APLIKASI VISUS MATA BERBASIS WEB

MENGGUNAKAN FUZZY INFERENCE SYSTEM

SEBAGAI PENDUKUNG KEPUTUSAN

Makalah Final Project

Untuk memenuhi sebagian persyaratan

dalam mengikuti mata kuliah Kecerdesan Buatan

Program Studi S1 Teknik Informatika

Disusun Oleh:

Tejo Murti 07.11.1526

Febtian Anas Raharjo 07.11.1561
Dody Agung W W 07.11.1571
Dian Mitra Widiansah 07.11.1535

JURUSAN TEKNIK INFORMATIKA

SEKOLAH TINGGI MANAJEMEN INFORMATIKA DAN KOMPU
TER
AMIKOM YOGYAKARTA
 2010
KATA PENGANTAR

Puji dan syukur kita panjatkan kehadirat Allah SWT, karena

limpahan rahmat dan hidayah-Nya lah Penulis dapat menyelesaikan
Makalah yang berjudul “Aplikasi Visus Mata Berbasis Web
Menggunakan Fuzzy Inference System Sebagai Pendukung
Keputusan”. Aku bersaksi bahwa tiada Tuhan selain Allah, tidak ada
sekutu bagi-Nya dan aku bersaksi bahwa Muhammad adalah hamba
dan ususan Allah.

Tak lupa dalam kesempatan ini Penulis mengucapkan terima

kasih kepada :
1. Ibu Paryati, ST, M.Kom selaku Dosen pembimbing.
2. Teman – teman yang telah membantu dalam penyelesaian Makalah
ini.

Makalah ini merupakan wujud dari tanggung jawab kami sebagai

Mahasiswa di STMIK AMIKOM dalam memenuhi tugas yang diberikan
oleh Dosen Pengajar, terutama dalam mata kuliah Kecerdasan Buatan.
Makalah yang berjudul Aplikasi Visus Mata Berbasis Web
Menggunakan Fuzzy Inference System Sebagai Pendukung Keputusan
ini dibuat berdasarkan penelitian yang telah ada sebelumnya.
Penyajian dari makalah ini menerapkan metodelogi pengmbangan
sistem yang sangat popular yaitu sekuensial linier. Sehingga
diharapkan para pembaca dapat dengan mudah memahami isi dari
makalah dan bahkan dapat mengembangkan sistem tersebut.
Di dalam penyusunan dan penyajian makalah ini, penulis
menyadari masih terdapat banyak kekurangan. Maka dari itu, Penulis
sangat mengharapkan saran dan kritik dari semua pembaca yang
sifatnya membangun. Semoga karya ini dapat bermanfaat bagi
semua pihak, sehingga dapat memberikan wawasan yang lebih dan

ii
 berfikir rasional terutama dalam bidang Kecerdasan Buatan. Akhirnya,
Penulis mohon maaf dan pada Allah SWT kami mohon ampun.
Yogyakarta, Januari
2010

Penulis
DAFTAR ISI

HALAMAN JUDUL.......................................................................... i
KATA PENGANTAR........................................................................ ii
DAFTAR ISI................................................................................... iii
DAFTAR GAMBAR......................................................................... iv
DAFTAR TABEL............................................................................. vii
ABSTRAKSI................................................................................... viii
BAB I PENDAHULUAN................................................................... 1
1.1 Latar Belakang................................................................. 2
1.2 Batasan Masalah............................................................ 2
1.3 Rumusan Masalah.......................................................... 2
1.4 Metodelogi Pengembangan Sistem
1.5 Studi Pustaka................................................................... 2
BAB II LANDASAN TEORI............................................................... 3
2.1 Fuzzy Logic................................................................................... 3
2.2 Visus Mata.................................................................................... 5
2.3 Bahasa Pemrograman PHP........................................................... 8
2.4 Aplikasi Web-Server..................................................................... 8
BAB III PERANCANGAN ALAT........................................................ 9
3.1 Rekayasa dan Pemodelan Sistem/Informasi...................... 9
3.2 Analisis Kebutuhan Perangkat Keras & Perangkat Lunak... 9
3.3 Desain Sistem.................................................................... 13
3.4 Implementasi Perangkat Lunak.......................................... 20
BAB IV PEMBAHASAN................................................................... 25
4.1 Pengujian Program........................................................... 49
4.2 Analisis Kerja Sistem Program......................................... 49

iii
BAB V PENUTUP............................................................................ 65
5.1 Kesimpulan...................................................................... 65
5.1 Saran............................................................................... 66
DAFTAR PUSTAKA......................................................................... 67

