Modul Tingkatan 4

Bab 5 Cahaya
BAB 5 : CAHAYA

Dalam setiap ayat berikut, isikan jawapan yang sesuai dalam ruangan yang disediakan.

pepejal, cecair, gas, vakum, gelombang elektromagnet , tenaga

1. Cahaya adalah dalam bentuk ( ).

2. Cahaya merambat dalam betuk ( )
3. Cahaya dapat merambat melalui ( )
4. Cahaya merambat paling cepat dalam medium ( )
5. Cahaya dalam warna yang berbeza bergerak dengan halaju yang sama dalam medium
( )

Cahaya membolehkan kita nampak objek.

Cahaya dapat dipantul dan dibias..

5.1 MEMAHAMI PANTULAN CAHAYA Plane mirror and reflection:

Dalam ruangan yang disedaiakan dalam gambar berikut, isikan nama pada bahagian yang
ditunjukkan.

i r

Cermin satah

HUKUM PANTULAN: Nyatakan hukum pantulan

(i) …………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………..
…….

i
r
Cermin satah

(ii) ……………………………………………………………………………………………..

1
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya
…………………………………………………………………………………………….
.
Latihan 1. Gambar rajah berikut menunjukkan hubungan antara sudut tuju dan sudut pantulan.
Nyatakan nilai sudut pantulan, r dalam jadual yang berikut.

cermin cermin
i r i r

ON
OFF pen laser
ON
OFF
ir1020304050
pen laser

Latiahan 2:
Berdasarkan gambar rajah di kiri,
arah asal
kirakan sudut, . Tentukan sudut, d.
Cermin


d
o
50o

normal

Latiahan 3:

2
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya

Cermin sebelum
diputar 
Cermin diputar sebanyak  o


sinar tuju norm sinar pantulan sebelum

al diputar

Sinar pantulan
selepas diputar

Berdasarkan gambar rajah di atas, apabila cermin diputar pada sudut , tanpa menukar
sinar tuju, apakah sudut putaran,, dalam sebutan  ?

Imej yang dihasilkan oleh cermin satah: Dengan menggunakan hukum pantulan, lengkapkan
gambar rajah dan menentukan kedudukan imej yang dihasilkan.

A B
object

i1
r1

Eye

Apa yang anda nampak dengan garisan yang menyambung objek dan imej?
………………………………………...................................................................................................
.

Apa yang anda nampak mengena dengan garisan AB dan BC?

………………………………………………..

Perbezaan antara imej nyata dan imej maya:

3
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya

Imej nyataImej mayaDapat ditangkap pada skrinTidak

dapat ditangkap pada skrinTerbentuk apabila sinar nyata
bertemu. Terbentuk pada kedudukan di mana sinar
bermula.

Ciri-ciri imej yang dihasilkan oleh cermin satah:

Perhatiakan gambar foto dibawah dengan menggunakan pengetauhuan sedia ada, nyatakan ciri-ciri
imej yang dihasilkan.

i)
mir
ror
ii)

iii) object image

iv)

Latiahan 1:
Lengkapkan gambar rajah sinar berikut yang mengandungi 2 sinar dari objek yang
dipantul dan memasuki mata seperti mata melihat imej.

Cermin

Mata objek

Latihan 2:

4
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya

Ahmad bergerak dengan dengan halaju 2 m s-1 ke arah cermin satah. Ahmad dan imejnya akan
bergerak arah antara satu sama lain. Pada halaju

1 m s-1
2 m s-1
3 m s-1
4 m s-1

Latiahan 3:
Empat titik objek A, B, C and D diletakkan di depan cermin satah MN seperti yang ditunjukkan.
Antara imej yang mana dapat dilihat oleh mata?

M N

Eye
A B C D

ACTIVITY: Nyatakan kegunaan cermin satah.

