Nama: ___________________________

Mata Untuk Melihat

Warna: merah, kuning, hijau, biru, dll
Kepentingan warna: sebagai isyarat, membeza
kesegaran, membeza kumpulan,
Bentuk: bulatan, segitiga, segiempat sama, segiempat
DUNIA SAINS & TEKNOLOGI tepat
Saiz: panjang, pendek, besar kecil, tinggi rendah
TAHUN 1

Benda Hidup & Bukan Hidup Hidung Untuk Menghidu

Benda hidup ~ Manusia, haiwan & tumbuhan Bau menyelerakan & bau tidak menyenangkan
Bukan benda hidup~buku, kereta dll Mengesan bahaya

Ciri Benda Hidup Lidah Untuk Merasa

1. Perlu makanan Rasa makanan:
2. Perlukan air, Masam(cuka)
3. Bernafas Masin(garam)
4. Membesar Pahit(ubat)
5. Bergerak Manis(gula)
6. Membiak Tawar(air mineral)

MANUSIA Kulit Untuk Menyentuh & Merasa

Bahagian Tubuh kita: Panas, sejuk, keras, lembut, kasar, halus
mata-melihat, telinga-mendengar, hidung-menghidu,
kaki-bergerak, mulut-makan/minum, lidah-merasa, Telinga Untuk Mendengar
tangan-menyentuh Objek yg mengeluarkan bunyi:
radio, tv, telefon, mesin basuh, vakum, gitar, cerek,
blander dll
HAIWAN
Tubuh haiwan: CIRI FIZIKAL
sayap, paruh, cangkerang, tanduk, mulut, kaki, ekor, Menggunakan Semua Deria
mata, telinga, bulu, sisik, sirip, sesungut, Untuk Membuat Pengelasan& Mengecam Sesuatu

Bunyi haiwan
TIMBUL & TENGGELAM
Haiwan bergerak: Mengelas objek timbul & tenggelam melalui
berjalan, terbang, berenang, melompat, menyusur, eksperimen
merangkak, menghisot, merayap,

Reka Bentuk
TUMBUHAN Bentuk bongkah tiga dimensi:
Bahagian tumbuhan: daun, batang, dahan, bungan, prisma, pyramid, selinder, sfera, kubus, kuboid, kon
buah, pucuk, akar, Membuat bekas & robot pintar

Objek daripada tumbuhan:

sarung ketupat, tikar, potpuri, tudung saji, bunga
malai, mangkuk sia
1
DUNIA SAINS & TEKNOLOGI
TAHUN 2
TUMBUHAN
MANUSIA Keperluan Asas Tumbuhan:
Keperluan Asas Manusia: air, udara dan cahaya matahari
Makanan, air, udara dan tempat perlindungan
Tumbesaran tumbuhan:
Makanan: pertambahan tinggi, saiz lilitan batang dan bilangan
- Memberi tenaga(nasi,roti, jagung, kentang) daun
-Membantu tumbesaran(ikan, udang, daging, ayam,
telur)
-Menjaga kesihatan (sayuran & buahan) TERANG & GELAP
Makanan, udara, tempat perlindungan & air yang Sumber Cahaya:
bersih penting untuk menjamin kesihatan. Matahari, api, lampu,lampu suluh
Cahaya membantu kita melihat objek
Tumbesaran menyebabkan pertambahan
SAIZ, TINGGI dan BERAT badan Pembentukan Bayang-Bayang
Kepentingan Cahaya: untuk melihat & melakukan
aktiviti
HAIWAN
Keperluan Asas Haiwan:
makanan, air, udara dan tempat perlindungan Asas Teknologi
Herbivor - Haiwan makan tumbuhan sahaja Membuat binaan berasaskan
Karnivor - Haiwan makan haiwan lain sahaja Manual bergambar dan pelbagai komponen yang
Omnivor - Haiwan makan tumbuhan & haiwan lain berbagai bentuk, saiz, warna dan bilangan

Tempat Perlindungan Haiwan:

dalam tanah, celah batu, atas pokok, sarang, lubang, Membina Model Kapal Terbang:
celah kayu, dalam air, gua mengenalpasti & memilih komponen set
binaan~>Memasang komponen set binaan~>melakar
hasil binaan~> menceritakan hasil binaan~> membuka
Kepentingan Haiwan : hasil binaan~> menyimpan komponen set binaan
~ kepada manusia: makanan, pengangkutan, pekerjaan
~ kepada tumbuhan: sebar biji benih, suburkan
tanaman, sumber makanan
~ kepada haiwan lain: sumber makanan, tempat
tinggal, mendapat makanan

Haiwan Membiak :
Beranak dan bertelur
Haiwan ada yg mengalami perubahan rupa
( rama-rama, nyamuk, katak)
Ada yg mengalami perubahan saiz

Tujuan Haiwan Bergerak: mencari kawan, pasangan,

makanan & lari daripada musuh.

2
DUNIA SAINS & TEKNOLOGI Tabiat Makan Haiwan:
TAHUN 3 Herbivor:makan tumbuhan sahaja
Karnivor: makan haiwan sahaja
MANUSIA Omnivor: makan tumbuhan dan haiwan
Jenis Gigi Manusia:
Gigi kacip - memotong makanan
Gigi taring - menyiat makanan TUMBUHAN
Gigi geraham -memecah & melumat makanan) Pengelasan :
Gigi membantu kita bertutur dengan jelas Jenis Urat daun Jejela- akar tunjang
SET GIGI: - gigi susu & gigi kekal Jenis urat daun Selari- akar serabut
1. Gigi susu-
:tumbuh semasa 6-10 bulan
:akan tanggal satu persatu mulai umur enam tahun
:ada 3 jenis(kacip, taring & geraham),
:20 batang, bersaiz kecil. Kurang kuat, jangka hayat
pendek
2. Gigi Kekal –
:tumbuh menggantikan giri susu Pokok berbunga & tidak berbunga
:lazimnya lengkap ketika umur 21 thn Pokok batang berkayu & tidak berkayu
:ada 3 jenis (kacip, taring & geraham), Pokok berbuah & tidak berbuah
:32 batang, saiz besar, lebih kuat, jangka hayat panjang Habitat tumbuhan:
Struktur Gigi: 1. di darat,
enamel, dentin, saraf, gusi, salur darah 2. di air
Cara Tumbuhan Membiak:
daun, spora, anak pokok, biji benih, keratan batang,
batang bawah tanah

kepentingan tumbuhan:-
kepada Manusia:sumber makanan, bahan binaan,
Penjagaan gigi: jaga pemakanan – makan telur, ikan, kertas, pakaian,
suus buahan & sayuran kepada Haiwan:tempat perlindungan, sumber
Elak makan makanan yang bergula & minuman makanan,
karbonat
*sisa makanan dalam mulut menggalakkan bakteria- MAGNET
perlu memberus gigi pagi & sebelum tidur Magnet juga dikenali besi berani
*ubat gigi berflorida – melindungi gigi drp cepat rosak Perkataan bari greek- ‘magnitis lithos’ bermaksud
* jumpa doctor gigi 6 bulan sekali batu magnesia
*guna flos untuk keluarkan makan di celah gigi
Bentuk Magnet:
HAIWAN U, butang, cincin, ladam kuda, bar, selinder
Ciri Haiwan:
Litupan Badan: berbulu, bersisik, bercangkerang,
berbulu pelepah
Anggota Badan: tanduk, sayap, paruh, kuku tajam,
ekor, kaki dll
Cara Membiak: beranak & bertelur
Habitat(tempat tinggal yang sesuai): darat, air @
darat dan air

