CASE REPORT SESSION NEONATAL HIPERBILIRUBINEMIA

I. Identitas Pasien Nama Umur Jenis Kelamin Agama Alamat Nama Orang tua Alamat Orang tua $anggal &asuk 'S : By. Ny. E : 4 hari : Perempuan : Islam : Sukamulya : Ny E ( !"# $n. I( %" : Sukamulya : % Septem(er %)!

$anggal Pemeriksaan : %4 Septem(er %)!

II. Keluhan Utama : Badan kunin Anamnesa Khusus: Se*ak ! hari se(elum &'S# (ayi tampak (er+arna kuning# a+alnya pa,a mata ,an muka# kemu,ian menye(ar ke (a,an# tungkai# lengan hingga ,an kaki. Keluhan kuning ti,ak ,isertai tampak mengantuk# menangis lemah# atau malas menetek. ti,ak ,isertai sesak# panas (a,an# ke*ang ataupun penurunan kesa,aran. BAB ti,ak seperti ,empul ,an BAK ti,ak (er+arna seperti air teh pekat.

Bayi lahir ,ari i(u P!A)# merasa hamil -ukup (ulan# (ayi lahir letak kepala# ekstraksi .akum a.i. +aktu# langsung menangis. Selama hamil k/ntr/l teratur ke SpO0 1 kali. Selama hamil i(u sehat. 'i+ayat sakit kuning selama hamil ti,ak a,a. I(u pen,erita hanya minum /(at2 /(atan ,an .itamin ,ari ,/kter. 'i+ayat tekanan ,arah tinggi ketika ,iperiksa ,i (i,an ti,ak a,a. Berat (a,an lahir %3!) gram# ,engan pan*ang (a,an lahir 41 -m. 'i+ayat memelihara (inatang peliharaan sepeti ayam# ku-ing ti,ak a,a. 0/l ,arah i(u O# g/l ,arah ayah A# rhesus ayah ,an i(u p/siti4. Pen,erita minum ASI# pr/,uksi ASI i(u lan-ar ,an (anyak. Pa,a saat pemeriksaan# (ayi telah ,i(erikan 4/t/terapi se*ak tanggal % Septem(er %)! # pukul ! .4).

III. Pemeriksaan 5isik (%4 Septem(er %)! " Berat (a,an $inggi (a,an Na,i 'espirasi Suhu : %67) 0ram : 41 8m : ! 9 :;menit : 41 :;menit : 9#7 /8

KU : 0i<i Kesa,aran Sian/sis =ispneu =ehi,rasi : Baik : Sa,ar : (2" : (2" : (2"

E,ema Bentuk (a,an

: (2" : $ak a,a ,e4/rmitas

Kulit Kepala &ata

: lem(ut# kuning 2 : UUB ,atar# -aput (>"# m/lasse (>"# hemat/ma (2" : K/n*ungti.a anemis ti,ak ,apat ,inilai Sklera ikterik ti,ak ,apat ,inilai

?eher =a,a

: K0B tak tera(a mem(esar# 'etraksi suprasternal(2" : Bentuk ,an gerak simetris# retraksi Inter-/stal(2" Paru% : S/n/r# B@S kiri A kanan# Suara tam(ahan 2;2

Jantung Perut BU(>" n/rmal Neur/l/gi E:tremitas

: BJ murni reguler : =atar# lem(ut# 'etraksi epigastrium (2"#Bepar;?ien ti,ak tera(a#

: 'e4leks &/r/ (>"#su-king (>"#r//ting (>"#0rasping (>" : Akral hangat# akr/sian/sis 2;2# 8'$ C %D# kuning (2"

I!. Peme"iksaan Penun#an $%& Se'tem(e" %)*&+ ?a( : Biliru(in t/tal Biliru(in ,irek Biliru(in in,irek : !9#3% mg;,l : )#76 mg;,l : !9. 7 mg;,l

!. Usul Peme"iksaan 2 09P=

!I. ,ia n-sis Bandin 2 Ne/natal hiper(iliru(inemia e.- 4isi/l/gis 2 Ne/natal hiper(iliru(inemia e. - (reast 4ee,ing 2 Ne/natal hiper(iliru(inemia e.-. ink/mpati(ilitas ABO 2 Ne/natal hiper(iliru(inemia e.-. ink/mpati(ilitas 'hesus

