Anda di halaman 1dari 32

RUMUS REDUKSI

MAKALAH KALKULUS
(KELOMPOK 18)

DEPARTEMEN TEKNIK ELEKTRO


FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS SUMATERA UTARA

DOSEN

: BAPAK YULIANTA

DISUSUN OLEH

: MONIKA CATHARINA SIHOMBING (140402067)


M. A. FATTAH RAMBE

(140402094)

44.1 Pengertian

Bila menggunakan integrasi bagian demi bagian di Bab 43, seperti


3

bagian dua kali. Demikian pula, x e

x2 e x

dx membutuhkan integrasi dengan

dx membutuhkan integrasi dengan bagian 3 kali. Dengan demikian,

x5 ex

integral seperti

x 6 cos x dx ,

dx ,

x 8 sin 2 x dx

membutuhkan waku yang lama untuk

mengintegralkannya. rumus reduksi menyediakan metode cepat untuk menentukan integral tersebut dan metode
ini ditunjukkan bagian di bawah ini.

44.2 Menggunakan rumus reduksi untuk integral dari bentuk


Misalkan, u =
du
dx

x n e x dx

x n dimana

n1
n1
=n x
dan du = n x
dx

Dan dv = e dx

dimana,

e x dx=e x

v=

x n e x dx =xn e x - x n e x dx =e x n x n1

demikian

dx

menggunakan integrasi dengan rumus bagian


xn e x

- n x

n1

e dx

Integral di paling kanan dipandang sama bentuk dengan integral di sisi kiri, kecuali bahwa n telah digantikan oleh
n1 x
x e dx= I n1
n x
I
n - 1.Dengan demikian, x e dx = n dan

x n e x dx

x n e x n

Dapat ditulis :

x n1 e x dx

(1)

I n=x n e x n I n1

dimana n dalam rumus reduksi ini adalah n-1 .

x 2 e x dx

Masalah 1. Tentukan

dengan menggunakan Rumus Reduksi

Dengan menggunakan rumus 1, dengan n = 2 ,

x 2 e x dx

I2

2 x

x e

- 2 I1

dan
I1

x 1 e x - 1 I0

I0

x 0 e x dx

Sehingga

I1

e x dx
2 x

x e

x
c
= e + 1

- 2[x e

-1

I0

2 x

x e

x 2 e x dx

i.e

- 2[x e

- 1( e

c1

x2 ex - 2 x ex - 2 ex + 2 c1

= e

( x 2 x 2) + c

dimana ( c = 2

c1

Masalah 2. Gunakan rumus reduksi untuk menetukan

x 3 e x dx
I n=x n e x n I n1

Dari rumus 1

x 3 e x dx

I3

x 3 e x - 3 I2

I2

x 2 e x - 2 I1

I1

x 1 e x - 1 I0

Dan
I0
jadi,

x 0 e x dx

x 3 e x dx

e x dx

3 x

x e

x
= e

2 x

- 3[ x e

I1

-2
I0

x 3 e x - 3[ x 2 e x - 2(x e x -

x e

x 3 e x - 3 x 2 e x + 6(x e x - e x )

x e

3 x

3 x

2 x

- 3[ x e

x 3 e x dx

i.e

2 x

-3 x e

- 2(x e

+6x e

- e

-6 e

)]
)]

x
3
2
= e ( x - 3 x + 6x -6) + c

Latihan 170 Integralkan dengan menggunakan rumus


n x
reduksi dalam bentuk x e dx
1. Tentukan

x 4 e x dx

dengan menggunakan rumus reduksi !

Penyelesaian :
Dengan rumus

I n=x n e x n I n1

Maka,
I4

x 4 e x - 4 I3

I3

x e

I2

x 2 e x - 2 I1

I1

x 1 e x - 1 I0

I0

x e

3 x

-3

I2

= e

Jadi dapat disusun


=

x 4 e x - 4( x 3 e x - 3 I 2 )

x e

x 4 e x - 4( x 3 e x - 3( x 2 e x - 2( x 1 e x - 1 I 0 )

x e

x 4 e x - 4( x 3 e x - 3( x 2 e x - 2 x 1 e x + 2 e x )

x 4 e x - 4( x 3 e x - 3 x 2 e x + 6 x 1 e x - 6 e x )

x e

= e

3 x

2 x

- 4( x e

- 3( x e

3 x

2 x

- 4( x e

3 x

( x

-4 x e
4

-4 x

2 x

+ 12 x

- 2( x e

+ 12 x e
3

I1

1 x

- 3( x e

t 3 e2 t dt

2. Tentukan

-2

- 24x e

- e

I2

t3

I1

1
t3 e 2 t
=
8

I0

-3

I2

-2

I1

1 2t
e
4

e2 t
16

Jadi, dapat disusun

dengan menggunakan rumus reduksi !

