KESIHATAN GIGI DI SEKOLAH GIGI KANAK-KANAK CARA-CARA MENCEGAH NAFAS BERBAU

KONSEP & MATLAMAT Bermula sebelum lahir lagi.
Diperkenalkan pada tahun 1985. Seawal-awal 4 bulan, gigi susu, atau gigi yang akan
Bertujuan utk memastikan murid-murid sekolah berganti, akan tumbuh.
mempunyai kesihatan mulut yang baik apabila mereka Biasanya, ke semua 20 batang gigi susu ini akan
tamat zaman persekolahan. tumbuh pada umur 3 tahun, sungguhpun perkembangan
Jururawat pergigian bertanggungjawab memeriksa dan dan susunannya berbeza.
merawat murid-murid tersebut di bawah penyeliaan dan Gigi kekal mula tumbuh sekitar umur 6 tahun.
pengawasan doktor pergigian. Proses ini akan berterusan sehingga lebih kurang umur
3 cara bagaimana perkhidmatan ini dilaksanakan: 21 tahun.
a) Klinik pergigian sekolah PENYAKIT-PENYAKIT MULUT
b) Pasukan pergigian bergerak a) ULSER DLM MULUT
c) Klinik pergigian bergerak Sebahagian besar rakyat Malaysia mengalami ulser
4 jenis gigi : aftus berulang.
a) Gigi taring Ulser aftus boleh dibahagikan kepada tiga iaitu:-
b) Gigi seri Ulser aftus bertulang minor.
c) Gigi garaham kecil Ulser aftus bertulang major
d) Gigi garaham Ulser aftus bertulang herpetiform
GIGI TARING b) BENGKAK-BENGKAK DLM MULUT
Gigi taring adalah gigi yang memilki satu akar dan Keadaan ini merupakan lesi-lesi (perubahan tuar
memiliki fungsi untuk mengoyak makanan atau benda biasa) yang berpedunkel (bertangkai) atau sesil
lainnya. (tidak bertangkai).
GIGI SERI Granuloma piogen
Gigi seri adalah gigi yang memiliki satu akar yang Granuloma set raksaksa peri-feri
berfungsi untuk memotong dan mengerat makanan atau Polip fibro-epitelium
benda lainnya. Hiperplasiadentur
GIGI GARAHAM KECIL c) KANSER MULUT
Gigi geraham kecil adalah gigi yang punya dua akar yang Penyakit mulut yang meliputi bibir, lantai mulut,
berguna / berfungsi untuk menggilas dan mengunyah bahagian dalam pipi, lidah dan gusi. Ia mengganggu
makanan atau benda lainnya. fungsi seseorang untuk makan, bercakap, bernafas,
GIGI GARAHAM menelan dan menanggung kesakitan
Gigi geraham adalah gigi yang memiliki tiga Lebih 90% kes kanser mulut melibatkan pada lapisan
akar yang memiliki fungsi untuk melumat dan luar mukosa mulut.
mengunyah makanan atau benda-benda PUNCA PENYAKIT
lainnya. Tabiat menyunyah sirih bercampur pinang atau
STRUKTUR GIGI tembakau
Tabiat mengunyah tembakau sahaja
Merokok
Minum minuman keras
Penghidap HIV dan siflis
Mereka yang berumur 40 tahun ke atas
Genetik
KAEDAH PENCEGAHAN
Berus gigi sekurang-kurangnya dua kali sehari
 Berus gigi selepas sarapan dan sebelum tidur
  Berus gigi menggunakan teknik yang betul
  Lakukan sekurang-kurangnya dua ke tiga minit
Berus gigi sekurang- kurangnya dua kali sehari
Gunakan alat khas untuk   membersihkan lidah
Kunyah dengan gula-gula getah tanpa gula
Gunakan ubat kumur yang bersesuaian dengan keperluan
anda
Berhenti merokok dan kurangkan pengambilan minuman
beralkohol
Lakukan pemeriksaan kesihatan pergigian setiap enam
bulan
DEMAM DENGGI
PENGENALAN
Disebabkan oleh jangkitan virus Denggi (genus
Flavivirus) yang disebar oleh nyamuk Aedes betina.
Tersebar melalui gigitan nyamuk aedes orang yang
berpenyakit virus denggi kepada orang yang sihat.
Virus Denggi akan terpendam di dalam badan pesakit
selama 3 - 14 hari (purata 4 hingga 6 hari) sebelum
menunjukkan tanda-tanda.
Pesakit mungkin akan mengalami demam mengejut
diikuti dengan berbagai-bagai tanda dan gejala tidak
khusus
TANDA & GEJALA
Peringkat permulaan
Demam denggi bermula dengan demam mengejut
sakit kepala
sakit di belakang bebola mata
sakit sendi dan otot (myalgias dan arthralgias)
sakit pinggang yang teruk
Peringkat radang
Bintik-bintik merah terang & berkemungkinan terdapat
gastritis
Pesakit juga boleh mendapat radang hati, radang otak
(lebih pada kanak-kanak) dan juga dalam kes
luarbiasa radang otot jantung (cardiomyopathy).
Demam denggi klassik berlarutan selama enam hingga
tujuh hari dengan demam kembali memuncak pada
akhir demam (dikenali sebagai pola biphasic).
Bilangan sel darah pembeku (platelet) akan turun
sehingga hilang demam
Kehilangan bendalir plasma darah dari salur darah ke
dalam tisu perantara atau ruang ke tiga (third space
loss di antara selaput paru-paru, ruang peritoneum
dan sebagainya)
Pesakit terdedah kepada renjatan dan risiko
perdarahan.
 2 jenis denggi yang paling berat iaitu
a) Demam Hemoragik Denggi (DHF)
b) Sindrom Kejutan Denggi (DSS).
