FAKULTI PSIKOLOGI DAN PENDIDIKAN

SEJARAH KONFLIK ASIA BARAT SELEPAS PERANG

DUNIA KEDUA

TH20303

SOALAN

”Perihalkan susur galur peristiwa penubuhan negara Israel 1948.”

NAMA PENSYARAH : DR LEE BI NIH

NAMA PELAJAR : HASLISA BINTI HARIONO

1.0 PENDAHULUAN
Israel adalah satu kuasa pengganas bangsa Yahudi yang secara jelasnya tidak memiliki
tempat yang sah. Israel cuba untuk bertapak di Palestin dengan mengusir rakyat Palestin
secara kasar dan sehingga kini mereka sudah memiliki satu pertiga negara Palestin secara
haram. Setiap hari hampir 2000 manusia kehilangan nyawa di Palestin kesan perjuangan
yang wujud dalam hati bangsa Yahudi demi untuk menjadikan Palestin sebagai negaranya
secara haram. Sungguhpun seluruh dunia menentang penubuhan Israel, namun tulang
belakang yang sentiasa memberi bantuan tentera mahupun senjata adalah negara British
antara negara yang terkuat sungguhpun Negara Malaysia sendiri menyatakan pendirian
menentang penubuhan Israel dengan cara menetapkan prosedur semua warganegara
Malaysia diharamkan untuk ke Israel.

Penubuhan negara haram Israel 1948 telah disaksikan oleh dunia. Jika dilihat faktor
penolak bagi bangsa yahudi dalam usaha mengusir rakyat Palestin dinegaranya sendiri
kerana bangsa Yahudi merasa tertindas dan tertekan akan sikap pemimpin mereka di
Jerman yang bernama Adolf Hitler. Adoft Hitler merupakan pemimpin yang kejam kerana
mengadakan perayaan holocaust iaitu pembunuhan beramai-ramai bangsa Yahudi. Tekanan
itu menyebabkan Yahudi telah bertindak diluar batas dengan menindas rakyat Palestin demi
mendapatkan sebuah kebebasan. Tambahan lagi, Yahudi juga menubuhkan negara haram
dengan berpegang teguh pada kepercayaannya bahawa Palestin merupakan tempat
perjanjian dengan tuhan Yahudi yang mada nama asal Yahudi dari bukit Zion yang juga
berada di Baitul Maqdis atau Jerussalem sebagai tanah suci orang Yahudi dan menjadi
tuntutan mereka untuk merampas tanah Palestin.

Yahudi menganggap hanya mereka bangsa yang mulia dan layak berada di tanah
suci Palestin sehinggalah terbina negara buatannya sendiri pada tahun 1948. Pelbagai jalur
peristiwa yang dapat kita lihat sehingga terwujudnya negara haram Israel 1948 yang hanya
diiktiraf oleh kuasa British dan mendapat sokongan Pertubuhan Bangsa Bersatu (PBB)
secara kotor demi kepentingan masing-masing.

2.0 Gerakan Freemason Dengan Tertubuhnya Negara Israel 1948

Thedeore Hetzle merupakan pengasas kepada gerakan Freemason yang mana disebaliknya
adalah perkomplotan golongan Yahudi dalam usha mendirikan sebuah negara bagi Israel.
Cadangan bagi penubuhan sebuah negara oleh beliau terkandung gagasannya dalam
sebuah buku yang bertajuk Die Judem Stat (Negara Israel) pada 1896. Gearakan ini juga
telah dicetuskan dalam persidangan Zionis International di Swiss pada tahun 1897M yang
mana matlamat akhirnya begitu jelas inginkan sebuah negara zionis Israel di wilayah negara
Islam di Palestin pada 1948. Thedeore menulis dalam bukunya bahawa:

“Memadai supaya orang ramai (dunia) memberi kita mana-mana satu

kawasan di dunia yang sesuai dengan keperluan bangsa kita, dan
tempat itu kita yang menguasainya” 1

Selepas persidangan berlangsung, pada tahun 1897 pula, segolongan intelektual Yahudi
telah mengadakan mesyuarat di Basle, Switzerland yang telah dipimpin oleh Austria yang
merupakan seorang peguam berketurunan Yahudi. Dalam mesyuarat tersebut, Theodore
Herzel telah mengemukakan cadangannya agar Yahudi di Eropah mendapat tempat tinggal.
Negara yang telah mendapat perhatian awal perbincangan adalah Argentina dan Uganda
namun telah ditolak oleh ahli mesyuarat kerana kesuaran urusan kemasukan. Setelah
perbincangan yang lama akhirnya para ahli mesyuarat bersetuju untuk memilih tanah
Palestin sebagai kawasan penempatan Yahudi kerana kekayaan dan keperluan Barat.

