat

Histidin, prolin, glutamin, arginin


Oksalo-asetat Oksalo-asetat
Glutamat
Tirosin
Malat Malat Sitrat
fenilalanin SAS
Fumarat α ketoglutarat Isoleusin, metionin,
Propionat Suksinil Ko-A valin

Anda mungkin juga menyukai