!II. ,ia n-sis Ke"#a Ne/natal hiper(iliru(inemia e.-. 4isi/l/gis

!III. Te"a'i Pertahankan suhu 9#7 E 6#7 5/t/ terapi intensi4 Ekstra tim(ang tiap !% *am U(ah p/sisi tiap 9 *am Ke(utuhan -airan !.! : !7) : %.6 A 1 : 7) --

ASI 1 : 7) --

I.. P"- n-sis : Fu/ a, .itam Fu/ a, 4un-ti/nam : a, (/nam : a, (/nam

PE&BABASAN !. Bagaimana men,iagn/sis Ne/natal Biper(iliru(inemia e.- 4isi/l/gis pa,a kasus iniG

=iagn/sis ini ,i,apat ,ari anamnesa# pemeriksaan 4isik# pemeriksaan penun*ang.

a. Anamnesis Keluhan utama: (a,an kuning yang ter*a,i ! hari S&'S (usia (ayi saat masuk 'SBS hari"

Kuning pa,a (ayi ,apat ter*a,i pa,a setelah %4 *am pertama setelah lahir hingga kapan pun ,alam peri/,e usia ne/natal (tergantung penye(a(nya".

Kuning pertama kali pa,a mata ,an muka# semakin lama semakin kuning# kemu,ian menye(ar ke (a,an# tungkai ,an lengan hingga kaki (Kramer III2I@".

Jaun,i-e (iasanya ,imulai ,ari +a*ah# ,an seiring ,engan peningkatan le.el serum# kuning menye(ar ke arah a(,/men ,an kemu,ian kaki.

Keluhan ti,ak ,isertai pen,erita tampak mengantuk# menangis lemah# atau malas menetek. Juga ti,ak ,isertai sesak# panas (a,an# ke*ang# ataupun penurunan kesa,aran.

 Bal ini untuk menyingkirkan kemungkinan ter*a,inya Anemia Bem/litik ,an penyulit Kernikterus.

0/l/ngan ,arah i(u O# g/l/ngan ,arah ayah A. Pen,erita minum Asi# pr/,uksi Asi i(u lan-ar ,an (anyak.

(. Pemeriksaan 5isik ,an Penun*ang Klinis : Ikter/meter Kramer Pemeriksaan 4isik: Kulit : Ikterus Kramer III 2 I@

?a(/rat/rium : 2 Biliru(in t/tal !9#3% mg;,l 2 Biliru(in ,irek )#76 mg;,l 2 Biliru(in in,irek !9. 7 mg;,l

=ari ,ata2,ata ,i atas ,i,apatkan ,iagn/sa Ne/natal Biper(iliru(inemia e.- 4isi/l/gis.

%. Bagaimana penatalaksanaan pa,a pasien iniG Ja+a(: Prinsip pengel/laan NB yaitu segera menurunkan ka,ar (iliru(in in,irek untuk men-egah tim(ul penyulit Kernikterus. Pa,a pasien ini :

2 Pertahankan suhu 9#7 E 6#7 8 2 5/t/ terapi intensi4 Ekstra tim(ang tiap !% *am U(ah p/sisi tiap 9 *am 2 Ke(utuhan -airan !.! : !7) : %.6 A 1 : 7) -ASI;PASI 1 : 7) --.

. Bagaimana pr/gn/sis pa,a pasien iniG Ja+a(: Pa,a pasien ini ti,ak ter*a,i k/mplikasi Kernikterik. Sehingga pa,a pasien ini pr/gn/sisnya masih (aik# karena ti,ak ,i,apatkannya k/mplikasi yang (ersi4at menetap.