Kaum zionis telah lama ingin memiliki negara sendiri kerana bangsa Yahudi juga
hidup bertaburan dinegara asing seperti di Jerman, Amerika, Russia. Palestin adalah
kawasan yang paling sesuai bagi Thedeore kerana kekayaan buminya. British dan Amerika
sangat memberi kerjasama dan sokongan kepada zionis bagi mendirikan sebuah negara di
Palestin demi kepentingan masing-masing yang ingin mempertahankan kekuasaan kawasan
Timur Tengah serta mengawal Terusan Suez yang sangat berguna bagi para pedagang
sebagai laluan yang singkat ke Timur. Atas dasar kekayaan sumber bahan mentah, British
dan Amerika begitu kejam membenarkan dan berkomplot bagi menguasai timur tengah.
Pertubuhan Freemason adalah komplot sulit Yahudi untuk mendapatkan hak mereka sebagai
peribumi di Palestin.2
3.0 Sokongan Zionis Israel Dengan Barat Membawa keppada Pembentukan
Negara Israel 1948

1
Adnin Armas. (…). Pluralisme Agama dan Gerakan Freemason. Selangor : ISTAC-IIUM.
2
Ibid.,hlm 3.
Pada awal lagi Israel sudah berniat agar semua tanah Palestin diperintah oleh mereka
sahaja. Sekiranya tiada kerjasama daripada rakyat Palestin ia akan berakhir dengan
keganasan. Awal abad ke-20, perbincangan mengenai hak milik tanah akhirnya berpihak
kepada Israel hal ini kerana hubungan yang rapat antara zionis Israel dengan Great Britain
telah menjadikan impian Israel memiliki negara sendiri tercapai. Namun, Israel begitu bijak
kerana semasa Amerika Syarikat pula menjadi kuasa besar pada pertengahan abad ke-20
Israel mengubah rakan kongsinya kepada Amerika bagi memastikan kepentingannya dalam
membina sebuah negara di Palestin tercapai.

Selepas berlakunya Perang dunia pertama pada tahun 1917, Britai telah mengambil
langkah mengisyitiharkan Balfour yang mana dalam pengumuman ini orang Yahudi telah
mendapat kebenaran bagi bermastautin di Palestin. Pada tahun 1922 ketika itu pula Palestin
telah dikuasai oleh British maka atas sokongan imperialis British mereka membenarkan
orang Yahudi masuk ke Palestin dan tinggal menetap.3 Jika dilihat seramai 16,500 orang
Yahudi telah masuk ke Palestin setiap tahun. Kesan kemasukan itu, pada tahun 1946 jumlah
penduduk Yahudi semakin meningkat di Palestin iaitu penduduk Yahudi seramai 678,000
orang manakala penduduk Arab di Palestin pula 1,269,000 orang. Jumlah orang Yahudi
semakin banyak dengan sokongan yang padu daripada British mereka berani bertindak
untuk merampas Palestin dan meluaskan kependudukan Yahudi menjadi sebuah negara.
Zionis Israel bertindak menubuhkan sebuah organisasi pengasas yang diberi nama
‘Haganah’4 yang mana focus utamanya adalah mengusir rakyat Palestin serta berjuang
merampas tanh orang Arab yang sejak turun temurun memiliki tanah dan bercucuk tanam
di tanah Arab. Penjajahan secara haram atau tidak sah itu tetap terjadi sungguhpun
tentangan demi tentangan dihadapi oleh rakyat Palestin yang menjadi pelarian di negara
sendiri.

