PROGRAM : IPA
B. Operasi aljabar
berpangkat
pada bentuk
bilangan bulat
pangkat
m
n
m +n
1. a . a =a
2.
am
mn
=a
n
a
m n
3. ( a ) =a
mn
4.
( ab )m =am b m
5.
a m am
= m
b
b
()
0
6. a =1
8.
pasangannya adalah
a
a+ b pasangannya adalah
a
1. log 1=0
2.
D.Sifat-sifat
Logaritma
a
2. log a=1
5.
1
n
1
10.
1.
a
c
a
4. log b =c . logb
1
n
a
n
9. a=a
akar
a
x
3. loga =x
1
7. a =a
an =
C. Merasionalkan bentuk
a=a 2
6.
( xy )=
a
log
( xy )=
a log
x+ log y
a
log
xa log y
a
log
a
n
a
7. log x =n log x
8.
1. a p+ b p=( a+ b ) p
2. a pb p=( ab ) p
3. p q= p q
4. p p=p
5. a p b q=ab pq
2
6. ( p+ q ) =( p+ q ) +2 pq
7.
( a+b )+2 a . b= a+ b
8.
( a+b )2 a. b= a b
p log x
p log a
a log
x=
1
log a
x
PERSAMAAN KUADRAT
a x 2+ bx+ c=0
1. Bentuk Umum PK :
D=b 4 ac
3. Jenis Akar PK :
a.
D 0
b.
d.
e.
f.
c.
g.
h.
{
{
D0
x 1 + x 2> 0
,
x 1 x 2> 0
D0
x 1 + x 2<0
,
x 1 x 2>0
{x D>0
x <0
i.
1.
x 1+ x 2=
2.
x 1 x 2=
3.
x 1x 2=
4.
5.
6.
1 1 x1 +x
+ =
x1 x2 x1 x2
7.
x 1 x 2 ( x1 +x ) 2 x 1 x 2
+ =
x2 x1
x1 x 2
c
a
D
a
5. Menyusun PK baru
Langkah-langkah :
b
Cari nilai x 1+ x 2= a
x 1 x 2=
Cari nilai
c
a
Cari JUMLAH
Cari KALI
2
x JUMLAH x + KALI =0
Masukkan PK baru :
FUNGSI KUADRAT
1. Bentuk Umum
y=a x 2 +bx +c
2. Diskriminan
D=b 4 ac
3. Sifat sifat :
x=0
ATAU
y awal
'
y =0
y awal
x
(atau sumbu
simetri )
p
( y p)
4. Sketsa Grafik
Untuk
TRIGONOMETRI
1. Aturan Sinus
a
b
c
=
=
=2 R , (R jari-jari lingkaran luar segitiga
sin A sin B sinC
ABC)
2. Aturan kosinus
Atau
Atau
1
L= a b sin C
2
1
L= b c sin A
2
1
L= a c sin B
2
3. Perbandingan Trigonometri Jumlah atau Selisih Dua sudut
tan ( A B )=
tanA tanB
1 tanA tanB
5. Penjumlahan Trigonometri
1
1
sinA+ sinB=2 sin ( A + B ) cos ( AB)
2
2
1
1
sinAsinB=2 cos ( A +B ) sin ( AB)
2
2
1
1
cosA +cosB=2 cos ( A + B ) cos ( AB)
2
2
1
1
cosAcosB=2 sin ( A +B ) sin ( AB)
2
2
6. Perkalian Trigonometri
1
sinA cosB= [ sin ( A + B ) +sin ( AB ) ]
2
cosA sinB=
1
[ sin ( A + B )sin ( AB ) ]
2
cosA cosB=
1
[ cos ( A+ B )+ cos ( AB ) ]
2
sinA sinB=
1
[ cos ( A+ B ) cos ( AB ) ]
2
7. Persamaan Trigonometri
x 1=A +k 3600
x 2=( 1800 A ) + k 3600
sinx=sin A ,
cosx=cosA
0
, maka x= A +k 360
tanx=tanA
0
, maka x= A+ k 180
maka
8. Bentuk
a cosx+b sinx=c
k cos ( x )=c
Ubah menjadi :
Dengan
k = a2 +b2
tan=
b
a
LOGIKA MATEMATIKA
1. Tabel Kebenaran
Konjungsi ( dan )
p q
p
q
S
S
S
Disjungsi ( atau )
p q
p
q
B
S
S
S
Implikasi ( jika p
maka q )
p q
p
q
pq
2. Negasi
[ p q ] = p q
[ p q ] = p q
[ p q ] = p q
[ p q ] =( p q ) ( q p )
( p q ) ( q p )
p q
Konvers
q p
Invers
pq
Kontraposisi
q p
6. Penarikan Kesimpulan
a. Modus Ponens
b.