Pendahuluan

Angka ke*a,ian ikterus pa,a (ayi (aru lahir sangat (er.ariasi# ,i 'S8& persentase ikterus ne/nat/rum pa,a (ayi -ukup (ulan se(esar %#!H ,an pa,a (ayi kurang (ulan se(esar 4%#3H. ?e(ih ,ari 7)H (ayi2(ayi yang mengalami ikterus itu men-apai ka,ar (iliru(in yang mele(ihi !) mgH (&/nint*a ,kk# !363". Ikterus a,alah suatu kea,aan yang ,itan,ai ,engan peru(ahan +arna ; ,isk/l/risasi pa,a muk/sa mem(ran ,an sklera /leh karena peningkatan ka,ar (iliru(in ,alam serum ( I % mg;,I ". Jarna terse(ut tim(ul se(agai aki(at penim(unan pigmen (iliru(in In,irek yang larut ,alam lemak kulit. Pigmen ini ter(entuk ,ari hem/gl/(in /leh karena ker*a heme /ksigenase# (ili.er,in re,uktase ,an <at pere,uksi n/nen<imatik# yang ter,apat ,alam sel 'ES# se(agian ter*a,i aki(at penumpukan pigmen hasil peru(ahan ,alam sel mikr/s/m hati /leh en<im U=P0A men*a,i (illru(in yang larut ,alam air. Bentuk yang in,irek (ersi4at neur/t/kslk pa,a (ayi yang menye(a(kan kern lkterus. lkterus ,apat ,itemukan selama minggu pertama kehi,upan pa,a sekitar 9)H (ayi -ukup (ulan ,an Pa,a 1)H (ayi kurang (ulan. Ikterus hen,aknya ,ipan,ang se(agai suatu tan,a (ahaya (agi (ayi# hal ini tergantung kepa,a 4akt/r24akt/r yang mempengaruhi pr/,uksi# meta(/lisme# ekskresi ,an ,istri(usi (illru(in yang ter*a,i setelah lahir.

!.!. 2 2

5isi/l/gi &eta(/lisme Biliru(in Biliru(in merupakan hasil akhir kata(/lisme ,ari heme yang merupakan hasil ,ari peme-ahan hem/gl/(in pa,a 'B8. Pa,a a+alnya 'B8 yang tua (!%) hari" akan men*a,i rapuh untuk tetap (era,a pa,a sirkulasi ,an mem(rane sel ,arah merah akan rupture sehingga melepaskan hem/gl/(in yang akan ,i4ag/sit/sis /leh makr/4ag (,ise(ut *uga retikul/en,/thelial system".

Bem/gl/(in akan ,ipe-ah men*a,i heme ,an gl/(in. Beme akan ,i/ksi,asi /leh en<im heme2/:ygenase men*a,i pigmen (er+arna hi*au yang ,ise(ur (ili/e"din0 namun ,engan -epat tere,uktasi men*a,i 4ree (iliru(in. Kang akan ,i lepaskan ,ari makr/4ag menu*u ke plasma.

5ree (iliru(in akan (erga(ung ,engan plasma al(umin ,an ,itransp/rt menu*u ke mem(rane sel hepar untuk selanutnya akan ,ik/n*ugasi sekitar 1)H /leh glu-/r/ni- a-i, ,engan en<im uri,ine ,iph/sph/glu-/r/nyl trans4erase (U=P0$" untuk mem(entuk (iliru(in glu-/r/ni,e (-/n*ugate, (iliru(in"

2 2

=alam (entuk ini (iliru(in akan ,ieksresikan ,ari hepat/sit ,engan transp/rt akti4 menu*u (ile -anali-uli ,an menu*u ke intestine. Pa,a intestine# sekitar setengah ,ari -/n*ugate, (iliru(in akan ,ik/n.ersi /leh (akteri intestine men*a,i u"-(ilin- en. Se(agian ur/(ilin/gen akan ,irea(s/r(si melalui muk/sa intestinal untuk kem(ali ke aliran ,arah (enter/hepati- -ir-ulati/n" ,an ,ieksresikan /leh gin*al melalui urin.

Setelah tereksp/sur ,engan u,ara pa,a urine# ur/(ilin/gen akan ter/ksi,asi men*a,i u"-(ilin. Se,angkan ur/(ilin/gen yang ti,ak ,irea(s/r(si akan ,i/ksi,asi men*a,i ste"1-(ilin pa,a 4eses.