Maka,
1
t 3 e 2t
=
2

- 24 x + 24)

I n=x n e x n I n1

I3

+ 24 e

Penyelesaian :
Dengan rumus

I0

t 3 2t
e
2

-3

I2

t 2 2t
e
4

-2

I1

t1 2t
e
8

I0

t 3 2t
e
2

t 2 2t
I
3( 4 e
-2 1 )

t 3 2t
e
2

t 2 2t
t 1 2t
e
3( 4
2( 8 e
-

I0

t 3 2t
e
2

t 2 2t
t 1 2t
e
3( 4
2( 8 e -

e2 t
16 )

t 3 2t
e
2

t 2 2t
3( 4 e

t 3 2t
e
2

3 t2 2t
e
+
4

= e

2t

t3
( 2

3 t2
4

t 2t
e
4

e2 t
8 )

3 e2 t
8

3 t 2t
e
4
3t
4

3
8

)+c
1

3. Dengan menggunakan masalah ke-2 untuk menentukan


Penyelesaian :
Dengan menggunakan rumus

I n=x n e x n I n1

Maka,
5 t3 2t
I
e
-3 2
2

I3

I2

5 t 2 2t
I
= 4 e -2 1
1

I1

5 t 2t
e
8

I0

5 2t
e
16

I0

Jadi, dapat disusun


=

5 t 3 2t
5 t 2 2t
I
e
- 3( 4 e - 2 1 )
2

5 t 3 2t
5 t 2 2t
5 t 1 2t
e
e
- 3( 4
2( 8 e
2

5 t 3 2t
5 t 2 2t
5 t 1 2t
e
e
- 3( 4
2( 8 e 2

I0

5 2t
e
)
16

5 t 3 e 2 t dt
0

5 t 3 2t
5 t 3 2t
e
- 3( 4 e
2

5 t 1 2t
e
4

5 t 3 2t
e
2

15 t 3 2 t
e
+
4

15 t 1 2t
e
4

5 2t
3
e
( t
2

3 2
t
2

3 3 3
1 +
2 2 4
5 2
=
e
2

5 2
1
e (
2
4 ) +

5
8

3t
2

5 3
.
2 4

+
3
4

5 2t
e
)
8
15 2t
e
8
) batas atas =1 dan batas bawah 0

15
8
15
8

(2,71)2 +

= 6, 493

44.3 Menggunakan Rumus Rumus Reduksi untuk integral bentuk


(a)
In

x n cos x dx

x n cos x dx

du
dx

x n maka

Jika u =

lalu, gunakan integral bagian

Dan jika dv = cos x dx


v=

jika

In

dan

cos x dx

x n sin x

x n sin x

n1
=n x

= sin x

x
sin n xn 1

x n1 sin x dx

Dengan menggunakan integral bagian lagi, dengan


u=

x n1

du
dx

n2
= (n-1) x

dan dv = sin x dx

x n cos x dx

dan

x n sin x dx

sin x dx

yang mana v =

hence

i.e

In

x n sin x

In

x n sin x

n1
n [ x

x
n2
cos (n1) x

(-cos x) ]

+n x n1 cos x n(n-1)

x sin x

= -cos x

+ nx

n1

cos x

x n2 cos x dx

(2)

Masalah 3. Gunakan Rumus reduksi untuk menentukan

x 2 cos x dx

dengan menggunakan rumus ke

x 2 cos x dx

I2

x 2 sin x

=
I0

dan

2:

1
+2 x cos x

- 2(1)

I0

x 0 cos x dx

cos x dx

x sin x

= sin x

Jadi

x 2 cos x dx

+2 x

cos x 2 sin x + c

Masalah 4. Temukan

4 t3 cos t dt
1

dalam 4 bilangan bulat

Pertama, temukan rumus reduksi untuk

t 3 cos t dt

Dengan rumus 2 :

t 3 cos t dt

I3

=
I1

Dan

3
2
= t sin t + 3 t cos t - 3(2) I 1
1

= t sin t + 1 t cos t

- 1(0)

I n2

= t sin t + cos t

t 3 cos t dt

3
2
= t sin t + 3 t cos t - 3(2)[ t sin t + cos t]