Kes DHF juga menunjukkan demam tinggi, fenomena
pendarahan, trombositopenia (thrombocytopenia)
dan haemoconcentration.
Sebahagian kecil kes membawa kepada sindrom kejutan
denggi (dengue shock syndrome) atau DDS yang
mempunyai kadar kematian yang tinggi.
DIAGNOSIS
Diagnosis denggi kebiasaannya dibuat secara klinikal.
Gambaran klasik adalah demam tanpa sumber jangkitan
tempatan, bintik-bintik gatal dengan thrombocytopenia
dan kemungkinan leukopenia.
Kajian serologi dan PCR (polymerase chain reaction)
digunakan bagi mengesahkan diagnosa denggi sekiranya
diperlukan secara klinikal.
RAWATAN
Rawatan utama adalah terapi sokongan.
Pesakit digalakkan untuk mengekalkan makan,
terutamanya minum air.
Sekiranya pesakit tidak mahu / mampu minum,
tambahan melalui cecair intravena mungkin diperlukan
Pemindahan darah mungkin diperlukan sekiranya
bilangan platelet turun dengan banyaknya.
KAWALAN DAN PENCEGAHAN
Pengawasan vektor
a) Pengawasan vektor bertujuan untuk mengawasi
jumlah dan juga paras kepadatan nyamuk Aedes.
b) Di setiap rumah semua bekas di dalam dan di luar
rumah diperiksa sama ada terdapat air dan jentik-
jentik atau tidak.
Kawalan ketika berlaku wabak Demam Denggi
a) Semburan kabus racun serangga
b) Tujuan semburan - untuk membunuh nyamuk
Aedes dewasa yang membawa virus denggi.
c) Jenis semburan:
i. Apabila berlaku satu kes demam denggi,
semburan kabus dijalankan seluas 200 meter
sekeliling rumah pesakit dengan mesin
'Thermal Fogger'.
ii. Apabila berlaku wabak denggi, seluruh lokaliti
berkenaan dibuat semburan kabus dengan
menggunakan mesin ' Ultra Low Volume' yang
diletakkan di atas kenderaan.
d) Masa semburan
i. Semburan dijalankan pada awal pagi dan
petang
e) Kekerapan semburan
i. Semburan kabus pertama dilakukan dalam
masa 24 jam selepas dikesan.
ii. Semburan kedua pada hari ke 7-10
berikutnya.
Langkah yang perlu diambil semasa aktiviti semburan
a) Semburan kabus 'thermal'
i. Semasa proses penyemburan penghuni
hendaklah mengosongkan premis mereka
termasuklah binatang peliharaan.
ii. Menutup semua tingkap dan pintu yang
menghala keluar kecuali pintu hadapan.
iii. Membuka semua pintu bilik dalam rumah.
iv. Menutup atau menyimpan bahan makanan
dalam peti sejuk atau almari.
v. Mematikan api dapur gas dan menutup balang
gas atau apa-apa bahan yang mudah terbakar.
b) Semburan kabus 'ultra low volume'
i. Elakkan diri dari terdedah dan menyedut
kabus semburan.
ii. Jaga kebersihan diri dengan mencuci tangan,
membasuh muka dan menukar pakaian jika
perlu.
iii. Dapatkan rawatan perubatan jika disyaki
mengalami keracunan oleh racun serangga.
Memusnahkan tempat pembiakan nyamuk
a) Memusnahkan atau mengurangkan sebanyak
mungkin berbagai-bagai bekas dan tempat vektor
menetap dan berkembang biak.
b) Mengurang atau mengelakkan menyimpan air dalam
takungan-takungan seperti tong deram, tempayan,
kolam simen dan lain-lain.
c) Mencampurkan Abate ke dalam semua bekas yang
digunakan untuk menyimpan air. Mencampur garam
atau minyak tanah ke dalam perangakap semut
yang terdapat di dalam rumah.
d) Membersihkan rumput, lalang dan semak di tanah-
tanah lapang akan memusnahkan tempat nyamuk
menetap dan berehat.
Undang-undang dan akta
a) Akta Pemusnah Serangga Pembawa Penyakit telah
disahkan pada tahun 1975.
b) Jika mahkamah mendapati pemilik atau penghuni
bersalah pada kali pertama, denda maksimum
RM1000 atau penjara maksimum 3 bulan atau
kedua-duanya sekali. Pada kesalahan kedua, denda
maksimum sebanyak RM 2000 atau hukum penjara
maksimum 1 tahun atau kedua-duanya sekali.
PROGRAM KESIHATAN SEKOLAH
RANCANGAN KESIHATAN SEKOLAH
Rancangan Kesihatan Sekolah (RKS) dilancarkan pada
tahun 1968.
Merupakan satu rancangan kebangsaan yang bersepadu
di antara Kementerian Pendidikan dan Kementerian
Kesihatan.
Objektif RKS:
Menilai dan menafsir taraf kesihatan murid
Rawatan penyakit/ kecemasan kepada murid
Kerjasama yang erat antara sekolah dan masyarakat
Menggalakkan hidup sihat
Mencegah dan mengawal penyakit-penyakit
berjangkit
Mengendalikan pendidikan kesihatan dan pemakanan
Aktiviti RKS:
Pendidikan Kesihatan
Hidup Sihat Di Sekolah
Kerjasama Antara Sekolah dan Masyarakat Untuk
Kesihatan
Rancangan Makanan Tambahan (RMT)
Kantin Sekolah.
PROGRAM BERSEPADAU SEKOLAH SIHAT
Pengenalan
Malaysia secara khusus telah mengalami banyak
perubahan dari aspek kesihatan dan tren penyakit.
1996, ( KKM ) dengan kerjasama Kementerian
Pendidikan Malaysia telah melaksanakan projek "
Health Promoting School" ( HPS ) di enam buah
negeri iaitu Johor, Kedah, Melaka, Sarawak,
Selangor dan Terengganu.
