Anda di halaman 1dari 52

MATERI

• Sudut pusat dan sudut keliling


• Rumus: Hubungan Sudut Pusat dan
Sudut Keliling
• Garis Singgung Lingkaran
HUBUNGAN SUDUT PUSAT
DAN SUDUT KELILING
• Besar sudut pusat = 2 x sudut keliling
jika menghadap pada busur yang sama
• Besar setiap sudut keliling yang menghadap diameter
adalah 900 ( siku-siku ) ATAU :
Besar setiap sudut keliling yang menghadap busur
setengah lingkaran adalah 900 ( siku-siku ).
• Besar sudut-sudut keliling yang menghadap busur yang
sama adalah sama besar.
Soal – 1
C
Pada gambar
disamping diketahui
besar AOB = 800 . O

Hitunglah besar
ACB
B
A
Pembahasan Soal – 1 :

• Sudut pusat = 2x sudut keliling


 ACB = ½ AOB
• = ½ x 800
• = 400

• Jadi besar ACB = 400.


Soal – 2
Pada gambar Q
disamping P

diketahui besar
PRQ = 500 . R
O
Hitunglah besar
POQ
Pembahasan Soal – 2 :

  PRQ = 500
  POQ = 2 x PRQ
• = 2 x 500
• = 1000

• Jadi besar  POQ = 1000.


Soal – 3
Pada gambar C
disamping diketahui
besar OAB = 400 .
Hitunglah besar : O

a. OBA A

b. AOB
c. ACB B
Pembahasan Soal – 3 :
a. OBA = OAB ( segitiga sama kaki)
= 400

b. AOB = 1800 – ( 400 + 400 )


= 1800 - 800
= 1000
c. ACB = ½ x AOB
= ½ x 1000 = 500 .
Soal – 4
Pada gambar
disamping diketahui
besar AOC = 1300 .
O
Hitunglah besar :
a. sudut refleks AOC A C

b. ABC
B
Pembahasan Soal – 4 :

 AOC = 1300
a. Sudut refleks AOC = 3600 – 1300
= 2300
b. ABC = ½ x sudut refleks AOC
= ½ x 2300
= 1150 .
Soal – 5
R
Pada gambar
disamping PQ P
3x
adalah garis tengah
(diameter). •
O 2x

Hitunglah besar Q

P.
Pembahasan Soal – 5 :

Besar  R = 900 ( sebab menghadap diameter )


 P +  Q = 1800 - 900
3x + 2x = 900
5x = 900
x = 180

Besar  P = 3x
= 3 . 180 = 540 .
Soal – 6
Pada gambar R

disamping PQ
merupakan diameter.
Q
Panjang jari-jari OP = S •O P

5 cm, dan SQ = 3 cm.


Hitunglah panjang
PR
Pembahasan Soal – 6 :

OP = 5 cm dan SQ = 3 cm.
PQ = 2 PO = 2 x 5 cm = 10 cm.
PS = PQ – SQ = 10 cm – 3 cm = 7 cm

 PRQ = 900, karena menghadap diameter PQ.


PR2 = PS x PQ = 7 x 10 = 70
PR =  70 cm.
Soal – 7
Pada gambar
disamping diketahui
C
besar ACB = 700 D

dan AED = 600 . E


Hitunglah besar : B
•O
a. ADE A

b. DAC
c. CBD
Pembahasan Soal – 7 :

ACB = 700 dan AED = 600


a. ADE = ACD = 700 ( menghadap
busur AB.
b. DAC = 180 – ( 70 + 60 )
= 180 - 130 = 500
c. CBD =  DAC = 500 ( menghadap
busur CD.
GARIS SINGGUNG
LINGKARAN
GARIS SINGGUNG LINGKARAN

O• A

AB = garis singgung
OB = jari-jari
Rumus: AB2 = OA2 – OB2
Contoh - 8 :
Pada gambar di bawah, garis AB merupakan garis
singgung. Panjang OA = 10 cm dan jari-jari OB = 6
cm. Hitunglah panjang garis singgung AB.

O•

A
B
Pembahasan Soal – 8 :
Perhatikan Δ OAB siku-siku di titik B
AB2 = OA2 - OB2
= 102 - 62
= 100 - 36
= 64
AB = √ 64 = 8 cm.
Jadi, panjang garis singgung AB = 8 cm.
SOAL - 9 :
Pada gambar di bawah, garis AB merupakan garis
singgung. Panjang OA = 13 cm dan jari-jari OB = 5
cm. Hitunglah panjang garis singgung AB.

O•

A
B
Pembahasan Soal – 9 :
Perhatikan Δ OAB siku-siku di titik B
AB2 = OA2 - OB2
= 132 - 52
= 169 - 25
= 144
AB = √ 144 = 12 cm.
Jadi, panjang garis singgung AB = 12 cm.
SOAL -
10 :
Pada gambar di bawah ini, PA dan PB
merupakan garis singgung. Panjang jari-jari OA
= 5 cm dan OP = 13 cm. Hitunglah panjang garis
singgung PA dan panjang tali busur AB.

O• P

B
Pembahasan Soal – 10 :
OA = 5 cm dan OP = 13 cm.
∆ AOP siku-siku di titik A
PA2 = OP2 - OA2
= 132 - 52
= 169 – 25
= 144
PA = √ 144 = 12
Jadi, panjang garis singgung PA= 12 cm.
Luas layang-layang OAPB
L. OAPB = ½ x OP x AB
2( ½ x 12 x 5) = ½ x 13 x AB
120 = 13 AB
AB = 120 : 13
= 9,23
Jadi, panjang tali busur AB = 9,23 cm.
SOAL - 11 : R

Pada gambar di samping,


garis PR dan QR
merupakan garis
singgung. Panjang OR =
17 cm dan jari-jari OP =
8 cm. Hitunglah panjang Q

garis singgung PR.


