Anda di halaman 1dari 21

Kamus Jawa - Contoh Peralihan Ngoko ke Krama

BAHASA NGOKO, KRAMA MADYA DAN KRAMA INGGIL (CONTOH )

Ngoko ____________ Krama Madya ________ Krama Inggil _________ Arti


aba _______________ aba __________________ dhawuh ______________ perintah
ngabani ___________ ngabani ______________ ndhawuhi ____________ memerintah
abah-abah _________ abah-abah ____________ kambil _______________ pelana

abang _____________ abrit _________________ abrit _________________ merah


abur ______________ abur _________________ abur _________________ terbang
mabur ____________ mabur________________ mabur _______________ terbang
abot ______________ awrat ________________ awrat ________________ berat
kabotan ___________ kawratan _____________ kawratan _____________ keberatan
adang _____________ bethak _______________ bethak _______________ menanak nasi
dangan ____________ bethakan _____________ bethakan _____________ takaran beras
dang-dangan _______ bethakan _____________ bethakan _____________ hasil nanaknasi
adeg ______________ adeg _________________ jumeneng ____________ berdiri
ngadeg ____________ ngadeg _______________ jumeneng ____________ berdiri
adeg-adegan _______ adeg-adegan___________ jumenengan ___________ sambil berdiri
adi-adi ____________ adi-adi _______________ adi-adi _______________ manja
ngadi-gadi _________ ngadi-gadi ____________ ngadi-gadi ____________ bermanja
adoh ______________ tebih _________________ tebih ________________ jauh
ngadoh ____________ nebih ________________ nebih ________________ menjauh
kadohan ___________ ketebihen _____________ ketebihen _____________ terlalu jauh
adol ______________ sade _________________ sade _________________ jual
ngedol ____________ nyade ________________ nyade ________________ menjual
adon ______________ aben _________________ aben _________________ sabungan
adon ______________ abenan _______________ abenan _______________ sabungan
adon-adon _________ aben-aben ____________ aben-aben ____________ sabungan
adu _______________ aben _________________ aben _________________ menyabung
adu arep ___________ aben ajeng ____________ aben ajeng ____________ berhadapan
adu-adu ___________ aben-aben ____________ aben-aben ____________ mengadukan
ngedu _____________ ngaben _______________ ngaben _______________ menyabung
padu ______________ paben ________________ paben ________________ tengkar mulut
adus ______________ adus _________________ siram ________________ mandi
padusan ___________ padusan ______________ pasiraman ____________ tempat mandi
padusan ___________ padusan ______________ siraman ______________ mandi sbim
puasa
adhem ____________ asrep ________________ asrep ________________ dingin
kadhemen _________ kasrepen______________ kasrepen _____________ kedinginan
adhem panas _______ asrep benter ___________ asrep benter ___________ demam
adhep _____________ ajeng ________________ ajeng ________________ hadap
madep ____________ majeng _______________ majeng ______________ menghadap
adhep2-an _________ ajeng-ajengan _________ ajeng-ajengan _________ berhadapan
ngadep ____________ sowan _______________ marak _______________ menghadap
adhi ______________ adhi _________________ rayi _________________ adik
agama ____________ agami ________________ agami _______________ agama
age-age ___________ enggal-enggal _________ enggal-enggal _________ cepat-cepat
aja _______________ sampun ______________ sampun ______________ jangan
aji________________ aos __________________ aos __________________ nilai
ngajeni ____________ ngaosi _______________ ngaosi _______________ menghargai
pangaji ____________ pengaos ______________ pengaos ______________ bemilai
aju _______________ ajeng ________________ ajeng ________________ maju
maju______________ majeng _______________ majeng ______________ maju
ngajokake _________ ngajengaken___________ ngajengaken __________ mengajukan
ayake _____________ mbok menawi _________ mbok menawi _________ barangkali
ayo _______________ mangga ______________ suwawi ______________ mari, silahkan
akeh ______________ kathah _______________ kathah _______________ banyak
kakehan ___________ kekathahen____________ kekathahen ___________ terlalu banyak
akeh-akehe ________ kathah2-ipun __________ kathah2-ipun __________ banyak,
umiunnya
akon ______________ aken _________________ dhawuh ______________ suruh
aksama____________ aksama/i______________ aksama/i _____________ ampun
aku _______________ kula _________________ dalem _______________ saya
ngaku _____________ ngaken _______________ ngaken _______________ mengaku
ngakoni ___________ ngakeni ______________ ngakeni ______________ mengaku
diaku _____________ dipunaken ____________ dipunaken ____________ diakui
akon-akon _________ aken-akenan___________ aken-akenan __________ dianggep
ngaku-ngaku _______ ngaken-aken __________ ngaken-aken __________ mengakui
sebagai
ala _______________ awon ________________ awon ________________ jelek
piala ______________ piawon _______________ piawon ______________ kejelekan
ala-ala ____________ awon-awon ___________ awon-awon ___________ meskipun jelek
ngala-ala __________ ngawon-awon _________ ngawon-awon _________ menjelek-
jelekkan
alang _____________ pambeng _____________ pambeng _____________ aral, halangan
alangan ___________ pambengan ___________ pambengan ___________ halangan
ngalang-alangi ______ mambengi ____________ mambengi ____________ menghalangi
alas ______________ wana ________________ wana ________________ hutan
ali-ali _____________ sesupe _______________ sesupe _______________ dndn
alih, elih___________ pindah _______________ pindah _______________ pindah
alis _______________ alis __________________ imba ________________ alis
amarga ____________ amargi _______________ amargi _______________ karena
amba, jembar _______ wiyar ________________ wiyar ________________ luas
ngambakake _______ miyaraken ____________ miyaraken ____________ memperluas
ambu _____________ ambet ________________ ambet _______________ bau
ngambu ___________ ngambet ______________ ngambet _____________ mencium
ambon2 ___________ ambet2-an ____________ ambet2-an ____________ bau-bauan
ambung ___________ ambung ______________ aras _________________ dum
ngambung _________ ngambung ____________ ngaras _______________ mendum
amit ______________ amit _________________ nuwun sewu __________ minta maaf
ampir _____________ ampir ________________ pinarak ______________ singgah
ana _______________ wonten _______________ wonten ______________ ada
nganakake _________ ngawontenaken ________ ngawontenaken ________ mengadakan
kahanan ___________ kawontenan ___________ kawontenan ___________ keadaan
ana dene __________ wondene _____________ wondene _____________ adapun
anak ______________ anak, lare _____________ putra ________________ anak
manak ____________ gadhah lare ___________ babaran ______________ bersalin
anak-anak _________ anak-anak ____________ peputra ______________ beranak
aandel ____________ pitados _______________ pitados _______________ percaya
piandel ____________ kapitadosan ___________ kapitadosan ___________ kepercayaan
ani-ard ____________ pugut ________________ pugut ________________ ani-ani
ngeneni ___________ mugut _______________ mugut _______________ menuai
anom _____________ enem ________________ enem ________________ muda
antara _____________ antawis_______________ antawis ______________ antara
anti_______________ antos ________________ antos ________________ tunggu
nganti_____________ ngantos ______________ ngantos ______________ sampai
nganti2____________ ngantos2 _____________ ngantos2 _____________ me-nunggu2
anut ______________ tumut ________________ dherek _______________ turut, ikut
angger ____________ uger _________________ uger _________________ asalkan
angon _____________ angen ________________ angen ________________ menggembala
pangon ____________ pangen _______________ pangen _______________ penggembala
ayang, enyang ______ awis _________________ awis _________________ tawar
nganyang __________ ngawis _______________ ngawis _______________ menawar
anyang2-an ________ awis-awisan ___________ awis-awisan __________ tawar-menawar
anyar _____________ enggal _______________ enggal _______________ baru
apa _______________ menapa ______________ punapa _______________ apa
apal ______________ apal _________________ apal _________________ hapal
apalan ____________ apalan _______________ apalan _______________ hapalan
apik/bedk __________ sae __________________ sae __________________ baik, bagus
apura _____________ apunten ______________ apunten ______________ maaf
ngapura ___________ ngapunten ____________ ngapunten ____________ memaafkan
apura-ingapura _____ apunten-ing-apunten ____ apunten-ing-apunten ____ saling
memaafkan
aran, jeneng ________ nama ________________ asma ________________ nama
aran ______________ wasta ________________ wasta ________________ nama (barang)
ngarani____________ mastani ______________ mastani ______________ menyebut
arang _____________ awis _________________ awis _________________ jarang
arang-arang ________ awis-awis _____________ awis-awis ____________ jarang
arep, doyan ________ ajeng ________________ kersa ________________ mau, sudi
arep ______________ ajeng ________________ ajeng ________________ hadap