P1
:
p q
c.
P2
d.
Jadi
e.
f. Modus Tollens
g.
P1
:
p q
h.
P2
i.
Jadi
j.
k.
l.
m.
n. Silogisme
o.
P1
p q
p.
P2
qr
q.
Jadi
p r
r.
s.
t.
u.
STATISTIKA
v.
1. Data Tunggal
w.
Rataan (rata-rata)
xi = Jumlah
x =
n
banyaknya data
x.
j= xmaks x min
Jangkauan
y.
Jangkauan antar kuartil (hamparan/H)
Q3Q1
=
z.
Simpangan Kuartil
aa.
Simpangan rata-rata (SR)
|xi x|
i=1
n
ab.
Variansi (Ragam)
( xi x ) 2
i=1
n
ac.
Simpangan baku
var =
( x i x )2
i=1
ad.
ae.
2. Data Kelompok
af.
Rataan (rata-rata)
xi f i
x =
ag.
n
Modus
ah.
Cat :
Tb+
d1
c
d 1 +d 2
Q2 Q1
2
ai.
aj.
ak.
Kuartil Bawah
( Q1 )
1
n fek seb Q1
4
Tb+
c
fQ
1
n fek seb Q 2
2
Tb+
c
fQ
( Q3 )
Kuartil Atas
3
n fek seb Q3
4
Tb+
c
fQ
al.
am.
an.
ao. PELUANG
ap.
1. Faktorial
aq.
1. n !=n ( n1 ) ( n2 ) ( n3 ) 3.2.1
ar.
as. 0 !=1
2.
at.
au.
3. n !=n ( n1 ) . ( n2 ) .(n3) !
av.
aw.
2. Permutasi
n!
n Pr =
ax.
( nr ) !
ay.
az.
3. Permutasi n unsur yang sama
ba.
n Pr 1, r 2,r 3 =
n!
r1 ! r2 ! r3 !
bb.
bc.
4. Permutasi melingkar
bd.
be.
5. Kombinasi
bf.
bg.
bh.
6. Peluang =
n C r=
unsur =
( n1 ) !
n!
( nr ) ! r !
Kejadian
Ruang sampel
bi.
7. Frekuensi harapan =
bj.
bk.
bl.
bm.
bn.
bo.
bp.
bq.
br.
bs.
bt.
bu.
bv.
bw.
bx.
by.
bz.
ca.
cb.
cc. LINGKARAN
cd.
1. Pusat (0, 0)
Persamaan Lingkaran :
x 2+ y 2 =r 2
ce.
2. Pusat (a, b)
2
2
2
Persamaan Lingkaran : ( xa ) + ( y b ) =r
Persamaan Lingkaran :
Pusat
( A2 , B2 )
Jari-jari
A2 B2
+ C
4 4
cf.
3. Persamaan garis singgung
Titik ( x 1, y 1) terletak pada lingkaran
2
Pusat (0, 0) : x x1 + y y 1=r
2
Pusat (a, b) : ( xa ) ( x 1a ) + ( yb ) ( y 1 b ) =r
cg.
ch.
Atau
1
1
x x 1+ yy 1+ A ( x + x 1 ) + B ( y + y 1 ) +C=0
2
2
y=mx r m2 +1
Pusat (a, b)
yb=m ( xa ) r m2+ 1
ci.
j= ( x 2x 1 ) + ( y 2 y1 )
cj.
ck.
j=
cl.
A . x 1+ B . y 1+C
A 2 + B2
cm.
cn.
co.
cr.
f (x)
cs.
cu.
f ( x )=k
cv.
f ' ( x )=0
f '(x)
cx.
cw.
f ( x )=a x
2.
cy.
da.
cz.
f ( x )=u v
3.
'
n1
f ( x )=a n . x
db.
de.
dh.
dd.
dc.
4.
f ( x )=
u
v
dg.
df.
f ( x )=u n
5.
di.
dj.
dk.
Dengan :
m=
y
'
Jika garis
(sejajar) maka
m1=m2
1
m2
dl.
3. Fungsi naik dan Fungsi Turun
dm.
Fungsi f
dn.