3
Tindakan magnet: SAINS TAHUN 4
Objek ditarik oleh magnet dikenali sebagai bahan PROSES HIDUP MANUSIA
bermagnet (bahan magnet dibuat daripada besi) Pernafasan Manusia:
Objek tidak ditarik magnet dinamakan - bahan
bukan magnet
Kekuatan Magnet – magnet besar lebih kuat
Tarikan & Tolakan Magnet:
Kutub magnet yg sama didekatkan ~> menolak antara
satu sama lain
kutub magnet yg berlainan didekatkan ~> menarik
antara satu sama lain
Kegunaan Magnet: pelekat beg/kotak/peti/kompas

PENYERAPAN
Objek menyerap air – air akan kurang bila objek
direndam diangkat
kalis air- objek tidak dapat menyerap air – tiada Kadar Pernafasan: bilangan pergerakan dada naik
perubahan air apabila objek direndam diangkat dan turun dalam satu minit
Kadar pernafasan lebih aktif apabila aktiviti lebih
TANAH cergas kerana peparu memerlukan lebih banyak
Jenis tanah: tanah liat – tanah sawah padi udara.
tanah kebun – lading, kebun
tanah pasir – pantai, gurun Peparu kiri lebih kecil daripada kanan kerana di
bahagian kiri terletaknya jantung
Menarik Nafas:
Dada naik, mengembang& udar masuk ke peparu
Menghembus Nafas:
Dada turun, ,mengempis & udara keluar dari peparu
Tulang Rusuk : melindungi peparu
Diafragma: mengawal tekanan udara dalam peparu

PERKUMUHAN
Penyingkiran bahan buangan yang tidak diperlukan
daripada badan.
Pengaliran air dalam tanah & Kesesuaian tanah
Organ perkumuhan:
ASAS TEKNOLOGI 1. Peparu (karbon dioksida & wap air)
Membina kren , membuka & menyimpan 2. Ginjal (air kencing)
Gandar:- menyambung & menggerakkan roda, gear, 3. Kulit ( peluh)
takal, gegancu
Takal:- Menghubung & memindahkan tenaga tali
sawat
Engkol:- memusingkan gandar pada gear atau
gegancuGegancu:- menghubung & memindahkan
tenaga menggunakan rantai
Gear:- menghantar kuasa & menukar kelajuan
4
PENYAHTINJAAN
Bahan makanan yang dihadam oleh perut akan
diserap oleh usus kecil kemudian makanan yang tidak
dihadam akan ke usus besar & akan keluar SEBAGAI
TINJA
Merokok:
Asap rokok mengandungi nikotin (bahan kimia yang
membahayakan kesihatan)
Kesan:batuk, strok, kanser peparu
Penyalahgunaan Dadah:
Kesan: Halusinasi, kerosakan otak
Menghidu gam:
Kesan: Pening, halusinasi, hilang koordinasi
Minuman beralkohol:
Kesan: Kesukaran berljn dgn betul, penglihatan
kabur, lambat bergerakbalas terhadap rangsangan

AMALAH HIDUP SIHAT:

Mengambil makanan seimbang,Minum air 8 gelas
sehari, Berehat, Tidur yang cukup, bersukan, menjaga
kebersihan diri & mengelak daripada tabiat buruk

1. PROSES HIDUP HAIWAN

Organ pernafasan haiwan:
KEPERLUAN PERKUMUHAN & PENYAHTINJAAN
Satu organ: peparu, insang, kulit, spirakel,
Hasil perkumuhan & penyahtinjaan adalah bahan yang
Dua organ:peparu & kulit( katak, salamander, newt)
tidak berguna kepada badan
*sekiranya bahan ini tidak dikeluarkan ia terkumpul &
2. PROSES HIDUP TUMBUHAN
menjadi toksik/beracun
Gerakbalas tumbuhan terhadap rangsangan
i. Akar (air & gravity)
KESAN KEPADA BUAH PINGGANG
ii. Pucuk (cahaya Matahari)
Penyakit batu karang & kencing berdarah
iii. Daun (cahaya matahari)
KESAN KEPADA USUS
iv. Bunga (cahaya Matahari)
Penyakit kanser usus, Radang usus & Usus
v. Sentuhan
tersumbat

GERAK BALAS TERHADAP RANGSANGAN FOTOSINTESIS

RANGSANGAN ialah Keadaan @perubahan yg
dikesan. Contoh:cahaya, bau, bunyi, rasa, sentuhan
GERAK BALAS ialah Tindakan manusia terhadap
ransangan. Melibatkan keseluruhan @ sebahagian
tubuh manusia
Proses tumbuhan membuat makanan sendiri
Foto(cahaya) + sintesis (menyatukan)
Keperluan utk fotosintesis

PEWARISAN
Ciri keturunan:
Rupa paras, warna kulit, jenis rambut
Cahaya matahari (sumber tenaga) +
TABIAT Yang PERLU DIELAKKAN Klorofil (bahan bewarna hijau pada daun) + Karbon
Makanan tidak seimbang: dioksida (masuk melalui liang halus pada daun-liang
Terlalu banyak: kegemukan & obesity stoma) + Air ( diserap oleh akar)
Tidak seimbang: penyakit tekanan darah tinggi,
Hasil Fotosintesis:
diabetes, serangan jantung
Oksigen + kanji
Terlalu kurang/ kurang zat:
penyakit Kwashiorkor- ganggu proses pertumbuhan *Gas Natrium Hidroksida – menyerap gas karbon
kanak-kanak dioksida
5
3. PENGUKURAN Jisim – kuantiti jirim dalam sesuatu objek
Panjang ialah Jarak antara dua titik Alat mengukur: neraca tuas, neraca tiga palang
Alat pengukuran tidak piawai: Unit piawai: g, kg
bacaan tak tepat Masa – tempoh antara dua ketika
Anggota badan: Masa boleh diukur berdasarkan peristiwa yang
jengkal, hasta, depa, kaki berulang secara seragam : titisan air, denyutan nadi,
Objek yang seragam: ayunan bandul
klip kertas, penyedut minuman, tali Alat mengukur masa:
alatan kuno
Alat pengukuran piawai: jam air, jam matahari, jam lilin, jam pasir,
bacaan tepat:-Pembaris, pita pengukur, alatan moden
benang+pembaris jam digital, jam randik, jam tgn, jam dinding
Unit piawai: mm, cm, m, KM Unit piawai: saat, minit, jam, bulan, tahun

