Anda di halaman 1dari 28

RUMUS PERSIAPAN US DAN UN

PROGRAM : IPA

PANGKAT, AKAR DAN LOGARITMA


A. Sifat-sifat bilangan

B. Operasi aljabar

berpangkat

pada bentuk

bilangan bulat

pangkat

m
n
m +n
1. a . a =a

2.

am
mn
=a
n
a
m n

3. ( a ) =a

mn

4.

( ab )m =am b m

5.

a m am
= m
b
b

()

0
6. a =1

8.

pasangannya adalah

a
a+ b pasangannya adalah
a
1. log 1=0

2.

D.Sifat-sifat
Logaritma
a
2. log a=1

5.

1
n
1

10.

1.

a
c
a
4. log b =c . logb

1
n
a

n
9. a=a

akar

a
x
3. loga =x

1
7. a =a

an =

C. Merasionalkan bentuk

a=a 2

6.

( xy )=
a
log

( xy )=
a log

x+ log y
a
log

xa log y
a
log

a
n
a
7. log x =n log x

8.
1. a p+ b p=( a+ b ) p
2. a pb p=( ab ) p
3. p q= p q
4. p p=p
5. a p b q=ab pq
2
6. ( p+ q ) =( p+ q ) +2 pq
7.

( a+b )+2 a . b= a+ b

8.

( a+b )2 a. b= a b

p log x
p log a
a log

x=

1
log a
x

PERSAMAAN KUADRAT
a x 2+ bx+ c=0

1. Bentuk Umum PK :

2. Mencari akar-akar persamaan Kuadrat


Caranya :
a. Faktorisasi
b b24 ac
x
=
1,2
b. Rumus abc ,
2a
2

D=b 4 ac

3. Jenis Akar PK :
a.

D 0

b.

d.

D>0 , akarnya nyata dan berlainan (berbeda)


D=0 , akarnya kembar
D<0 , akarnya tidak nyata (imajiner)

e.

b=0 , kedua akarnya berlawanan

f.

a=c , kedua akarnya saling berkebalikan

c.

g.

h.

, akarnya real (nyata)

{
{

D0
x 1 + x 2> 0
,
x 1 x 2> 0

kedua akarnya positif

D0
x 1 + x 2<0
,
x 1 x 2>0

kedua akarnya negative

{x D>0
x <0

i.

satu akar positif dan satu akar negatif

4. Jumlah dan Hasil Kali akar-akar PK


b
a

1.

x 1+ x 2=

2.

x 1 x 2=

3.

x 1x 2=

4.

x 21+ x 22=( x 1 + x 2 )22 x 1 x 2

5.

x 31+ x 32= ( x1 + x 2 )33 x1 x 2 ( x 1 + x 2)

6.

1 1 x1 +x
+ =
x1 x2 x1 x2

7.

x 1 x 2 ( x1 +x ) 2 x 1 x 2
+ =
x2 x1
x1 x 2

c
a
D
a

5. Menyusun PK baru
Langkah-langkah :
b
Cari nilai x 1+ x 2= a
x 1 x 2=

Cari nilai

c
a

Cari JUMLAH
Cari KALI
2

x JUMLAH x + KALI =0

Masukkan PK baru :

FUNGSI KUADRAT
1. Bentuk Umum

y=a x 2 +bx +c

2. Diskriminan

D=b 4 ac

3. Sifat sifat :

x=0

Titik potong pada sumbu Y artinya

Titik potong sumbu X artinya y=0


Jika D>0 , grafik memotong sumbu X di dua titik
berbeda
Jika D=0 , grafik menyinggung sumbu X
Jika

D<0 , grafik tidak memotong sumbu X

(diatas/di bawah sumbu X)


Persamaan sumbu simetri
b
x=
2a

Titik balik (maksimum, minimum, ekstrim, puncak, balik)


b
D
,
2a 4a

ATAU
y awal

'

y =0

y awal

x
(atau sumbu
simetri )
p

( y p)