3
2
= t sin t + 3 t cos t - 6t sin t - 6 cos t

Sehingga

4 t3 cos t dt
1

3
2
= [4( t sin t + 3 t cos t - 6t sin t - 6 cos t) 1

= [4(8 sin 2 + 12 cos 2 -12 sin 2 6 cos 2)] - [4(sin 1 + 3 cos 1 6 sin 1 6 cos 1]
= (-24.53628) (-23.31305)
=

- 1.223

x n cos x dx

Masalah 5. Tentukan rumus reduksi untuk

dan

Dari rumus (2)


In

x n sin x

n1
+ n x cos x

I n2

- n(n-1)

Sehingga

x n cos x dx

+ nx

= [ x sin x

= [(

sin + n

n1

cos x 0

n1

- n(n-1)

cos )] 0(0+0)] - n(n-1)

n1
I
= -n
n(n-1) n2

x 4 cos x dx

I4

3
I
= - 4 - 4(3) 2

dimana n = 4

Ketika n = 2

x 2 cos x dx

I2

= -2

- 2(1)

I0

Dan

I0

x 0 cos x dx
=
0

= [sin x

cos x
0

dx

=0

Jadi,

x 4 cos x dx
0

= -4

I n2

3 4(3)[ -2 1 - 2(1)(0)]

I n2

= -4 + 24

atau - 48.63

x n sin x dx

(b)
In

x n sin x dx

lalu, gunakan integral bagian


du
dx

x n maka

Jika u =

sin x dx

Lalu v =

n1
=n x
dan jika dv = sin x dx

= -cos x . sehingga

x n sin x dx

In

x
x
cos n xn1

= cos
n

n
= - x cos x + n

x n1 cos x dx

Dengan menggunakana integral bagian lagi, dengan u =


dan dv = cos x ,dimana v =

hence

i.e

In

=-

I n=

cos x dx

cos x + n[ x

cos x + n x

n1

cos x + n x

n1

= sin x

(sin x)

x
sin (n1)x n2

(sin x) n(n-1)

n1

x n1 , dimana

sin x - n(n-1)

x n2 sin x dx

(3)

Masalah 6. Gunakan rumus reduksi untuk menentukan

x 3 sin x dx
dengan menggunakan rumus (3)

du
dx

= (n-1)

x n2

x 3 sin x dx
I1

Dan

I3

=- x

cos x + 3 x

sin x - 3(2)

I1

1
0
= - x cos x + 1 x sin x

= -x cos x + sin x
sehingga

x 3 sin x dx

cos x + 3 x

sin x 6[-x cos x + sin x]

x 3 cos x + 3 x2 sin x + 6 x cos x 6 sin x + c

sin d , dengan hasil dua angka

3 4

Masalah 7. Temukan

Dari rumus

I n=

(3)
n

2
cos

n1
n( )
2

n1
n(
)
+
sin
2
2

- n(n-1)

- n(n-1)

I n2

(0)

- n(n-1)

I n2

I n2

Jadi

3 4

sin

= 3

I2

=2 2

=1
Jadi

sin

=3

I4

=3

sin

=3

I4

4 2

2(1)

4(3) I 2 ]

I0

dan

I0

sin

2
0

= [-cos x

= [-0 (-1)]


=3

4 2

=3

4 2

=3

4 2

4(3){

2 2

2(1) I 0

4(3){

2 2

2(1)(1) }]

24

}]

+ 24 ]

= 3(15.503 37.699 + 24)


= 3(1.8039) = 5.41

Exercise 171 Dengan Rumus Reduksi tentukan Integral


n
n
dari bentuk x cos x dx dan x sin x dx !

1. Dengan menggunakan rumus reduksi,tentukanlah

x 5 cos x dx

Penyelesaian :
In

Dengan menggunakan rumus

x n sin x

n1
+ n x cos x

- n(n-1)

I n2

I5

x sin x + 5 x cos x

- 5(4) I 3

x sin x + 5 x cos x

- 20 I 3

I3

x 3 sin x + 3 x 2 cos x

- 3(2) I 1

x 3 sin x + 3 x 2 cos x

- 6 I1

I1

x 1 sin x

+ cos x

Jadi,dapat disusun
I1

x 5 sin x + 5 x 4 cos x 20( x 3 sin x + 3 x 2 cos x

x sin x + 5 x cos x 20( x sin x + 3 x cos x

6( x sin x + cos x)

x 5 sin x + 5 x 4 cos x 20( x 3 sin x + 3 x 2 cos x

6x sin x - 6 cos x )

x 5 sin x + 5 x 4 cos x 20 x 3 sin x 60

x 2 cos x

-6

)
1

+ 120x sin x + 120 cos x + c

2. Tentukanlah

x 5 cos x dx
0

Penyelesaian :

dalam bentuk 2 angka dibelakang koma !