Luas ialah Besarnya sesuatu permukaan 4. BAHAN

Unit piawai: Sumber Asas objek:-
mm², cm², m², km² Tumbuhan: balak, kapas, getah
Rumus luas segi empat= Haiwan: kulit, bulu, sutera,
panjang X lebar Batuan: logam (timah, emas, kuprum) ,
tanih (tembikar, kaca)
Luas bentuk tidak sekata boleh dikira dengan bantuan Petroleum: plastik , kain sintetik(payung, khemah)
menganggar bilangan petak kecil yang sama
Sifat Bahan
Kebolehan menyerap air:
menyerap air & kalis air
Kebolehan terapung dipermukaan air:
terapung & tenggelam
Kenyal :
bahan yang dpt kembali ke bentuk asal
apabila diregang @ dimampatkan
Konduktor & penebat haba:
konduktor haba (mengalirkan haba)
penebat haba (tidak mengalirkan haba)
Isipadu ialah besarnya sesuatu ruang Konduktor & penebat elektrik:
Unit piawai: Konduktor elektrik (mengalirkan elektik)
mm³, cm³,m³, liter, milliliter penebat elektrik (tidak mengalirkan elektrik)
Rumus kubus@kuboid Kebolehan penembusan cahaya
=panjang X lebar X tinggi Lut sinar: bahan yg membenarkan semua cahaya
Alat piawai: melaluinya
bikar, kelalang kon, bekas bersenggat, selinder Lut cahaya: bahan yg hanya membenarkan
penyukat sebahagian cahaya menembusinya
Legap: bahan yg tidak membenarkan cahaya
Isipadu bentuk objek tidak sekata: melaluinya

5. PENGARATAN
Selaput perang kemerahan yang terbentuk pada besi
Nikel adalah logam lain yang berkarat
Guna kaedah sesaran air: FAKTOR pengaratan: kehadiran air+udara
isipadu akhir - isipadu awal
6
CARA MENCEGAH: 3. Satelit semulajadi: Objek yg mengelilingi planet
Mengecat, Menyapu minyak@gris
4. Asteroid: Batuan logam yg berbagai bentuk,
Menyadur: melapiskan permukaan besi dengan logam
berbagai saiz, berada di antara planet Marikh &
lain
Musytari & mengelilingi Matahari.
Menyalut: permukaan besi disalutkan dengan plastic
5. Meteoroid: Ketulan batu@logam yang terapung-
KEPENTINGAN MENCEGAH: apung di angkasa lepas
Bersih, cantik, tahan lama, selamat digunakan, Meteor: meteoroid yang memasuki ruang angkasa
menjimatkan kos lepas & hasilkn coret cahaya
Meteorit: meteor yang terhempas di permukaan Bumi.
* minyak menghalang udara masuk ke dalam air Hentaman ini menghasilkan kawah
* Kalsium Kloroda Kontang – menyerap kelembapan
dalam udara 6. Komet
Gas-gas beku, batuan & debu yg beredar mengelilingi
Matahari. tidak mengeluarkan cahaya tetapi akan
6. SISTEM SURIA
Wujud sejak 4.6 bilion tahun dahulu bersinar & membentuk ekor yang panjang apabila
Terletak dlm Galaksi Bima Sakti menghampiri Matahari kerana cair & disinari cahaya
Matahari
Ahli Sistem Suria
Putaran & Edaran Planet
Semua Planet berputar di atas orbit masing-masing.
Sambil berputar planet beredar mengelilingi
Matahari.
Semua Planet berputar di atas orbit ikut
Arah Lawan Jam kecuali
1. Matahari:- pusat sistem suria, bintang yang Zuhrah: ikut arah jam
mengeluarkan cahaya dan haba sendiri Uranus: berputar pada sisinya
2. Lapan buah Planet
Utarid: paling hampir dengan Matahari, permukaan
terdiri daripada kawah & daratan & suhu sangat tinggi.
Zuhrah: paling panas kerana ada lapisan atmosfera SAIZ RELATIF
yang memerangkap haba Bumi 4 kali Bulan
Bumi: ada hidupan kerana ada air, udara & suhu yang Matahari 400 kali Bulan
sesuai Matahari 100 kali Bumi
Marikh: planet Merah, permukaan berkawah &
bersalji di bahagian kutub RELATIF JARAK
Musytari: paling paling besar, paling ringan kerana Bumi dengan Bulan = 1: 4
terbentuk daripada gas yang termampat Bumi dengan Matahari = 1: 400
Zuhal: dikelilingi gelang yang terbentuk daripada ais
& debu 7. TEKNOLOGI
Uranus: bewarna biru kehijauan, terdiri daripada gas HAD KEUPAYAAN MANUSIA
Neptun: paling jauh & sejuk Alat-alat mengatasi had keupayaan manusia
Aplikasi pengetahuan sains dalam alat
*Pluto adalah ahli system suria tetapi
BUKAN PLANET. PLUTO adalah JASAD PERKEMBANGAN TEKNOLOGI
KERDIL yang paling jauh & paling sejuk dalam Bidang Pertanian
Sistem Suria Batu/kayu/tulang haiwan (utk menggembur tanah)
cangkul/tajak haiwan mesin/jentera moden

7
Bidang Pengangkutan Melampau Panas:
Darat berendam dalam lumpur, bermigrasi, bonggol
Basikal: Haiwan Imaginasi:
kayu roda kecil& besar zaman pertghn mencipta haiwan hebat untuk berlindung daripada
zaman moden musuh & cuaca melampau
Kereta:
enjin stim terawal enjin stim enjin petrol KEMANDIRIAN SPESIES;-
moden Keupayaan untuk mengekalkan spesies
Sistem Rel: i. Haiwan Bertelur
keretapi enjin stim enjin desel elektrik Menyembunyikan telur, bertelur banyak, telur
peluru(bullet train) berlendir, mengeram telur, menjaga telur

Air ii. Haiwan Beranak Menjaga Anak,

Rakit sampan kapal layar kapal enjin Menyusukan anak, membawa anak dalam kantung,
stim kapal moden bergerak dlm kump, membawa anak dalam mulut,
member anak makan, menyerang musuh
Udara
Belon udara kapal udara zappelin kapal terbang RANTAI MAKANAN –:
Wright bersaudara kapal terbang penumpang Hubungan makanan antara hidupan
terawal kapal terbang moden Tumbuhan hijau adalah PENGELUAR kerana boleh
Bidang Pembinaan membuat makanan sendiri. Melalui proses
Fotosintesis.
Bidang Komunikasi Haiwan adalah pengguna
Lukisan pada dinding gua isyarat asap burung
merpati terlatih telegraf telefon satelit SIRATAN MAKANAN – Gabungan beberapa rantai
makanan dalam satu habitat
Bidang Perubatan Kesan & Akibat
SUMBANGAN TEKNOLOGI  Perubahan bilangan sesuatu populasi akan
Kebaikan~: berlaku apabila ada populasi yang berubah
Keburukan~: dalam satu habitat
Keperluan pereka cipta baharu  Perubahan populasi dalam habitat akan
Hargai Sumber Alam memberi kesan ke atas hudupan lain.