2aundi1e %.! Jaun,i-e 5isi/l/gis

Pa,a 4ull term ne+(/rn# peningkatan pr/gressi.e 4isi/l/gis ,ari serum un-/n*ugate, (iliru(in (erkisar antara 729 mg;,? selama rentang +aktu 9)26% *am setelah kelahiran. Premature ne/nates akan memmpunyai rata2rata pun-ak k/nsentrasi se(anyak !)2!%mg;,? ,alam hari ke27 setelah kelahiran. 'entang 4isi/l/gis ,ari t/tal serum (iliru(in ($SB" masih -/ntr/.ersial# karena ka,ar serum (iliru(in terse(ut ,ipengaruhi /leh (e(erapa 4a-t/r seperti umur gestasi/nal# (erat lahir# k/n,isi penyakit tertentu# ,era*at hi,rasi# status nutrisi# ,an latar (elakang etnis. !" Kriteria eksklusi untuk ,iagn/sis *aun,i-e 4isi/l/gis a. Jaun,i-e mun-ul kurang ,ari %4 *am kelahiran (. Ka,ar $SB I37 persentil untuk usia ,alam *am (er,asarkan n/m/gram h/ur2spe-i4i- serum (iliru(in -/n-entrati/n. -. Ka,ar (iliru(in meningkat I)#% mg;,?;*am atau I7 mg;,?;hari ,. =ire-t serum (iliru(in le.el I!#7 E %#) mg;,? atau !)2 %)H ,ari $SB

e. Jaun,i-e menetap selama le(ih ,ari % minggu pa,a (ayi -ukup (ulan

%" &ekanisme yang menye(a(kan (ayi (aru lahir men*a,i hiper(iliru(inemia:

a. &eningkatnya sintesis (iliru(in karena a,anya massa 'B8 yang le(ih (esar# sehingga menye(a(kan meningkatnya peme-ahan hem/gl/(in men*a,i ,ua hingga tiga kali le(ih (anyak ,i(an,ingkan /rang ,e+asa (karena a,anya masa hi,up 'B8 yang le(ih pen,ek pa,a ne/nates" ,an a,anya peningkatan ke-epatan ,egra,asi 'B8 pa,a sumsum tulang se(elum ,ilepaskan ke sirkulasi

(. &enurunnya (in,ing ,an transp/rt. &enurunnya hepati- uptake ,ari (iliru(in pa,a plasma karena se,ikitnya plasma al(umin ,an li.er trans4er pr/tein# ligan,in.

-. Kelainan pa,a k/n*ugasi ,an ekskresi. A,anya penurunan akti.itas en<im U=P0$ pa,a li.er (ayi akan menye(a(kan penurunan m/n/ atau ,iglu-/r/nie (iliru(in terk/n*ugasi yang akan ,ieskresikan ke (ile.

,. &eningkatnya sirkulasi enter/hepatik. Biliru(in terk/n*ugasi ti,ak sta(il ,an ,apat terhi,r/lisis /leh en<im intestinal L2glu-/r/ni,ase sehingga mem(entuk un-/n*ugate, (iliru(in yang akan ,apat ,ia(s/r(si melalui intestinal mu-/sa. Pr/ses ini akan men-egah ekskresi pr/,uk (iliru(in ,alam (entuk ur/(ilin ,an ster-/(ilin.

B"east 3eedin $B4+ dan #aundi1e

Be(erapa penelitian mengin,ikasikan (ah+a (reast24ee,ing mempunyai 4a-t/r risik/ yang signi4ikan ,alam menye(a(kan ter*a,inya hiper(iliru(inemia. Jaun,i-e yang (erhu(ungan ,engan (reast24ee,ing ,i(agi ,alam ,ua kateg/ri (er,asarkan /nsetnya# yaitu: ea"l56-nset ("east63eedin ass-1iated #aundi1e yang ter*a,i pa,a minggu pertama kehi,upan (!%#3H (ayi mempunyai ka,ar (iliru(in I!% mg;,?"# ,an late6-nset ("east milk #aundi1e yang ter*a,i setelah minggu pertama kehi,upan (%24H (ayi mempunyai ka,ar (iliru(in I!)mg;,? pa,a minggu ke2 "

!. Breast 5ee,ing Ass/-iate, Jaun,i-e. A,anya kekurangan kal/ri (kelaparan ,an meningkatnya enter/hepati- -ir-ulati/n" merupakan penye(a( ,ari B5 *aun,i-e. &ekanisme ,ari Mstar.ati/n *aun,i-eD ini masih (elum *elas namun mungkin meli(atkan pergeseran pa,a (iliru(in p//ls# kurang e4isiennya k/n*ugasi# ,an meningkatnya a(s/r(si (iliru(in ke intestine. &e-/nium mengan,ung *umlah (iliru(in yang signi4ikan untuk ,i rea(s/r(si. Breast24e, in4ants mengeluarkan 4eses yang le(ih se,ikit pa,a hari pertama kehi,upan sehingga menye(a(kan keterlam(atan pem(ersihan me-/nium ,an meningkatkan a(s/rpsi (iliru(in.