4.0 Pembentukan Negara Israel 1948

3
Dr. Mohd Roslan Mohd Nor. (2009).Sejarah kejatuhan Palestin dan Kewujudan Israel . Diperolehi
daripada http://sejarahkejatuhanpalestindankewujudanIsraeljurnalpdf
4
Sari Nusseibeh. 2011. What Is a Palestinian State Worth?. England : Harvard University Press.
British merupakan sekutu kuat zionis Israel yang sentiasa memberi bantuan samada senjata
mahupun tentera. Sikap berat sebelah itu terbukti dengan pengistiharan Deklarasi Balfour
pada 2hb November 1917 apabila kerajaan British sendiri telah memberi jaminan kepada
Israel bagi mewujudkan sebuah negara khusus untuk bangsa Yahudi di tanah suci Palestin.
Usaha British ini dilihat sebagai usaha yang kejam serta jelas melanggar perjanjian
antarabangsa. Deklarasi Balfour telah termeterai dan hal ini juga disebabkan kaedah yang
dilaksanakan oleh British dan Amerika Syarikat yang telah bertindak mempengaruhi
Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB) untuk turut bersetuju bagi meluluskan cadangan
untuk meletakkan Israel ataupun bangsa Yahudi sebagai penduduk tetap Palestin dan
mendiami separuh daripada bumi Palestin5. Pertubuhan Bangsa-Bangsa bersatu merupakan
satu organisasi yang melibatkan kerjasama antara pelbagai negara dunia yang kuat
antaranya ialah Amerika Syarikat, Rusia, Perancis dan Britain. Sokongan yang kuat ini
pastilah menyumbang kepada wujudnya negara haram Israel 1948 dan segala keputusan
banyak menyumbang kepada wujudnya negara Israel.

4.1 Pengisytiharan Balfour 1917

Arthur James Balfour

Deklarasi Balfour ini diambil sempena namanya Balfour yang menyatakan pendirian
menyokong penuh penubuhan negara Yahudi di Palestin walaupun secara paksa. Harapan

5
Gillon, D.Z. (1969). The Antecedents of the Balfour Declaration. Middle Eastern Studies. Vol. 5. No.
2. 131-150.
pembinaan negara Yahudi secara haram di Palestin begitu jelas mendapat sokongan British
dalam deklarasi Balfour 1917 semasa perang dunia pertama masih berlangsung. Sebelum
deklarasi tersebut diisytiharkan, ketua pimpinan orang Yahudi bernama Lord Rothchild yang
semasa itu berada di London telah mengatur strategi dengan menghantar surat kepada
Arthur James Balfour, yang juga merupakan setiausaha Luar British menyampaikan hasrat
Zionis bagi menubuhkan ‘national Home’ untuk mereka bangsa Yahudi memiliki tempat
tinggal sendiri. Maka, paa hari yang sama draf permohonan zionis telah sampai ke tangan
kabinet British yang turut mempersetuju usaha memberi pengiktirafan Palestin sebagai
national home buat Yahudi dan terus berhubung dengan organisasi Yahudi. Arthur James
Balfour menulis surat kepada Lord Rothschild pada 2 november 1917 yang juga mendapat
sokongan Perdana Menteri George Lloyd dan diluluskan oleh kabinet.. Kandungan deklarasi
tersebut adalah :-6

Dear Lord Rothschild,

I have much pleasure in conveying to you, on behalf of His Majesty’s

Government, the following declaration of sympathy with Jewish Zionist
aspirations which has been submitted to, and approved by, the Cabinet.
His Majesty’s Government view with favour the establishment in Palestine
of a national home for the Jewish people, and will use their best
endeavours to facilitate the achievement of this object, it being clearly
understood that nothing shall be done which may prejudice the civil and
religious rights of existing non-Jewish communities in Palestine, or
the rights and political status enjoyed by Jews in any other country.I should
be grateful if you would bring this declaration to the knowledge of the Zionist
Federation.

Signed: Arthur James Balfour

Surat di atas menjadi bukti bahawa British sememangnya membantu dalam mengasaskan
negara Israel di bumi Palestin. Deklarasi Balfour juga dilihat tepat pada masanya bagi
mewujudkan sebuah negara yang merdeka buat Yahudi di Palestin.7 Suruhanjaya telah
dibina oleh British yang diketuai oleh Chaim Weizmann yang mempunyai objektif untuk
menghubungkan kerajaan British dengan penduduk Yahudi di Palestin bagi membantu
proses pembinaan negara Yahudi di Palestin. Kesan daripada pengisytiharan deklarasi
Balfour ini telah membawa kepada penghijrahan Yahudi ke Palestin beramai-ramai sehingga

6
Ibid.,hlm 23
7
Katz, Jacob. (1996). Sejarah Pertumbuhan dan Perkembangan Zionism , Terj. Joko Susilo MA. Kuala
Lumpur : Pustaka Progresif.
tidak mampu disekat oleh warganegara Palestine sendiri.