2. PROSES HIDUP TUMBUHAN

SAINS TAHUN 5
1. PROSES HIDUP HAIWAN
Berlindung daripada Musuh mempunyai keistimewaan
dari segi ciri atau tingkahlaku yang tersendiri iaitu:
Ciri istimewa: duri tajam, Cangkerang keras, tanduk,
sisik keras, bias
Tingkah laku khas: menggulung badan, menyamar,
memutus ekor, memasukkan anggota badan, hidup
berkumpulan
Berlindung Daripada Cuaca Melampau:
Melampau Sejuk:
Bulu tebal, hibernasi, lemak tebal
Berlindung Daripada Musuh:
BERDURI: semalu, kaktus
BERBULU HALUS: buluh,tebu, lalang
BERGETAH: nangka,keladi
BERACUN: cendawan, pong-pong (bijinya untuk racun
tikus), keladi & oleander (pokok hiasan yg beracun
jika dipotong batang,tangkai@ daunnya)
MENGELUARKAN BAU: Rafflesia(mengeluarkan bau
yang amat busuk untuk menarik perhatian lalat bagi
tujuan membantu menyebarkan biji benihnya),
tembakau (kandungan nikotin yang tinggi)
*Pokok Cermin digunakan untuk menghalau nyamuk
dewasa.

8
Penyesuaian Tumbuhan Terhadap Iklim/Musim
Kemarau/Panas:
akar panjang, batang boleh SIMPAN air, menggulung
daun, daun berlilin pada permukaan, menggugurkan
daun, daun bentuk jarum
Angin Kencang:
Daun pecah-pecah, batang boleh lentur
Cuaca Sejuk : pokok berkulit tebal
PENCARAN BIJI BENIH
Cara tumbuhan menyebarkan biji jauh daripada pokok
induk. Melalui 4 agen pencaran berikut:
Air : bersabut, kulit kalis air, pudung berongga
Angin: berbulu halus, kecil, ringan
Haiwan : rasa sedap, bau harum, warna terang, biji
halus & tidak hadam, ada cakuk
Makanisme Letupan: kulit kering & merekah apabila
matang
Kepentingan pencaran biji benih: – untuk elak
persaingan mendapatkan air, cahaya matahari, ruang &
baja
Kepentingan tumbuhan kepada manusia & haiwan
sebagai sumber makanan, tempat perlindungan, alatan,
ubatan dll.
3. TENAGA
SUMBER TENAGA
Matahari, Angin , ombak, air, biojisim(kayu api,
sampah organik, tinja haiwan-drp tumb & haiwan),
makanan, nuklear, bahan api fosil(gas & arang batu) &
bateri (sel kering & akumulator)
BENTUK TENAGA
Tenaga suria – daripada matahari,
Tenaga haba – memberi kepanasan
Tenaga cahaya – menerangi kegelapan
Tenaga nuklear – berasal daripada
bahan nuklear. Eg: uranium
Tenaga kimia – tersimpan dalam bahan
makanan, fosil, biojisim & bateri
Tenaga keupayaan – kedudukan ,
diregang @ dimampatkan
Tenaga bunyi – terhasil drp getaran
Tenaga Kinetik – objek yg bergerak
Tenaga Elektrik – mengalir dalam litar yang lengkap
& alat elektrik boleh berfungsi
9
PERUBAHAN TENAGA
Sumber Tenaga Boleh Diperbaharui
Tenaga yang boleh dijana daripada sumber yang
sentiasa ada secara berterusan. Contohnya :
Matahari, angin, air, ombak, makanan & biojisim
*diperolehi daripada alam semulan jadi
Sumber Tenaga Tidak Boleh Diperbaharui
Sumber tenaga yang tidak boleh dijana kerana tidak
diperolehi secara berterusan
Contoh: Bahan Api Fosil
( gas asli, petroleum, arang batu)
bahan nuklear & bateri
*petroleum & gas asli: Terhasil daripada mendakan
hidupan di dasar laut
* Arang batu: Terhasil drp mendakan di darat
Berhemah menggunakan tenaga
4. CAHAYA
Cahaya Bergerak Lurus dan Cahaya Tidak Boleh
Menembusi Objek Legap menyebabkan terbentuk
BAYANG-BAYANG
PERUBAHAN SAIZ BAYANG-BAYANG
DISEBABKAN: jarak objek dari lampu/ jarak objek
dari skrin
PERUNAHAN BENTUK BAYING-BAYANG
DISEBABKAN: Orientasi objek/ kedudukan lampu
suluh
Cahaya Boleh Dipantulkan
Cahaya memantul balik apabila mengena satu
permukaan seperti cermin
Sinar Tuju: cahaya yang menuju ke arah cermin
Sinar Pantulan: cahaya yang memantul dari
permukaan cermin
Cahaya Boleh Dibiaskan
Biasan Cahaya: Cahaya bergerak dari satu medium
ke satu medium lain
Medium ialah bahan yang membenarkan cahaya
melaluinya. Bahan boleh wujud dalam keadaan gas,
cecair dan pepejal. Contoh: udara, air dan kaca
Kesan Biasan : imej kelihatan bengkok & lebih tinggi
( contoh straw dalam air)
5. ELEKTRIK Jumlah tenaga elektrik dalam setiap laluan adalah
Sumber Tenaga Elektrik sama.
Generator, Akumulator, Dinamo, Sel Suria, Jana kuasa * ini menyebabkan nyalaan mentol yang disusun
hidroelektrik,Bateri, Sel Kering, Akumulator, secara selari lebih cerah.