4. Sketsa Grafik
Untuk

TRIGONOMETRI
1. Aturan Sinus
a
b
c
=
=
=2 R , (R jari-jari lingkaran luar segitiga
sin A sin B sinC
ABC)
2. Aturan kosinus

Atau

Menghitung Luas Segitiga

Atau
1
L= a b sin C
2
1
L= b c sin A
2
1
L= a c sin B
2
3. Perbandingan Trigonometri Jumlah atau Selisih Dua sudut

sin ( A B )=sinA cosB cosA sinB

cos ( A B )=cosA cosB sinA sinB

tan ( A B )=

tanA tanB
1 tanA tanB

4. Perbandingan Trigonometri Sudut rangkap

5. Penjumlahan Trigonometri
1
1
sinA+ sinB=2 sin ( A + B ) cos ( AB)
2
2
1
1
sinAsinB=2 cos ( A +B ) sin ( AB)
2
2
1
1
cosA +cosB=2 cos ( A + B ) cos ( AB)
2
2
1
1
cosAcosB=2 sin ( A +B ) sin ( AB)
2
2
6. Perkalian Trigonometri
1
sinA cosB= [ sin ( A + B ) +sin ( AB ) ]
2

cosA sinB=

1
[ sin ( A + B )sin ( AB ) ]
2

cosA cosB=

1
[ cos ( A+ B )+ cos ( AB ) ]
2

sinA sinB=

1
[ cos ( A+ B ) cos ( AB ) ]
2

7. Persamaan Trigonometri

x 1=A +k 3600
x 2=( 1800 A ) + k 3600

sinx=sin A ,

cosx=cosA

0
, maka x= A +k 360

tanx=tanA

0
, maka x= A+ k 180

maka

8. Bentuk

a cosx+b sinx=c
k cos ( x )=c

Ubah menjadi :

Dengan

k = a2 +b2
tan=

b
a

LOGIKA MATEMATIKA
1. Tabel Kebenaran
Konjungsi ( dan )

p q
p
q

S
S
S

Disjungsi ( atau )

p q
p
q
B

S
S
S

Implikasi ( jika p
maka q )

p q
p
q

Biimplikasi ( p jika dan


hanya jika q )

pq

2. Negasi
[ p q ] = p q

[ p q ] = p q

[ p q ] = p q

[ p q ] =( p q ) ( q p )

3. Negasi pernyataan berkuantor


[ x , p (x) ] =[ x , p ( x ) ]
[ x , p ( x ) ]=[ x , p ( x) ]

4. Bentuk yang sama (Ekuivalen)


( p q ) ( p q )

( p q ) ( q p )

5. Perubahan pada Implikasi :

p q

Konvers

q p

Invers

pq

Kontraposisi

q p

6. Penarikan Kesimpulan

a. Modus Ponens
b.
P1
:
p q
c.

P2

d.

Jadi

e.
f. Modus Tollens
g.
P1
:
p q

h.

P2

i.

Jadi

j.
k.
l.
m.
n. Silogisme
o.
P1
p q

p.
P2
qr

q.
Jadi
p r

r.
s.
t.

u.

STATISTIKA

v.
1. Data Tunggal
w.
Rataan (rata-rata)
xi = Jumlah
x =
n
banyaknya data
x.

j= xmaks x min

Jangkauan

y.
Jangkauan antar kuartil (hamparan/H)
Q3Q1
=

z.
Simpangan Kuartil

aa.
Simpangan rata-rata (SR)

|xi x|
i=1

n
ab.
Variansi (Ragam)

( xi x ) 2
i=1

n
ac.
Simpangan baku

var =

( x i x )2
i=1

ad.
ae.
2. Data Kelompok
af.
Rataan (rata-rata)
xi f i
x =
ag.
n

Modus
ah.