ngarep ____________ ngajeng ______________ ngajeng ______________ di depan
ngarepan __________ ngajengan ____________ ngajengan ____________ di bagian depan
ari _______________ ari, adhi ______________ rayi _________________ adikari-
ari v ______________ ari-ari ________________ tuntunan _____________ ari-ari
asor ______________ awon ________________ andhap _______________ rendah
kasoran ___________ kawon _______________ kandhapan ____________ kalah
ngasor ____________ ngawon ______________ ngawon ______________ mengalah
asu _______________ segawon ______________ segawon _____________ anjing
ati________________ manah _______________ penggalih ____________ had
aten-aten __________ memanahan ___________ penggalih ____________ pikiran
ati-ati _____________ atos-atos______________ atos-atos _____________ hati-hati
ngati-ati ___________ ngatos-ngatos _________ ngatos-ngatos _________ berhati-hati
awak _____________ badan ________________ salira ________________ badan, tubuh
ngawaki ___________ ngawaki ______________ nyelirani _____________ melakukan
sendiri
awan _____________ siyang _______________ siyang _______________ siang
kawanen __________ kesiangan _____________ kesiangan ____________ kesiangan
awan-awan ________ siyang-siyang _________ siyang-siyang _________ meskipun siang
ayo _______________ (su)mangga/sumawi ____ (su)mangga/sumawi ____ mari/silakan
baé, wae___________ kemawon _____________ kemawon _____________ hanya (saja)
bacut _____________ lajeng ________________ lajeng _______________ lantas terlanjur
kebacut ___________ kelajeng ______________ kelajeng ______________ terlanjur
bayi/bayen _________ nglairaken ____________ babaran ______________ melahirkan
bakal _____________ badhe ________________ badhe ________________ akan
bako ______________ sata__________________ sata _________________ tembakau
baku ______________ baken . _______________ baken ________________ pokok
mbakoni___________ mbakeni ______________ mbakeni _____________ menjadi pokok
bali_______________ wangsul ______________ kondhur ______________ kembali
bola-bali __________ wongsal-wangsul _______ wongsal-wangsul ______ berkali2 kembali
balung ____________ balung _______________ tosan ________________ tulang
banda _____________ banda ________________ besta ________________ borgol
bebandan __________ bebandan _____________ bestan _______________ tawanan
banjir _____________ bena _________________ bena _________________ banjir
banjur ____________ lajeng ________________ lajeng _______________ kemudian
kebanjur___________ kelajeng ______________ kelajeng ______________ terlanjur
banget ____________ sanget________________ sanget _______________ sangat, amat
kebangeten ________ kesangeten ____________ kesangeten ___________ keterlaluan
banget-banget ______ sanget-sanget __________ sanget-sanget _________ terlalu
bantal _____________ bantal ________________ kajang _______________ bantal
bantalan ___________ bantalan ______________ kajangan _____________ bantalan
banyu _____________ toya _________________ toya _________________ air
bapa, bapak ________ bapa, bapak ___________ rama ________________ ayah
bareng ____________ sareng _______________ sareng _______________ bersama
bebarengan ________ sesarengan ____________ sesarengan ____________ bersama
(datang)
barep, mbarep ______ pembajeng ____________ pembajeng ____________ sulung
bata ______________ banon ________________ banon _______________ batu bata
batin______________ batos ________________ batos ________________ batin, isi hati
mbatin ____________ mbatos _______________ mbatos _______________ memikir
kebatinan __________ kebatosan _____________ kebatosan ____________ kebatinan
batu, watu _________ sela__________________ sela _________________ batu
batur _____________ rencang ______________ abdi _________________ pembantu
mbatur ____________ ngrencang ____________ ngabdi, suwita _________ mengabdi
mbaturi ___________ ngrencangi ____________ ngrencangi ___________ menemani
bathik_____________ serat _________________ serat _________________ bathik
mbafhik ___________ nyerat ________________ nyerat _______________ membathik
bafhikan___________ seratan _______________ seratan _______________ bathikan
bathuk ____________ bathuk _______________ pelarapan _____________ dahi
bebed _____________ bebed ________________ nyamping ____________ jarik (untuk pria)
bebedan ___________ bebedan ______________ nyampingan __________ memakai jarik
bebek _____________ kembangan ___________ kembangan ___________ itik
beda ______________ benten _______________ benten _______________ beda
bedudan ___________ bedudan ______________ watangan _____________ pipa rokok
bekti______________ bekti _________________ bekti ________________ hormat
ngabekti ___________ ngabekti ______________ ngabekti _____________ berbakti
ben, kareben _______ kajengipun ____________ kersanipun ____________ biar
bengi _____________ dalu _________________ dalu _________________ malam
kewengen _________ kedalon ______________ kedalon ______________ kemalaman
beras _____________ wos, uwos ____________ wos, uwos ____________ beras
besuk/sesuk ________ benjing _______________ benjing ______________ besok
becik _____________ sae __________________ sae __________________ baik
mbedki____________ misaeni ______________ misaeni ______________ berbuat baik
kebecikan _________ kesaenan _____________ kesaenan _____________ kebaikan
biyen _____________ rumiyin ______________ rumiyin ______________ dahulu
mbiyene ___________ rumiyinipun ___________ rumiyinipun __________ dahulunya
bisa ______________ saged ________________ saged ________________ dapat
bobot _____________ awrat ________________ wawrat ______________ berat
bojo ______________ semah________________ garwa _______________ suami-istri
bokong____________ bokong _______________ pocong ______________ pantat
bolah _____________ benang _______________ benang _______________ benang
boreh _____________ boreh ________________ konyoh ______________ bedak
bocah _____________ lare __________________ lare _________________ anak
brengos ___________ rawis ________________ gumbala _____________ kumis
bubar _____________ bibar_________________ bibar ________________ selesai
bubrak, rusak _______ risak, bibrah ___________ risak, bibrah __________ rusak
budi ______________ manah _______________ penggalih ____________ budi, pikir
budhal ____________ bidhal ________________ bidhal _______________ berangkat
budahalan _________ bidhalan ______________ bidhalan _____________ bubaran
bungah ____________ bingah _______________ rena _________________ gembira
bungah-bungah _____ bingah-bingah _________ bingah-bingah _________ bergembira
mbungahi__________ mbingahi _____________ mbingahi _____________ gembira yang
terlalu
bupati_____________ bupati ________________ bupati _______________ bupati
buri ______________ wingking _____________ wingking _____________ belakang
buru ______________ bujeng _______________ bujeng _______________ kejar
mburu ____________ mbujeng ______________ mbujeng _____________ mengejar
beburu ____________ bebujeng _____________ mbebujeng ___________ berburu
butuh _____________ betah ________________ betah ________________ butuh
kebutuhan _________ kabetahan_____________ kabetahan ____________ kebutuhan
buwang ___________ bucal ________________ bucal ________________ buang
cangkem __________ lesan_________________ tutuk ________________ mulut
cedhak,cerak _______ celak ________________ celak ________________ dekat
cekel _____________ cepeng _______________ asta _________________ pegang
nyekel ____________ nyepeng ______________ ngasta _______________ memegang
celathu ____________ wicanten _____________ ngendika _____________ bicara
celeng ____________ andaan _______________ andaan _______________ babi hutan
cendhek, __________ andhap _______________ andhap _______________ pendek, rendah
cengel ____________ cengel _______________ griwa ________________ tengkuk
cilik ______________ alit __________________ alit __________________ kecil
cilikan ____________ alitan ________________ alitan ________________ yang kecil
cilikan aten ________ alitan manah __________ alitan manah __________ mudah putus asa
coba ______________ cobi _________________ cobi _________________ coba
pacoban ___________ pacoban ______________ pacoban ______________ percobaan,
cobaan
cerita _____________ ceriyos _______________ dhusun _______________ cerita
cukup _____________ cekap ________________ cekap ________________ cukup
kecukupan _________ kecekapan ____________ kecekapan ____________ kecukupan
cukur _____________ cukur ________________ paras ________________ cukur
cumbana __________ cumbana _____________ saresmi ______________ sanggama
dadah _____________ dadah ________________ ngginda ______________ memijit
dadi ______________ dados ________________ dados ________________ jadi
dumadi____________ dumados _____________ dumados _____________ menjadi
kedadeyan _________ kedadosan ____________ kedadosan ____________ terjadi
dagang ____________ gramen _______________ gramen ______________ dagang
dalan _____________ margi ________________ margi ________________ jalan
dandan ____________ dandos _______________ busana _______________ berhias
ndandani __________ ndandani _____________ mbusanani ____________ merias