Litar Elektrik
Komponen elektrik:
SEL KERING~ membekalkan tenaga elektrik
MENTOL~mengetahui ada @ tiada arus elektrik
mnegalir
SUIZ~menyambung & memutuskan litar elektrik
*suiz ditutup-mentol menyala
*suiz dibuka- mentol tidak menyala
WAYAR PENYAMBUNG~ membawa arus elektrik
Simbol komponen
KECEKAPAN TENAGA ELEKTRIK ialah
menggunakan tenaga elektrik yang kurang untuk
menyempurnakan kerja yang setimpal. Kita dapat
menjimatkan belanja disamping menikmati
kemudahan yang sama.
Pengendalian peralatan elektrik yang salah
 Memegang suiz dengan tangan basah
 Membiarkan alatan elektrik terpasang lama
 Menggunakan wayar yang rosak
 Mencucuk soket menggunakan bahan
konduktor
 Menyambung terlalu banyak alatan pada satu
plak
 Tidak menggunakan kaedah yang betul untuk
mengendali alatan elektrik
Langkah keselamatan

LITAR ELEKTRIK LENGKAP:-
mentol akan menyala apabila suis ditutup
KECERAHAN MENTOL
JENIS LITAR:
LITAR BERSIRI:
Mempunyai satu laluan tenaga elektrik yang mengalir.
Mentol disusun secara
bersebelahan dalam laluan yang sama.
Tenaga elektrik melalui laluan yang sama.
*semua mentol akan berkongsi tenaga
elekrtik yang sama akan meyebabkan
nyalaan mentol lebih malap.
6. HABA
Suhu : ukuran darjah kepanasan
Unit piawai : darjah celcius (ºC)
*unit lain ukuran suhu ialah Fahrenhelt(◦F)
Alat mengukur suhu : termometer
Teknik menggunakan termometer:
1. Pegang batang termometer secara menegak
2. Letak termometer ke dalam air dan tunggu
sehingga aras merkuri berhenti bergerak.
3. Laraskan kedudukan mata pada meniscus dan
ambil bacaan suhu
Menerima Haba:
Menjadi panas, suhu meningkat, bahan akan
pengembangan
Kehilangan Haba:
Menjadi sejuk, suhu menurun, bahan akan pengecutan

LITAR SELARI: Aplikasi Prinsip Haba;

Mempunyai dua @lebih laluan untuk tenaga elektrik
mengalir.
Mentol disusun secara bersiri dalam laluan yang
berlainan.
Tenaga elektrik mengalir dalam laluan yang berbeza.
Membenarkan pengecutan: wayar kabel elektrik
Membenarkan pengembangan: rel kereta api
Membenarkan pengembangan & pengecutan:
Bebola besi pada jambatan besi.

10
7. JIRIM - bersifat menghakis
Jirim terdapat di sekeliling kita Alkali – Rasa Pahit,
Jirim adalah objek yg mempunyai: - Mengubah kertas litmus merah ke biru
 Jisim - Licin
 Memenuhi ruang Neutral – Rasa tawar, manis, masin,
 Boleh dilihat - tidak mengubah warna kertas litmus
 Boleh disentuh
 Boleh dirasa
Susunan Zarah bagi Jirim: 9. BUMI, BULAN & MATAHARI
pepejal, cecair, gas PUTARAN BUMI:
Di atas Pasksinya
BENTUK JIRIM: Barat ke Timur
Pepejal, Cecair Gas Ikut arah lawan jam
Tempoh 24 jam
Ciri-ciri bagi :-
i. Pepejal: Kesan Putaran Bumi:
Bentuk tetap, mempunyai jisim &  Kejadian siang & malam
isipadu tetap Siang: bahagian Bumi yangberhadapan dengan
ii. Cecair: Matahari
tidak mempuyai bentuk tetap, mempunyai jisim Malam : bahagian Bumi yang membelakangi
& isipadu tetap Matahari
iii. Gas:  Kedudukan Matahari kelihatan berubah-ubah
tidak mempunyai bentuk dan isipadu tidak  Matahari terbit di Timur, tenggelam di Barat
tetap  Arah bayang pada waktu pagi di Barat
 Pepejal, cecair & gas boleh memenuhi  Saiz baying-bayang memendek ke
ruang tengah hari kemudian memanjang ke Timur pada
 Udara boleh dimampatkan waktu petang

Perubahan keadaan Jirim PEREDARAN BUMI

Proses kondensasi :  Bumi beredar di atas Orbitnya
Gas  cecair Untuk Mengelilingi Matahari
Proses pendidihan  Arah Barat ke Timur
Cecair  Gas (pada suhu didih)  Arah lawan jam
Proses penyejatan  Tempoh 365¼ hari
Cecair  gas Kesannya:
Proses peleburan  Kejadian 4 musim
Pepejal  cecair  Fenomena gerhana Bulan & gerhana Matahari
Proses pembekuan  Kemunculan buruj yang berbeza mengikut
musim
Cecair  gas
Kitaran Air Semulajadi
FASA-FASA BULAN
Pembentukan Awan & Hujan
Bulan berputar pada paksinya dalam 27⅓ hari
Sumber air semula jadi:
Bulan mengelilingi Bumi dalam 27⅓ hari
sungai, tasik, telaga, mata air
Arah barat ke timur
*Tempoh edaran & putaran Bulan yang sama
menyebabkan kita melihat bahagian permukaan Bulan
8. ASID & ALKALI
yang sama pada setiap masa
SIFAT KIMIA BAHAN:
*bahagian yang dilihat gelap atas permukaan Bulan
Asid – Rasa Masam,
adalah Kawah yang dipenuhi lava.
- mengubah kertas litmus biru merah
11
Ia terbentuk kerana hentaman meteoroid @komet ke  Cara susunan
atas permukaan Bulan
FASA BULAN ialah Bentuk Bulan yang dilihat
seolah berbeza pada setiap malam. SAINS TAHUN 6
Terjadi kerana Bulan mengelilingi Bumi dan kita Mikro – halus & Tidak dapat dilihat dengan mata kasar
hanya nampak bahagian Bulan yg memantulkan Organisma – hidupan
Mikroorganisma – hidupan seni yang tidak dapat dilihat
cahaya matahari ke Bumi sahaja
dengan mata kasar
*separuh permukaan Bulan cerah & separuh lagi - Terdapat disekeliling kita
dalam kegelapan. Kita hanya dapat melihat bahagian Jenis mikroorganisma
Bulan yang cerah & mengadap ke Bumi. Fungi - yis, mukor & penicilium : boleh dilihat menggunakan
kanta pembesar @ mikroskop
Semasa bulan mengelilingin Bumi, kedudukan bulan - Kulat boleh dilihat menggunakan mata kasar
berubah dengan masa. Protozoa – hidup di habitat air
Bentuk-bentuk bulan yang dilihat seolah berbeza pada - Paramecium & Ameoba
setiap malam disebut sebagai fasa bulan Alga – mempunyai sifat tumbuhan(buat fotosintesis)
Anak bulan – bahagian bulan yang gelap menghadap - Fitoplanton & Spirogyra
Bumi Bakteria – pelbagai bentuk, saiz & warna
Bulan sabit – sebahagian kecil permukaan bulan yang - Terdapat dalam pelbagai persekitaran
disinari matahari menghadap Bumi - Salmonella, bacillus, Escherichia coli, Streptococus
Bulan separa – separuh bahagian bulan yang terang Virus - paling halus
menghadap Bumi - Hanya dapat dilihat di bawah mikroskjop electron
Bulan purnama – keseluruhan bahagian permukaan - Virus HIV, virus influenza
Fungi, Protozoa, Alga & Bakteria – Menjalani proses hidup
bulan disinari menghadap Bumi
* yis bernafas & membebaskan gas
Bulan terbit dan terbenam pada masa yang berbeza
* Mikroorganisma bergerak
mengikut fasa-fasa bulan menyebabkan bulan kelihatan * Kulapok bertumbuh
pada awal pagi dan juga lewat petang.
o