Persidangan " HPS " yang telah diadakan pada bulan
Disember 1996 di antara Kementerian Kesihatan
Malaysia dan Kementerian Pendidikan Malaysia telah
mencadangkan supaya RKS sedia ada diberi nafas
baru, dengan mewujudkan Program Bersepadu
Sekolah Sihat ( PBSS )
Rasional
Terdapat beberapa program kesihatan sekolah sedia
ada yang perlu diselaraskan di bawah satu program
bersepadu
Hasrat untuk mewujudkan satu program kesihatan
yang mampu melahirkan rasa kekitaan dan komitmen
di kalangan warga sekolah
Keperluan untuk mewujudkan satu program
bersepadu yang menghasilkan impak serta dapat
dinilai keberkesanannya
 Satu usaha untuk meningkatkan kesefahaman dan
kerjasama diwujudkan antara sekolah dan
masyarakat dalam menangani isu kesihatan
Matlamat
Melahirkan warga sekolah dan persekitaran yang
selamat, sihat dan berkualiti ke arah pencapaian
wawasan negara.
Misi
Sekolah sebagai institusi yang mempromosikan
kesihatan.
Visi
Generasi yang berilmu, sihat dan progresif.
Objektif
Memelihara dan meningkatkan persekitaran sekolah
yang bersih, ceria , selamat dan sihat
Membina satu persekitaran sosial sekolah yang
menggalakkan amalan cara hidup sihat
Meningkatkan kerjasama dan penglibatan komuniti di
dalam program kesihatan sekolah
Menilai taraf kesihatan murid
Menggalakkan bimbingan dan kaunseling berdasarkan
keperluan dan masalah kesihatan murid
Memberi penjagaan / rawatan kecemasan terhadap
penyakit-penyakit di sekolah
Teras utama
Polisi Kesihatan Sekolah sebagai sumber
mempromosikan kesihatan
Persekitaran Fizikal Sekolah
Persekitaran Sosial Sekolah
Penglibatan Komuniti
Kemahiran Kesihatan Diri
Perkhidmatan Kesihatan Sekolah
Perlaksanaan
PBSS hendaklah melibatkan seluruh warga sekolah
dan masyarakat setempat. Dalam pelaksanaan PBSS,
pendidikan kesihatan hendaklah dilaksanakan secara
formal atau tidak formal.
Pemantauan dan penilaian
Untuk menentukan kejayaan dan kemajuan PBSS
dalam mencapai objektifnya, pemantauan dan
penilaian yang berterusan perlu dijalankan. Antara
kaedah yang digunakan :
a) Rekod Kesihatan Murid
b) Rekod Rancangan Makanan Tambahan
c) Laporan Bulanan
d) Laporan Tahunan
e) Pengiktirafan kepada Kelas Terbersih
PENGLIBATAN KOMUNITI
Peranana Guru Besar/Guru
Mengambil ukuran berat, tinggi dan membuat
pengesanan awal ‘screening’ penglihatan murid.
Mengenal pasti murid yang mempunyai masalah
kesihatan serta menunjukkan mereka kepada pihak
berkenaan untuk mendapatkan rawatan.
Memastikan kebenaran diperolehi daripada ibu
bapa/penjaga sebelum pasukan kesihatan memulakan
pemeriksaan/membuat penilaian.
Melengkapkan butir-butir berkenaan dalam buku
rekod kesihatan murid.
Menyediakan bilik bagi menjalankan pemeriksaan
penilaian kesihatan.
Peranan PIBG
Menyokong rancangan kesihatan sekolah.
Mencari/mengumpul dana bagi menampung
perbelanjaan kos pelaksanaan.
Mempunyai ahli jawatankuasa yang sentiasa bersedia
dan berminat untuk menjayakan program-program
sekolah.
Memberi persetujuan sebelum pasukan kesihatan
memulakan pemeriksaan/membuat penilaian.
Mengawas murid ketika pemeriksaan/penilaian
kesihatan dijalankan oleh pasukan kesihatan.
Peranan Pusat Kesihatan
menilai dan mendaftar ubat-ubat dan kosmetik
sebelum dibenarkan untuk pasaran.
perkhidmatan maklumat ubat dan penerbitan.
membuat pemeriksaan mengejut ke atas mana-mana
sekolah.
Peranan Balai Polis
Mengumpul, mengkaji, menaksir dan menyebar
maklumat berkaitan masalah-masalah kesihatan.
Melaksanakan program-program dan seminar.
Menyimpan rekod dan statistik.
KEMAHIRAN KESIHATAN DIRI
Amalan gaya hidup sihat
Kunci untuk sihat sepanjang hayat
a) Pemakanan sihat
b) Tidak merokok
c) Lakukan aktiviti fizikal
d) Belajar menangani stres
Faedah gaya hidup sihat
a) Meningkatkan status kesihatan anda
b) Mengurangkan risiko anda mendapat pelbagai
penyakit seperti diabetes, serangan jantung,
strok (angin ahmar) dan tekanan darah tinggi.
c) Membuat anda kelihatan dan berasa lebih baik
d) Membolehkan anda memiliki stamina dan
keupayaan lebih untuk menikmati kehidupan.
Pengjagaan kesihatan diri di rumah
Jika demam makan ubat paracetamol mengikut dos
yang disyorkan.
Patuhi arahan pada label ubat. Dapatkan nasihat
pusat perubatan tentang ubat yang disarankan,
sukatan yang sesuai, kesan sampingan ubat dan bila
pengambilan perlu dihentikan.
Berehat secukupnya. 
Sekiranya mengalami tanda-tanda kecemasan segera
dapatkan rawatan doktor.
Pastikan pengudaraan yang baik di rumah (contohnya
membuka tingkap di bilik, dapur, tandas dan bilik
mandi).