dawa _____________ panjang ______________ panjang ______________ panjang
ndedawa __________ memanjang ___________ memanjang ___________ memperpanjang
deleh _____________ suka _________________ paring _______________ taruh, letak
ndelehaken ________ nyukakaken ___________ maringaken ___________ meletakkan
deleng ____________ tinggal _______________ priksa _______________ lihat
ndeleng ___________ ninggali ______________ mriksani _____________ melihat
sapendeleng ________ sapeningal ____________ sapeningal ____________ sepenglihatan
derma_____________ derma ________________ derma _______________ amal
Sadrema___________ sadremi ______________ sadremi ______________ hanya karena
desa ______________ dhusun _______________ dhusun _______________ desa
padesan ___________ pedhusunan ___________ pedhusunan ___________ pedesaan
dhadha ____________ dhadha _______________ jaja _________________ dada
dhayo _____________ tamu _________________ tamu ________________ tamu
dhek ______________ kala _________________ nalika, kala ___________ ketika
dhemen ___________ remen ________________ remen _______________ senang, suka
dhemenan _________ remenan ______________ remenan _____________ kesenangan
dhengkul __________ dhengkul _____________ jengku _______________ lutut
dhewe ____________ piyambak _____________ piyambak ____________ sendiri
dheweke __________ piyambakipun _________ panjenengampun ______ dia
dhisik _____________ rumiyin ______________ rumiyin ______________ dahulu
dhuwit ____________ arta __________________ arta _________________ uang
dhuwur ___________ inggil ________________ luhur ________________ luhur, tinggi
di- _______________ dipun- _______________ dipun- _______________ di-
dina ______________ dinten ________________ dipun- _______________ hari
padinan ___________ padintenan ____________ padintenan ____________ harian
dluwang ___________ diancang _____________ diancang _____________ kertas
dodot _____________ dodot ________________ kampuh ______________ kain
dokok_____________ dekek ________________ paring _______________ letak
ndokokake _________ ndekekaken ___________ maringaken ___________ meletakkan
doyan _____________ purun ________________ kersa ________________ mau
dol, adol___________ sade _________________ sade _________________ jual
dol tinuku _________ sade tinumbas _________ sade tinumbas _________ jual beli
dolan _____________ dolan ________________ ameng-ameng _________ main-main
dolanan ___________ dolanan ______________ ameng-amengan _______ bermain-main
dom ______________ jarum ________________ jarum ________________ jarum
dudu______________ sanes ________________ sanes ________________ bukan
duga ______________ dugi _________________ dugi _________________ duga
kaduga ____________ kedugi _______________ kedugi _______________ kira-kira mampu
dulur _____________ dherek _______________ dherek _______________ saudara
sedulur ____________ sedherek______________ sentana ______________ saudara
paseduluran ________ pasedherekan __________ pasedherekan _________ persaudaraan
durung ____________ dereng _______________ dereng _______________ belum
sadurunge _________ saderengipun __________ saderengipun __________ sebelumnya
edan ______________ ewah ________________ ewah ________________ gila
kedanan ___________ kedanan ______________ kesengsem ____________ tergila-gila
eling______________ emut, enget ___________ emut, enget ___________ ingat, sadar
kelingan ___________ kemutan ______________ kengetan _____________ teringat
ngeling-eling _______ ngemut-emut __________ ngemut-emut __________ mengingat-ingat
ngelingi ___________ ngemuti, ngengeti ______ ngemuti, gengeti ______ mengingat
elmu______________ elmi _________________ elmi _________________ ilmu
elu, melu __________ tumut ________________ dherek _______________ ikut
eluh ______________ eluh _________________ waspa _______________ airmata
emas _____________ jene _________________ jene _________________ emas
embah ____________ simbah _______________ eyang ________________ kakek
embuh ____________ kilap, mboten mangertos _ duka ________________ tidak tahu
embun-embun ______ embun-embun _________ sundulan _____________ ubun-ubun
embok ____________ embok _______________ ibu __________________ ibu
enak ______________ eca __________________ eca __________________ enak
kepenak ___________ sekaca _______________ sekaca _______________ enak perasaan
kepenak ___________ sekeca _______________ dhangan ______________ sembuh dari
sakit
endem, mendem ____ endem, mendem _______ wuru ________________ mabuk
endi ______________ pundi ________________ pundi ________________ mana
endas _____________ sirah _________________ mustaka ______________ kepala
endheg ____________ kendel _______________ kendel _______________ henti
mandheg __________ kendel _______________ kendel _______________ berhenti
ngendhegake _______ ngendelaken___________ ngendelaken __________ menghentikan
endhog ____________ tigan _________________ tigan ________________ telur
ngendhog __________ nigan ________________ nigan ________________ bertelur
eneng, meneng _____ mendel _______________ mendel ______________ diam
ngenengake ________ ngendelaken___________ ngendelaken __________ membiarkan
ener ______________ leres _________________ leres _________________ arah
ngener ____________ ngleres _______________ ngleres _______________ menuju ke
pener _____________ leres _________________ leres _________________ tepat
engo, anggo ________ engge ________________ agem ________________ pakai
kanggo ____________ kangge _______________ kagem _______________ untuk
nganggo ___________ ngangge ______________ ngagem ______________ memakai
enggon ____________ enggen _______________ enggen _______________ tempat
manggon __________ manggen _____________ lenggah ______________ tinggal
ngenggoni _________ ngenggeni ____________ nglenggahi ___________ menempati
panggonan _________ panggenan ____________ panggenan ____________ tempat
enom _____________ enem ________________ enem ________________ muda
enom-enoman ______ enem-eneman _________ enem-eneman _________ masa muda
entek _____________ telas _________________ telas _________________ habis
kentekan __________ ketelesan _____________ ketelesan _____________ kehabisan
epek ______________ pendhet ______________ pundhut ______________ ambil
ngepek ____________ mendhet ______________ mundhut _____________ mengambil
ngepekake _________ mendhetaken __________ mundhutaken _________ mengambilkan
enya ______________ mangga ______________ mangga ______________ silakan ambil
gadhe _____________ gantos _______________ gantos _______________ ganti
nggadhe ___________ nggantos _____________ nggantos _____________ mengganti
gaman ____________ dedamel ______________ dedamel ______________ alat
gamelan ___________ gangsa _______________ gangsa _______________ gamelan
gampang __________ gampil _______________ gampil _______________ mudah
nggampangake _____ nggampilaken _________ nggampilaken _________ meremehkan
ganti______________ gantos _______________ gantos _______________ ganti
ngganti____________ nggantos _____________ nggantos _____________ mengganti
gati_______________ gatos ________________ gatos ________________ penting
wigati_____________ wigatos ______________ wigatos ______________ penting
kawigaten _________ kawigatosan ___________ kawigatosan __________ perhatian
gawa _____________ bekta ________________ ambil ________________ bawa
nggawa ___________ mbekta _______________ ngambil ______________ membawa
gawan ____________ bektan _______________ ampilan ______________ bawaan
gawe _____________ damel ________________ ngasta _______________ bekerja
gedhang ___________ pisang _______________ pisang _______________ pisang
gedhe _____________ ageng ________________ ageng ________________ besar
penggedhe _________ pengageng ____________ pengageng ____________ pembesar
geger _____________ geger ________________ pengkeran ____________ punggung
gelang ____________ gelang _______________ binggel ______________ gelang
gelem _____________ purun ________________ kersa ________________ mau
geleman ___________ purunan ______________ purunan ______________ penurut
gelung ____________ gelung _______________ ukel _________________ gelung
geneya ____________ kenging menapa _______ kenging menapa _______ mengapa
genep _____________ jangkep ______________ jangkep ______________ lengkap
nggenepi __________ njangkepi _____________ njangkepi ____________ melengkapi
geni ______________ latu __________________ grama _______________ api
genti______________ gentos _______________ gentos _______________ gilir, ganti
gentenan __________ gentosan______________ gentosan _____________ bergilir
gering ____________ kera _________________ susut ________________ kurus
gering ____________ sakit _________________ gerah ________________ sakit
getih______________ rah, erah ______________ rah, erah _____________ darah
githok ____________ githok _______________ griwa ________________ tengkuk
godhong___________ ron __________________ ron __________________ daun
gegodhongan _______ ron-ronan _____________ ron-ronan ____________ dedaunan
goiek _____________ pados ________________ pados ________________ cari
golek-goiek ________ pados-pados ___________ pados-pados __________ mencari-cari