maka,

Dengan menggunakan rumus


maka,
I5 =

In

x sin x

+ nx

n1

cos x

- n(n-1)

I n2

x 5 sin x + 5 x 4 cos x

- 5(4) I 3

x 5 sin x + 5 x 4 cos x

- 20 I 3

- 3(2) I 1

x 3 sin x + 3 x 2 cos x

- 6 I1

I3

x 3 sin x + 3 x 2 cos x

I1

x 1 sin x

+ cos x

Jadi,dapat disusun
5
4
3
2
= x sin x + 5 x cos x 20( x sin x + 3 x cos x

-6

I1

6( x sin x + cos x)

6x sin x - 6 cos x )

x sin x + 5 x cos x 20( x sin x + 3 x cos x

x sin x + 5 x cos x 20( x sin x + 3 x cos x

x 5 sin x + 5 x 4 cos x 20 x 3 sin x 60

Batas atas

x 2 cos x

+ 120x sin x + 120 cos x

Batas akhir = 0

3.14

3.14
=
- [ 120 ]

0+5

= 486.05 +591.576 120 -120


= 134.474
3. Dengan menggunakan rumus reduksi,tentukanlah
Penyelesaian :
Dengan menggunakan rumus

I n=

x 5 sin x dx

x n cos x + n x n1 sin x - n(n-1) I n2

Maka,
I5

5
4
I
= x cos x + 5 x sin x 5(4) 3

5
4
I
= x cos x + 5 x sin x 20 3

I3

3
2
I
= x cos x + 3 x sin x - 3(2) 1

3
2
I
= x cos x + 3 x sin x - 6 1

I 1 = x 1 cos x + sin x
Jadi, dapat disusun
=

x 5 cos x + 5 x 4 sin x 20( x 3 cos x + 3 x 2 sin x - 6 I 1 )

5
4
3
2
1
= x cos x + 5 x sin x 20( x cos x + 3 x sin x 6( x cos x + sin x)
5
4
3
2
= x cos x + 5 x sin x 20( x cos x + 3 x sin x + 6x cos x- 6 sin x)

= x

cos x + 5 x

sin x + 20 x

cos x - 60 x

sin x -120x cos x + 120 sin x + c

4. Tentukanlah

x 5 sin x dx

dalam bentuk 2 angka dibelakang koma !

Penyelesaian :
Dengan menggunakan rumus

I n=

x n cos x + n x n1 sin x - n(n-1) I n2

Maka,
5
4
I5
I
= x cos x + 5 x sin x 5(4) 3
I3

3
2
I
= x cos x + 3 x sin x - 3(2) 1

= x

cos x + 5 x

sin x 20

I3

3
2
I
= x cos x + 3 x sin x - 6 1

I 1 = x 1 cos x + sin x
Jadi, dapat disusun
5
4
3
2
I
= x cos x + 5 x sin x 20( x cos x + 3 x sin x - 6 1 )
= x

cos x + 5 x

sin x 20( x

cos x + 3 x

= x

cos x + 5 x

sin x 20( x

cos x + 3 x

= x

cos x + 5 x

Batas atas =

sin x + 20 x

cos x - 60 x

sin x 6( x

cos x + sin x)

sin x + 6x cos x- 6 sin x)

sin x -120x cos x + 120 sin x

dan Batas akhir = 0

3.14

3.14
=
- [ 0]

3.14

3.14
=

= 305.2447 619.183 +376.8


= 62.86

44.4 Menggunakan rumus reduksi untuk integral dari bentuk

sin n x dx

cos n x dx
(a)

sin n x dx

Rubah

I n= sin x dx sin

n1

x sin x dx

berdasarkan hukum perpangkatan.

dan

Dengan menggunakan integral dengan bagian, misalkan


du
n2
=( n1 ) sin x cos x
dx

sin n1 x

, yang mana,

dan

du=( n1 ) sin n2 x cos x dx


dv=sin x dx , yang mana,

Dan rubah

v = sin x dx=cos x . Lalu,

I n= sin n1 x sin x dx
x
cos

x
cos

( n1 )

n1
( sin x )
sin

n1

x cos x+ ( n1 ) cos x sin

n2

x dx

sin n1 x cos x+ ( n1 ) ( 1sin 2 x ) sin n2 x dx


sinn1 x cos x+ ( n1 ) { sinn2 x dx sinn x dx }
Jadi,
I n=sin

n1

x cos x+ ( n1 ) I n2(n1) I n

I n+ ( n1 ) I n =sin n1 x cos x+ ( n1 ) I n 2
n=sin n1 x cos x+ ( n1 ) I n2
Yang mana,

sin n x dx=
1 n1
n1
I n=
sin x cos x+
I
n
n n2
Masalah 8. Gunakan rumus reduksi untuk
menentukan

sin 4 x dx .