Panduan menilai kesihatan diri di rumah
Secara amnya, demam selesema boleh sembuh
dengan sendiri.  Namun begitu, anda perlu
mendapatkan rawatan SEGERA di hospital jika anda
mengalami mana-mana tanda dan gejala berikut :
a) Masalah pernafasan : sesak nafas, semput,
warna bibir bertukar menjadi biru/ungu
b) Batuk berdarah atau kahak berdarah
c) Sakit dada berterusan
d) Cirit-birit atau muntah yang kerap
e) Demam berterusan melebihi 3 hari ataupun
demam berulang selepas tiga hari pulih
f) Berkelakuan tidak normal, keliru, kurang
responsif kepada rangsangan atau sawan
g) Rasa pening apabila berdiri
Pengjagaan mental
Langkah-langkah mudah pengjagaan mental:
a) Mengamalkan cara hidup sihat
b) Berpandukan Kenyataan (Be Realistic)
i. Mengenali kekuatan dan kelemahan diri anda.
ii. Menyasarkan matlamat yang boleh dicapai.
iii. Belajar menerima apa yang anda tidak boleh
ubah.
c) Berfikir dengan positif
i. Mengamalkan bercakap positif pada diri
sendiri seperti: “Saya akan, saya boleh, saya
akan cuba,saya juara, saya disayangi, saya
menarik dsb.”
d) Buat keputusan secara bijak
i. Ketahui fakta-fakta yang berkaitan.
ii. Buat pertimbangan antara kebaikan dan
keburukan.
 iii. Libatkan orang lain yang terlibat dalam
membuat keputusan.
PERKHIDMATAN KESIHATAN SEKOLAH
Tujuan
Mewujudkan kesedaran mengenai status kesihatan
sendiri dan menggalakkan amalan mendapatkan
penilaian kesihatan di kalangan murid-murid.
Mengesan masalah kesihatan seawal yang mungkin
serta membuat rujukan mendapatkan rawatan bagi
murid-murid yang berkenaan.
Mengawal penyakit-penyakit berjangkit.
Aktiviti
Rawatan penyakit-penyakit (cacing, kutu dan lain-
lain)
Rawatan kecemasan
Kawalan penyakit yang berjangkit
Penilaian kesihatan/pemeriksaan perubatan
- Ukuran berat badan dan tinggi
- Ujian awal penglihatan
- Taraf pertumbuhan
- Tabiat, kelakuan
Imunisasi (Tahun I - VI)
- B.C.G., Polio
- Rubella (pelajar perempuan)
Rujukan, rawatan dan susulan
Perkhidmatan
RMT
PROGRAM SUSU SEKOLAH
PERGIGIAN
KANTIN
AMALAN KEBERSIHAN SEKOLAH
OBJEKTIF
Membina perlakuan amalan kebersihan sebagai
budaya hidup yang berterusan dalam menjalani hidup
seharian
Meningkatkan keperihatinan dan komitmen warga
sekolah terhadap kebersihan, keindahan dan
kecerian, serta menghargai kemudahan yang
disediakan
Melaksanakan aktiviti amalan kebersihan bagi
mencapai kebersihan maksimum
AMALAN
Amalan merupakan satu perbuatan atau perlakuan
yang menjadi kebiasaan dan sentiasa di praktikkan
Amalan juga bermaksud perbuatan yang baik yang
menjurus ke arah kebaikan
KEBERSIHAN
Kebersihan adalah keadaan bebas dari kotoran
seperti debu, sampah, dan bau.
Kebersihan juga bererti bebas dari virus, bakteria,
patogen, dan bahan kimia berbahaya.
MATLAMAT
KEBERSIHAN
Menyemai sifat cinta akan kebersihan sekolah
dengan mengadakan gotong-royong membersihan
persekitaran sekolah dengan aktiviti rondaan kelas
bertugas
Mengubah cara pemikiran murid tentang
kebersihan melalui pendidikan
Meningkatkan rasa tanggungjawab murid terhadap
kebersihan
Meningkatkan tahap kebersihan sekolah dengan
mengadakan jadual tugas untuk murid dan guru
Memantau dan menilai keberkesanan program
kebersihan pengadilan yang dibuat berpandukan
Borang Penilaian Kebersihan
Melaksanakan tindakan susulan melalui program
penambahbaikan
KECERIAAN
Menimbulkan kesedaran di kalangan murid-murid,
warga sekolah, ibu bapa melalui publisiti yang
meluas tentang pentingnya mewujudkan
persekitaran yang ceria disekolah.
Melatih murid-murid menyayangi dan menghargai
alam sekitar.
Menimbulkan sifat ingin tahu di kalangan murid-
murid berkaitan nama pokok dalam panggilan biasa
dan saintifik serta niali perubatan yang
terkandung.
Melahirkan murid-murid yang cinta akan sekolah
Menceriakan kawasan sekolah dengan membina
tapak semaian dan menjalankan kerja-kerja
keceriaan
Melahirkan rasa cinta akan sekolah disamping
menerapkan bertanggungjawab
KESIHATAN
Memastikan murid peka terhadap isu-isu kesihatan
dan menjaga kesihatan masing-masing dengan cara
yang betul
Menyedarkan murid tentang bahaya penyakit
seperti AIDS, Hepatitis B dan penyakit berbahaya
yang lain
Merancang dan melaksanakan program kesihatan
seperti lawatan, ceramah dan pameran
Menjalankan aktiviti suntikan Anti-Tetanus kepada
murid-murid Tingkatan Tiga
Mewujudkan sistem maklumat kesihatan yang
lengkap dan terkini.
PENGURUSAN
Pengurusan bermaksud satu proses mendapatkan
penyertaan, kerjasama, dan campurtangan ahli untuk
mencapai objektif-objektif organisasi atau kumpulan,
gerak kerjanya termasuk proses merancang,
mengelola, memimpin, mengarah dan mengawal.