Cat :

Tb+

d1
c
d 1 +d 2

Q2 Q1
2

ai.

d 1=frekuensi modusfrekuensi sebelumnya

aj.

d 2=frekuensi modusfrekuensi se telahnya

ak.
Kuartil Bawah

( Q1 )

1
n fek seb Q1
4
Tb+
c
fQ

Kuartil Tengah ( Q2 /median )

1
n fek seb Q 2
2
Tb+
c
fQ

( Q3 )

Kuartil Atas

3
n fek seb Q3
4
Tb+
c
fQ

al.
am.
an.

ao. PELUANG
ap.
1. Faktorial
aq.
1. n !=n ( n1 ) ( n2 ) ( n3 ) 3.2.1
ar.
as. 0 !=1
2.
at.
au.
3. n !=n ( n1 ) . ( n2 ) .(n3) !
av.
aw.
2. Permutasi
n!
n Pr =
ax.
( nr ) !
ay.
az.
3. Permutasi n unsur yang sama

ba.

n Pr 1, r 2,r 3 =

n!
r1 ! r2 ! r3 !

bb.
bc.
4. Permutasi melingkar
bd.
be.
5. Kombinasi

bf.
bg.
bh.
6. Peluang =

n C r=

unsur =

( n1 ) !

n!
( nr ) ! r !

Kejadian
Ruang sampel

bi.
7. Frekuensi harapan =

Peluang x banyaknya percobaan

bj.
bk.
bl.
bm.
bn.
bo.
bp.
bq.
br.
bs.
bt.
bu.
bv.
bw.
bx.
by.
bz.
ca.
cb.

cc. LINGKARAN
cd.
1. Pusat (0, 0)
Persamaan Lingkaran :

x 2+ y 2 =r 2

ce.
2. Pusat (a, b)
2
2
2
Persamaan Lingkaran : ( xa ) + ( y b ) =r
Persamaan Lingkaran :

x 2+ y 2 + Ax+ By+ C=0

Pusat

( A2 , B2 )

Jari-jari

A2 B2
+ C
4 4

cf.
3. Persamaan garis singgung
Titik ( x 1, y 1) terletak pada lingkaran
2
Pusat (0, 0) : x x1 + y y 1=r
2
Pusat (a, b) : ( xa ) ( x 1a ) + ( yb ) ( y 1 b ) =r

cg.
ch.

Atau

1
1
x x 1+ yy 1+ A ( x + x 1 ) + B ( y + y 1 ) +C=0
2
2

Jika m (gradien) diketahui :


m=tan
Pusat (0, 0)

y=mx r m2 +1

Pusat (a, b)

yb=m ( xa ) r m2+ 1

ci.

Jarak antara dua titik ( x 1 , y 1 ) dan ( x 2 , y 2 )

j= ( x 2x 1 ) + ( y 2 y1 )

cj.

ck.

Jarak antara titik ( x 1 , y 1 ) dan garis Ax + By+C=0

j=

cl.

A . x 1+ B . y 1+C

A 2 + B2

cm.
cn.
co.

cp. TURUNAN FUNGSI


1. Rumus Turunan
cq.
No
ct.
1.

cr.

f (x)

cs.

cu.
f ( x )=k

cv.

f ' ( x )=0

f '(x)

cx.

cw.

f ( x )=a x

2.

cy.

da.

cz.

f ( x )=u v

3.

'
n1
f ( x )=a n . x

db.

f ' ( x )=u' v +uv '

de.

u ' vuv '


'
f ( x )=
v2

dh.

f ' ( x )=n u n1 u'

dd.
dc.
4.

f ( x )=

u
v

dg.

df.

f ( x )=u n

5.
di.

2. Persamaan Garis Singgung pada titik ( x 1 , y 1 )


y y 1=m ( xx 1 )

dj.

dk.
Dengan :
m=
y
'

Jika garis

(sejajar) maka

m1=m2

Jika garis (tegak lurus) maka


m 1=

1
m2

dl.
3. Fungsi naik dan Fungsi Turun
dm.
Fungsi f
dn.
'
( )

dikatakan naik, jika

f x >0

do.
Fungsi f
dp.

dikatakan turun, jika

dq. Tips :
dr.