Menggunakan persamaan (4),

(4)

sin 4 x dx=I 4 =
I2 =

1 3
3
sin cos x + I 2
4
4

1 2
1
sin cos x + I 0
2
2

I 0 =sin0 x dx= 1 dx=x


Jadi,
3
sin 3 cos x +
sin 4 x dx=I 4 =1
4
4

1 2
1
sin cos x + ( x )
2
2

1
3
3
sin 3 cos x sin x cos x + x +c
4
8
8
1

Masalah 9. Hitung

4 sin5 t dt
0

, tepat 3 angka

signifikan.
Menggunakan persamaan (4),

sin5 t dt=I 5=
I3 =

1 4
4
sin t cos t+ I 3
5
5

1 2
2
sin t cos t+ I 1
3
3

t+ 0=cos t
1 0
dan I 1 =
sin t cos
1
Jadi,
4
sin4 t cos t+
sin5 t dt=I 5= 1
5
5

1 2
2
sin t cos t + (cos t )
3
3

1
4
8
sin4 t cos t sin 2 t cos t cos t+ c
5
15
15
1

4 sin5 t dt

Dan

1 4
4
8
sin t cos t sin2 t cos t cos t
5
15
15

[(

1 4
4
8
8
sin 1 cos 1 sin 2 1 cos 1 cos 1 00
5
15
15
15

)(

)]

4 [(0.0541780.10201960.2881612) (0.533333 ) ]
4 ( 0.0889745 )=0.356

Masalah 10. Tentukan rumus reduksi untuk

sin n x dx
0

sin6 x dx

hitung

Dari persamaan (4),

sin n x dx=I n=

1 n1
n1
sin x cos x+
I
n
n n2

Lalu,

n1
sinn1 x cos x 2 +
I
sin x dx= 1
n
n n2
0
0
n

[ 00 ] +

n1
I
n n2

Jadi,
I n=

n1
I
n n2

Yang mana,

sin6 x dx=I 6= 56 I 4
0

3
1
I 4 = I 2 , I 2= I 0
4
2

dan I 0 = sin 0 x dx= 1 dx=


0

Jadi,

sin6 x dx=I 6= 56 I 4= 56
0

[ ]
3
I
4 2

dan

[ { }]

5 3 1
I
6 4 2 0

5 3 1
6 4 2 2

[ { [ ]}]

15

96

cos n x dx

(b)

Rubah

n1

I n= cos x dx cos

x cos x dx

berdasarkan hukum perpangkatan.

Dengan menggunakan integral dengan bagian, misalkan


du
=( n1 ) cos n2 x (sin x )
dx

cos

n1

dan

du=( n1 ) cos n2 x (sin x ) dx


Dan rubah

d v=cos x dx , yang mana,

x
sin

x
sin

( n1 )

I n=( cos n1 x )
x
sin

( cos n1 x )
x
sin

( cos n1 x )
x
sin

( cos n1 x )
Jadi,

v = cos x dx=sin x . Lalu,

, yang mana,

x
sin

I n=( cos n1 x )
x
sin

n1
I n+ ( n1 ) I n =( co s x )

x
sin

n= ( cosn 1 x )
1
n1
I n= cos n1 x sin x +
I
n
n n2

Sehingga

(5)

Masalah 11. Gunakan rumus reduksi untuk menentukan


cos 4 x dx .
Dari persamaan (5),
1

cos 4 x dx =I 4 = 4 cos 3 x sin x + 4 I 2


1
1
dan I 2 = cos x sin x + I 0
2
2
0

dan I 0 = cos x dx
1 dx=x

Jadi

cos 4 x dx

1
3 1
1
cos3 x sin x +
cos x sin x+ x
4
4 2
2

1
3
3
3
cos x sin x + cos x sin x + x +c
4
8
8

Masalah 12. Tentukan rumus reduksi untuk

cos n x dx
0

dan

cos 5 x dx

hitung

Dari persamaan (5),


1

n1
I
n n2

cos n x dx= n cos n1 x sin x+


Lalu

I
cos x dx= 1n cosn1 x sin x 2 + n1
n n2
0
0
n

[ 00 ] +

n1
I
n n2

Jadi

I
cos n x dx= n1
n n2

(6)