5
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya

Cermin melengkung:
Cermin cekung Cermin Cembung

C P C P

r r

Terminologi: Rujuk kepada gambar rajah di atas dan berikan nama bagi abjad berikut:
C =
r =
P =
PC =

Kesan cermin melengkung pada sinar tuju :

a) Sinar tuju selari kepada paksi utama

Cermin cekung Cermin cembung

C F P P F C

f f

r r

6
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya
Mengkaji gambar rajah di atas dan inikan tempat kosong pada ayat berikut:
Cahaya selari dengan paksi menumpu pada ……………………, F
F ialah kedudukan pada ………………….. C dan P
FP bernama ………………………… dan diwakili oleh simbol f.

b) Sinar tuju selari kepada satu sama lain tetapi tidak selari kepada paksi utama

cermin cekung kanta cembung

satah fokal satah fokal

C F P P C
F

f f

r r

Mengkaji gambar rajah di atas dan isikan tempat kosong pada ayat berikut:

 Sinar selari menumpu pada titik dipanggil ........................……………………………

 Sinar yang melalui titik C dipantul balik pada garis sinar ……………………..

 Jarak di antara satah fokal dan cermin ialah ………………………….,f.

Imej yang dihasilkan oleh cermin lengkung

Prinsip melukis gambar rajah sinar:

a. Sinar selari dengan paksi utama akan pantul melalui pada titik fokus, F.

Contoh:

7
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya

C F P P F C

cermin cekung cermin cembung

Latihan 1: Lengkapkan gambar rajah sinar:

C F P P F C

cermin cekung cermin cembung

b) Sinar melalui titik fokus akan dipantul secara selari dengan paksi utama.
Contoh

C F P C
P F

cermin cekung Cermin cembung

Exercise 2: Lengkapkan rajah sinar berikut.

C F P C
P F

cermin cekung cermin cembung

8
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya

c) Sinar yang melalui pada titik fokus kedua akan dipantul secara terus

C F P C
P F

cermin cekung cermin cembung

Exercise 3: Lengkapkan rajah sinar berikut:

C F P C
P F

cermin cekung cermin cembung

Imej yang dibentuk oleh cermin cekung:

Dengan menggunakan prinsip melikis rajah sinar, lengkapkan rajah sinar untuk setiap kes berikut:

u = jarak objek; v = jarak imej ; f = panjang fokal ; r =

Kes 1: u > 2f
Cermin Cekung

objek F

C F

Nyatakan ciri-ciri imej yang terbentuk:

i) ii) iii)

Kes 2: u = 2f atau u = r

9
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya

cermin cekung
Objek
F F
C

Nyatakan ciri-ciri imej yang terbentuk:

i) ii) iii)

Kes 3: f < u < 2f

cermin cekung
Objek

F F
C

Nyatakan ciri-ciri imej yang terbentuk:

i) ii) iii)

Kes 4: u=f

cermin cekung
Objek
F
C F

Nyatakan ciri-ciri imej yang terbentuk:

i) ii) iii)

Kes 5: u<f

10
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya

cermin cekung

objek
F
C F

Nyatakan ciri-ciri imej yang terbentuk:

i) ii) iii)

Imej yang dihasilkan oleh cermin cembung: (dengan menggunakan prinsip sinar).

u = jarak objek ; v = jarak imej ; f = panjang fokal ; r =

cermin cembung
Objek

F
C F

Nyatakan ciri-ciri imej yang terbentuk:

i) ii) iii)

Kegunaan cermin melengkung:

11
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya
Teleskop Newton: Isikan tempat kosong dengan jenis cermin lengkung yang digunakan.

Kanta

Mata

Lampu kereta
cermin melengkung

lamp
u

Di mana lampu perlu diletak untuk mencapai

OFF ON keputusan seperti di atas?

Activity: Nyatakan kegunaan cermin melengkung.