golekan ___________ padosan ______________ padosan ______________ yang dicari
nggoleki___________ madosi _______________ madosi _______________ mencari
goroh _____________ dora _________________ dora _________________ bohong
gugah _____________ gigah ________________ wungu _______________ bangun
gugat _____________ gigat _________________ gigat ________________ adu
gugu______________ gega _________________ ngestokaken’ __________ taat
gula ______________ gendhis ______________ gendhis ______________ gula
gulu ______________ gulu _________________ jangga _______________ leher
guna ______________ gina _________________ gina _________________ guna
nggunakake ________ ngginakake ___________ ngginakake ___________ menggunakan
gunem ____________ ginem ________________ ngendika _____________ bicara
guneman __________ gineman ______________ ngendikan ____________ berbicara
gunung____________ redi__________________ redi _________________ gunung
pegnnnngan ________ pareden ______________ pareden ______________ pegunungan
guyu______________ gujeng _______________ gujeng _______________ tawa
gumuyu ___________ gumujeng _____________ gumujeng ____________ tertawa
guyon_____________ gegujengan ___________ gegujengan ___________ berkelakar
nggeguyu __________ gegujeng _____________ gegujeng _____________ mentertawakan
idu _______________ idu __________________ kecoh ________________ ludah
ijo _______________ ijem _________________ ijem _________________ hijau
ijoan______________ ijeman _______________ ijeman _______________ undangan lisan
ngijo _____________ ngijem _______________ ngijem _______________ belt secara ijon
ijol _______________ lintu _________________ lintu _________________ tukar
ika _______________ menika _______________ menika ______________ itu
iket_______________ udheng _______________ dhestar _______________ ikat kepala
(jawa)
iki _______________ menika _______________ menika ______________ ini
iku _______________ menika _______________ menika ______________ itu
ilang______________ ical __________________ ical _________________ hilang
kelangan __________ kecalan_______________ kecalan ______________ kehilangan
ilo, pengilon _______ ilo, pengilon __________ paningalan ____________ cermin
imbu _____________ imbet ________________ imbet ________________ peram
imbon ____________ imbetan ______________ imbetan ______________ peraman
imbuh ____________ imbet ________________ tanduk _______________ tambah makan
inep ______________ sipeng _______________ sipeng _______________ inap
nginep ____________ nyipeng ______________ nyare ________________ bermalam
inten______________ sola _________________ sela _________________ intan
ingu ______________ ingah ________________ ingah ________________ piara
ingon-ingon ________ ingah-ingahan _________ ingah-ingahan _________ temak piaraan
ngingu ____________ ngingah ______________ ngingah ______________ memelihara
ireng _____________ cemeng ______________ cemeng ______________ hitam
iring, ngiring _______ iring, ngiring __________ ndherek ______________ mengiring
irung _____________ irung ________________ grana ________________ hidung
isih _______________ taksih ________________ taksih ________________ masih
isin _______________ lingsem ______________ lingsem ______________ malu
ngisin-isinake ______ nglelingsemaken _______ . nglelingsemaken ______ memalukan
ngism-isim_________ nglelingsemi __________ nglelingsemi __________ memalukan
ising, ngising _______ bebucal ______________ bobotan ______________ buang hajat
iso, asor ___________ andhap _______________ andhap _______________ bawah
ngisor_____________ ngandhap _____________ ngandhap _____________ di bawah
iwak ______________ ulam _________________ ulam ________________ ikan, daging
jaba ______________ jawi _________________ jawi _________________ luar
kejaba ____________ kejawi _______________ kejawi _______________ kecuali
njaba _____________ njawi ________________ njawi ________________ diluar
jaga ______________ J’agi _________________ reksa ________________ jaga
jago ______________ sawung ______________ sawung ______________ jago, calon
njagokake _________ nyawungaken__________ nyawungaken _________ mencalonkan
jagong ____________ jagong _______________ lenggah ______________ duduk
jagongan __________ jagongan _____________ lenggahan ____________ duduk-duduk
jalu_______________ jalu, panja ____________ jalu, panja ____________ taji
jaluk______________ tedha ________________ pundhut,suwun ________ pinta
njaluk_____________ nedha ________________ mundhut, nyuwun ______ minta
jam_______________ jam/ pukul ____________ jam, pukul ____________ jam
jamu______________ jampi ________________ loloh, usada ___________ jamu
jejamu ____________ jejampi _______________ loloh ________________ berobat
njamoni ___________ njampeni _____________ nglolohi ______________ mengobati
janggut____________ janggut _______________ kethekan _____________ dagu
jaran______________ kapal ________________ turangga, kuda ________ kuda
jare, ujare__________ cariyosipun ___________ cariyosipun ___________ katanya
jarit, jarik __________ sinjang _______________ nyamping ____________ kain panjang
jaritan ____________ sinjangan _____________ nyampingan __________ pakai kain
panjang
jarwa _____________ jarwi_________________ jarwi ________________ ard
njarwakake ________ njarwekaken __________ njarwekaken __________ menjelaskan
jati _______________ jatos _________________ jatos _________________ jati, inti
kayu jati ___________ kajeng jatos ___________ kajengjatos’ ___________ kayu jati
sejati _____________ sejatos _______________ sejatos _______________ sejati
jawa ______________ jawi _________________ jawi _________________ jawa
njawani ___________ njaweni ______________ njaweni ______________ seperti jawa
jeneng ____________ nama ________________ asma ________________ nama
jenggot____________ jenggot _______________ gumbala _____________ janggut
jero ______________ lebet _________________ lebet ________________ dalam
menjero ___________ mlebet _______________ mlebet _______________ masuk .
njerokake __________ nglebetaken ___________ nglebetaken ___________ memperdalam
jeruk _____________ jeram ________________ jeram ________________ jeruk
joged _____________ joged ________________ beksa ________________ tari
jogedan ___________ jogedan ______________ beksan _______________ tarian
njoged ____________ njoged _______________ mbeksa ______________ menari
jungkat____________ serat _________________ pethat _______________ sisir
jungkatan __________ seratan _______________ pethatan ______________ bersisir
njungkati __________ nyerati _______________ methati ______________ menyisir
jupuk _____________ pendhet ______________ pundhut ______________ ambil
njupuk ____________ mendhet ______________ mundhut _____________ mengambil
njupuki ___________ mendheti _____________ mundhuti _____________ ngambil ber-
kali2
njejupuk___________ memendhet ___________ memendhet ___________ mencuri
kabeh _____________ sedaya _______________ sedaya _______________ semua
kacek _____________ kaot _________________ kaot _________________ beda
kinacek ___________ kinaot ________________ kinaot _______________ istimewa
kaji, ngaji__________ ngaos ________________ ngaos ________________ mengaji
pengajian __________ pengaosan ____________ pengaosan ____________ pengajian
munggah kaji _______ minggah kaji __________ minggah kaji __________ naik haji
kakang ____________ kakang _______________ kangmas, raka _________ kakak, abang
kalah _____________ kawon _______________ kasoran ______________ kalah
ngalah ____________ ngawon ______________ ngawon ______________ mengalah
kali_______________ lepen ________________ lepen ________________ sungai
kalung ____________ kalung _______________ sangsangan ___________ kalung
kambil ____________ klapa ________________ klapa ________________ kelapa
kamituwa __________ kami sepuh ___________ kami sepuh ___________ pimpinan desa
kana ______________ rika__________________ rika _________________ sana
kanca _____________ rencang ______________ rencang ______________ teman
kandha ____________ criyos ________________ ngendika, matur _______ berkata
kapan _____________ benjing, menapa, _______ benjing, menapa _______ kapan
kapan _____________ kala menapa___________ kala menapa __________ kapan
karep _____________ kajeng _______________ kersa ________________ kehendak
karepe ____________ kajengipun ____________ kersanipun ____________ biarlah
kekarepan _________ kekajengan____________ kekajengan ___________ kehendak
kari ______________ kantun _______________ kantun _______________ tertinggal
kari-kari ___________ kantun-kantun _________ kantun-kantun _________ temyata
karo ______________ kaliyan _______________ kaliyan ______________ dengan
karo-karone ________ kalih-kalihipun ________ kalih-kalihipun ________ keduanya
karuwan ___________ kantenan _____________ kantenan _____________ tentu, pasti
ora karuwan ________ mboten kantenan ______ mboten kantenar _______ tidak tentu
kathok ____________ sruwal _______________ lancingan _____________ celana
kathokan __________ sruwalan _____________ lancingan _____________ bercelana
ke- (ka-) ___________ kaping _______________ kaping _______________ ke...