Jika tanda > 0 maka pilih jawaban yang

atau
ds. Jika tanda < 0 maka pilih jawaban gak
pakai atau
dt.

4. Fungsi maksimum dan minimum


du.
f ' ' (x)<0
Maksimum,
jika
dv.

dw.
''
Minimum, jika f (x)>0
} =0
y

5. Titik belok
dx.

dy. INTEGRAL
Rumusan Integral tak tentu :
1.

a dx =ax+ C

2.

a x n dx= n+1 x n+1 +C

3.

x + C
sin x dx=cos

4.

cos dx=sin x+C

5.

sec2 x dx=tan x +C

6.

cosec 2 x dx=cot x +C

7.

tan x . sec x dx=sec x+C

8.

x + C
cot x .cosec x dx=cosec

9.

sin(ax+ b) dx=

1
cos ( ax+ b ) +C
a
1

10.

cos (ax +b) dx= a sin ( ax +b )+ C

11.

sec2 (ax +b)dx= a tan(ax +b)+C

12.

cosec 2( ax+ b)dx =

13.

tan(ax +b) . sec(ax +b) dx= a sec(ax +b)+C

1
cot(ax+ b)+ C
a
1

( ax+b)+ C
cosec
cot (ax+ b). cosec( ax+ b)dx =1
a

14.
dz.
ea.

Rumusan Integral Tentu :

x=b

f ( x ) dx=F ( b )F (a)
eb. x=a
Rumusan Integral Substitusi
Trigonometri :
1. Jika

a2x 2

maka

x=a sin

2. Jika

a2 + x 2

maka

x=a tan

3. Jika

x2a2

maka

x=a sec

ec.
ed.

ee.
ef.
eg.

Menentukan Luas daerah

eh.
ei.
Menentukan volume benda putar

ej.
ek.

el.
em.

FUNGSI INVERS
en.

eo.

Invers artinya dari

y = ..

menjadi x = ..
ep.

Jika

f ( x )=

ax +b
cx +d

maka

( x )=

dxb
cx + a

eq.
er.
es.
et.
eu.

LIMIT FUNGSI

ev.
limit x a

:
Substitusi langsung
Faktorisasi
Dikalikan akar sekawan

ew.
ex.
Tips
:
ey.

f (x)

0
=
ez. lim
Jika
0
x a g(x )

maka gunakan

lim
x a

fa.
fb.

Jika

lim
x

a f (x)
b g(x )

maka :

Jika pangkat f ( x ) > g ( x ) maka =


Jika pangkat f ( x ) < g ( x ) maka = 0
Jika pangkat f ( x )= g ( x ) maka =
fc.

lim ax 2+ bx+ c px 2 +qx +r

fd.

bq
2 a

a
b

f '(x )
g ' (x )


lim ax
x 0

sin (bx)

sin(ax)
tan ( ax) sin(ax ) tan (ax ) sin (ax ) tan (ax) a
ax
=
=
=
=
=
=
=
bx
tan( bx)
(bx )
sin(bx) tan (bx) tan (bx) sin(bx ) b

fe.
ff.

fg.
fh.
fi.
fj.
fk.
fl.
fm.
fn.
fo. MATRIKS
fp.
fq.

Jika matriks

[ ],

A= a b
c d

:
fr.
1. Transpose Matriks
t

[ ]

A=

fs.

a c
b d

2. Perkalian dengan skalar

k A= ka kb
kc kd

ft.

3. Penjumlahan Matriks
fu.

A + B= a+ p b+q
c+r d + s

4. Pengurangan Matriks

[ ],

B= p q
r s

maka

AB= a p bq
cr ds

fv.

5. Perkalian Matriks

A B= ap+ br aq+ bs
cp +dr cq+ds

fw.

6. Matriks Identitas

[ ]

I= 1 0
0 1

fx.

7. Determinan matriks | A|
fy. | A|=adbc
A1

8. Invers matriks
A1=

fz.