'
( )
f x >0
do.
Fungsi f
dp.
dq. Tips :
dr.
atau
ds. Jika tanda < 0 maka pilih jawaban gak
pakai atau
dt.
dw.
''
Minimum, jika f (x)>0
} =0
y
5. Titik belok
dx.
dy. INTEGRAL
Rumusan Integral tak tentu :
1.
a dx =ax+ C
2.
3.
x + C
sin x dx=cos
4.
5.
sec2 x dx=tan x +C
6.
cosec 2 x dx=cot x +C
7.
8.
x + C
cot x .cosec x dx=cosec
9.
sin(ax+ b) dx=
1
cos ( ax+ b ) +C
a
1
10.
11.
12.
13.
1
cot(ax+ b)+ C
a
1
( ax+b)+ C
cosec
cot (ax+ b). cosec( ax+ b)dx =1
a
14.
dz.
ea.
x=b
f ( x ) dx=F ( b )F (a)
eb. x=a
Rumusan Integral Substitusi
Trigonometri :
1. Jika
a2x 2
maka
x=a sin
2. Jika
a2 + x 2
maka
x=a tan
3. Jika
x2a2
maka
x=a sec
ec.
ed.
ee.
ef.
eg.
eh.
ei.
Menentukan volume benda putar
ej.
ek.
el.
em.
FUNGSI INVERS
en.
eo.
y = ..
menjadi x = ..
ep.
Jika
f ( x )=
ax +b
cx +d
maka
( x )=
dxb
cx + a
eq.
er.
es.
et.
eu.
LIMIT FUNGSI
ev.
limit x a
:
Substitusi langsung
Faktorisasi
Dikalikan akar sekawan
ew.
ex.
Tips
:
ey.
f (x)
0
=
ez. lim
Jika
0
x a g(x )
maka gunakan
lim
x a
fa.
fb.
Jika
lim
x
a f (x)
b g(x )
maka :
fd.
bq
2 a
a
b
f '(x )
g ' (x )
lim ax
x 0
sin (bx)
sin(ax)
tan ( ax) sin(ax ) tan (ax ) sin (ax ) tan (ax) a
ax
=
=
=
=
=
=
=
bx
tan( bx)
(bx )
sin(bx) tan (bx) tan (bx) sin(bx ) b
fe.
ff.
fg.
fh.
fi.
fj.
fk.
fl.
fm.
fn.
fo. MATRIKS
fp.
fq.
Jika matriks
[ ],
A= a b
c d
:
fr.
1. Transpose Matriks
t
[ ]
A=
fs.
a c
b d
k A= ka kb
kc kd
ft.
3. Penjumlahan Matriks
fu.
A + B= a+ p b+q
c+r d + s
4. Pengurangan Matriks
[ ],
B= p q
r s
maka
AB= a p bq
cr ds
fv.
5. Perkalian Matriks
A B= ap+ br aq+ bs
cp +dr cq+ds
fw.
6. Matriks Identitas
[ ]
I= 1 0
0 1
fx.
7. Determinan matriks | A|
fy. | A|=adbc
A1
8. Invers matriks
A1=
fz.
1
d b
adbc c a
9. Persamaan matriks
1
A X=B
ga.
maka X =A B
X A=B
gb.
1
maka X =B A
gc.
gd.
ge.
a , ( a+b ) , ( a+ 2b ) , ( a+ 3 b ) , , U n
a=
suku pertama
Beda =
n=
b=U nU (n1)
banyaknya suku
Menentukan suku ke n :
U n=a+ ( n1 ) b
gh.
gi.
U n=S nS n1
gk.
n
S n= ( a+U n )
2
Suku tengah
Ut=
gl.
a+U n
2
go.
a=
suku pertam
Rasio =
r=
Un
U n1
Menentukan suku ke n
n1
gp. U n=a r
U n=S nS n1
gq.
r >1
untuk
r <1
maka
a ( r n 1 )
S n=
r1
maka
S n=
a ( 1r n )
1r
gu. VEKTOR
gv.
1. Rumusan Dasar
gw.
a1
a = a2
a3
()
dan
b1
b
b=
2
b3
()
2
2
2
Panjang vektor : |a |= a1 +a2 +a 3
1 b 1+ a2 b2 +a3 b3
a b=a
b
a
cos ( a , b )=
|a||b|
Jika
a b maka
2
a a =|a |
a b=0
gx.
gy.
2. Perbandingan Ruas Garis
gz. m
n
ha.