kebo ______________ maesa ________________ maesa _______________ kerbau
kelar, kuwat ________ kuwawi ______________ kuwawi ______________ kuat
keluron ___________ keluron_______________ terag ________________ keguguran
kembang __________ sekar ________________ sekar ________________ kembang, bunga
kembangan ________ sekaran_______________ sekaran ______________ hiasan
kekembangan ______ sesekaran _____________ sesekaran _____________ bunga-bungaan
kembang telon ______ sekar tigan ____________ sekar tigan ____________ bunga tiga warna
kemenyan _________ sela__________________ sela _________________ kemenyan
kemu _____________ kemu ________________ kembeng, gurah _______ kumur
kekemon __________ kekemon _____________ kekembeng ___________ berkumur
kemul_____________ kemul ________________ singeb _______________ selimut
kemulan ___________ kemulan ______________ singeban _____________ berselimut
kena ______________ kenging ______________ kenging ______________ boleh
kena ______________ pikantuk ______________ kepareng _____________ boleh
ngenani ___________ ngengingi _____________ ngengingi ____________ mengenai
kene ______________ riki __________________ riki __________________ sini
mengkene _________ makaten ______________ makaten ______________ begitu
kepriye____________ kados pundi ___________ kados pundi ___________ bagaimana
kepung ____________ kepang _______________ kepang _______________ dikelilingi
kepungan __________ kepangan _____________ kepangan _____________ kenduri
kerep _____________ asring, sering __________ asring, sering __________ sering
keris ______________ duwung ______________ wangkingan ___________ keris
kesusu ____________ kesesa _______________ kesesa _______________ tergesa-gesa
ketara _____________ ketawis, ketingal _______ ketawis, ketmgal _______ kentara
ngetara ____________ ngetawis, ngetingal _____ ngetawis, ngetingal _____ menampakkan
diri
ngetarani __________ ngetawisi _____________ ngetawisi _____________ menunjukkan
tanda
ketok _____________ ketmgal ______________ ketingal ______________ kelihatan
ketok-ketoken ______ tetingalen _____________ tetingalen ____________ terbayang
kijing _____________ kijing ________________ sekaran ______________ nisan
kiyi ______________ menika _______________ menika ______________ ini
kinang ____________ ganten _______________ ganten _______________ sirih
kira ______________ kinten ________________ kinten _______________ kira
kira-kira ___________ kinten-kinten __________ kinten-kinten __________ kira-kira
ngira _____________ nginten _______________ nginten ______________ mengira
kiriin _____________ kintun _______________ kintun _______________ kirim
ngirim ____________ ngintun ______________ ngintun ______________ mengirim
klambi ____________ rasukan ______________ rasukan ______________ baju
klasa _____________ gelaran _______________ gelaran, tikar __________ tikar
kleru _____________ klintu ________________ klintu ________________ keliru
klumpuk __________ klempak ______________ klempak _____________ kumpul
klumpukan_________ klempakan ____________ klempakan ____________ kumpulan
nglumpuk _________ nglempak _____________ nglempak ____________ berkumpul
kok (ko-) __________ sampeyan _____________ panjenengan __________ kau-
kon,kongkon _______ ken,kengken __________ dhawuh, utus __________ suruh
kongkonan _________ kengkenan ____________ utusan _______________ suruhan
kono______________ riku _________________ riku _________________ situ
kono______________ sampeyan _____________ panjenengan __________ kamu
kowe _____________ sampeyan _____________ panjenengan __________ kamu, anda
kramas ____________ kramas _______________ jamas ________________ mandi jamas
krasa _____________ kraos ________________ kraos ________________ terasa
krasan ____________ kraos ________________ kraos ________________ kerasan, betah
kringet ____________ kringet _______________ riwe _________________ keringat
kubur _____________ petak ________________ sare _________________ kubur
kuburan ___________ kuburan ______________ pasareyan ____________ kuburan
ngubur ____________ metak ________________ nyarekaken ___________ mengubur
kudu______________ kedah ________________ kedah ________________ harus
kelair _____________ kawedal ______________ kawiyos ______________ terlahir
kelairan ___________ wedalan ______________ wiyosan ______________ kelahiran
lair batin __________ lair batos _____________ lair batos _____________ lahir batin
laki_______________ semah________________ garwa _______________ suami
laku ______________ lampah _______________ tindak _______________ jalan,
laku lakon _________ lampahan, cariyos ______ lampahan, cariyos ______ cerita
kelakon ___________ kelampahan ___________ kelampahan ___________ terlaksana
miaku-mlaku _______ mlampah2 ____________ tindak-tindak __________ jalan-jalan
nglakoni___________ nglampahi ____________ nindakaken ___________ menjalankan
miaku_____________ miampah _____________ tindak _______________ berjalan
laH _______________ supe _________________ supe _________________ lupa
kelalen ____________ kesupen ______________ kelimput _____________ terlupa
lalen ______________ supenan ______________ supenan ______________ pelupa
lambe _____________ lambe ________________ lathi _________________ bibir
lanang ____________ jaler _________________ kakung ______________ pria, lelaki
lanangan __________ jaleran _______________ jaleran _______________ jantan
lara_______________ sakit _________________ gerah ________________ sakit
kelara-lara _________ kesakit-sakit___________ kesakit-sakit __________ sakit hati
kelaran ____________ kesakitan _____________ kesakitan _____________ kesakitan
lelara _____________ sesakit _______________ sesakit _______________ penyakit
nglarani ___________ nyakiti _______________ nyakiti _______________ menyakiti
larang_____________ awis _________________ awis _________________ mahal
nglarangake ________ ngawisaken ___________ ngawisaken ___________ jual lebih mahal
nglarangi __________ ngawisi ______________ ngawisi ______________ berani bli mahal
lawang ____________ konten, kori ___________ konten, kori ___________ pintu
lawas _____________ lami _________________ lami _________________ lama
lawasan ___________ lamen ________________ lamen _______________ bekas, dah lama
lawe _____________ selangkung ___________ selangkung ___________ dua puluh lima
lebu ______________ lebet _________________ lebet ________________ dalam
kelebu ____________ kelebet _______________ kelebet _______________ termasuk
kelebon ___________ kelebetan _____________ kelebetan _____________ kemasukan
lebon _____________ lebetan _______________ lebetan _______________ pemasukan
mlebu_____________ mlebet _______________ mlebet _______________ masuk
lek, melek _________ lek, melek ____________ wungu ______________ terjaga
lek-lekan __________ lek-lekan _____________ wungon _____________ berjaga
lemah _____________ siti __________________ siti __________________ tanah
palemahan ________ pasiten ______________ pasiten ______________ bidang tanah
lemari ____________ lemantun _____________ lemantun _____________ almari
lembut ____________ lembat _______________ lembat _______________ lembut, halus
lelembut___________ lelembat ______________ lelembat _____________ roh halus
lemu______________ lema _________________ lema ________________ gemuk, subur
nglelernu _________ nglelema _____________ nglelema _____________ mempergemuk
leren______________ kendel _______________ kendel _______________ istirahat
nglereni __________ ngendeli _____________ ngendeli _____________ mengistirahatkan
lima _____________ gangsal ______________ gangsal ______________ lima
liman ____________ gangsalan ____________ gangsalan ____________ limaan
liru _______________ lintu _________________ lintu _________________ tukar, ganti
liwat______________ langkung _____________ miyos _______________ lewat
keliwat ____________ kelangkung ___________ kelangkung ___________ kelewat
lor _______________ ler___________________ ler __________________ utara
lor-loran___________ ler-leran ______________ ler-leran ______________ sebelah utara
ngalor ____________ ngaler ________________ ngaler _______________ ke utara
loro ______________ kalih _________________ kalih ________________ dua
karo-karone ________ kalih-kalihipun ________ kalih-kalihipun ________ kedua-duanya
sakloron ___________ kekalih _______________ kekalih ______________ berdua
luku ______________ lujeng ________________ lujeng _______________ bajak
mluku ____________ mlujeng ______________ mlujeng ______________ membajak
lulang_____________ cucal ________________ cucal ________________ kulit
walulang __________ wacucal ______________ wacucal ______________ kulit
lumrah ____________ limrah _______________ limrah _______________ biasa
kalumrahan ________ kalimrahan ____________ kalimrahan ___________ kebiasaan, adat
lunga _____________ kesah ________________ tindak _______________ pergi
lungan ____________ kesahan ______________ tindakan _____________ bepergian
lungguh ___________ lenggah ______________ linggih _______________ duduk
kalungguhan _______ kalenggahan___________ kalinggihan ___________ kedudukan
luput _____________ lepat _________________ lepat ________________ salah
kaluputan __________ kalepatan _____________ kalepatan _____________ kesalahan
luwih _____________ langkung _____________ langkung _____________ lebih
keluwihan _________ kelangkungan _________ kelangkungan _________ kelebihan
linuwih ___________ linangkung ____________ linangkung ___________ luar biasa, hebat
madu _____________ maben _______________ maben _______________ madu
maling ____________ pandung ______________ pandung _____________ pencuri
kemalingan ________ kepandungan __________ kepandungan __________ kecurian
mamah ____________ mamah _______________ nggilut _______________ mengunyah
mana _____________ menten _______________ menten ______________ (se) kian
semana____________ semanten _____________ semanten _____________ sekian
mandheg __________ kendel _______________ kendel _______________ berhenti
maneh ____________ malih ________________ malih ________________ lagi, tambah
manuk ____________ peksi ________________ peksi ________________ burung
mangkana _________ makaten ______________ makaten ______________ demikian, begitu
mangkene _________ makaten ______________ makaten ______________ demikian, -
begini
mari ______________ mantun _______________ dhangan ______________ sembuh
marekake __________ mantunaken ___________ ndhanganaken _________ menyembuhkan
mareni ____________ mantuni ______________ mantuni ______________ berhenti dari
mata ______________ mripat _______________ paningal _____________ mata
mati ______________ pejah, tilar ____________ seda, gugur ___________ mati
kepaten ___________ kepejahan_____________ kesedan ______________ kehilangan km
mati
mateni ____________ mejahi _______________ nyedani ______________ membunuh
mau ______________ wau _________________ wau _________________ tadi
mawa _____________ mawi ________________ mawi ________________ dengan
mawa-mawa _______ mawi-mawi ___________ mawi-mawi ___________ tergantung
mayit _____________ jisim _________________ layon ________________ jenazah
melu______________ tumut ________________ ndherek ______________ turut
melu-melu _________ tumut-tumut ___________ tumut-tumut __________ ikut-ikutan
menang ___________ mimpang _____________ mimpang _____________ menang
menawa ___________ menawi ______________ menawi ______________ jika, kalau
menjangan _________ sangsam ______________ sangsam _____________ rusa
mengko ___________ mangke ______________ mangke ______________ nanti
mcntas ____________ nembe _______________ nembe _______________ baru
menyang __________ dateng _______________ dateng _______________ ke...