Selain itu, Mandat Palestin juga merupakan mandat yang dilaksanakan British ke atas
Palestin.Mandat Palestin juga merupakan mandate yang diperolehi daripada Mandat Liga
Bangsa-bangsa yang sebenarnya telah atur sendiri oleh kuasa Bersekutu dan juga para
sekutunya selepas terjadinya Perang Dunia Pertama. Mandat ini juga secara rasmi telah
diluluskan oleh Liga Bangsa pada tahun 1922. Pada 1948 juga dapat dilihat kawasan-
kawasan seperti Galilee, Auja dan oridor Jerussalem juga telah dihak milikkan menerusi
Resolusi PBB 181. Maka, dengan kuasa mandat Britain merupakan pemerintah Palestin dari
tahun 1920 sehingga tahun 1948.

Pengambil alihan pentadbiran Palestin oleh British telah mengakibatkan jumlah

penduduk Yahudi yang mendiami palestin telah meningkat sebanyak 60,000 orang iaitu kira-
kira 10 peratus dari keseluruhan penduduknya yang rata-rata beragama Islam. Penghijrahan
secara besar-besaran telah berlaku ke Palestin. Pada November 1947 Bangsa-bangsa
Bersatu dibawah pengaruh Amerika Syarikat dan British telah membahagikan Palestin
menjadi dua kawasan besar yang mana sebanyak 42% tanah Palestin diberikan kepada
Arab yang majiritinya adalah penganut agama Islam. Manakala, sebanyak 75% pula
diserahkan kepada zionis. Pembahagiannya sahaja jelas membuktikan unsur bias ataupun
berat sebelah, pemilik sebenar negara Palestin diberikan jumlah yang sedikit sahaja
berbanding pihak atau Yahudi yang datang sebagai tetamu yang tidak diundang.8 Pemilikan
bukan sahaja secara paksa malah tidak mengikuti prosedur penubuhan sesebuah negara
yang jelas.

4.2 Peranan Bangsa-Bangsa Bersatu (PBB)

Isu Palestin sememangnya semakin hangat dan mula dibawa ke peringkat antarabangsa.
Laporan badan penyelidik Antarabangsa Palestin (UNSCOP) milik PBB telah mengakui
tentang ketidakadilan pengambilan tanah serta pembahagian tanah suci Palestin. Namun
PBB telah dipengaruhi oleh Yahudi kerana mengeluarkan ‘ketetapan 181’ yang membawa
malang buat penduduk Palestin dengan membahagikan Palestin kepada 2/3 kepada
pendatang manakala 1/3 diberikan kepada penduduk Palestin yang sah.9 Sikap yang
ditunjukkan oleh organisasi PBB sudah melanggar prinsipnya sendiri yang mana ditubuhkan

8
Ibid.,hlm 45
9
Ibid., hlm 46.
bagi memperjuangkan hak-hak bangsa dari segi kebebasan dan penentuan nasib mereka
sendiri. Rakyat Palestin langsung tidak pernah didengar ataupun dibantu malah kekejaman
dan kezaliman pula yang dilaksanakan tanpa bantuan.

4.3 Kelemahan Liga Arab

Ketika Yahudi Zionis melaksanakan hubungan yang erat dengan PBB dan British bagi
mencapai kepentingan masing-masing, Liga Negara Arab pula gagal membantu perjuangan
rakyat Palestin untuk mempertahankan hak-hak asasi yang seharusnya mereka miliki juga
memperjuangkan kedaulatan Negara Palestin yang telah mereka diami sejak 4500 tahun
lamanya. Penglibatan tentera Arab hanyalah tragedi yang memilukan kerana telah
ditewaskan oleh tentera Yahudi yang culas dengan mendapatkan bantuan tentera British.10

Kekalahan tentera Arab telah menjadikan Israel secara rasminya telah

mengumumkan negara haram Israel pada Mei 1948 dan british juga mengundurkan
tenteranya serta mengumumkan secara rasmi kependudukan Israel. Kemerdekaan Israel
merupakan nakbah ataupun malapetaka buat Palestin. Nakbah Palestin diambil sempena
penubuhan negara haram Israel pada 15 mei 1948 secara automatic dengan bantuan British
dan PBB. Semenjak detik itu, rakyat Palestin telah melalui sejarah hitam buat penduduk
asalnya yang selama ini begitu aman dan keadilan