12
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya
5.2 MEMAHAMI PEMBIASAN CAHAYA

UDARA

AIR

Fenomena apakah yang menyebabkan cahaya bengkok seperti dalam gambar rajah di atas?
………………………………………………………………………………………………………
…

Kenapakah keadaan ini berlaku? (dari segi halaju cahaya)

………………………………………………………………………………………………………
…

Pembiasan cahaya:
Isikan tempat kosong pada
bahagian yang ditujukan.
i
Udara
Kaca
r

Udara

13
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya

Arah pembiasan cahaya:

normal normal
kurang kurang
tumpat tumpat
lebih lebih
tumpat tumpat

Lengkapkan gambar rajah di atas dengan arah sinar pembiasan yang betul.

Apabila cahaya merambat dari medium kurang tumpat ke medium yang lebih tumpat, cahaya di
bias (________________) garis normal.

Apabila cahaya merambat dari medium lebih tumpat ke medium yang kurang tumpat, cahaya di
bias (________________) garis normal.

Hukum Snell:

Hukum Snell menyatakan ……………………………………………………

Apakah nama dan simbol untuk pemalar? …………………………..

Latihan 1:

Rujuk kepada rajah di sebelah,

Kirakan index pembiasan untuk cecair X. 60o
Udara

Cecair-X

30o

14
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya

Latihan 2:

Rujuk kepada rajah di sebelah,

Kirakan index pembiasan untuk cecair Y. 60o
Udara

Cecair-Y

30o

Latihan 3:
Eye

Air

Dalam rajah, lukis dua sinar yang berasal dari water

ikan dan bagaimana pemerhati memeharti ikan pada
permukaan air. Pemerhati mendapati imej ikan pada
kedalaman nyata kurang daripada kedalaman
sebenar.

Latihan 4:
Persamaan memberi hubungan antara dalam ketara, dalam nyata dan indeks pembiasan bagi
gambar rajah di atas.
dalam nyata
n
dalam ketara

Jika ikan pada kedalaman nyata ialah 4 m dan index pembiasan air ialah 1.33, apakah kedalaman
imej ikan pada ketara?

15
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya

5.3 MEMAHAMI PANTUALAN DALAM PENUH Critical angle and total internal
reflection:

Gambar rajah a, b, c menunjukkan cahaya dibias dari cecair Y yang lebih tumpat daripada udara ke
udara pada sudut tuju yang berbeza,.
Udara Udara 90o

Cecair-Y Cecair-Y

C
<C

Rajah a Rajah b

Dalam semua rajah, hanya rajah a mempunyai rajah sinar yang lengkap.
.

(i) Lengkapkan rajah sinar bagi rajag b dan c. Udara

Figure b and Figure c. Cecair-Y

(ii) Sudut, C dipanggil …………………….

>C
(iii) Fenomena yang berlaku pada rajah c dinamakan
Rajah c
…………………………………….

(iv) Nyatakan 2 keadaan bagi membolehkan pantualan penuh untuk berlaku.

………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

Latiahan 1:
Udara 90o
Merujuk kepada rajah dan menggunakan Hukum Snell,
tuliskan persamman yang menyatakan hubungan Cecair-Y
antara sudut genting, sudut biasan dan indeks pembiasan.
C

Rajah d

16
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya

Latiahn 2:

Rujuk kepada gambarajah e, tentukan

indeks pembiasan cecair -z.
Udara 90o

Cecair-Z

30o

Latihan 3: Figure e

Terangkan kenapa pensel yang tengrlam separuh dalam air kelihatan bengkok. ( Dengan
menggunakan gambar rajah sinar ).

Mata

Latihan 4:

Lengkapkan arah gerakan sinar dalam gambar rajag yang berikut, dan terangkan bagaimana
logamaya berlaku.
objek
Lapisan udara yang sejuk

Mata

Lapisan udara yang panas

Tanah

17
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya

Latihan 5:

Lengkapkan rajah sinar berikut untuk menunjukkan bagaimana periskop berfungsi.

(Sudut genting kaca = 42o)

Prisma
Objek

Mata
a

18
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya
5.4 MEMAHAMI KANTA

Kanta nipis :

Jenis-jenis Kanta : Namakan jenis kanta yang ditunjukkan berikut.