Nama fasa-fasa Bulan: anak bulan, bulan sabit, bulan

separa, bulan hampir purnama, bulan purnama, bulan
hampir purnama lama, bulan separa lama, bulan sabit
lama
FAKTOR PERTUMBUHAN MIKROB
* air, udara, suhu, nutrient & keasidan yang sesuai.
10. TEKNOLOGI KESAN BURUK MIKROB
Faktor Kestabilan  merosakkan makanan : berubah tekstur, rupa, bau &
 Ketinggian rasa
 Luas tapak  pereputan Gigi: bacteria
 keracunan makanan: cirit-birit, muntah, pening:
Faktor Kekuatan bakteria(Salmobela dalam makanan rosak menghasilkan
 Jenis bahan toksik)
 Bentuk struktur  konjuktivitis ( sakit mata) : virus

12
  tuberculosis ( batuk) : Virus * memastikan keselamatan ahli kumpulan
 Kurap : fungi Ikan bilis berenag dalam kumpulan besar untuk mengelirukan
 Malaria : bakteria musuhnya
KEGUNAAN MIKROB HAIWAN HIDUP BERSENDIRIAN
 Keju & Yogurt : bakteria Hidup tanpa kawanan, melakukan semua perkara bersendirian,
 Tempe, tapai, roti : yis – Fungi ruang & rehat yang cukup, mencari makanan dalam habitatnya
 Antibiotic & vaksin : menguatkan system imunisasi Eg: belatuk, tapir, tupai, labah-labah, kenyalang, harimau, ular
manusia ( system semula jadi manusia untuk melawan sawa
mikrob) Kawanan – sekumpulan haiwan yang sama dalam spesies
 Penguraian bahan organik: mikrob boleh mereputkan Kelebihan hidup bersendirian: dapat mengatasi kekurangan
tinja haiwan untuk menghasilkan baja organik makanan
 Merawat sisa kumbahan :bakteria Kurang persaingan untuk daparkan pasangan
Kekurangan hidup bersendirian: sukar mempertahankan diri,
LANGKAH MENCEGAH PENYAKIT sukar mencari pasangan
 Basuh tangan sebelum makan
 Tidak bergilir tuala/ pakaian FAKTOR PERSAINGAN ANTARA HAIWAN
 Menutup mulut apabila bersin/ batuk Persaingan – perebutan untuk mendapatkan keperluan yang
 Kuarantin pesakit supaya tidak berjangkit sama dan terhad antara haiwan dalam satu habitat
 Penyediaan makanan yang bersih INTRASPESIES – antara spesies yang sama
 Minum air masak 1. Air
 Jaga kebersihan untuk mengelak serangga perosak 2. Makanan
 Membasuh tangan selepas keluar tandas 3. Kawasan/ tempat tinggal
 Menutup makanan untuk elek dihinggapi lalat 4. Pasangan
 Mandi menggunakan sabun INTERSPESIES – antara spesies yang berlainan
 Memakai penutup mulut & hidung semasa penularan 1. Air
wabak 2. Makanan
 Elak mendekati rakan yang dijangkiti penyakit 3. Kawasa/tempat tinggal

FAKTOR PERSAINGAN ANTARA TUMBUHAN

INTERAKSI ANTARA HAIWAN Tumbuhan bersaing untuk mendapatkan:
Haiwan berinteraksi untuk mendapatkan keperluan asas untuk 1. Air
terus hidup 2. Cahaya matahari
Interaksi – hubungan aktif antara hidupan yang saling 3. Ruang
bergantuing antara satu sama lain 4. Nutrien
Interaksi Intraspesies – interaksi antara spesies yang sama Tumbuhan lebih tinggi bersaing untuk dapatkan cahaya
Interaksi Interspesies – interaksi antara spesies berlainan Akar lebih panjang untuk dapatkan air

Interspesies & Intraspesies : boleh berlaku dalam bentuk SIMBIOSIS ANTARA HAIWAN
kerjasama & persaingan Simbiosis - Hubungan rapat antara dua @lebih haiwan yang
saling memberi manafaat
Eg antelop ( deria pendengaran & bau yg tajam) Babun ( KEADAAN SIMBIOSIS HAIWAN & TUMBUHAN
penglihatan yang baik) *keduanya bekerjasama mengesan 1. Mutualisme : membawa manafaat kepada kedua-dua
pemangsa haiwan/Tumbuhan
2. Parasitisme : memberi manafaat kepada satu pihak
Helang & ular bersaing untuk dapatkan makanan sahaja. Merugikan pihak lain
3. Komensalisme : memberi manafaat kepada satu
HAIWAN HIDUP BERKUMPULAN spesies. Spisies satu lagi tidak mendapat apa-apa &
Hidup bersama dalam spesienya, mencari makanan dalam habitat tiada kesan buruk.
yang sama Simbiosis perlu untuk memastikan kemandirian spesies dan
Eg: lebah, anai2, bangau, burung laying-layang, ikan, singa, rusa, populasinya.
kambing
PEMELIHARAAN & PEMULIHARAAN
Kelebihan: kerjasama mancari, membuat makanan & sarang, Kepupusan: Lenyap / sudah tiada lagi di atas muka Bumi
menjaga keselamatan, melindungi anaknya & mengawal HAIWAN DALAM KENANGAN
wilayahnya.
13
T-rax- cicak raksasa zaman dinasor
Hipotesis kepupusan dinasor: perlanggaran komet/ tahi bintang
yang menghentam Bumi
Burung Dodo- burung jinak di kepulauan Mauritus
Burung ini tidak boleh terbang. Ia diburu oleh pelayar
Telunya dimakan oleh tikus & kucing
Quagga – badannya separuh kuda & separuh kuda belang
Ia diburu oleh manusia untuk kulit & dagingnya
Mamot - menyerupai gajah berbulu zaman ais
Harimau bertaring lengkung : taringnya 30 cm
*Elakkan membeli produk daripada bahagian badan haiwan
terancam
* Mewartakan hutan simpan
* Mewartakan spesies haiwan dan tumbuhan yang dilindungi
* Menebang pokok terpilih untuk mengelakkan kepupusan
* Menguatkuasakan undang-undang dan peraturan tentang
pembunuhan, pemburuan, penyeludupan spesies yang terancam
* Mewartakan kawasan paya bakau sebagai tapak ramsar
* Pusat rehabilitasi orang utan bagi memulihkan orang utan
Pemuliharaan – mengembalikan haiwan dan tumbuhan
kepada keadaan asal supaya kembali keadaan asal supaya
dapat dinikmati oleh generasi akan datang.
Aktiviti pemuliharaan
* Pusat Pemuliharaan Penyu
* Menanam semula pokok