(Catatan bahwa ini merupakan rumus reduksi yang sama untuk

sin n x dx

( Lihat

Masalah 10) dan hasil ini biasa dikenal dengan Walliss formula (Rumus Wallis).
Jadi, dari persamaan (6),

cos 5 x dx= 45 I 3 , I 3= 32 I 1
0

2
1
dan I 1 = cos x dx
0

2
0

[ sin x ] =( 10 )=1

Sehingga

cos 5 x dx= 45 I 3= 45
0

[ ]

4 2
8
(1) =
5 3
15

[ ]
2
I
3 1

Sekarang kita coba latihan berikut.


Latihan 172 Masalah yang lebih jauh tentang rumus reduksi untuk integral
n
n
dalam bentuk (a) sin x dx dan (b) cos x dx
1. Gunakan rumus reduksi untuk menentukan

sin7 x dx .

Penyelesaian :
Menggunakan persamaan (4),

sin7 x dx=I7 =

1 6
6
sin x cos x+ I 5
7
7

I5 =

1 4
4
sin x cos x + I 3
5
5

I3 =

1 2
2
sin x cos x+ I 1
3
3

I1 =

1 0
sin x cos x+0=cos x
1

Jadi,
6
sin 6 x cos x+
sin7 x dx=1
7
7

1 4
4 1 2
2
sin x cos x +
sin x cos x + (cos x )
5
5 3
3

1
6
8
16
sin 6 x cos x sin 4 x cos x sin 2 x cos x cos x +c
7
35
35
35

2. Evaluasi

3 sin3 x dx
0

menggunakan rumus reduksi.

Penyelesaian :
Menggunakan persamaan (4),

sin n x dx=I n=
Jadi,

1 n1
n1
sin x cos x+
I
n
n n2

}]

1 n1
n1
sin x=
sin x cos x +
I
n
n n2
0
n

[ 00 ] +

I n=

n1
I
n n2

n1
I
n n2

Jadi,

sin3 x dx=I3 = 23 I 1
0

I 1 = sin 1 x dx=[ cos x ]0 ={ 1(1 ) }=2


0

Sehingga

3 sin
0

x dx =3 sin 3 x dx=3 I 3 =2 I 1=2.2=4


0

sin5 x dx

3. Evaluasi

menggunakan rumus reduksi.

Dari persamaan Wallis [persamaan (6)],


I n=

n1
I
n n2

sin5 x dx= 45 I 3 , I 3= 23 I 1
0

2
1
dan I 1 = sin x dx
0

2
0

[ cos x ] =[ 0(1 ) ] =1

sin5 x dx= 45 I 3= 45

Jadi

[ ]

4 2
8
(1) =
5 3
15

[ ]
2
I
3 1

4. Tentukan, dengan menggunakan rumus reduksi,


Penyelesaian :
Menggunakan persamaan (5),
1
5
I 6 = cos 5 x sin x + I 4
6
6
1
3
I 4= cos 3 x sin x+ I 2
4
4
1
1
I 2 = cos x sin x + I 0
2
2
0

I 0 = cos x dx= 1 dx=x

cos 6 x dx

Jadi

1
5 1
3 1
1
cos 5 x sin x +
cos3 x sin x+
cos x sin x + x
6
6 4
4 2
2

)]

1
5
5
5
cos 5 x sin x + cos3 x sin x + cos x sin x + x +c
6
24
16
16

co s 7 x dx

5. Evaluasi

Penyelesaian :
Dari persamaan Wallis [persamaan (6)],
I n=

n1
I
n n2

cos 7 x dx= 67 I 5
0

4
I5 = I 3
5
2
I3 = I1
3

2
1

I 1 = sin x dx
0

cos 6 x dx


2
0

[ cos x ] =[ 0(1 ) ] =1

Jadi

cos 7 x dx= 67 I 5= 67 ( 45 I 3)= 67


0

( [ ] ) ( [ { } ])

4 2
6 4 2
16
I1 =
1 =
5 3
7 5 3
35

44.5 Rumus Reduksi Lebih Lanjut


Masalah yang sudah dikerjakan berikut mendemonstrasikan contoh yang lebih lanjut
dimana integral dapat ditentukan melalui rumus reduksi.
Masalah 13. Tentukan rumus reduksi untuk
carilah

tan7 x dx

Andaikan

tann x dx

dan

I n= tan x dx tan

tan n 2 x ( sec 2 x1 ) dx

n2

karena

x tan x dx

berdasarkan hukum perpangkatan.