1
d b
adbc c a

9. Persamaan matriks
1
A X=B
ga.
maka X =A B
X A=B

gb.

1
maka X =B A

gc.
gd.
ge.

gf. BARISAN DAN DERET


1. Aritmetika
gg.

a , ( a+b ) , ( a+ 2b ) , ( a+ 3 b ) , , U n
a=

suku pertama

Beda =

n=

b=U nU (n1)

banyaknya suku

Menentukan suku ke n :
U n=a+ ( n1 ) b

gh.

gi.

U n=S nS n1

Jumlah hingga n suku pertama :


n
S n= { 2 a+ ( n1 ) b }
gj.
2

gk.

n
S n= ( a+U n )
2

Suku tengah
Ut=

gl.

a+U n
2

Beda baru jika disisipkan k buah bilangan


blama
b
=
baru
gm.
k +1
gn.
2. Geometri
a , ar , a r 2 ,a r 3 , , a r n1

go.

a=

suku pertam

Rasio =

r=

Un
U n1

Menentukan suku ke n
n1
gp. U n=a r
U n=S nS n1

gq.

Jumlah n suku pertama


untuk

r >1

untuk

r <1

maka

a ( r n 1 )
S n=
r1

maka

S n=

a ( 1r n )
1r

Jumlah tak hingga deret geometri


a
S = 1r
gr.
gs.
gt.

gu. VEKTOR
gv.

1. Rumusan Dasar
gw.

a1
a = a2
a3

()

dan

b1
b
b=
2
b3

()

2
2
2
Panjang vektor : |a |= a1 +a2 +a 3

1 b 1+ a2 b2 +a3 b3
a b=a

b
a
cos ( a , b )=
|a||b|

Jika

a b maka
2

a a =|a |

a b=0

|a + b |= |a |2 +|b |2 +2.|a|.|b|. cos

|a b |=|a |2+|b | 2.|a |.|b |. cos


2

gx.
gy.
2. Perbandingan Ruas Garis
gz. m
n
ha.
B
A
P
hb.
hc.
hd. n A+ m B
he. p= m+ n
hf.
hg.
hh.

3. Proyeksi Vektor Orthogonal a pada b


(hasilnya vector)
hi.

c =

a b
b
2
|b |

hj.

4. Proyeksi Skalar orthogonal a pada b


(hasilnya angka)
hk.

c =

a b
|b |

hl.
hm.
hn.
ho.
hp.
hq.
hr.

TRANSFORMASI GEOMETRI
hs.
Transforma
si

ht.

hu.
1. Translasi/pergeseran oleh (a, b)
'

hv.

()( )
x = a+ x
b+ y
y'

hw.
2. Refleksi/pencerminan :

( xy )

( xy '' )

(x, y)

refleksi terhadap sumbu X maka

( x , y )

(x, y)

refleksi terhadap sumbu Y maka

(x , y )

(x, y)

refleksi terhadap garis

y=x

refleksi terhadap garis

y=x

maka

( y ,x)

(x, y)

maka

( y ,x )

(x, y)

refleksi terhadap titik asal (0,0) maka

(x , y )

(x, y)

refleksi terhadap garis

x=h

maka

refleksi terhadap garis

y=h

maka

( 2 hx , y )

(x, y)
( x , 2 k y )

hx.
3. Matriks Refleksi/pencerminan
refleksi terhadap sumbu X yaitu
refleksi terhadap sumbu Y yaitu

[
[

]
]

1 0
0 1

1 0
0 1

[ ]
]
refleksi terhadap garis
yaitu [
]
refleksi terhadap titik asal (0,0) yaitu [
refleksi terhadap garis

y=x

yaitu

0 1
1 0

0 1
1 0

y=x

1 0
0 1

hy.
4. Rotasi :
Pusat [ O, ] , maka

x' = cos sin x


sin cos y
y'

()(

)( )

Pusat

[ ( a , b ) , ] , maka

x' a = cos sin xa


sin cos y b
y ' b

( )(

)( )

hz.
ia.
5. Dilatasi :
'