Haiwan Asia yang telah pupus: DAYA

Harimau dahan Taiwan, Ikan lumba-lumba sungai China, Daya – tarikan & tolakan yang bertindak ke atas objek
Singa laut Jepun, Harimau Jawa Daya Tarikan: Daya menggerakkan objek mendekati kita
Daya Tolakan: Daya menjauhkan objek daripada kita
DIANCAM KEPUPUSAN – hidupan yang bilangannya semakin
berkurang KESAN DAYA
1. Daya menggerak objek pegun
JENIS TUMBUHAN YANG DIANCAM KEPUPUSAN 2. Daya mengubah kelajuan gerakan
Anggerik merpati, periuk kera, orkid selipar, kacip Fatimah, 3. Daya mengubah arah
rafflisia, cengal. Keruing, meranti 4. Daya mengubah bentuk
5. Daya memberhentikan objek bergerak
JENIS HAIWAN YANG DIANCAM KEPUPUSAN
DAYA GESERAN
Badak sumbu,tapir, harimau, gajah,
Daya yang terhasil apabila dua permukaan bersentuhan
Dugong- makan rumput laut sahaja. Terancam akibat
Daya yang sentiasa menentang arah gerakan
pembangunan di tepi pantai
Penyu – mati terperangkap dalam jarring ikan FAKTOR DAYA GESERAN
Panda – hutan buluh semakin berkurang 1. Jenis permukaan
Pokok bakau – untuk pembangunan pelancongan Permukaan kasar lebih daya geseran
Tongkat Ali – dieksploitasi untuk ramuan ubatan Permukaan licin kurang daya geseran
2. Jisim objek
AKTIVITI YANG MENGANCAM HAIWAN & TUMBUHAN Objek yang lebih berat lebih banyak daya geseran
Pembalakan haram, pemburuan haram, penerokaan kawasan,
pencemaran, tumpahan minyak, pembuangan sampah, KESAN DAYA GESERAN
pembuangan sisa toksik KEBAIKAN
1. Membolehkan kita memegang objek tanpa jatuh
Selain itu bencana alam yang tidak dapat dielakkan
2. Membolehkan kita berjalan tanpa jatuh
Banjir, gempa Bumi, rebut taufan / puting beliung
3. Membolehkan objek berada dalam keadaan pegun
Akibatnya banyak haiwan mati kerana tidak dapat menyelamatkan
4. Menajamkan objek
diri.
5. Menghasilkan api
KEBURUKAN
PEMELIHARAAN DAN PEMULIHARAAN
1. Objek sukar digerakkan
Untujk menyelamatkan haiwan & tumbuhan daripada diancam
2. Menghasilkan bunyi yang tidak diingini
kepupusan
3. Mengakibatkan permukaan haus
Pemeliharaan – mengekalkan keadaan asal tumbuhan dan
4. Memperlahankan gerakan
haiwan daripada musnah
5. Memberhentikan gerakan
Aktiviti pemeliharaan –
MENAMBAH DAYA GESERAN
* Menganjurkan kempen menentang pembalakan
Keadaan yang memerlukan daya geseran
* Mendidik masyarakat untuk melindungi haiwan & tumbuhan
 Guna pelapik anti gelincir
14
  Corak pada tapak kasut
 Serbuk kapur magnesium karbonat untuk ahli sukan
angkat berat
MENGURANGKAN DAYA GESERAN
Keadaan yang bermasalah dengan daya geseran
 Sapu gris
 Guna penggolek/ alas bebola
 Guna minyak pelincir
 Guna tepung asid boric pada papan karom
 Sapu lilin
KELAJUAN
Ukuran cepat atau lambat sesuatu pergerakan dari satu
tempat ke tempat tertentu
Semua objek yang bergerak mempunyai kelajuan
Kelajuan boleh ditentukan dengan dua cara iaitu
1. Jarak yang dilalui dalam masa tertentu
#objek yang bergerak lebih jauh lebih laju
2. Masa yang diambil dalam jarak tertentu
#objek yang ambil lebih cepat lebih laju
FORMULA KELAJUAN
KELAJUAN = JARAK/MASA
UNIT KELAJUAN: cm/s, m/s, km/j
PENGAWETAN MAKANAN
500 000 Sebelum masihi – memasak makanan guna api
12, 000 sebelum Masihi – Masyarakat Arab Kuno mengeringkan
dan menyimpan makanan
1400 Tahun Masihi – manusia melumur garam pada makanan
bagi mengatasi pembaziran & kekurangan makanan
Tahun 1862 – Louis Pasteur temui kaedah menghapus bacteria
secara pemanasan & penyejukan cecair
Sekarang – Penggunaan bahan pengawet kimia
SEBAB MAKANAN ROSAK
Makanan rosak disebabkan oleh tindakbalas mikroorganisma
FAKTOR UNTUK TINDAKBALAS MIKROB
Air,Udara,Suhu yang sesuai, Keasidan yang sesuai &Nutrient
TANDA KEROSAKAN MAKANAN
Daging – warna kehitaman, bau busuk, berlendir
Ikan – berubah tekstur, bau busuk
Nasi/Roti/Kek – menjadi lembik, bertompok hitam, busuk
Sayuran/ Buahan – berubah tekstur, berkulat, berubah warna
Susu – berubah tekstur, busuk, masam, berbuih, berketul
KAEDAH PENGAWETAN MAKANAN
Pendidihan – memanaskan makanan pada suhu tinggi
Penjerukan - merendam makanan dalam larutan gula, cuka
garam – sesuai untuk buahan & sayur (cili)
Pembungkusan Vakum – mengeluarkan udara daripada bekas
15
Pengeringan – menyingkirkan air daripada makanan
Penyejukbekuan – simpan makanan pada suhu beku (0 °c)
Pendinginan – simpan makanan pada suhu kurang 18°C
#suhu rendah mikroorganisma tidak aktif
Pemasinan – menggunakan garam bagi menyingkir kelembapan
pada makanan
Pelilinan – menyalut buah seperti epal, oren, lemon dengan lilin
cair untuk mencegah pertumbuhan mikrob pada permukaannya.
Dapat mengekalkan kesegarannya
Pengetinan/pembotolan – proses mendidhkan makanan untuk
membunuh mikrob. Makanan disejukkan & dimasukkan dalam
bekas kedap udara
Pempasteuran – pemanasan makanan sehingga suhu tertentu
beberapa ketika & pendinginan segera
Penyalaian – mengeringkan makanan dengan mengasap
KEPENTINGAN PENGAWETAN
1. Mengelak pembaziran
2. Mudah untuk ,menyimpan\
3. Mudah untuk dibawa / diangkut
4. Mengatasi masalah bekalan makanan
5. Boleh menikmati makanan dari luar Negara
6. Boleh disimpan lama untuk memenuhi keperluan
makanan sepanjang tahun
BAHAN BUANGAN
Bahan buangan ialah bahan yang tidak diperlukan lagi