1+tan 2 x=sec 2 x

tan n2 x sec 2 x dx tan n2 x dx



tan n2 x sec 2 x dx I n2

Kesimpulannya,
I n=

tan n1 x
I n2
n1

Ketika

n=7,

I 7 = tan 7 x dx=

I5 =

tan 6 x
I 5
6

tan 4 x
tan2 x
I 3 dan I 3=
I 1
4
2

I 1 = tan x dx =ln ( sec x)

dari Masalah 9, Bab 39, Halaman 393

Lalu

)]

tan 6 x tan 4 x tan 2 x


tan x dx= 6 4 2 ln ( sec x )
7

Jadi
1

tan7 x dx= 6 tan6 x 4 tan 4 x + 2 tan2 xln ( sec x ) +c


Masalah 14. Evaluasi, menggunakan rumus reduksi,

sin2 t cos 6 t dt .
0

sin2 t cos 6 t dt = ( 1cos2 t ) cos 6 t dt


0

cos6 t dt cos8 t dt
0

Jika

I n= cos t dt
0

Maka,

sin2 t cos 6 t dt=I 6I 8


0

Dan dari persamaan (6),

[ ]

5
5 3
I 6 = I 4=
I
6
6 2 2

[ ( )]

5 3 1
I
6 2 2 0

Dan

I 0 = cos0 t dt
0

1 dt= [ t ] 02 =
0

Sehingga

5 3 1
I6 =
6 4 2 2

15
5
atau
96
32

7
7 5
I 8 = I 6=
8
8 32

Jadi,

sin2 t cos 6 t dt=I 6I 8


0

5 7 5

32 8 32

1 5 5

=
8 32 256
Masalah 15. Gunakan integral per bagian untuk menentukan rumus reduksi
untuk

( ln x )n dx .
In

Misalkan

Lalu tentukan

( ln x )3 dx .

( ln x )n dx .

Dengan menggunakan integral perbagian,


du
1
=n ( ln x )n1
dx
x

()

Dan

du=n ( ln x )n1

( 1x ) dx
v = dx=x

dv=dx , dimana

Lalu

I n= ( ln x )n dx .

( ln x )n ( x ) ( x ) n ( ln x )n1
n

x ( ln x ) n ( ln x )

n1

( 1x ) dx

dx

Kesimpulannya,
n

I n=x ( ln x ) n I n1
Ketika n = 3,

( ln x )3 dx=I3 =x ( ln x )33 I 2

u= ( ln x )n , dimana

I 2 =x ( ln x )22 I 1
I 1 = ln x dx=x ( ln x1 )

dari Masalah 7 Halaman 420.

Jadi,

( ln x )3 dx=x ( ln x )33 [ x ( ln x )2 2 I 1 ] +c
x ( ln x )33 [ x ( ln x )22 [ x ( ln x 1 ) ] ]+ c
x ( ln x )33 [ x ( ln x )22 x ln x +2 x ]+ c
x ( ln x )33 x ( ln x )2 +6 x ln x6 x + c
x [ ( ln x )33 ( ln x )2+ 6 ln x6 ]+ c

Sekarang kita coba latihan berikut.


Latihan 173 Masalah yang lebih jauh tentang rumus reduksi

cos 2 x sin5 x dx

Evaluasi

Penyelesaian :

cos 2 x sin5 x dx= ( 1sin2 x ) sin5 x dx


0

cos 2 x sin5 x dx= sin 5 x dx sin7 x dx


0

Jika

I n= cos x dx
0

Lalu

cos 2 x sin5 x dx=I 5I 7


0

Dan dari persamaan (6),

[ ]

4
4 2
I 5 = I 3=
I
5
5 3 1

Dan

I 1 = cos x dx= cos x dx= [ sin x ] =1


0

4 2
I5 = 1
5 3

Sehingga

2
0

8
15

Dan

6
6 8
I 7 = I 5=
7
7 15

Jadi

cos 2 x sin5 x dx=I 5I 7


0

8 6 8

15 7 15

1 8
8
=
7 15 105

tan

Tentukan

x dx

menggunakan rumus reduksi dan evaluasi

tan6 x dx
0

Penyelesaian :
Seperti yang kita ketahui,
I n=

tan n1 x
I n2
n1

tan6 x dx=I 6=
3

I 4=

tan x
I 2
3

I2 =

tan x
I 0
1

I 0 = tan x dx=x

Sehingga,

tan x
I 4
5

tan6 x dx=

tan 5 x tan 3 x tan 1 x

x
5
3
1

)]

