setiap
pengamatan
Didapatkan eror, yaitu atau i sebagai berikut :
Y Y = Y b0 b1 X
atau :
i Yi Yi Yi b0 b1 X i
disamakan dengan 0.
n
S
2 Yi b0 b1 X i ( 1) 0
b0
i 1
Y b
i
i 1
n
Y
i 1
b1 X i 0
b b X
i 1
i 1
i 1
i 1
i 1
i 1
n b0 b1 X i Yi
S
b1
2 Y
Y b
b1 X i ( X i ) 0
Y X
b X b X
i 1
n
1,32081
65,4%
58,5%
i 1
n
............... (1)
b0 b1 X i ( X i ) 0
i 1
Yi n b0 b1 X i 0
10
S
S
dan
b0
b1
i 1
i 1
2
i
X iYi b0 X i b1 X i2 0
i 1
i 1
n
i 1
b0 X i b1 X i2 X iYi ........
i 1
3
10
15
20
25
30
35
40
Metode least square bertujuan mendapatkan penaksir koefisien regresi, yaitu b0 dan b1, yang menjadin
i 1
2
i
iii. Menghitung b0 dan b1 berdasarkan dua persamaan yang terbentuk. Dari persamaan (1) didapatkan formula b0,
i 1
n
S = f(b0,b1) =
i 1
2
i
b0 =
2
i
Y b
i 1
b1 X i
i 1
i 1
Y b X
i 1
i 1
Y b1 X
sekecil
n b0 b1 X i Yi
i 1
i 1
i 1
b0 X i b1 X i2 X iYi
i 1
Titik-titik merah adalah nilai hasil eksperimen, dinotasikan Yi , yang diduga membentuk garis lurus
berwarna biru. Garis inilah model yang akan ditaksir, dengan cara menaksir koefisiennya, yaitu b0
dan b1, sehingga terbentuk persamaan Yi b0 + b1
Xi.
Garis tegak lurus sumbu horisontal yang menghubungkan titik eksperimen dengan garis lurus dugaan
dinamai error.
i. Membentuk
i 1
(2)
45
Y b X X
1
i 1
b1 X X iYi
i 1
2
i
i 1
i 1
i 1
i 1
Y X i b1 X X i b1 X i2 X iYi
i 1
b1
X
i 1
2
i
X X i X iYi Y X i
i 1
i 1
i 1
X Y Y X
b1
i 1
n
i i
X
i 1
i 1
n
X Xi
2
i
X Y nX Y
i i
i 1
n
i 1
i 1
2
i
nX
b = A-1g
S
XY
S XX
Latihan 1
Buktikan persamaan berikut :
1. Y Y b1 ( X X )
2. Buktikan titik ( X , Y ) terletak pada garis regresi.
3.
i 1
2
i
=
n
Y b
i
i 1
b1 X 1i ... bk X ki ,
2
b1
i 1
i 1
n
i 1
i 1
i 1
b0 X 1i b1 X 12i b2 X 1i X 2i ... bk
i 1
i 1
n
i 1
n
X iYi Y X i
X
2
i
X Xi
i 1
X Y nX Y
i i
i 1
n
X
i 1
2
i
nX 2
S XY
S XX
n b0 b1 X 1i ... bk X ki Yi
n
i 1
i 1
Y / n Y
i 1
.
.
.
X i X Yi Y
Xn iYi nXY
i 1
b0 X ki b1 X 1i X ki b2 X 2 i X ki ... bk X ki2 i1 X kiYi
n
i 1
i 1
i 1
i 1
i 1
X i X Yi X i X Y
n
Untuk mempermudah menghitung penaksir koefisien regresi maka persamaan normal diubah ke bentuk matrik,
i 1
i 1
n
X
i 1
i 1
1i
X
i 1
2
1i
ki
1i
1i
X k1
X i X Yi X i X Y
i 1
ki
b0
X 1i X k1 b1
i 1
b
n
2 k
X ki
i 1
A( k 1)( k 1)
i 1
b( k 1)1 =
i 1
i 1
X i X Yi
i 1
X Y X X Y ... X X Y
n
X
1
1
2
2
n
n
X 1iYi
i 1
Formula variansi b1 menjadi sebagai berikut :
n
n
X kiYi X i Yi nXY
1
n
i 1
var i 1
var X i Yi nXY
i 1
X i2 nX 2
g( k 1)1
Pada satu matrik dan dua vektor di atas, masing-masing dinamai : matrik A (berukuran (k+1)(k+1)),
vektor b (berukuran (k+1)1), dan vektor g (juga
berukuran (k+1)1), sehingga persamaan normal
menjadi :
A b = g,
i 1
X
i 1
2
i
nX
i 1
nXY
i 1
var X 1 X Y1 X 2 X Y2 ... X n X Yn
var
X Y
i i
1 X X 2 X ... X n X
i 1
i i
i 1
n
var
i 1
n
i i
i 1
2
i
nX 2
X
i 1
2
i
nX 2
2 Xi X
i 1
var
X Y nXY
X Y nXY
X
i 1
2
i
nX 2
X ) 2
(X
i 1
(X
i 1
var(b1 )
2
n
(X
i 1
2 Xi X
i 1
X )2
b1 )
var(
X )2
2
n
(X
i 1
X )2
s2
n
(X
i 1
X )2
( X i X ) 2
i 1
1/ 2
i 1
Y b X
i
i 1
Y b1 X
1 n
var( Yi ) X 2
=
n i 1
(X
i 1
(X
i 1
1 2
2 ... 2 X 2
= n2
(X
i 1
X )2
2
(X
i 1
1
( n 2 ) X 2
2
= n
X )2
1
var( Yi ) X 2
= n2
i 1
X )2
X )2
Setelah ke dua suku disamakan penyebutnya, dan 2 diganti dengan s2, didapatkan penaksir var(b0) sebagai
berikut :
var(b0 )
s2
( X i X ) 2 nX 2
i 1
n ( X i X ) 2
i 1
s 2 X i2
i 1
n ( X i X ) 2
i 1
X
i 1
i 1
1/ 2
2
i
2
n ( X i X )
Diketahui : Yi variabel random saling independen dan identik, dengan var(Yi) = 2, i = 1, 2, ... , n.