(i)

a. b. c.

(ii)

a. b. c.

Pembentukan kanta cembung dan terminologi: Namakan bahagian yang ditunjuk

Pembentukan kanta cekung dan terminologi: Namakan bahagian yang ditunjuk

19
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya

Pembiasan sinar selari kepada paksi utama kanta cembung

Lengkapkan gambarajah selepas melalui kanta.

Namakan titik atau garis yang ditunjukan dalam kotak yang kosong disediakan.

i)

ii)

iii)

iv)

20
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya

Peraturan untuk melukis gambar rajah sinar. Lengkapkan setiap sinar yang melalui kanta
cembung atau cekung.

i) ii) iii)

F F F
F F F

iv) v) vi)

F F F
F F F

vii) viii)

F F
F F

Latiahn 1:

Nyatakan setiap maksud yang berikut :

i) Panjang fokus , f :

ii) Jarak objek, u :

iii) Jarak imej, v :

Latihan 2:

Terangkan bagaimana anda mengenal pasti panjang fokus kanta cembung di makmal sekolah.

21
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya
Ciri-cire imej yang dihasilakan oleh kanta cembung : (Cara pembinaan gambar rajah sinar )

Bina rajah sinar bagi setiap kes yang berikut dan nyatakan ciri-ciri imej yang terhasil.

i) Kes 1 : u > 2f dimana u = jarak objek ; dan f = panjang fokus.

Kanta

objek F

2F F

Ciri-ciri imej :

ii) Kes 2 : u = 2f

Kanta

Objek F

2F F

Ciri-ciri imej :

iii) Kes 3 : 2f > u > f

Kanta

objek F

2F F

Ciri-ciri imej :

22
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya
iv) Kes 4 : u = f

Kanta

objek F

2F F

Ciri-ciri imej :

v) Kes 5 : u < f

Kanta

objek
F

2F F

Ciri-ciri imej :

Latihan:

Dalam setiap statemen yang berikut, isikan setiap keadaan yang brikut. ( u > 2f / 2f = u / 2f
>u>f / u>f / u<f)

i) Untuk mendapatkan imej nyata, objek mesti diletakkan pada u seperti … ……….................

ii) Untuk mendapatkan imej maya, objek mesti diletakan pada jarak u seperti ..........……….....

23
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya
Ciri imej yang dihasilakan oleh kanta cekung: (Cara pembinaan gambar rajah sinar )

Bina rajah sinar bagi setiap kes yang berikut dan nyatakan ciri-ciri imej yang terhasil

i)
Kanta
a

objek F

2F F

Ciri-ciri imej :

ii)
Kanta

objek F

2F F

Ciri-ciri imej :

Nota: Imej yang dihasilkan oleh kanca cekung adalah mengecil, maya dan terlatak pada sama
tempat dengan objek.

Kuasa kanta (p)

Kuasa kanta diberi:
1
Kuasa kanta = Panjangfokus

Tatacara tanda (bagi panjang fokus) dan unit S.I. untuk kuasa kanta
 Panjang fokus kanta cembung ialah (positif/negatif )
 Panjang kfokus kanta cekung ialah (positif/negatif )
 Unit S.I. bagi kuasa ialah …....…dan simbolnya ialah..… …
 Dalam mengira kuasa kanta, unit pada panjang fokus mesti ialah (m/cm)

Latihan 1 : Kanta cekung mempunyai panjang fokus 10 cm. Apakah nilai kuasa ?

24
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya
Latihan 2 : Kuasa kanta ialah + 5 D. Nyatakan kanta tersebut ialah kanta cembung atau kanta
cekung, kirakan panjang fokus.

Pembesaran linear (m) :

ketinggian imej
Maksud: Pembesaran Linear = ketinggian objek

hi
m
h0

Berdasarkan maksud di atas, dengan bantuan rajah sinar berikut nyatakan hubungan antara
pembesaran linear, m, jarak objek, u dan jarak imej, v.