%. Breast &ilk (B&" Jaun,i-e

In,ire-t hiper(iliru(inemia yang (erkepan*angan# ,alam ,ua hingga tiga minggu kehi,upan ,ilap/rkan ter*a,i pa,a !)2 )H (reast 4e, in4ants ,an ,apat menetap hingga usia (ulan.

%.%. Jaun,i-e Pat/l/gis I. Ketidak1-1-kan 7-l-n an ,a"ah

Jenis ,arah ,ikateg/rikan /leh A# B# ,an O# ,an ,i(erikan 4akt/r 'h p/siti4 atau negati4. AB2) ,an 'h keti,ak-/-/kan ter*a,i ketika k/n4lik g/l/ngan ,arah se/rang i(u ,engan anak yang (aru lahir. Bal ini ,imungkinkan untuk sel ,arah merah i(u melintas ke plasenta atau *anin selama kehamilan. Ketika ini ter*a,i# sel2sel ,arah i(u mengem(angkan anti(/,i yang ,apat menyerang sel2sel ,arah (ayi yang (aru lahir ,an menye(a(kan penyakit kuning. 'isik/ ini tertinggi ,ekat atau selama persalinan.

A.Keti,ak-/-/kan 'h (=2antigen" Pengenalan tentang 'h (=2antigen" N'h2negati4N ,an N'h2p/siti4N menga-u kepa,a apakah ,arah sese/rang itu memiliki 4akt/r 'h. 5akt/r 'h a,alah pr/tein pa,a sel ,arah merah. Jika sese/rang itu memiliki 4akt/r 'h# maka itu ,ikenali se(agai 'h2p/siti4. Jika sese/rang itu ti,ak memilikinya# maka itu ,ikenali se(agai 'h2negati4. 5akt/r 'h ,i+ariskan (,iturunkan ,ari /rang tua kepa,a anak2anak melalui gen". Ke(anyakan /rang 'h2p/siti4. Apakah sese/rang itu memiliki 4akt/r 'h ti,ak mempengaruhi kesehatan umumnya. Namun# ,apat menye(a(kan masalah selama kehamilan.

&ekanisme Keti,ak-/-/kan 'h ,isertai ,engan antigen lain ,i ,alam sistem g/l/ngan ,arah 'h (-# 8# e# E# --# ,an 8e" (isa menye(a(kan penyakit hem/litik yang ,ime,iasi imun.All/2imunisasi (isa ter*a,i apa(ila sese,ikit )#! m? 'B8 ,ari 'h(="2p/siti4 4etus melintasi ke plasenta ,alam sirkulasi (uat 'h (="2 negati.e m/ther.'esp/ns a+al ,alam sirkulasi i(unya ialah pr/,uksi immun/gl/(ulin (Ig" & yang ti,ak (isa melintasi ke arah plasenta ,an ,iikuti ,engan Ig 0# ,i mana kehamilan yang (erikutnya melintasi plasenta ,an menye(a(kan pr/ses hem/litik yang (ermulai ,i uter/.K/n,isi yang le(ih (erat ,ari pr/ses ini (isa menye(a(kan erythr/(last/sis 4etalis B.Keti,ak-/-/kan ABO Pengenalan tentang ABO

A,a empat *enis ,arah# A# B# AB ,an O. &asing2masing g/l/ngan ,arah memiliki k/leksi tersen,iri (ahan kimia pa,a permukaan sel ,arah yang ,ikenal se(agai antigen# sehingga tipe A memiliki antigen A# B memiliki antigen B# AB memiliki ke,ua antigen ,an O ti,ak mengan,ung antigen.