Jadi
1

tan6 x dx= 5 tan5 x 3 tan3 x+ tan xx+ c


n1

tan x dx= tann1 x In2


6

Untuk menyelesaikan

tan6 x dx

, ada dua cara untuk menyelesaikan persamaan ini. Cara

yang pertama dengan cara konvensional, yaitu memasukkan nilai batas ke dalam
persamaan yang sudah diintegralkan terlebih dahulu. Cara yang kedua yaitu memasukkan
nilai batas langsung ke rumus reduksinya. Kedua cara ini menghasilkan jawaban yang
sama. Namun disini hanya akan ditampilkan cara yang kedua.
n1

tan n x dx= tann1 x I n2

n1
tan x dx= tann1 x 4 I n2
0
0
n

1
0

I n2
n1 n1

1
I n2
tan n x dx=I n= n1
0

Lalu,

tan6 x dx=I 6= 15 I 4
0

1
I 4= I 2
3
1
I 2 = I 0=1I 0
1

4
0

I 0 = tan x dx= 1 dx=[ x ] =


0

Jadi,

tan6 x dx=I 6= 15 I 4
0

1 1
I 2
5 3

1 1
[ 1I 0 ]
5 3

( [ ])

1 1

1
5 3
4

1 1

+1
5 3
4

13

15 4

cos 5 x sin4 x dx

Tentukan

cos 5 x sin4 x dx= cos5 x ( sin2 x ) dx


0

cos5 x ( 1cos2 x ) dx
0

cos5 x ( 12 cos2 x +cos 4 x ) dx


0

cos5 x dx 2 cos 7 x dx + cos 9 x dx


0

Jika

I n= cos n x dx
0

Lalu

cos 5 x sin4 x dx=I5 2 I 7 + I 9


0

Dari persamaan (6),


4
4 2
I 5 = I 3=
I
5
5 3 1

( )

2
0

I 1 = cos x dx= [ sin x ] =1


1

4 2
8
I 5 = 1=
5 3
15

Sehingga

6
6 8
I 7 = I 5=
7
7 15
8
8 6
16 8
I 9 = I 7= I 5 =
9
9 7
21 15

Jadi

cos 5 x sin4 x dx=I 5 2 I 7 + I 9


0

8
6 8
16 8
2
+
15
7 15 21 15

8 32 128
+
15 35 315

168 288 128

+
315 315 315

8
315

Gunakan rumus reduksi untuk menentukan


Penyelesaian :
Seperti yang kita ketahui,

( ln x )n dx=I n=x ( ln x )nn I n1

( ln x )4 dx=I 4 =x ( ln x )4 4 I 3
3

I 3 =x ( ln x ) 3 I 2
2

I 2 =x ( ln x ) 2 I 1

( ln x )4 dx .

I 1 = ln x dx=x ( ln x1 )
Jadi

( ln x )4 dx=I 4 =x ( ln x )4 4 ( x ( ln x )33 [ x ( ln x )2 2 {x ( ln x1 ) } ])
4

x ( ln x ) 4 x ( ln x ) +12 x ( ln x ) 24 x ln x+ 24 x+ c

Tunjukkan

2
sin3 cos 4 d= 35
0

Penyelesaian :

sin3 cos 4 d= sin 3 ( 1sin2 ) d


0

sin3 ( 12 sin2 + sin 4 ) d


0

sin 3 d2 sin 5 d+ sin 7 d


0

Jika

I n= sin n x dx
0

Lalu

sin3 cos 4 d=I 32 I5 + I 7


0

Dari persamaan (6),

2
I 3 = I 1 ; I 1= sin1 x dx=[ cos x ]02 =1
3
0

Sehingga
2
2
2
I 3 = I 1= 1=
3
3
3
4
4 2 8
I 5 = I 3= =
5
5 3 15
6
6 4
24 2 16
I 7 = I 5 = I 3= =
7
7 5
35 3 35

Jadi

sin3 cos 4 d=I 32 I5 + I 7


0

2
8
16
2
+
3
15 35

( )

2 16 16
+
3 15 35

70112+ 48
105

6
2
=
105 35

TERIMA KASIH

Anda mungkin juga menyukai