B Lens
v
ho C
O
A
hi
u D

Formula kanta :

Hubungan antara jarak objek, u, jarak imej, v, dan panjang fokus, f, kanta diberi dengan formula

1 1 1
 
u v f

 Formula ini boleh digunakan untuk kedua-dua kanta cembung dan cekung.

Ketika menggunakan formula kanta, ‘persetujuan tatacara tanda’ mesti diikuti.

Peraturan yang dinyatakan dalam persetujuan tatacara tanda.

25
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya

1)

2)

3)

Aplikasi formula kanta

Latihan 1. Objek yang diletakkan pada 10 cm di depan kanta menumpu dengan panjang fokus 15
cm. Kirakan jarak imej dan nyatakan ciri-ciri imej yang terbentuk.

Latihan 2 : Objek diletakan pada 30 cm didepan kanta menumpu dengan panjang fokus 25 cm.
a) Cari kedudukan imej dan nyatakan imej sama ada nyata atau maya.
b) Kirakan nilai pembesaran linear imej yang terbentuk.

Latihan 3 : Objek diletakkan 30 cm di depan kanta mencapah dengan panjang 20 cm. Kirakan
jarak image dan nyatakan sama ada imej yang terhasil ialah nyata atau maya.

Kanta dan Peralatan Optik :

26
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya

1. Kanta Pembasr ( Mikroskop ringkas ):

Kanta berfungsi sebagai kanta pembesar apabila objek diletakan seperti dalam kes no 5 di muka
surat 23.

i) Kanta pembesar mengandungi kanta (menumpu / mencapah).

ii) Objek mesti diletakan pada jarak (melebihi f / sama seperti f / kurang daripada f /
antara f dan 2f / melebihi 2f) supaya kanta dapat berfungsi sebagai kanta pembesaran.
iii) Ciri-ciri imej yang dihasilkan oleh kanta pembesar adalah (nyata / maya) ; (songsang /
tegak) ; (membasr /dikecilkan) ; (pada kawasan yang sama tempat dengan objek /
pada kawasan yang bertentangan dengan objek).
iv) Pembesaran linear dapat didapati dengan menggunakan kanta yang mempunyai panjang
fokus yang (panjang / pendek).

Lengkapkan rajah sinar di bawah untuk menujukkan bagaimana kanta pembesar

menghasilkan imej objek.

Lens

object
F

2F F

Latihan 1 : Kanta pembesar menghasilakan imej dengan pembesaran linear = 4. Jika kuasa kanta
ialah +10 D, carikan jarak imej dan jarak objek.

27
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya
Latiahan 2: Manakan antara kanta yang berikut dengan kuasa yang diberi digunakan untuk
membina kanta pembasar dan mempunyai kuasa pembesaran yang lebih tinggi.

A. – 5 D B. –25 D C. +5 D D. +25 D.

2. Kamera ringkas : Rajah berikut menunjukkan struktur camera ringkas. Lengkapakan bahagian
yang ditunjukkan dalam tempat kosong yang disediakan.

Gelang Film drum

memfokus

Diaphragm
adjustment ring
Nyatakan fungsi pada bahagian yand ditunjukkan.

3. Projektor Slaid: Rajah berikut menunjukkan struktur camera ringkas. Lengkapakan bahagian
yang ditunjukkan dalam tempat kosong yang disediakan.
Screen

Sumber
cahaya

Lengkapkan rajah di atas dan menerangkan bagaimana projektor slide itu berfungsi.

28
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya
4. Teleskop Astronomi:

Pembentukan teleskop astronomi.

 Teleskop astronimi mengandungi 2 kanta The (cembung / cekung).

 Kanta objek dengan panjang fokus fo dan kanta mata dengan panjang fokus, fe dimana (
fo < fe / fo > fe ).
 Kanta disusun supaya jarak di antara kanta objek dan kanta mata adalah (fo – fe / fo + fe
/ fo x fe / fo/fe).