PERLAKSANAAN
Jadual Kebersihan Kelas
Takwin
- Gotong-royong
- Jawatankuasa
AKTIVITI
Amali cara mencuci tangan oleh rakan sekolah
Penyampaian maklumat kesihatan mengenai denggi
Amali cari dan musnah tempat pembiakan nyamuk
Aedes
PERANAN SEKOLAH
Merancang dan melaksana aktiviti tahunan sekolah
mengikut jadual yang telah di tetapkan
Mewujukan iklim sekolah yang kondusif
Membuat peraturan sekolah berkaitan kebersihan
kawasan sekolah
Pemantauan Kebersihan Bilik Darjah
PERANAN GURU
Menggalakkan serta membantu murid mewujudkan
tabiat kebersihan yang baik
Menggalakkan murid menilai perlakuan sendiri dan
bertanggungjawab memperbaikinya.
Menggiatkan pengalaman-pengalaman hidup dengan
pendidikan kesihatan.
Merancang program dan kempen kebersihan yang
menyeluruh dan komprehensif.
PERANAN MURID

PERKHIDMATAN KESIHATAN SEKOLAH
KUMPULAN SASAR
Pra sekolah
Tahun 1
Tahun 6 dan
Tingkatan 3
PAKEJ PERKHIDMATAN
Perkhidmatan Kesihatan Sekolah
Perkhidmatan Pergigian Sekolah
Perkhidmatan Alam Sekitar Sekolah
TUJUAN:
Mengekalkan tahap kesihatan murid di paras paling
optima melalui promosi kesihatan, pencegahan penyakit,
rawatan dan rujukan.
Mengesan masalah-masalah kesihatan yang boleh
menghalang pencapaian akademik murid di sekolah dan
seterusnya membuat rujukan awal bagi membolehkan
intervensi awal dan penempatan murid dalam sistem
pendidikan khas.
Menggalakkan penglibatan masyarakat bagi membentuk
sekolah sebagai institusi yang sihat dan selamat bagi
membolehkan pembelajaran yang berkesan
BUKU REKOD KESIHATAN MURID
Buku Rekod Kesihatan Murid (RKM1) adalah dokumen
yang mencatatkan semua maklumat kesihatan yang
diperolehi semasa alam persekolahan.
Mencatatkan proses pertumbuhan dan perkembangan
murid semasa alam persekolahan.
Buku ini di beri secara percuma oleh Kementerian
Pelajaran Malaysia bagi setiap murid sekolah semasa
tahun 1 persekolahan.
Ibu bapa dikehendaki mengisi maklumat murid di dalam
buku tersebut dan mencatitkan kebenaran untuk
petugas kesihatan menjalankan pemeriksaan kesihatan
dan memberi pelalian kepada anak mereka.
Adalah penting untuk IBU BAPA dan PENJAGA
memahami kandungan yang terdapat dalam RKM 1
sebagai panduan penjagaan kesihatan anak mereka
sepanjang masa persekolahan.
Buku ini disimpan oleh pihak sekolah bagi memudahkan
pengawasan kesihatan murid dan akan diberikan kepada
murid sekiranya mereka hendak bertukar sekolah atau
menaiki sekolah menengah.
Seterusnya buku ini perlu di serah kepada sekolah yang
baru untuk simpanan.
Ibu bapa boleh minta buku ini dari pihak sekolah
sekiranya ingin melihat rekod kesihatan anak mereka.
paru-paru congenital yang tidak dikenal pasti
semasa bayi. Kes-kes yang dikenal pasti
PENDIDIKAN KESIHATAN akan dirujuk untuk pengesahan.
Pendidikan kesihatan di sekolah terbahagi kepada Pemeriksaan tulang Mengesan kecacatan tulang rangka yang
pendidikan kesihatan secara berkelompok dan individu. rangka tidak di kesan semasa bayi
Pendidikan kesihatan secara berkelompok adalah
Pemeriksaan kebersihan Mengesan jangkitan kutu kepala, kudis
pendidikan kesihatan yang dijalankan melalui kempen
diri buta, masalah kulit untuk di beri
atau kem-kem kesihatan di sekolah. Murid-murid
rawatan.
mendapat pengetahuan melalui pameran, ceramah dan
Pemeriksaan testis Mengesan masalah seperti 'hydrocele'
tunjuk cara oleh anggota kesihatan. Pendidikan
dan 'undescended testis' di kalangan
kesihatan secara berkelompok mengutamakan masalah
murid lelaki.
kesihatan awam yang berkaitan dengan golongan murid
sekolah contohnya saringan talasemia, 'tak nak Pengesanan masalah Menerima rujukan kes dari guru-guru
merokok' dan gaya hidup sihat. pembelajaran yang melaporkan murid mempunyai
Pendidikan kesihatan individu diberi sebagai khidmat masalah dalam kemahiran membaca,
nasihat dan kaunseling semasa sesi pemeriksaan menulis, mengira dan menaakul. Murid-
kesihatan. Isu-isu yang lazim didapati adalah berkaitan murid ini seterusnya akan dirujuk ke
dengan pemakanan, penyakit kulit, kebersihan diri dan pakar untuk mendapat pengesahan
lain-lain . masalah dan penempatan pembelajaran
IMUNISASI KESIHATAN SEKOLAH yang sesuai dengan kemampuan murid.