()( )
k 0
Matriks dilatasi yaitu [ 0 k ]

Pusat [ O, k ] , maka
ib.

x = k x
k b
y'

ic.
Pusat [ ( a , b ) , k ] , maka

x' = a+ k ( x a )
'
y
b+k ( yb )

()(

id.
6. Komposisi Transformasi oleh
maka
ie.

x' ' =M M x
2
1
''
y
y

( )

()

if.
'
7. Luas Bayangan B
ig.
ih.
ii.
ij.
ik.
il.
im.
in.
io.
ip.
iq.
ir.
is.
it.
iu.
iv.
iw.
ix.
iy.
iz.
ja.

B ' =det [ M T ] B

M1

dan

M2

jb.

PROGRAM LINEAR

jc.
1. Persamaan garis yang memotong sumbu X dan
sumbuY Y
jd.
je.

jf.
jg.

jh.
ji.

ax +by=a. b

jj.
jk.

2. Persamaan garis yang melalui ( x 1 , y 1 ) dan ( x 2 , y 2 )


Y

jl.

( x2 , y2 )
( x1 , y1 )

jm.
jn.
jo.

jp.
jq.
jr.
js.
jt.
ju.
jv.
jw.
jx.

Maka

y y 1 x x1
=
y 2 y 1 x 2x 1

jy.
jz.
ka. PERSAMAAN EKSPONEN
kb.

a f ( x )=a p

a f ( x )=b f (x)

{h ( x ) } = {h ( x ) }

f ( x)

=a

Maka f ( x )= p

g ( x)

Maka f ( x )=g(x )
Maka f ( x )=0

f ( x)

g ( x)

Maka :

1. f ( x )=g( x )
2. h ( x )=1
3. h ( x )=0, asalkan f ( x ) >0 dan g ( x ) >0
4. h ( x )=1, asalkan f ( x ) dan g ( x ) keduanya
ganjil atau f ( x ) dan g ( x ) keduanya genap
kc.
kd.
ke.
kf.
kg.
kh.
ki.

PERTIDAKSAMAAN EKSPONEN

kj.
1. Untuk a>1
kk.

f ( x)
g ( x)
Jika a a
maka f (x) g(x )

f ( x)
g ( x)
kl. Jika a a
maka f (x) g(x )
km.
2. Untuk 0< x <1

kn.
ko.
kp.
kq.
kr.
ks.
kt.
ku.
kv.

f ( x)
g ( x)
Jika a a
maka f (x) g(x )
f ( x)
g ( x)
Jika a a
maka f (x) g(x )

kw. PERSAMAAN LOGARITMA


kx.
1. loga f ( x )=log a p
2. loga f ( x )=log b f (x )
maka f ( x )=1

ky.

3. log a f ( x )=loga g( x)
maka f ( x )=g(x ) dengan syarat

kz.

f ( x ) >0 dan g ( x ) >0

4. log h (x) f ( x )=log h (x) g ( x)


maka f ( x )=g(x ) dengan syarat :

la.

f ( x ) >0 dan g ( x ) >0

lb.

h ( x )> 0

lc.

h(x ) 1

2
5. A . { loga x } + B . { log a x } +C=0

ld.
le.
lf.
lg.

PERTIDAKSAMAAN LOGARITMA

lh.
li.
1. Untuk a>1 (jangan lupa syarat :
f ( x ) >0 dan g ( x ) >0 )

lj. Jika log a f (x) loga g( x)

maka f (x) g(x )

lk. Jika loga f (x) log a g( x) maka f ( x) g( x )


ll.
2. Untuk 0<a <1 (jangan lupa syarat :
f ( x ) >0 dan g ( x ) >0 )

lm.

Jika log a f (x) loga g( x)

maka f (x) g(x )

ln.Jika log a f (x) log a g( x)


lo.
lp.

maka f ( x) g( x )

Anda mungkin juga menyukai