&ekanisme Jika *enis ,arah yang (er(e,a -ampuran# resp/n imun ter*a,i ,an /rang itu akan menghasilkan anti(/,i untuk menyerang antigen ,arah asing. Selama kehamilan#,arah i(u ,an ,arah (ayi umumnya ti,ak (er-ampur. Sirkulasi i(u ,an sirkulasi (ayi terpisah /leh mem(ran plasenta. Namun# (e(erapa kea,aan ,apat menye(a(kan ,ua *enis ,arah untuk -ampuran# seperti keguguran# ,an kelahiran trauma# ,an ka,ang2ka,ang# alasannya ti,ak ,iketahui. I. ,e3isiensi En8im Sel ,a"ah Me"ah $,e3isiensi 79P,+ =e4isiensi 09P= merupakan ,e4isiensi en<im yang paling sering mempengaruhi

manusia.5ungsi utama 09P= ,alam menghalangi kerusakan /ksi,ati4 sel2sel.0en 09P= (iasanya terletak ,i kr/m/s/m O.Biasanya#pre.elansi (agi hiper(iliru(inemia a,alah ,ua kali gan,a (uat lelaki yang mem(a+a gen ,e4ekti4 ,an perempuan h/m/<yg/us.=e4isiensi en<im ini a,alah salah satu 4akt/r yang penting ,an k/ntri(uti4 (uat penyakit n/n hem/litik ne/natal *aun,i-e.

III.

Hem- l-(in-'ati Bem/gl/(in/pati a,alah sekel/mp/k kelainan yang ,iturunkan melalui keluarga

(,i+ariskan"

,i

mana ,alam

a,a

pr/,uksi ,alam

yang ,e4ek

a(n/rmal rantai al4a

atau sintesis ,an

struktur rantai (eta

,ari ,alam

m/lekul yang peri/,e

hem/gl/(in.Se(agai (ertanggung*a+a(

per(e,aan

perkem(angan

gl/(in#

mani4estasi

perinatal.Jalaupun k/n,isi ini ti,ak ha,ir ,alam peri/,e (aru lahir#akan tetapi pasien ,engan penghapusan tiga gen al4a2gl/(in (Bem/gl/(in B"#(iasanya akan lahir ,engan hip/kr/mik hem/litik anemia ,an ,engan resik/ hiper(iliru(inemia (erat.

%.& Hi'e"(ili"u(inemia te"k-n#u asi Peningkatan serum (iliru(in I%mg;,?P ,iketemukan pa,a (ayi (aru lahir ,alam (e(erapa hari pertama kehi,upan. Jaun,i-e ,ikatakan tampak se-ara klinis# apa(ila k/nsentransi serum (iliru(in I 7mg;,?. Biper(iliru(inemia ,irek selalunya tim(ul kerana 4a-t/r path/l/gis. =ikatakan hiper(iliru(inemia ,irek apa(ila ter,apat -/n*ugate, (iliru(in ,engan k/nsentrasi I !.72% mg;,l atau le(ih ,ari !)2%)H ,ari t/tal serum (iliru(in. &erupakan marker untuk -h/lestasis ,an satu tan,a /(struksi hepat/(illiary. 5akt/r risik/ hiper(iliru(inemia ,irek# merupakan in4eksi# sepsis# hepatitis ne/nates# ink/mpati(ilitas ABO# tris/my %!# ,an nutrisi parentral t/tal. Presentasi klinisnya ialah kekuningan klinis yang (erpan*angan# 4e-es yang (er+arna pu,ar (er+arna gelap. $er,apat (e(erapa eti/l/gi yang menye(a(kan hiper(iliru(inemia ,irekP iaitu penyakit e:trahepati- (iliary# penyakit intrahepati- (iliary# penyakit hepat/-ellular# intrahepati-h/lestasis ,engan ,u-tus (ile yang n/rmal# in4eksi# geneti- atau i,i/patik. &asalah meta(/li- merupakan salah satu 4akt/r yang menye(a(kan ker/sakan pa,a hepat/-ellular. Bisa kerana gala-t/semia# tyr/sinemia# Qell+eger atau sin,r/m -ere(r/hepat/renal atau ,e4isiensi alpha2!2 antitrypsin. ,an air ken-ing yang