JADUAL IMUNISASI MURID-MURID SEKOLAH YANG JADUAL PEMERIKSAAN KESIHATAN MURID TAHUN 6
DILAKSANAKAN OLEH KEMENTERIAN KESIHATAN Pemeriksaan Kesihatan Sebab di perlukan
MALAYSIA Pemeriksaan tinggi dan Menentukan status pemakanan murid
Tahun 1 BCG Diptheria Polio Mumps, - berat sama ada mempunyai berat badan
sekiranya dan measles unggul, berisiko berat badan atau obes.
tiada pertussis dan Pemeriksaan mata Mengesan masalah rabun yang belum
parut rubella dikenal pasti dan peningkatan rabun di
kalangan murid yang memakai cermin
Tingkatan - - - - Tetanus
mata.
3
PEMERIKSAAN KESIHATAN DIRI Saringan Rabun Warna Dijalankan ke atas murid lelaki oleh
Pemeriksaan kesihatan diri adalah satu pemeriksaan sebab berlaku di kalangan murid lelaki
fizikal yang di jalankan oleh Pegawai Perubatan, sahaja.
Jururawat Kesihatan dan/atau Penolong Pegawai Mengesan masalah rabun warna 'color
Perubatan semasa murid berada dalam pra sekolah, defect' yang boleh mempengaruhi
tahun 1, tahun 6 dan tingkatan 3 pilihan kerjaya murid.
JADUAL PEMERIKSAAN KESIHATAN MURID TAHUN 1
Pemeriksaan Kesihatan Sebab di perlukan
Pemeriksaan tulang Mengesan masalah skoliosis di peringkat
Pemeriksaan tinggi dan Menentukan status pemakanan murid
rangka awal. Kes-kes yang disyaki akan dirujuk
berat
ke hospital untuk pengesahan dan
Pemeriksaan mata Mengesan masalah rabun, mata malas
intervensi awal.
yang boleh mengganggu pencapaian
akademik
Pemeriksaan kebersihan Mengesan jangkitan kutu kepala, kudis
Saringan pendengaran Mengesan masalah pendengaran minima
diri buta, masalah kulit untuk di beri
dan sederhana yang boleh menghalang
rawatan.
pencapaian akademik
JADUAL PEMERIKSAAN KESIHATAN MURID TINGKATAN
3
Pemeriksaan jantung dan Mengesan masalah penyakit jantung
Pemeriksaan Kesihatan Sebab di perlukan
Pemeriksaan tinggi dan Menentukan status pemakanan murid
berat sama ada mempunyai berat badan
unggul, berisiko berat badan atau obes.
Pemeriksaan mata Mengesan masalah rabun yang belum
dikenal pasti dan peningkatan rabun di
kalangan murid yang memakai cermin
mata.
Saringan Rabun Warna Sekiranya tidak dilakukan pada tahun 6.
Mengesan masalah rabun warna 'color
defect' yang boleh mempengaruhi
pilihan kerjaya murid.
Saringan pendengaran Mengenal pasti murid mengalami risiko
kepekakan.
Pemeriksaan tulang Mengesan masalah skoliosis di peringkat
rangka awal. Kes-kes yang disyaki akan dirujuk
ke hospital untuk pengesahan dan
intervensi awal.
Saringan Kesihatan Optional . Tidak dilakukan di semua
Remaja sekolah. Ibu bapa yang berminat boleh
membawa anak untuk mendapatkan
saringan ini di klinik kesihatan yang
berhampiran.
MASALAH-MASALAH KESIHATAN MURID
Antara masalah-masalah kesihatan yang di kesan di
kalangan murid sekolah adalah:
Obesiti
Ketajaman penglihatan
Rabun warna
Tulang rangka yang tidak normal
Jangkitan cacing
Kudis buta
Kurang pendengaran
PENDEKATAN BERSEPADU SEKOLAH SIHAT
PENDEKATAN PBSS
Enam teras utama telah digariskan
Bagi mewujudkan satu pendekatan
Bersepadu di antara warga sekolah.
PIBG, sektor awam, sektor swasta,
Badan bukan kerajaan serta
Masyarakat setempat ke arah
Melahirkan sekolah yang sihat
POLISI KESIHATAN SEKOLAH
6 teras :
Persekitaran Fizikal Sekolah yang sihat dan selamat
Persekitaran Sosial Sekolah yang sihat dan selamat
Penglibatan Komuniti
Kemahiran Kesihatan Diri
Perkhidmatan Kesihatan Sekolah
Teras-teras ini hendaklah diterjemahkan kepada
strategi-strategi dan kaedah pelaksanaan yang lebih
khusus agar ianya mudah difahami dan dapat
dilaksanakan oleh semua warga sekolah
Ciri-ciri promosi kesihatan, penerapan nilai-nilai
kesihatan secara menyeluruh yang merangkumi aspek
fizikal, mental, psiko-sosial dan kerohanian adalah di
antara ciri-ciri yang diberikan penekanan dan penelitian
bagi membangun dan membentuk satu model sihat dan
amalan gaya hidup sihat
PBSS memberi ruang untuk tindakan bersepadu yang
mengambil kira:
Kurikulum sekolah
Keadaan fizikal dan sosial sekolah
Perkhidmatan kesihatan sekolah
Peraturan dan garis panduan yang memberi impak
kepada kesihatan.
Penglibatan semua warga sekolah termasuk
pentadbir sekolah, guru, pelajar, pekerja dan
masyarakat setem
MATLAMAT & FOKUS PBSS
Melahirkan warga sekolah dan persekitarannya yang
sihat, selamat dan berkualiti ke arah pencapaian
wawasan negara.
Memberi pengetahuan serta memupuk sikap dan amalan
kesihatan yang baik agar setiap warga sekolah lebih
bertanggungjawab terhadap penjagaan kesihatan diri,
keluarga dan masyarakatmenyediakan perkhidmatan
kesihatan sekolah dari aspek:
Penilaian taraf kesihatan murid
Khidmat rawatan (termasuk rawatan kecemasan),
rujukan, bimbingan dan kaunseling
Pengawalan dan pencegahan kejadian penyakit
Mengenal pasti, merujuk dan membantu dalam
penempatan kanak-kanak kurang upaya
OBJEKTIF PBSS
Memastikan agar setiap sekolah dapat:
Menetapkan polisi kesihatan sekolah.