merga_____________ margi ________________ margi ________________ karena
meteng ____________ wawrat, ngandeg _______ mbobot ______________ hamil
minggat ___________ kesah ________________ lolos ________________ melarikan diri
mono _____________ manten _______________ manten ______________ demikian
semono ___________ semanten _____________ semanten _____________ sekian
mor, amor _________ kempal _______________ kempal ______________ kumpul
mori ______________ monten _______________ monten ______________ kafan
mot ______________ wrat _________________ wrat _________________ muat
kamot_____________ kawrat _______________ kawrat _______________ memuat
muga-muga ________ mugi-mugi ____________ mugi-mugi ___________ mudah-mudahan
mula______________ mila _________________ mila _________________ maka
mundhak __________ mindhak ______________ mindhak _____________ tambah
mung _____________ namung, naming _______ namung, naming ______ hanya
mungguh __________ menggah _____________ menggah _____________ mengenai
mungsuh __________ mengsah______________ mengsah _____________ musuh, lawan
mungsuhan ________ mengsahan ____________ mengsahan ___________ bermusuhan
murah ____________ mirah ________________ mirah ________________ murah
kemurahan _________ kemirahan ____________ kemirahan ____________ kemurahan
murahan___________ mirahan ______________ mirahan ______________ murahan
murah2-an _________ mirah2-an ____________ mirah2-an ____________ serba murah
muring ____________ muring _______________ duka ________________ marah
muring-muring _____ muring-niuring ________ duka-duka ____________ marah-marah
mutah_____________ mutah ________________ luntak _______________ muntah
mutawatir _________ mutawatos ____________ mutawatos ____________ bahaya
mutawatiri _________ mutawatosi ___________ mutawatosi ___________ berbahaya
mutawatirake _______ mutawatosaken ________ mutawatosaken _______ membahayakan
muwah ____________ miwah _______________ miwah _______________ danjuga
nagara ____________ nagari ________________ nagari _______________ negara, kota
nesu ______________ srengen ______________ duka ________________ marah
nesoni ____________ nyrengeni _____________ ndukani ______________ memarahi
ngelak ____________ ngelak _______________ salit _________________ haus
ngelu _____________ ngelu ________________ puyeng ______________ pusing
ngenger ___________ ngenger ______________ ngabdi _______________ mengabdi
ngerti _____________ ngertos _______________ priksa _______________ tahu
pangerten __________ pangertosan ___________ pangertosan ___________ -pengertian
kangerien __________ kangertosan ___________ kangertosan ___________ ketahuan
nom, enom_________ nem, enem ____________ timur ________________ muda
nuli ______________ lajeng ________________ lajeng _______________ lalu, cepat
tumuli ____________ tumunten _____________ tumunten _____________ segera
obah ______________ ebah _________________ ebah _________________ bergerak
obong_____________ besmi, besem __________ basmi/ besem _________ bakar
kobong____________ kabesmi, kabesem _____ kabesmi, kabesem _____ terbakar
kobongan __________ kabesmen _____________ kabesmen ____________ kebakaran
oleh ______________ angsal________________ angsal _______________ dapat
oleh ______________ angsal________________ kepareng _____________ boleh
oleh-oleh __________ angsal-angsal __________ angsal-angsal _________ oleh-oleh
omah _____________ griya_________________ dalem _______________ rumah
omah-omah ________ emah-emah ___________ krama _______________ kawin, nikah
pomahan __________ pekawisan ____________ pekawisan ____________ pekarangan
somah ____________ semah________________ garwa _______________ suami, istri
ombe _____________ ombe ________________ unjuk ________________ minum
omben-omben ______ omben-omben _________ unjukan ______________ minuman
ngombe ___________ ngombe ______________ ngunjuk ______________ minum
omong, catur _______ ginem ________________ ngendika _____________ bicara
omong-omong ______ gineman ______________ ngendikan ____________ bercakap-cakap
opah ______________ epah _________________ epah _________________ upah
opahan ____________ epahan _______________ epahan _______________ bayaran
ngopahi ___________ ngepahi ______________ ngepahi ______________ mengupah
ompong ___________ ompong ______________ dhaut ________________ ompong
era _______________ mboten _______________ mboten ______________ tidak
ora-orane __________ mboten2-ipun _________ mboten2-ipun _________ tidak mungkin
rupak _____________ ripak_________________ ripak ________________ sempit
rusak _____________ risak _________________ risak ________________ rusak
rusuh _____________ resah ________________ resah ________________ rusuh
ngrusuhi___________ ngresahi ______________ ngresahi ______________ mengganggu
sabuk _____________ sabuk ________________ paningset _____________ sabuk
saguh _____________ sagah ________________ sagah ________________ Sanggup
saiki ______________ sakmenika ____________ sakmenika ____________ sekarang
saji _______________ saji __________________ caos _________________ melayani
sajen _____________ sajen_________________ caosan _______________ sajian
saka ______________ saking _______________ saking _______________ dari
salah _____________ lepat _________________ lepat ________________ salah
salin ______________ gantos, santun _________ santun _______________ gand pakaian
nyalird ____________ nggantosi _____________ nggantosi _____________ mengganti
salin-salin _________ gantos-gantos _________ gantos-gantos _________ berganti-ganti
sambung __________ sambet _______________ sambet _______________ sambung
sesambungan _______ sesambetan ___________ sesambetan ___________ berhubungan
samubarang ________ samukawis ____________ samukawis ___________ segala sesuatu
sangga ____________ sanggi _______________ sanggi _______________ sangga/ angkat
sapa ______________ sinten ________________ sinten ________________ siapa
sapi ______________ lembu ________________ lembu _______________ sapi
sarwa _____________ sarwi ________________ sarwi ________________ serba
sasi_______________ wulan ________________ wulan _______________ bulan
sasen-sasen ________ wewulanan____________ wewulanan ___________ berbulan-bulan
sawah_____________ sabin ________________ sabin ________________ sawah
pesawahan _________ pesabinan _____________ pesabinan ____________ persawahan
se-/ sa- ____________ satunggal _____________ satunggal _____________ satu
sebar _____________ dhawah ______________ dhawah ______________ sebar benih padi
nyebar ____________ ndhawahaken __________ ndhawahaken _________ menyebar benih
sebut _____________ sebat_________________ sebat ________________ mengatakan,
sebut
nyebut ____________ nyebat _______________ nyebat _______________ menyebutkan
sebutan ___________ sebatan _______________ sebatan ______________ nama
sedhela____________ sekedhap _____________ sekedhap _____________ sebentar
sedheng ___________ cekap ________________ cekap ________________ cukup
sedhengan _________ cekapan ______________ cekapan ______________ cukupan
sega ______________ sekul ________________ sekul ________________ nasi
sumega ___________ sumekul ______________ sumekul ______________ baru senang
makan
segara ____________ seganten ______________ seganten _____________ laut
seje ______________ sanes ________________ sanes ________________ lain
seje-seje ___________ sanes-sanes ___________ sanes-sanes ___________ lain-lain
seka, saka _________ saking _______________ saking _______________ dari
selawe ____________ selangkung ___________ selangkung ___________ dua puluh lirria
semana____________ samanten _____________ semanten ^ ___________ sekian itu
semaya____________ semados ______________ semados _____________ menangguhkan
sembelih __________ pragat ________________ pragat _______________ menyembelih
semono ___________ semanten _____________ semanten _____________ sebesar itu
sendhok ___________ sendhok ______________ lantaran ______________ sendok
seneng ____________ remen ________________ remen, tresna __________ senang, cinta
nyenengake ________ ngremenaken __________ ngremenaken __________ menyenangkan
nyenengi __________ ngremeni _____________ nresnani ______________ mencintai
separo ____________ sepalih _______________ sepalih _______________ separo
maro _____________ malih ________________ malih ________________ membagi dua
nyeparo ___________ nyepalih ______________ nyepalih _____________ masing2 separo
sepi ______________ sepen ________________ sepen ________________ sunyi, sepi
nyepi _____________ nyepen _______________ nyepen _______________ menyendiri
sepi ing pamrih _____ Sepen ing pamrih_______ sepi ing pamrih ________ tanpa pamrih
seprana ___________ seprika _______________ seprika _______________ sejak dahulu