Sinar selari
dari objek Kanta Mata
yang jauh Kanta objek

Fo Fe

Lengkapkan rajah sinar di atas untuk menunjukkan bagaimana teleskop astronomi

berfungsi.

Ciri-ciri imej yang dihasilkan oleh teleskop astronomi.

 Imej pertama yang dihasilakan oleh kanta objek adalah (maya/nyata ; tegak/songsang ;
mengecil/membesar).
 Imej akhir yang dihasilkan adalah (maya/nyata ; tegak/terbalik ; mengecil/membesar).

 Kedudukan imej akhir berada ( Fo / Fe / infiniti).

Kuasa Pembesaran (M) :

f 0
M=
f e

Latihan:

29
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya
Teleskop astronomi dengan kuasa pembesaran yang lebih besar dapat dibina dengan kanta mata
dengan pangjang fokus yang (panjang / pendek) dan kanta objek yang panjang fokus yang (panjang
/ pendek).

30
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya
5. Mikroskop Majmuk :

Struktuk mikroskop majmuk:

 Mikroskop majmuk mengandungi dua kanta (cembung / cekung).

 Panjang fokus pada kata mata adalah (panjang / pendek) dan panjang fokus pada kanta
objek ialah (panjang / pendek).
 Kanta objek disusun supaya jarak objek, u ialah (u = fo / fo < u < 2 fo / u =2fo).
 Kanta mata berfungsi sebagai kanta (pembesaran / mencapah / projektor) lens.
 Panjang keseluruhan, s antara two kanta adalah ( s = fo + fe ; s > fo+fe )

L0 Le
Mata
Objek
Fo Fe

Lengkapkan rajah sinar di atas untuk menunjukkan bagaimana mikroskop majmuk

berfungsi.

Ciri-ciri imej yang dihasilkan oleh mikroskop majmuk.

 Imej pertama yang dihasilkan oleh kanta objek ialah (nyata/maya ; mengecil/membesar ;
tegak/songsang ).
 Image terakhir yang dihasilkan ialah (nyata/maya ; mengecil/membesar ;
tegak/songsang).

Latihan 1 (a) : Mikroskop majmuk terdiri daripada dua kanta dengan panjang fokus 2 cm dan 10
cm. Antara kanta, manakah yang lebih sesuia sebagai kanta mata? Terankan jawapan anda.

(b): Bagaimana anda susus kanta di (a) bagi membentuk teleskop astronomi.

31
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya
Reinforcement:

Part A:

1. Between the following statements about reflection of light, which is not true?

A. All light energy incident on a plane mirror is reflected.

B. The angle of incidence is always the same as the angle of reflection.
C. The incident ray, the reflected ray and the normal to the point of incidence, all lie on the
same plane.
D. The speed of the reflected ray is the same as the speed of the incident ray.

2. A boy stands in front of a plane mirror. He observes the image of some letterings printed on his
shirt. The letterings on his shirt is as shown in Figure 1.

Figure 1

Between the following images, which is the image observed by the boy?
A B C D

3. Figure 2 shows an object, O placed in front of a plane mirror. Between the positions A, B, C and
D, which is the position of the image?

A B C D

Plane mirror
O
Figure 2

4. A student is moving with a velocity of 2 m s-1 towards a plane mirror. The distance between the
student and his image will move towards each other at the rate

A. 2 m s-1 B. 3 m s-1 C. 4 m s-1 D. 5 m s-1 E. 6 m s-1

5. The table below shows the characteristics of the images formed by a concave mirror for various
positions of the object. All symbols used have the usual meanings. Which of them is not true?