DAFTAR GAMBAR

Gambar 2.1
...................................................................................
Perhitungan Trigonometri Ukuran Huruf Kartu Snellen
...................................................................................7
Gambar 3.1..................................................................................DFD
Level 1 Admin………………..................................................
...................................................................................10
Gambar 3.2
...................................................................................
Rancangan Antarmuka Halaman Utama........................
...................................................................................14
Gambar 3.3
...................................................................................
Rancangan Antarmuka Halaman Informasi –
Informasi.................................................................... 15
Gambar 3.4
...................................................................................
Rancangan Antarmuka Halaman Regristrasi
User........................................................................... 16
Gambar 3.5
...................................................................................
Rancangan Antarmuka Halaman
User........................................................................... 17
Gambar 3.6
...................................................................................
Rancangan Antarmuka Halaman Visual Eye Test...... 18
Gambar 3.7
...................................................................................
Rancangan Antarmuka Edit Profile User.................... 19

iv
Gambar 3.8
...................................................................................
Rancangan Antarmuka Halaman Admin.................... 20
Gambar 3.9
...................................................................................
Antarmuka Halaman Utama....................................... 21
Gambar 3.10
...................................................................................
Antarmuka Halaman Visus
Mata........................................................................... 22
Gambar 3.11
...................................................................................
Antarmuka Halaman Solusi....................................................
................................................................................... 23
Gambar 3.12
...................................................................................
Antarmuka Halaman
Contact...................................................................... 24
Gambar 3.13
...................................................................................
Antarmuka Halaman Registrasi............................................
................................................................................... 25
Gambar 3.14
...................................................................................
Antarmuka Halaman Visual Acuity Test Tanpa Login.............
...................................................................................26
Gambar 3.15
...................................................................................
Antarmuka Halaman Utama User.......................................
................................................................................... 26
Gambar 3.16
...................................................................................
Antarmuka Halaman Visual Eye Test.....................................
................................................................................... 27
Gambar 3.17

v
 ...................................................................................
Antarmuka Halaman Myopia Test..........................................
...................................................................................28
Gambar 3.18
...................................................................................
Antarmuka Halaman Kartu Snellen Untuk Myopia Test.........
................................................................................... 28
Gambar 3.19
...................................................................................
Antarmuka Halaman Presbyopia Test........................ 29
Gambar 3.20
...................................................................................
Antarmuka Halaman Kartu Snellen Untuk Presbyopia Test
...................................................................................29
Gambar 3.21
...................................................................................
Antarmuka Halaman Myopia Home Test.................... 30
Gambar 3.22
...................................................................................
Antarmuka Halaman Input User Untuk Myopia Home Test...
................................................................................... 31
Gambar 3.23
...................................................................................
Antarmuka Halaman Presbyopia Home Test...................
32
Gambar 3.24
...................................................................................
Antarmuka Halaman Input User Untuk Presbyopia Home
Test............................................................................ 32
Gambar 3.25
...................................................................................
Antarmuka Halaman Edit Profile
User........................................................................... 33
Gambar 3.26
...................................................................................
Antarmuka Halaman Ubah Password User................. 33

vi
Gambar 3.27
...................................................................................
Antarmuka Halaman Download................................. 34
Gambar 3.28
...................................................................................
Antarmuka Halaman Login......................................... 34
Gambar 3.29
...................................................................................
Antarmuka Halaman Welcome Admin....................... 35
Gambar 3.30
...................................................................................
Antarmuka Halaman Ubah Password......................... 35
Gambar 3.31
...................................................................................
Antarmuka Halaman Edit Intro................................... 36
Gambar 3.32
...................................................................................
Antarmuka Halaman Tambah Intro........................... . 36
Gambar 3.33
...................................................................................
Antarmuka Halaman Edit Visus Mata.............................
37
Gambar 3.34
...................................................................................
Antarmuka Halaman Tambah Visus Mata.......................
37
Gambar 3.35
...................................................................................
Antarmuka Halaman Edit User................................... 38
Gambar 3.36
...................................................................................
Antarmuka Halaman Edit Visual Eye Test.................. 39
Gambar 3.37
...................................................................................
Antarmuka Halaman Edit Huruf Miopi........................ 39
Gambar 3.38

vii
 ...................................................................................
Antarmuka Halaman Tambah Huruf
Miopi.......................................................................... 40
Gambar 3.39
...................................................................................
Antarmuka Halaman Edit Huruf Presbiopi.....................
41
Gambar 3.40
...................................................................................
Antarmuka Halaman Tambah Huruf Presbiopi...................
................................................................................... 41
Gambar 3.41
...................................................................................
Antarmuka Halaman Edit Nilai Batas..........................
42
Gambar 3.42
...................................................................................
Antarmuka Halaman Edit Solusi...................................
43
Gambar 3.43
...................................................................................
Antarmuka Halaman Tambah Solusi..............................
43
Gambar 3.44
...................................................................................
Antarmuka Halaman Edit Contact.............................. 44
Gambar 3.45
...................................................................................
Antarmuka Halaman Tambah Contact..............................
................................................................................... 45
Gambar 4.1
...................................................................................
Tampilan Jendela Dialog Ketika Username
Kosong....................................................................... 49
Gambar 4.2