seprene ___________ sepriki _______________ sepriki _______________ sampai sekarang
seru ______________ sora _________________ sora _________________ keras (suara)
sesuk _____________ benjang ______________ benjing ______________ besok
sesuk-esuk _________ benjang-enjang ________ benjing-enjing ________ besok pagi
setali _____________ setangsul _____________ setangsul _____________ 25 sen
sethifhik___________ sekedhik______________ sekedhik _____________ sedikit
si ________________ pun __________________ pun _________________ si (kata sandang)
sida ______________ siyos ________________ estu _________________ jadi
siji _______________ setunggal _____________ setunggal _____________ satu
sikil ______________ suku _________________ sampeyan ____________ kaki
sikut ______________ sikut _________________ siku _________________ siku
silih ______________ sambut _______________ pundhut, ambil ________ pinjam
silihan ____________ sambutan _____________ ampilan ______________ pinjaman
nyilih _____________ nyambut ______________ ngampil ______________ meminjam
sing ______________ ingkang ______________ ingkang ______________ yang
slamet ____________ wilujeng ______________ sugeng _______________ selamat
slametan __________ wilujengan ____________ sugengan _____________ selamatan
sok _______________ asring ________________ asring _______________ kadang-kadang
sok uga ___________ sokugi _______________ sok ugi_______________ mungkin
sore ______________ sonten _______________ sonten _______________ sore
sore-sore __________ sonten-sonten _________ sonten-sonten _________ pada sore hari
sranta _____________ srantos _______________ srantos _______________ sabar
sranti _____________ srantos _______________ srantos _______________ tunggu
srengen ___________ srengen ______________ duka ________________ marah
nyrengerd _________ nyrengeni _____________ ndukani ______________ memarahi
srengenge _________ srengenge_____________ surya ________________ matahari
sugnh _____________ segah ________________ sugata _______________ jamuan
suguhan ___________ segahan ______________ pasugatan ____________ jamuan
nyuguh____________ nyegah _______________ nyugata ______________ menjamu
suket _____________ rumput _______________ rumput _______________ rumput
sumurup___________ sumerep ______________ priksa _______________ tahu
sunat _____________ sunat ________________ tetes _________________ khitan
supaya ____________ supados ______________ supados ______________ supaya
surasa_____________ suraos _______________ suraos _______________ arti
suruh _____________ sedhah _______________ sedhah _______________ sirih
nyuruhi ___________ nyedahi ______________ nyedahi ______________ mengundang
surup _____________ serap ________________ scrap ________________ petang
surup srengenge ____ serap surya ____________ serap surya ___________ matahari
terbenam
kesurupan _________ keserapan _____________ keserapan ____________ sampai petang
susah _____________ sisah _________________ sekel ________________ susah
susah ati ___________ sisahmanah ___________ sekel penggalir ________ isusahhati
susu ______________ susu _________________ pembayun,____________ susu
nusu ______________ nesep ________________ .nesep _______________ menyusu
suson _____________ sesepan ______________ sesepan ______________ masih menyusu
susur _____________ susur ________________ penasar ______________ sugi
susuran ___________ susuran ______________ penasaran ____________ bersugi
suwara ____________ suwantenan ___________ suwantenan ___________ suara
nyuwara ___________ nyuwanteni ___________ nyuwanteni ___________ menegur
suwarga ___________ suwargi ______________ suwargi ______________ surga, almarhum
suwe _____________ dangu ________________ dangu _______________ lama
suwe-suwe _________ dangu-dangu __________ dangu-dangu __________ lama-kelamaan
suwening-suwe _____ dangu2-ning __________ dangu2-ning __________ lama-kelamaan
kesuwen___________ kedangon _____________ kedangon /____________ terlalu lama
nyuweni ___________ ndedangu _____________ ndedangu _____________ membuat lama
suweng ___________ sengkang _____________ sengkang _____________ subang
tai________________ tinja _________________ tinja _________________ tahi, tinja
tak-, dak- __________ kula-_________________ dalem/ kawula _________ saya
takon _____________ taken ________________ nyuwun priksa_________ bertanya
tali _______________ tangsul _______________ tangsul _______________ tali
tamba _____________ jampi ________________ usada ________________ obat
tampa _____________ tampi ________________ tampi ________________ terima
tandur ____________ tanem ________________ tanem _______________ tanam
tangan ____________ tangan _______________ asta _________________ tangan
nangani ___________ nangani ______________ ngasta _______________ mengerjakan
tanda tangan _______ tanda tangan __________ tapak asma ___________ tanda tangan
tangga ____________ tanggi ________________ tanggi _______________ tetangga
tanggateparo _______ tangga tepalih _________ tangga tepalih _________ para tetangga
tanggung __________ tanggel _______________ tanggel ______________ tanggung
ketanggungan ______ ketanggelan ___________ ketanggelan ___________ kurang banyak,
nanggung __________ nanggel ______________ nanggel ______________ menanggung
tangi______________ tangi _________________ wungu _______________ bangun
tangis _____________ tangis ________________ muwun ______________ menangis
tapel ______________ tapel _________________ raketan ______________ tapal
tapih______________ tapih _________________ sinjang _______________ kain wanita
tari _______________ taros _________________ taros ________________ tanya, tawar
nari ______________ naros ________________ naros ________________ nawarkan
tau _______________ nate _________________ nate _________________ pemah
tawa ______________ tawi _________________ tawi _________________ tawar
tebu ______________ rosan ________________ rosan ________________ tebu
teka ______________ dhateng ______________ rawuh _______________ datang
katekan ___________ kedhatengan___________ karawuhan ____________ kedatangan
tekan _____________ dumugi ______________ dumugi ______________ tiba/ sampai
katekan ___________ kadumugen ___________ kadumugen ___________ kesampaian
teken _____________ teken ________________ lantaran ______________ tongkat
telu_______________ tiga __________________ tiga _________________ tiga
tembaga ___________ tembagi ______________ tembagi ______________ tembaga
tembang ___________ sekar ________________ sekar ________________ lagu, nyanyian
nembang __________ nyekar _______________ nyekar _______________ menyanyi
temen, tenan _______ estu, yektos ___________ estu, yektos ___________ sungguh
temenan ___________ saestu, sayektos ________ saestu, sayektos ________ sungguh, benar
temu______________ panggih ______________ panggih ______________ temu
ketemu ____________ kepanggih ____________ kepanggih ____________ berternu
tepung ____________ tepang _______________ tepang _______________ kenal
tetepungan _________ tetepangan ____________ tetepangan ____________ berkenalan
terus ______________ lajeng ________________ lajeng _______________ terus
tetak ______________ supit _________________ supit ________________ supit
tiba_______________ dhawah ______________ dhawah ______________ jatuh
tilik ______________ tuwi _________________ tinjo, sowan, seba ______ berkunjung
tinggal ____________ tilar _________________ tilar _________________ tinggal
tonton ____________ tingal ________________ priksa _______________ lihat
tontonan___________ tetingalan _____________ tetingalan ____________ pertunjukan
katon _____________ ketingal ______________ ketingal ______________ terlihat
tuduh _____________ tedah ________________ paring priksa, _________ memberitahukan
tuku ______________ tumbas _______________ mundhut _____________ membeli
tulis ______________ serat _________________ serat _________________ tulis
tulisan ____________ seratan _______________ seratan _______________ tulisan
tuma______________ tuma _________________ itik __________________ kutu rambut
tumbak____________ waos ________________ watangan _____________ tombak
tuna ______________ tuni _________________ tuni _________________ rugi
tunggal____________ tunggil _______________ tunggil _______________ satu, tunggal
setunggal __________ setunggil _____________ .setunggil_____________ satu
tunggang __________ tumpak _______________ titih _________________ naik
tunggangan ________ tumpakan _____________ titihan _______________ kendaraan
tunggu ____________ tengga _______________ tengga _______________ tunggu
turu ______________ tilem ________________ sare _________________ tidur
turon _____________ tileman _______________ sareyan ______________ berbaring-baring