4.4 Runtuhnya Kerajaan Islam Uthmaniyah di Turki

Pemerintahan kerajaan Islam Uthmaniyah ke atas Timur Tengah dan Palestin itu sendiri
semakin lemah hal ini disebabkan oleh pembukaan consortium Perancis-British yang telah
membina Terusan Suez telah menggalakkan banyak orang luar menerusi Mesir.11 Laluan ini
memendekkan jarak sehinggakan England menggabungkan Mesir ke dalam empayarnya.
Kawasannya yang strategic mengakibatkan kawasan ini diperlukan oleh penjajah. Tambahan
lagi, penemuan telaga minyak di Iran juga telah pertama kali ditemui d Timur Tengah oleh
British. Hal ini mengakibatkan kerajaan Islam risau dengan pengaruh British dan Perancis
yang semakin kuat di Timur Tengah maka mereka bekerjasama dengan Jerman. Malangnya,
Yahudi telah mengambil langkah bekerjasama dengan Britain, dan sebagai balasan Britain

10
Eeman Mohamed Abbas. (2002) Sultan Abdul Hamid II dan Kejatuhan Khilafah Islamiah. Kuala
Lumpur : Pustaka Salam. hlm 251
11
Ibid, hlm 253
akan menyokong penuh penghijrahan Yahudi ke Palestin. Perkara ini demi menjaga
kepentingan British untuk menjaga Terusan Suez.

Pada tahun 1920 sehingga 1939 Liga Bangsa telah dibentuk dan keahliannya
merangkumi negara Eropah. Liga Perancis memberi mandat kepada Syria manakala Britain
diberi mandate ke atas Iraq, Jordan dan Palestin. Maka itu, pada 1 september 1920,
Perancis menggunakan mandatnya dengan membentuk Lubnan Besar yang juga
merangkumi Gunung Lubnan dan beberapa bahagian Syria. Kesannya, sedikit demi sedikit
kerajaan Islam Turki Uthmaniyah di Turki menjadi semakin lemah dengan serangan
daripada dalam dan luar yang akhirnya telah membawa kepada keruntuhan kerajaan Islam
di Turki yang selama ini memrintah sebahagian dunia.12

4.5 Holocaust

Holocaust merupakan sebuah peristiwa yang telah dirancang oleh seorang Nazi german
yang diketuai oleh Adolf Hitler dengan kerjasama pemimpin Zionis di Eropah. Pembunuhan
yahudi secara beramai-ramai akan memudahkan dan mempercepatkan lagi perpindahan
Yahudi Eropah bagi mempercepatkan penubuhan negara khusunya untuk bangsa Yahudi
yang berada di Palestin. Hitler melaksanakan T4 iaitu pelan pemusnahan kaum. Selepas
tamatnya perang dunia kedua, dianggarkan seramai 6 juta Yahudi di seluruh Eropah telah
mati dibunuh. Pemimpin Zionis sebenarnya memiliki banyak peluang demi untuk
menyelamatkan bangsa Yahudi Eropah jika mereka mahu. Namun jenayah terancang ini
dilaksanakan demi untuk memastikan cita-cita mereka tercapai dalam membina sebuah
negara Israel dan kemudiannya Israel Raya. Maka, semenjak 1933 berlaku penghijrahan
beramai-ramai yang dilaksanakan secara sistematik yang melibatkan ratusan ribu Yahudi
Eropah ke Palestin. Sebahagian Palestin dirampas sedikit demi sedikit dengan pelbagai cara
samada penipuan atau secara kasar oleh pendatang Yahudi.