,ia n-sis Ikte"us Ne-nat-"um A. Anamnesis Onset Keluhan lain : malas menetek# terlihat mengantuk 'i+ayat sau,ara ,engan sakit kuning 0/l/ngan ,arah /rang tua 'i+ayat antenatal: o =iet i(u o Penyakit yang ,i,erita selama kehamilan Per,arahan E-lampsia

o O(at2/(atan yang ,ik/nsumsi selama kehamilan o A,anya he+an peliharaan (ayam# ku-ing" o 'i+ayat penyakit seperti ,ia(etes mellitus pa,a i(u 'i+ayat persalinan : o Usia kehamilan (preterm;aterm;ser/tinus" o 8ara persalinan : sp/ntan;n/rmal;ekstraksi .akum o Berat saat lahir o As4iksia ; Apgar s-/re o Sepsis 'i+ayat setelah kelahiran :

o Pem(erian ASI Bal2hal ,i atas ,itanyakan untuk menemukan 4akt/r risik/ ikterus ne/nat/rum# ,ari 4akt/r24akt/r yang a,a se(elum kelahiran# saat kelahiran ,an setelahnya. ?inn ,kk (!317" menemukan (ah+a (ayi2(ayi yang lahir ,ari i(u ,engan per,arahan pa,a saat kehamilan memiliki risik/ le(ih tinggi terha,ap ikterus ne/nat/rum# (egitu pula pa,a kehamilan ,engan a(rupti/ pla-entae# pla-enta pre.ia# ,an ketu(an pe-ah ,ini. 5akt/r risik/ saat kelahiran yaitu usia kehamilan C 6 minggu# BB?'# in4eksi# serta kelahiran yang ,i(antu alat. 'as *uga (erperan ,alam risik/ ikterus# ,engan (ayi /riental memiliki risik/ tertinggi ,an (ayi kulit hitam ,engan risik/ teren,ah. B. Pemeriksaan 5isik a. Sk/r Kramer Sk/r kramer ,ipergunakan untuk menilai pr/gres se4al/kau,al ,ari *aun,i-e ,engan peningkatan le.el serum (iliru(in.

Q/na &g H um/l;?

! 726 !))

% 12!) !7)

!!2! %))

4 !42!6 %7)

7 I!6 I%7)

8. Pemeriksaan ?a(/rat/rium a. 8//m(Rs test $es 8//m(s untuk men,eteksi gl/(ulin anti(/,i yang terikat pa,a eritr/sit. Pa,a tes 8//m(s langsung antiserum terha,ap gama gl/(ulin manusia (serum -//m(s" menye(a(kan ter*a,inya aglutinasi eritr/sit (ayi yang terkena gangguan. Istilah tes -//m(s ti,ak langsung menga-u kepa,a suatu teknik yang ,igunakan untuk menemukan anti(/,i yang ter,apat ,alam plasma atau serum. Eritr/sit n/rmal pertama2tama ,ipaparkan kepa,a serum yang ,i-urigai# kemu,ian pa,a serum -//m(s#aglutinasi ter*a,i# *ika ter,apat anti(/,i ,alam serum yang ,i-urigai melekatkan ,iri pa,a eritr/sit.

(. ?e.el (iliru(in E Pemeriksaan terpenting pa,a BB? ,engan jaundice a,alah penentuan serum (iliru(in. Jaundice ,iklasi4ikasikan se(agai hiper(iliru(inemia terk/n*ugasi *ika (iliru(in terk/n*ugasi atau ,irek I%)H ,ari le.el (iliru(in t/tal. -. En<im li.er E Ber4ungsi ,alam m/nit/ring per*alanan penyakit. ?e.el AS$ a,an A?$ a,alah in,ikat/r in4lamasi sel hepar yang sensiti4# namun ti,ak terlalu spesi4ik atau (er4ungsi ,alam pr/gn/sis# sehingga le(ih (erguna ,alam mem/nit/r per*alanan penyakit. ,. Pr/thr/m(in time ,an partial thr/m(/plastin time E se(agai in,i-at/r 4ungsi sintetik li.er yang le(ih relia(le. e. 0amma2glutamyl transpepti,ase E marker /(struksi atau in4lamasi empe,u 4. 8B8# 82rea-ti.e pr/tein# serta kultur ,arah ,an urin

g. Serum k/lester/l# trigliseri,a serta le.el al(umin untuk memantau tatalaksana nutrisi ,an penilaian kegagalan li.er h. ?e.el amm/nia se(aiknya ,iperiksa *ika ter,apat suspek gagal li.er i. ?e.el serum gluk/sa E terka,ang gangguan meta(/lik yang menye(a(kan hiper(iliru(inemia terk/n*ugasi *uga ,apat ,isertai hip/glikemi *. $es urin se(agai skrining galakt/semia k. $iter $O'8B ,an kultur urin

Tatalaksana American Academy of Pediatrics mengeluarkan rek/men,asi tatalaksana hiper(iliru(inemia yang termasuk : ,ukungan pem(erian ASI yang sukses# a,anya penilaian risik/ hiper(iliru(inemia se(elum ,iper(/lehkan pulang ,ari rumah sakit# a,anya follow-up pasien (erisik/ yang a+al ,an ter4/kus# serta inisiasi inter.ensi terapi ketika ter,apat in,ikasi.