turun _____________ turun ________________ tedhak _______________ turun
tutu ______________ gentang ______________ gentang ______________ tumbuk padi
nutu ______________ nggentang ____________ nggentang ____________ menumbuk padi
tutur ______________ sanjang, criyos _________ paring priksa/ _________ berkata
tuwa ______________ sepuh ________________ yuswa _______________ tua
nuwani ____________ nyepuhi ______________ nyepuhi ______________ bersikap tua
tetuwa ____________ sesepuh ______________ sesepuh ______________ sesepuh, tetua
udakara ___________ udakawis _____________ udakawis _____________ kira-kira
udan ______________ jawah ________________ jawah ________________ hujan
udan-udan _________ jawah-jawah __________ jawah-jawah __________ hujan-hujan
kodanan ___________ kejawahan ____________ kejawahan ____________ kehujanan
udhar _____________ udhar ________________ lukar ________________ kendor, tanggal
udhun_____________ andhap _______________ andhap _______________ turun
mudhun ___________ mandhap _____________ mandhap _____________ turun
uga _______________ ugi __________________ ugi __________________ juga
ujar, nadar, kaul ____ ujar, nadar, kaul _______ punagi _______________ janji, sumpah
ngujari, ngauli ______ ngujari, ngauli _________ munageni ____________ berjanji untuk
ula _______________ sawer ________________ sawer ________________ ular
ulat_______________ ulat __________________ pasuryan _____________ raut muka
ulem______________ ulem _________________ atur _________________ undangan
ngulemi ___________ ngulemi ______________ ngaturi _______________ mengundang
ulih ______________ antuk ________________ kondur _______________ pulang
mulih _____________ mantuk _______________ kondur _______________ pulang
umbel_____________ umbel ________________ gadhing ______________ ingus
umur _____________ urnur ________________ yuswa _______________ umur, usia
wis umur __________ wis umur _____________ sampun yuswa_________ dewasa
undang ____________ timbal _______________ atur _________________ panggil
ngundang __________ nimbali ______________ ngaturi _______________ memanggil
undhak ____________ indhak _______________ indhak _______________ tambah
undhakan __________ indhakan _____________ indhakan _____________ tambahan
imggah____________ inggah _______________ mggah _______________ naik
munggah __________ minggah ______________ minggah _____________ naik
unggah2-an ________ inggah2-an ____________ inggah2-an ___________ tanjakan
ungkur ____________ pengker ______________ pengker ______________ belakang
mungkur __________ mengker ______________ mengker _____________ membelakang
uni _______________ ungel ________________ ungel ________________ bunyi, suara
muni _____________ mungel _______________ mungel ______________ bersuara
unen-unen _________ ungel-ungelan _________ ungel-ungelan _________ ungkapan
untu ______________ waos ________________ waja _________________ gigi
upakara ___________ upakawis _____________ upakawis _____________ pelihara
ngupakara _________ ngupakawis ___________ ngupakawis ___________ memelihara
upama ____________ upami ________________ upami _______________ umpama, misal
urip ______________ gesang _______________ sugeng _______________ hidup
ngurip-urip ________ nggegesang ___________ nggegesang ___________ memelihara
panguripan_________ panggesangan _________ panggesangan _________ penghidupan
utama _____________ utami ________________ utami ________________ utama
utang _____________ sambut _______________ pundhut, ampil ________ pinjam
ngutang ___________ nyambut ______________ ngampil ______________ meminjam
utawa _____________ utawi ________________ utawi ________________ atau
uyah ______________ sarem ________________ sarem ________________ garam
uyuh______________ toyan ________________ toyan ________________ kendng
nguyuh____________ tetoyan _______________ tetoyan ______________ kendng
waca _____________ waos ________________ waos ________________ baca
maca _____________ maos ________________ maos ________________ membaca
macakake__________ maosaken _____________ maosaken ____________ membacakan
waosan____________ waosan _______________ waosan ______________ bacaan
wadi ______________ wados _______________ wados _______________ rahasia
wadon, wedok ______ estri _________________ putri, wanita __________ putri, perempuan
wahing ____________ wahing _______________ sigra ________________ bersih
wani ______________ wantun _______________ wantun ______________ berani
kumawani _________ kumawantun __________ kumawantun __________ terlalu berani
wanti-wanti ________ wantos-wantos _________ wantos-wantos ________ nasehat keras
waras, saras ________ saras _________________ dhangan ______________ sembuh
wareg _____________ tuwuk ________________ tuwuk _______________ kenyang
warisan ___________ tilaran________________ pusaka _______________ warisan
warung____________ wande _______________ wande _______________ kedai, warung
marung ___________ mande _______________ mande _______________ berkedai
waspada ___________ waspaos ______________ waspaos ______________ waspada
watara ____________ watawis ______________ watawis ______________ antara, kira-kira
watu ______________ sela__________________ sela _________________ batu
watuk _____________ watuk ________________ cekoh ________________ batuk
matuki ____________ matuki _______________ nyekohi ______________ bikin batuk
wedang ___________ benteran ______________ unjukan ______________ minuman
wedel _____________ celep ________________ celep ________________ cat kain
medel _____________ nyelep _______________ nyelep _______________ mewamai kain
wedi ______________ ajrih _________________ ajrih _________________ takut
memedi ___________ memedos _____________ memedos _____________ hantu
wedhus ___________ menda _______________ menda _______________ kambing
weh, weweh________ suka _________________ paring, caos ___________ beri
menehi ____________ nyukani ______________ maringi, nyaosi ________ memberi
wektu _____________ wekdal _______________ wekdal _______________ waktu
wengi _____________ dalu _________________ dalu _________________ malam
wema, wama _______ werni ________________ wemi ________________ wama
werta, warta ________ wertos, wartos _________ wertos, wartos _________ berita, kabar
weruh_____________ sumerep ______________ priksa, wuninga ________ tahu, melihat
kawruh____________ seserepan _____________ seserepan _____________ pengetahuan
meruhi ____________ nyemerepi ____________ ngawuningani _________ mengetahui
wesi ______________ tosan ________________ tosan ________________ best
wesi aji ___________ tosan aji _____________ tosan aji ______________ pusaka
weteng ____________ padharan _____________ padharan _____________ perut
meteng . ___________ wawrat, mbobot _______ ngarbini ______________ hamil
wetu ______________ wedal ________________ wiyos ________________ keluar
metu______________ medal ________________ miyos________________ keluar
weton _____________ wedalan ______________ wiyosan ______________ hari kelahiran
wicara ____________ wicanten _____________ ngendika _____________ bicara
wilang ____________ wical ________________ wical ________________ hitung
milang ____________ mical ________________ mical ________________ menghitung
wilangan __________ wicalan ______________ wicalan ______________ bilangan,
hitungan
wis _______________ sampun ______________ sampun ______________ sudah
wong _____________ tiyang ________________ priyantun _____________ orang
wrangka ___________ sarungan _____________ sarungan _____________ sarung keris
wudel _____________ wudel ________________ nabi _________________ pusar
wudun ____________ wudun _______________ untar ________________ bisul
wudunen __________ wudunen _____________ untaren ______________ sakit bisul
wulang ____________ wucal ________________ wucal ________________ mengajar
wulangan __________ wucalan ______________ wucalan ______________ pelajaran
wuluh_____________ welah ________________ welah ________________ buluh, bambu
wuning____________ sande ________________ sande ________________ batal, gagal
murungake_________ nyandekaken __________ nyandekaken __________ membatalkan
wuwuh ____________ wewali _______________ wewah _______________ tambah
muwuhi ___________ mewahi ______________ mewahi ______________ menambahkan
wuwuhan __________ wewahan _____________ wewahan _____________ tambahan
ya, iya ____________ inggih _______________ inggih _______________ ya
yaiku _____________ inggih punika__________ inggih punika _________ yaitu
yekti______________ yektos _______________ yektos _______________ betui
sayekti ____________ sayektos ______________ sayektos _____________ sebetulnya

Read more: http://serbaserbihindu.blogspot.com/2012/06/kamus-jawa-contoh-peralihan-


ngoko-ke.html#ixzz2iFpjRDTV

Anda mungkin juga menyukai