P

O•
Pembahasan Soal - 11 :
OP = 8 cm dan OR = 17 cm.
∆ POR siku-siku di titik P
PR2 = OR2 - OP2
= 172 - 82
= 289 – 64
= 225
PR = √ 225 = 15
Jadi, panjang garis singgung PR= 15 cm.
MATERI
 Garis singgung persekutuan dua lingkaran
ada 2 yaitu:
a. Garis singgung persekutuan di dalam
b. Garis singgung persekutuan di luar
GARIS SINGGUNG LINGKARAN

 Garis AB merupakan garis singgung


lingkaran pada titik B, sehingga jari-
jari OB tegak lurus terhadap garis
singgung AB, maka panjang OA
dapat dihitung dengan teorema
Pythagoras.
O•

A
B

OA2 = OB2 + AB2


AB2 = OA2 - OB2
OB2 = OA2 - AB2
Garis Singgung Persekutuan dalam atau d
A

M N

AB = d = Garis singgung persekutuan dalam


MN = p = Garis pusat persekutuan atau
jarak antara dua pusat lingkaran
C

A r

R
M N
r
B

AB atau d adalah garis singgung persekutuan dalam .


AB = CN
AB2 = MN2 - ( R + r )2
d2 = p2 - ( R + r )2
Garis Singgung Persekutuan Luar atau l

M N

AB = l = Garis singgung persekutuan luar


MN = p = Garis pusat persekutuan atau jarak
antara dua pusat lingkaran.
M N
r
R C
B

AB = l = adalah garis singgung persekutuan luar.


AB = CN
AB2 = MN2 - ( R - r )2
l2 = p2 - ( R - r )2
Soal - 12
Pada gambar di bawah, garis AB merupakan garis
singgung. Panjang OA = 13 cm dan jari-jari OB = 5
cm. Hitunglah panjang garis singgung BA.

O•

A
B
Pembahasan Soal – 12 :
Perhatikan ∆ OAB siku-siku di titik B
AB2 = OA2 - OB2
= 132 - 52
= 169 - 25
= 144
AB = √144 = 12 cm.
Jadi, panjang garis singgung AB = 12 cm.
Soal - 13
A

M N

Jika : AM = 6 cm , BN = 3 cm dan MN = 15
cm
Tentukan panjang garis singgung AB.
Pembahasan Soal – 13 :

M N

AB2 = MN2 - ( R + r )2
= 152 - ( 6 + 3 )2
= 225 – 81 = 144
AB = √ 144 = 12 cm
Soal - 14

M N

B
A

Jika : AM =13 cm , BN = 6 cm dan MN = 25


cm
Tentukan panjang garis singgung AB.
Pembahasan Soal – 14 :

M N

B
A

AB2 = MN2 - ( R - r )2
= 252 - ( 13 - 6 )2
= 625 – 49
= 576
AB = √ 576 = 24 cm
Soal – 15 :
A

M N

Jika : AM = 7 cm , BN = 3 cm dan AB = 24 cm
Tentukan jarak kedua pusatnya (MN).
Pembahasan Soal – 15 :
A

M N

MN2 = AB2 + ( r1 + r2 )2
= 242 + ( 7 + 3 )2
= 576 + 100
= 676
MN = √ 676 = 26 cm
Jadi, jarak titik pusatnya = 26 cm.
Soal – 16 :

M N

B
A

Jika : AM =4 cm , BN = 2 cm dan MN = 10 cm
Tentukan panjang garis singgung AB.
Pembahasan Soal - 16:

M N

B
A
AB2 = MN2 -( r1 - r2 )2
= 102 - ( 4 - 2 )2
= 100 – 4
= 96
AB = √ 96 = 9,79
Jadi, panjang AB = 9,79 cm.
Soal – 17 :
A

M
 
N
B

Jika : AM = 7 cm , MN = 26 cm dan AB = 24
cm
Tentukan panjang jari-jari BN.
Pembahasan soal – 17 :
MN2 = AB2 + ( r1 + r2 )2
262 = 242 + ( 7 + r )2
676 = 576 + ( 7 + r )2
( 7 + r )2 = 676 – 576
= 100
( 7 + r ) =  100
= 10
7 + r = 10
r = 10 – 7
r = 3
Soal – 18 :

M N

B
A

Jika : BN = 2 cm , AB = 12 cm dan MN = 13
cm
Tentukan panjang AM.
Pembahasan Soal – 18 :
( r1 - r2 )2 = MN2 - AB2
( r1 - 2 )2 = 132 - 122
( r1 - 2 )2 = 169 - 144
= 25
( r1 - 2 ) =  25
r1 - 2 = 5
r1 = 5 + 2 = 7
Jadi, panjang jari-jari AM = 7 cm.
Catatan Khusus
 Jika AB garis singgung persekutuan dalam.
maka : AB2 = MN2 - ( r1 + r2 )2

 Jika AB garis singgung persekutuan luar.


maka : AB2 = MN2 - ( r1 - r2 )2

MN = Jarak Titik Pusat Kedua lingkaran

Anda mungkin juga menyukai