viii
 ...................................................................................
Tampilan Jendela Dialog Ketika No Telepon Diisi Dengan
String......................................................................... 50
Gambar 4.3
...................................................................................
Tampilan Jendela Dialog Ketika Penulisan Email Salah…….
...................................................................................50
Gambar 4.4
...................................................................................
Tampilan Ketika Terjadi Kesalahan Verifikasi Data........
51
Gambar 4.5
...................................................................................
Tampilan Masukkan Login.................................................
...................................................................................51
Gambar 4.6
...................................................................................
Tampilan Masukkan Variabel Daya Pandang Myopia Home
Test............................................................................ 52
Gambar 4.7
...................................................................................
Tampilan Masukkan Variabel Jarak Baca......................
53
Gambar 4.8
...................................................................................
Tampilan Merubah Nilai Batas................................. . . 53
Gambar 4.9
...................................................................................
Pengujian Output Myopia Test................................. . . 55
Gambar 4.10 ..............................................................................Form
Input User Pengujian Daya Penglihatan Myopia Test.....
55
Gambar 4.11
...................................................................................
Tampilan Hasil Akhir Pengujian Daya Penglihatan..... 56
Gambar 4.12

ix
 ...................................................................................
Pengujian Output Myopia Home Test......................... 57
Gambar 4.13 ..............................................................................Form
Input User Pengujian Daya Penglihatan Myopia Home Test
...................................................................................58
Gambar 4.14
...................................................................................
Tampilan Hasil Akhir Pengujian Daya Penglihatan..... 58
Gambar 4.15
...................................................................................
Pengujian Output Presbyopia Test............................. 60
Gambar 4.16 ..............................................................................Form
Input User Pengujian Daya Penglihatan Presbyopia Test..
................................................................................... 60
Gambar 4.17
...................................................................................
Tampilan Hasil Akhir Pengujian Daya Penglihatan..... 61
Gambar 4.18
...................................................................................
Pengujian Output Presbyopia Home Test................... 62
Gambar 4.19 ..............................................................................Form
Pengujian Daya Penglihatan Presbyopia Home Test.. 62
Gambar 4.20
...................................................................................
Tampilan Hasil Akhir Pengujian Daya Penglihatan..... 63

x
 DAFTAR TABEL

Tabel 2.1 Aturan Untuk Penentuan Besar Visus Pada

Miopi.......................................................................... 3
Tabel 2.2 Aturan Untuk Penentuan Besar Visus Pada
Presbiopi.................................................................... 4

xi
 ABSTRAKSI

Pemahaman mengenai visus mata atau daya penglihatan selalu

identik dengan kacamata dan segala sesuatu yang bersifat optical.
Visus atau daya pandang seseorang dapat diketahui dengan pengujian
visus mata melalui media yang sesuai seperti Kartu Snellen. Pengujian
dilakukan secara fisik dan penentuan dilakukan dengan perhitungan
manual sehingga diperoleh hasil yang paling sederhana. Penentuan hal
– hal yang bersifat belum pasti, kabur atau tidak jelas dapat
diselesaikan dengan fuzzy. Fuzzy merupakan kata sifat yang berarti
kabur, tidak jelas. Fuzziness atau kekaburan atau ketidakjelasan selalu
meliputi keseharian manusia. Logika fuzzy dikatakan sebagi logika
baru yang lama, sebab ilmu tentang logika fuzzy modern dan metode
baru ditemukan beberapa tahun yang lalu, padahal sebenarnya konsep
tentang logika fuzzy itu sendiri sudah ada sejak lama.
Tujuannya yang ingin dicapai adalah mengimplementasikan
fuzzy ke dalam aplikasi perhitungan penentuan visus mata atau daya
pandang sehingga menghasilkan output berupa jenis kelainan
visusnya. Sedangkan metodelogi yang digunakan yaitu Tsukamoto.
Pada aplikasi ini menggunakan 3 variabel yang bersifat fuzzy.
Dengan adanya aplikasi ini diharapkan mampu memberikan informasi
dan dukungan keputusan yang pengguna harapkan.

Kata kunci : Fuzzy Inference System, Tsukamoto, Visus Mata, Kartu

Snellen.

xii