B
A
P
hb.
hc.
hd. n A+ m B
he. p= m+ n
hf.
hg.
hh.
c =
a b
b
2
|b |
hj.
c =
a b
|b |
hl.
hm.
hn.
ho.
hp.
hq.
hr.
TRANSFORMASI GEOMETRI
hs.
Transforma
si
ht.
hu.
1. Translasi/pergeseran oleh (a, b)
'
hv.
()( )
x = a+ x
b+ y
y'
hw.
2. Refleksi/pencerminan :
( xy )
( xy '' )
(x, y)
( x , y )
(x, y)
(x , y )
(x, y)
y=x
y=x
maka
( y ,x)
(x, y)
maka
( y ,x )
(x, y)
(x , y )
(x, y)
x=h
maka
y=h
maka
( 2 hx , y )
(x, y)
( x , 2 k y )
hx.
3. Matriks Refleksi/pencerminan
refleksi terhadap sumbu X yaitu
refleksi terhadap sumbu Y yaitu
[
[
]
]
1 0
0 1
1 0
0 1
[ ]
]
refleksi terhadap garis
yaitu [
]
refleksi terhadap titik asal (0,0) yaitu [
refleksi terhadap garis
y=x
yaitu
0 1
1 0
0 1
1 0
y=x
1 0
0 1
hy.
4. Rotasi :
Pusat [ O, ] , maka
()(
)( )
Pusat
[ ( a , b ) , ] , maka
( )(
)( )
hz.
ia.
5. Dilatasi :
'
()( )
k 0
Matriks dilatasi yaitu [ 0 k ]
Pusat [ O, k ] , maka
ib.
x = k x
k b
y'
ic.
Pusat [ ( a , b ) , k ] , maka
x' = a+ k ( x a )
'
y
b+k ( yb )
()(
id.
6. Komposisi Transformasi oleh
maka
ie.
x' ' =M M x
2
1
''
y
y
( )
()
if.
'
7. Luas Bayangan B
ig.
ih.
ii.
ij.
ik.
il.
im.
in.
io.
ip.
iq.
ir.
is.
it.
iu.
iv.
iw.
ix.
iy.
iz.
ja.
B ' =det [ M T ] B
M1
dan
M2
jb.
PROGRAM LINEAR
jc.
1. Persamaan garis yang memotong sumbu X dan
sumbuY Y
jd.
je.
jf.
jg.
jh.
ji.
ax +by=a. b
jj.
jk.
jl.
( x2 , y2 )
( x1 , y1 )
jm.
jn.
jo.
jp.
jq.
jr.
js.
jt.
ju.
jv.
jw.
jx.
Maka
y y 1 x x1
=
y 2 y 1 x 2x 1
jy.
jz.
ka. PERSAMAAN EKSPONEN
kb.
a f ( x )=a p
a f ( x )=b f (x)
{h ( x ) } = {h ( x ) }
f ( x)
=a
Maka f ( x )= p
g ( x)
Maka f ( x )=g(x )
Maka f ( x )=0
f ( x)
g ( x)
Maka :
1. f ( x )=g( x )
2. h ( x )=1
3. h ( x )=0, asalkan f ( x ) >0 dan g ( x ) >0
4. h ( x )=1, asalkan f ( x ) dan g ( x ) keduanya
ganjil atau f ( x ) dan g ( x ) keduanya genap
kc.
kd.
ke.
kf.
kg.
kh.
ki.
PERTIDAKSAMAAN EKSPONEN
kj.
1. Untuk a>1
kk.
f ( x)
g ( x)
Jika a a
maka f (x) g(x )
f ( x)
g ( x)
kl. Jika a a
maka f (x) g(x )
km.
2. Untuk 0< x <1
kn.
ko.
kp.
kq.
kr.
ks.
kt.
ku.
kv.
f ( x)
g ( x)
Jika a a
maka f (x) g(x )
f ( x)
g ( x)
Jika a a
maka f (x) g(x )
ky.
3. log a f ( x )=loga g( x)
maka f ( x )=g(x ) dengan syarat
kz.
la.
lb.
h ( x )> 0
lc.
h(x ) 1
2
5. A . { loga x } + B . { log a x } +C=0
ld.
le.
lf.
lg.
PERTIDAKSAMAAN LOGARITMA
lh.
li.
1. Untuk a>1 (jangan lupa syarat :
f ( x ) >0 dan g ( x ) >0 )
lm.
maka f ( x) g( x )