4.6 Penglibatan Amerika Syarikat

12
Katz, Jacob (1996). Op.Cit, hlm 56.
Perang dunia ke dua telah memperlihatkan Amerika Syarikat sebagai watak kuasa terbesar
dalam Perang Dunia kedua. Amerika Syarikat juga memainkan peranan yang sangat penting
dalam usaha bagi menubuhkan sebuah negara haram Israel. Jika dilihat, Israel tidaklah
wujud sebagai sebuah negara yang hakiki. Setelah peristiwa Holocaust yang telah
diwujudkan oleh Adolf hitler tamat, jumlah penduduk Yahudi yang berbaki adalah sangat
sedikit. Orang Yahudi hidum dalam keadaan ketakutan dan mengalami kesusahan. Maka,
Persatuan Yahudi Amerika telah bertindak dengan menghantar surat kepada Presiden US
yang ketika itu diduduki oleh Harry Truman. Pada bulan November 1947, Harry Truman
telah membawa tuntutan tersebut kepersidangan PBB lalu pada ketika itu juga PBB
mengambil keputusan mendeklarasi pemisahan Palestin. Kerajaan sementara Israel telah
dilaksanakan kesan daripada tuntutan Persatuan Yahudi Amerika pada 16 may 1948 di
tubuhkan di Tanah Suci Palestin dengan mendapat sokongan penuh PBB. Akhirnya,
wujudlah penempatan haram Israel di tanah Palestin sehingga kini tahun 2016. Pemimpin
pertama yang telah berani menjad presiden Israel ialah Dr. Chaim Weizmann.

5.0 Penilaian

Usaha yang dijalinkan oleh Great Britain dan Israel ini dipercayai dan boleh dinilai sendiri
oleh mata dunia sebagai usaha yang paling kejam dalam sejarah peradaban dunia. Sebuah
negara yang memiliki rakyat dan kerajaan sendiri telah diceroboh dan bangsa Yahudi yang
tidak memiliki apa-apa telah mengambil jalan singkat dengan memohon bantuan kepada
kuasa yang hebat agar diberikan negara. Kehadiran negara Israel dalam peta merupakan
negara haram yang tidak diakui dunia dengan kekejaman yang dimiliki.

Sehingga ke hari ini isu pembahgian wilayah tidak juga selesai kesan sikap tamak
Yahudi yang merampas tanah suci Palestin malah tidak mahu bertolak ansur dengan rakyat
negara Palestin sungguhpun mereka mahu dan sudi memberi wilayah kepada Yahudi.
Setelah terjadinya negara haram Israel, penaklukan terhadap kawasan Palestin ditakluk
mahupun dikikis sedikit demi sedikit melalui peperangan yang dilaksanakan bermula tahun
1948 sehingga kini. Kuasa telah menutup kebenaran yang jelas bagi Palestin kerana tiada
kata dan perbicaraan yang jelas dari pihak berkuasa.

6.0 Kesimpulan
Akhir kata, sebuah negara memerlukan pengorbanan yang tinggi bagi mencapai sebuah
negara yang makmur dan rasmi. Keamanan haruslah dipelihara oleh setiap individu yang
bergelar warganegara. Sebagaimana yang dapat kita lihat, bagaimana negara Yahudi
bermula daripada Eropah dan ingin dihapuskan boleh membina penempatan haram hanya
dengan sokongan kuasa yang besar. Penubuhan negara Israel adalah secara haram dan
melalui keganasan. Hal ini dapat dilihat banyak orang palestin telah kehilangan harta,
seperti tanah untuk bercucuk tanam dan nyawa. Palestin yang aman dan damai telah
menjadi pelarian di negara sendiri sehingga kini.

Rakyat Malaysia haruslah saling bertolak ansur dan mewujudkan semangat cintakan
negara. Mana mungkin sebuah negara itu boleh bergerak seiring dengan keamanan dan
pembangunan jika tidak disemai dengan sikap cinta akan negara. Palestin yang kehilangan
separuh negaranya seperti dalam peta dunia boleh dijadikan iktibar bagi warganegara
Malaysia itu sendiri.
RUJUKAN

Dr. Mohd Roslan Mohd Nor. (2009).Sejarah kejatuhan Palestin dan Kewujudan Israel.
Diperolehi daripada http://sejarahkejatuhanpalestindankewujudanIsraeljurnalpdf

Eeman Mohamed Abbas. (2002) Sultan Abdul Hamid II dan Kejatuhan Khilafah Islamiah.
Kuala Lumpur : Pustaka Salam

Gillon, D.Z. (1969). The Antecedents of the Balfour Declaration. Middle Eastern Studies. Vol.
5. No. 2. 131-150.

Katz, Jacob. (1996). Sejarah Pertumbuhan dan Perkembangan Zionism, Terj. Joko Susilo
MA. Kuala Lumpur : Pustaka Progresif.

Sari Nusseibeh. 2011. What Is a Palestinian State Worth?. England : Harvard University
Press.

Adnin Armas. (…). Pluralisme Agama dan Gerakan Freemason. Selangor : ISTAC-IIUM.