Memelihara dan menigkatkan persekitaran sekolah
yang bersih, ceria dan selamat.
Membina satu persekitaran sosial sekolah yang
menggalakkan amalan cara hidup sihat.
Meningkat kerjasama dan penglibatan komuniti di
dalam program kesihatan sekolah
KEPENTINGAN PBSS
Ia mempergunakan model kesihatan holistik yang
merangkumi aspek fizikal,mental, sosial dan
persekitaran.
Mempastikan satu persekitaran sekolah yang sihat
terbentuk dan membuka peluang kepada kanak-kanak
untuk mengamalkan tabiat kesihatan yang baik
Ia menggalakkan penglibatan keluarga dalam
perkembangan pengetahuan dan kemahiran kesihatan
kanak-kanak.
Ia juga memberi penekanan kepada pentingnya
persekitaran fizikal seperti bangunan, sanitasi, bekalan
air dan padang permainan kanak-kanak yang
mempengaruhi kesihatan kanak-kanak.
Ia juga mengenal pasti kepentingan iklim sosial sekolah
di dalam membantu suasan pembelajaran yang positif
Ia menghubungkaitkan sekolah dengan perkhidmatan
kesihatan daerah dan kawasan bagi menyelesaikan
masalah kesihatan tertentu di kalangan nakan-kanak.
Ia memberi penekanan kepada penglibatan pelajar
secara aktif di dalam kurikulum formal untuk
membentuk satu siri pengetahuan dan juga
kemahiranberkaitan kesihatan
OBJEKTIF UMUM
Ia memperkemaskan perseimbangan di antara
pendidikan dan kesihatan di dalam meningkatkan
keupayaan kesihatan bagi kanak-kanak perempuan dan
wanita dalam komuniti.
Ia memberikan satu persekitaran kerja yang
menggalakkan dan positif kepada warga sekolah.
Ia memberi kesempatan kepada sekolah dan
masyarakat setempat bagi bekerjasama dalam
Inisiatif kesihatan yang membawa faedah kepada
pelajar, keluarga dan anggota masyarakat
OBJEKTIF KHUSUS
Pada akhir program, peserta seharusnya dapat:
Mewujudkan warga sekolah yang faham dan
melaksanakan aspek-aspek kesihatan fizikal iaitu
kebersihan diri (gigi, kuku, rambut dan Pakaian) dan
Makanan yang sihat
PERANAN GURU
Guru merupakan penggerak utama untuk memastikan
kejayaan program ini.
Penerangan yang jelas mengenai konsep PBSS
hendaklah diberi bagi membolehkan perancangan dan
pelaksanaan berkesan aktiviti PBSS
Menjadi contoh kepada murid dalam mengamalkan cara
hidup sihat.
Menggalakkan murid menyertai aktiviti PBSS dengan
aktif.
 Memberi penerangan kepada Ibu bapa dan mesyarakat
setempat mengenai PBSS.
PROSTAR
PENGENALAN
PROSTAR - ”Program Sihat Tanpa AIDS untuk
Remaja”.
Diperkenalkan oleh KKM dalam usaha menangani
masalah HIV/AIDS di kalangan remaja.
Idea penubuhan PROSTAR telah dicetuskan pada tahun
1995 hasil perbincangan KKM dengan pelbagai agensi
kerajaan dan bukan kerajaan.
Pelancaran program ini telah disempurnakan oleh
Timbalan Perdana Menteri pada 24 November, 1996 di
Dataran Merdeka, KualaLumpur.
KONSEP
Oleh Remaja, Melalui Remaja, Untuk Remaja
Program ini menggerakkan remaja Malaysia yang
berumur 13 ingga 25 tahun sebagai Pembimbing Rakan
Sebaya (PRS) ke arah hidup sihat tanpa AIDS
Menjalankan pelbagai aktiviti yang melibatkan
pendidikan HIV/AIDS kepada remaja
KUMP SASARAN
Remaja berumur 13 hingga 25 tahun yang terdiri
daripada pelajar sekolah menengah, pelajar institusi
penggajian tinggi, remaja lepasan sekolah.
OBJEKTIF
Meningkatkan kesedaran serta pengetahuan remaja
akan bahaya jangkitan HIV, cara pencegahan dan
pengawalannya.
Menyemai sikap positif di kalangan remaja agar prihatin
akan masalah HIV yang dikaitkan dengan gejala sosal
yang melada remaja masa ini.
Menggalakkan remaja mengamalkan cara hidup yang
sihat, serta menghindari tingkahlaku berisiko tinggi
kepada jangkitan HIV.
Membentukkan segolongan PRS bagi mempengaruhi
remaja ke arah cara hidup sihat dan menggerakkan
remaja agar turut dalam usaha menentang ancaman
AIDS.
Melahirkan segolongan PRS yang berperanan sebagai
sukarelawan khidmat sosial dalam memberi khidmat
sokongan kepada remaja.
TUJUAN
Memastikan semua Guru Bimbingan dan Kaunseling di
sekolah dapat melaksanakan perkhidmatan bimbingan
dan kaunselinng
STRATEGI
Pengukuhan jaringan kerjasama pelbagai agensi.
Pendekatan komunikasi secara intensif
Promosi
Kelab PROSTAR
Rangkaian kelab PROSTAR
Pengerusan kelab
Rumah kelab
AKTIVITI
Aktiviti-aktiviti pendidikan AIDS seperti ceramah,
pameran, kempen kesedaran AIDS dan kem-kem
motivasi di sekolah dan kilang.
Sesi kaunseling remaja.
Latihan PRS PROSTAR
Menerbit dan mengedarkan newsletter.