Akan dilakukan penurunan cov(a,b), a dan b masing-masing fungsi variabel random Yi., sbb :
n
a = a i Yi a1Y1 a 2 Y2 . . . a n Yn ,
b=
i 1
b Y
i 1
b1Y1 b2 Y2 . . . bn Yn
(a
i 1
bi ) 2
a
i 1
b
i 1
= 2
(a
i 1
n
bi ) 2 2
i 1
2
2
= (ai bi 2aibi ) 2
2
= 2
i 1
n
2
n
b
i 1
i
n
ai 2
i 1
i 1
2a b
i i
i 1
cov(a,b) =
a b
i 1
i i
Penurunan cov(b0,b1)
Cara Pertama,
cov(b0,b1) = cov ((Y b1 X ), b1 ) cov(Y Xb1 , b1 ) , digunakan review rumus 6, dengan 1 = Y ,
1 = X , 2 = 0, dan 2 = 1.
X 2
n
(X
i 1
X )2
Cara Kedua,
Menggunakan logika penurunan cov(a,b). Cara ini lebih panjang, tetapi merupakan latihan pemahaman
operasi variabel random yang sangat baik. Variabel random b0 dan b1 masing-masing merupakan fungsi
variabel random Yi.
Logika penurunan ini kemudian digunakan untuk mendapatkan cov(b0,b1); keduanya merupakan fungsi
variabel random Yi..
cov(b0,b1) = cov
i 1
1
n
Yi
(X
i 1
( X i X )Yi
i 1
n
(X
i 1
X )2
X )Yi
X , i n1
2
(Xi X )
i 1
(X
X ) 2 tidak memuat variabel random, dan hasilnya sudah tertentu, sehingga dapat dianggap
konstanta, dinotasikan k. Begitu pula dengan X , juga konstanta, boleh dikeluarkan dari sigma.
cov(b0,b1) = cov
i 1
1
n
Yi
X ( X i X )Yi
i 1
(X
i 1
X )Yi
i 1
i 1
, i 1
k
k
k
n
n
n
1
n kYi X ( X i X )Yi ( X i X )Yi
i 1
i 1
, i 1
k
k
n
n
1 1
1
1
k ( n k ) k X ( X i X ))Yi , k ( X i X ) Yi
i 1
i 1
n
= cov
= cov
= cov
X )Yi
1
n
kYi
X ( X i X )Yi
(X
1
1 1
( n k ) X ( X i X )
k
i 1 k
n
2
=
1
(Xi X
)
k
1
1 1
k ( X i X ) 2 X ( X i X ) 2
2 n
k
i 1 k
n
n
1
1
2
2
= 2 1n k ( X i X ) 2 X ( X i X )
i 1 k
i 1 k
2
=
n
n
n
1
2 1
2
= 2 1n k ( X i X ) 2 X ( X i X )
dapat diturunkan bahwa ( X i X ) 0
k
i 1
i 1
i 1
k
n
n
1
2
2
2
= 2 X (Xi X )
pada awal penurunan disebutkan k = ( X i X )
k
i 1
i 1
X
2
= n
2
(Xi X )
i 1
2
X
n
=
( X i X )2
i 1
cov(b0,b1) =
2X
n
(X
i 1
X )2
Yi b0 b1 X i .
Selanjutnya dihitung var( Y0 ),
var( Y0 ) = var( b0 b1 X 0 ) var(Y b1 X b1 X 0 ) var(Y b1 ( X 0 X ))
= var(Y ) var(b1 ( X 0 X ) 2 cov(Y , b1 ( X 0 X ))
(
X
X
)
( X i X )Yi
0
n
i 1
1
n Yi ,
n
2
i 1
(Xi X )
i 1
2
=
i 1
( 1n )
( X 0 X ) ( X i X )
i 1
n
2
(Xi X )
i 1
= 0,
karena
(X
i 1
X) 0
2
2 ( X 0 X )2 2
2
(
X
X
)
var(
b
)
n
0
1
var( Y0 ) = var(Y ) var(b1 ( X 0 X ) 0 = n
n
( X i X )2
i 1
s 2 ( X 0 X )2 s 2
2
(X X )
n
2 1
n 0
Penduga var( Y0 ) = n
2 = s
(Xi X )
2
n
(Xi X )
i 1
i 1
1/ 2
1
( X X )2
n 0
2
n
(Xi X )
i 1