32
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya

Position of object Characteristics of image

A u > 2f Diminished, inverted, real
B f < u < 2f Magnified, inverted, real
C u=f Same size, inverted, real
D u<f Maginfied, upright, virtual

6. Which of the following ray diagram is correct?

A B C

50o
50o
C F C F

Plane mirror Convex mirror Concave mirror

7. The depth of a swimming pool appears to be less than its actual depth. The light phenomenon
which causes this is

A. Reflection
B. Refraction
C. Diffraction
D. Interference

8. The critical angle in glass is 42o. What is the refractive index of glass?

A. 1.2 B. 1.3 C. 1.4 D. 1.5 E. 1.6

9. Which of the following are the characteristics of an image formed by a magnifying glass?

A. Magnified, virtual, inverted

B. Diminished, real, upright
C. Magnified, virtual, upright
D. Diminished, virtual, inverted

33
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya
10. A student is given three convex lenses of focal lengths 2 cm, 10 cm and 50 cm. He wishes to
construct a powerful astronomical telescope. Which of the following arrangements should he
choose?

Focal length of objective lens / cm Focal length of eye lens / cm

A 50 2
B 10 10
C 2 50
D 50 10

Part B

1.
Eye

air

water

Figure 3

Figure 3 shows the eye of a person looking at a fish.

a) Sketch a ray diagram consisting of 2 rays originating from the eye of the fish to show why the
image of the fish is seen closer to the surface.

b) The fish is at a depth of 2 m. If the refractive index of water is 1.33, calculate the apparent
depth of the fish.

34
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya

2.
1 1 1
a) Starting with the lens formula, u  v  f , derive an equation that gives the relationship
between liner magnification, m and the image distance, v. Hence sketch the graph of m against v on
the axes provided below.

v
0

(b) State the value of m at the point of intersection of the graph with the vertical axis.

(c) Describe how you would determine the focal length of the lens using the graph.

35
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya
Part C

1.

A student used a slide projector to project a picture onto the screen. Figure 1a and 1b show the
relative positions of the slide, projector lens and the screen.
It is observed that when the screen is moved further away (Figure 1b), the lens of the projector has
to be moved nearer to the slide to obtain a sharp image.

Projector
lens
Screen
Slide
image

Figure 1a

Projector
lens
Screen
Slide

image

Figure 1b

Based on your observations and knowledge of lenses;

a) make one suitable inference.

b) state an appropriate hypothesis that could be investigated.

c) describe how you would design an experiment to test your hypothesis using a convex lens,
filament bulb and other apparatus.
In your description, state clearly the following:

(i) aim of the experiment

36
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya
(ii) variables in the experiment

(iii) List of apparatus and materials

(iv) Arrangement of the apparatus

(v) The procedure of the experiment, which includes the method of controlling the manipulated
variable and the method of measuring the responding variable

(vi) The way you tabulate the data

(vii) The way you would analyse the data

37
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya

2.
A student carried out an experiment to investigate the relationship between object distance, u,
and image distance, v, for a convex lens. The student used various values of u and recorded the
corresponding values of v. The student then plotted the graph of uv against u + v as shown in
Figure 2.

uv/ cm2

500

450

400

35055

3000

250

2000

150

100

50

10 20 30 40 50
u + v / cm
Figure 2

38
 Modul Tingkatan 4
Bab 5 Cahaya
a) Based on the graph in Figure 2,

(i) state the relationship between uv and u + v

…………………………………………………………………………………………
[1 mark]
2
(ii) determine the value of u + v when the value of uv = 400 cm . Show on the graph how
you obtained the value of u + v.

From the value of u + v obtained, calculate the image distance, v when u = 20 cm.

[3 marks]
(iii) calculate the gradient of the graph. Show clearly on the graph how you obtained the
values needed for the calculation.

[3 marks]

b) Given that the relationship between u, v and focal length, f of the convex lens used, is
represented by the equation
1 + 1 = 1
u v f
Derive an equation which gives the relationship between uv and (u + v ).

[2 marks]
c) Using the equation derived in (b), and the value of gradient calculated in (a)(iii), determine the
focal length of the lens used in the experiment.

[2 marks]

d) State one precaution taken to ensure the accuracy of the experiment.

…………………………………………………………………………………… [1 mark]

39