Lain-lain aktiviti promosi seperti Laman Web
PROSTAR, Kedai PROSTAR (salun, keropok dan
cenderahati
PRS
PENGENALAN
Pembimbing Rakan Sebaya ialah kelab dimana seorang
pelajar dilatih dalam bidang kemahiran asas kaunseling
dan komunikasi.
Ia berfungsi sebagai seorang pembimbing yang
berkesan kepada rakan sebaya, terutama kepada
mereka yang memerlukan pertolongan.
Program ini telah diperkenalkan di sekolah-sekolah
menengah seluruh Malaysia pada tahun 1987.
TUJUAN
Memastikan semua Guru Bimbingan dan Kaunseling di
sekolah dapat melaksanakan perkhidmatan bimbingan
dan kaunselinng
PRINSIP
Bersedia dan rela membantu rakan yang memerlukan
bantuan tanpa mengira agama, bangsa, jantina,
kedudukan, perlakuan dan fizikal
FALSAFAH
BANTU DIRI SUPAYA BERUPAYA MEMBANTU
ORANG LAIN
VISI
Sistem pengurusan perkhidmatan Pembimbing Rakan
Sebaya yang cemerlang dan berkualiti
MISI
Membentuk dan melahirkan insan yang seimbang dari
aspek jasmani, emosi, rohani, intelek dan cemerlang
berdasarkan falsafah dan etika Pembimbing Rakan
Sebaya
MATLAMAT
Membina budaya kasih mesra dan saling membantu di
kalangan pelajar.
Membina pelajar yang yakin diri dan menghayati nilai-
nilai murni berasaskan kepada kepercayaan kepada
Tuhan.
Memupuk potensi/bakat kepemimpinan dan menjadi
individu yang peka, bertimbangrasa, rela,taat, menolong
dan berupaya hidup selesa dalam masyarakat majmuk.
Melalui pengaruh positif dan persepaduan dalam aktiviti
lain, PRS dapat memainkan peranan membantu
mengurangkan masalah salahlaku di kalangan pelajar
PERANAN
Menjadi rakan yang peka kepada perasaan orang lain
dan keadaan sekeliling.
Sebagai khidmat sokongan, PRS membantu
menggerakkan perkhidmatan bimbingan dan kaunseling
di sekolah.
Sebagai salah satu sumber kepada rakan untuk
mendapat bantuan.
Sebagai penghubung kepada khidmat bimbingan dan
kaunseling seperti membuat rujukan jika perlu.
Sebagai Role Model kepada pelajar lain.
Menjadi fasilitator yang bersikap terbuka, yakin dan
percaya diri, berasa selesa dan berempati
ETIKA
Amanah dan menyimpan rahsia.
Tahu batasan dan keupayaan diri.
Menerima dan menghormati rakan dan orang lain
Mematuhi peraturan sekolah dan norma masyarakat dan
agama.
Sentiasa berusaha meningkatakan diri dari pelbagai
aspek
Merujuk kes rumit kepada Guru Bimbingan dan
Kaunseling.
Melapor kepada Kaunselor/Guru Bimbingan dan
Kaunseling tentang kes yang boleh merosakkan diri atau
orang lain.
PENILAIAN
BENTUK PENILAIAN
Rekod Kesihatan Murid
Rekod Rancangan Makanan tambahan
Rekod Rawatan & Pemeriksaan Gigi
Laporan Bulanan
Laporan Tahunan
Pengiktirafan kepada kelas terbersih
Kuiz kesihatan
TUJUAN PENILAIAN
Mengekalkan tahap kesihatan murid
Promosi kesihatan
 Pencegahan penyakit Pekerja upahan
Rawatan @ rujukan
Mengesan masalah-masalah kesihatan yang boleh KESAN KEKURANGAN ZAT
menghalang pencapaian akademik Ganggun pertumbuhan fizikal dan mental
KAEDAH MENINGKATKAN TAHAP KESIHATAN MURID Kurang tumpuan
DI SEKOLAH Kemerosotan
Pemberian Immunasasi Keletihan
Saringan kesihatan MENU
Pencegahan penyakit
Rawatan Ringan dan rujukan ke klinik atau hospital

RANCANGAN MAKANAN TAMBAHAN

PENDAHULUAN
Tidak bermaksud untuk menggantikan makanan yang
disampaikan kepada seorng murid sekolah oleh Ibu bapa
atau penjaganya
RMT bermaksud memberi makanan tambahan iaitu 1/4 –
1/3 daripada jumlah keperluan makanan harian bagi
seorng murid harian sekolah rendah sepenuhnya
Merupakan satu usaha bersepadu dan selaras dengan
usaha-usaha lain yang berkaitan dengan kesihatan dan
pemakanan
OBJEKTIF
Memberi makanan tambahan yang berzat dan seimbang
kepada murid-murid yang berkenaan untuk membantu
mereka mengatasi masalah dari segi pertumbuhan
badan dan kekurangan tenaga
Menyelenggarakan dan mengaplikasikan pendidikan
kesihatan dari segi pemakanan dan penjagaan kesihatan
secara tidak lansung.
Memupuk budaya sopan, berdisiplin menjaga kebersihan
diri makanan dan alam sekitar
Menggiatkan usaha sekolah dalam penjagaan pemakanan
murid
PEMILIHAN
Murid yang menunjukkan tanda salah pemakanan (dipilih
oleh pasukan perkhidmatan ksihatan sekolah/guru dan
diselaraskan oleh jawatan kuasa khas di peringkat
sekolah)
Murid yang daripada keluarga berpendapatan rendah
(400 ke bawah) dan keahlianya ramai (6 orang dan ke
atas).
Rumah jauh dari sekolah
PIHAK PENYEDIA
Guru sekolah
PIBG
Pasukan badan sukarela
Pekerja kontrak kantin