A. 4-t-te"a'i In,ikasi 4/t/rerapi Bayi ,engan (erat (a,an lahir ren,ah (C !7))" Bayi prematur ,engan trauma;memar yang he(at Bayi ,engan pr/ses hem/lisis sementara menunggu trans4usi ganti.

0unakan kur.a in,ikasi 4/t/terapi intensi4 untuk menentukan apa(ila (ayi memerlukan 4/t/terapi.

E4ikasi 4/t/terapi (ergantung pa,a: Spektrum -ahaya yang ,igunakan Keluaran energi E gunakan terapi sinar intensitas tinggi# ,engan ira,ian I %7SJ;-m%;nm.

Area permukaan yang terpapar -ahaya

K/ntrain,ikasi Biper(iliru(inemia karena (iliru(in ,irek (hepatitis" Biper(iliru(inemia /(strukti.a (atresia (iliaris"

$ata -ara terapi sinar

Bayi ,alam kea,aan telan*ang ,alam inku(at/r (mata ,an testis ,itutup ,engan penutup yang ti,ak tem(us -ahaya". Jarak (ayi ,engan lampu 4727) -m. Bagian (a+ah unit 4/t/terapi ,alam lapisan term/plastik sete(al ).%7 in-i. P/sisi (ayi ,iru(ah2ru(ah ,alam %4 *am $%& (telentang# tengkurap# melintang". Ukur suhu (ayi tiap % *am (Pertahankan suhu 9#7 2 6#7 8". Selama penyinaran l(u (ayi ,ii<inkan k/ntak ,engan (ayi. Pantau keseim(angan -alran ,an elektr/lit ($im(ang (erat (a,an %:l hari". Periksa ka,ar (iliru(in t/tal tiap !%2%4 *am. Berikan ekstra minum !) 2 !7 ml;kg((. B. T"ans3usi tuka" $rans4usi tukar hanya ,igunakan ketika ter,apat risik/ kernikterus yang signi4ikan. Penukaran ./lume gan,a mengganti 17H ,ari sel ,arah merah ,an menurunkan le.el (iliru(in hingga separuh ,ari le.el se(elum trans4usi. $rans4usi tukar se(aiknya ,i(erikan pa,a situasi (erikut ini: a. $er,apat (ukti pr/ses hem/lisis yang se,ang ter*a,i ,an le.el (iliru(in ti,ak menurun se(esar !2% mg;,? ,engan 429 *am ,ari 4/t/terapi intensi4 (. $ingkat peningkatan mengin,ikasikan le.el (iliru(in akan men-apai %7 mg;,? ,alam 41 *am. -. &un-ul ge*ala a+al ense4al/pati (iliru(in ,. Bem/lisis yang menye(a(kan anemia ,an hy,r/ps 4etalis p/sisi

$ata-ara umum pem(erian trans4usi tukar a. =arah tipe O rhesus negati4 ,igunakan untuk trans4usi ,arah aki(at ink/mpati(ilitas 'hesus atau ABO. (. =arah ,/n/r harus selalu ,iperiksa reaksi silang ,engan ,arah i(u -. =arah ,/n/r harus ,ihangatkan hingga 6/ ,. 0unakan ,arah segar yang ti,ak (erusia le(ih ,ari 4 hari e. Pertim(angkan penggunaan in4usi kalsium gluk/nat selama trans4usi karena sitrat yang (er4ungsi se(agai preser.ati4 ,arah ,apat mengelasi kalsium 4. =ilakukan seatas i<in /rang tua.

=a4tar Pustaka

!. 0/mella $. Ne/nat/l/gy 6;E: &-gra+2hillP %)! . %. ?inn S# S-h/en(aum S8# &/ns/n ''# '/sner B# Stu((le4iel, P0# 'yan KJ. Epi,emi/l/gy /4 Ne/natal Byper(iliru(inemia. Pe,iatri-s. !317 April !# !317P67(4":66)2 4.