JENIS BAHAN BUANGAN
Plastik – Tong
Logam – Tong
Kaca – Tong
Kertas – Tong
Sisa Makanan – Tong
Bahan kumuh & tinja – disingkir oleh badan manusia & haiwan
Sisa Toksik - bahan yang berasal daripada cecair kimia, bahan
buangan industry, sisa pertanian
TERBIODEGRADASI – Bahan yang direputkan oleh
mikroorganisma dan kembali menjadi nutrient di dalam tanah.
Terdiri daripada – bahan organik( sisa makanan, kertas, bahan
kumuh, tinja
TIDAK TERBIODEGRADASI - Tidak boleh mereput
Kaca, plastic, logam
Sisa toksik juga tidak terbiodegradasi
Bahan yang boleh mencemarkan alam sekitar
Perlu digunakan secara berhemah
Akan menyebabkan longkang tersumbat,banjir kilat, pencemaran
hidupan akuatik jika sisa toksik dibuang ke sungai
Sisa Toksik- bahan kimia kilang yang tidak boleh direputkan &
akan kekal dalam persekitaran kita akan menyebabkan:
Penyakit, ikan tercemar
AMALAN PENGURUSAN BAHAN BUANGAN
1. Bahan buangan dibungkus & diikat dengan kemas
2. Bahan buangan diasingkan mengikut jenis sebelum
dibuang
3. Guna bekas khas untuk buang bahan kimia & sisa
minyak
4. Sisa makanan dibuat baja kompos
5. Amalan 3R ( reduce –penjimatan, reuse – guna semula
& recycle – kitar semula bahan buangan menjadi barang
baru)
PENGURUSAN BAHAN BUANGAN TERANCANG
Bahan buangan dikutip & hantar ke pusat pengumpulan sampah
Diasingkan yang tidak dapat dikitar semula
akan dibakar di dalam incinerator bersuhu tinggi
Sisa daripada incinerator dihantar ke tapak pelupusan
# bahan yang boleh dikitar semula dihantar ke kilang memproses
barang baharu.
GERHANA
Fenomena gerhana – kejadian semula jadi yang berlaku apabila
sebahagian @ seluruh cahaya Matahari terlindung oleh Bulan @
Bumi
- keadaan yang cerah tiba-tiba menjadi gelap
- baying-bayang satu jasad jatuh ke permukaan jasad yang lain
- cahaya Matahari bergerak lurus & tidak dapat menembusi objek
yang legap ( Bumi & Bulan )
JENIS GERHANA
1. GERHANA BULAN
 Apabila Bumi melindungi Bulan daripada
memantulkan cahaya Matahari
 Baying-bayang Bumi terbentuk dipermukaan
Bulan
 Kedudukan Matahari Bumi dan Bulan adalah
sebaris
 Gerhana Bulan berlaku pada waktu malam
 Tempoh gerhana Bulan lebih lama – kerana
saiz bayang2 Bumi lebih besar
 Gerhana Bulan berlaku pada fasa Bulan
Purnama kerana pada masa itu Bulan berada di
bahagian belakang Bumi
16
2. GERHANA MATAHARI
 Apabila Bulan melindungi Bumi daripada
menerima cahaya Matahari
 Baying-bayang Bulan terbentuk dipermukaan
Bumi
 Kedudukan Matahari Bulan dan Bumi adalah
sebaris
 Gerhana Matahari berlaku pada waktu siang
 Tempoh gerhana Matahari lebih singkat –
kerana Saiz baying-bayang Bulan lebih kecil
 Gerhana Matahari berlaku pada fasa Bulan
anak bulan kerana pada masa itu Bulan berada
di hadapan Bumi
PERINGKAT GERHANA
Terdapat 2 peringkat gerhana
1. Gerhana penuh ( di kawasan Umbra)
2. Gerhana separa ( di kawasan Penumbra)
Pergerakan dari kawasan penumbra ke umbra kemudian ke
penumbra menyebabkan perubahan peringkat gerhana
Umbra – kawasan bayang-bayang yang gelap
Penumbra – kawasan yang gelap separa
BURUJ
Gugusan bintang yang kelihatan membentuk corak tertantu di
langit malam
Kegunaan Buruj
Menunjuk arah bagi pelayar & pengembara
Menunjuk musim menanam & menuai kepada petani
BELANTIK
kiblat Paling menonjol di langit malam
Seperti seorang pemburu
Memakai tali pinging
Tergantung pedang
Muncul di antara hemisfera Utara & Selatan
Menunjuk arah kiblat bagi umat Islam di Asia Tenggara (pada
tali pinggangnya)
BIDUK
Gugusan 7 bintang
Membentuk gayung/senduk
Muncul di hemisfera Utara
Merupakan sebahagian buruj yang
lebih besar iaitu Ursa Major
(beruang besar)
Menunjuk ke arah Utara
Menunjuk musim menanam
PARI
Paling kecil
Senang dikenali
Terdiri daripada 4 bintang
Membantuk layang-layang
Muncul di hemisfera Selatan
Menunjuk ke arah Selatan
SKORPIO
Seperti kala jengking
Muncul di hemisfera selatan
Menunjuk musim menuai
MESIN RINGKAS
Alat yang membolehkan kerja dilakukan dengan mudah & cepat
JENIS MESIN RINGKAS
SKRU
Mempunyai satah condong yang berlingkar dinamakan bebenang
Untuk menyatukan/ mengetat objek
SATAH CONDONG
Satu permukaan disendengkan
17
Kedua-dua hujung diletak pada ketinggian yang berbeza
Untuk kita / beban bergerak ke atas dari satu aras ke satu aras
Eg: tangga, jalan raya bertingkat
TUAS
Terdiri daripada satu rod yang bergerak pada satu titik tetap
dinamakan fulkrum.
Membantu untuk mengangkat & menggerakkan objek dengan
mudah
Terdiri daripada tiga bahagian beban, Fulkrum dan daya
TAKAL
Sebuah roda yang ada alur di tengah
Diletakkan tali pada alurnya yang boleh bergerak bebas
Untuk mengangkat beban ke atas atau menurunkan ke bawah
RODA DAN GANDAR
Untuk menggerakkan atau memutarkan objek
Roda dipasang pada sebatang rod yang dinamakan gandar
Apabila satu bahagia digerakkan ia akan menggerakkan
bahagain yang dipasang/dicantumkan
BAJI
Satu atau dua satah/permukaan condong yang tajam
Untuk memisahkan, memotong, menggerak, memegang &
memberhentikan objek
GEAR
Terdiri daripada roda/ silinder yang bergerigi
Untuk mengubah kelajuan pergerakan dan arah gerakan
MESIN KOMPLEKS
Gabungan beberapa jenis mesin ringkas
MESIN LESTARI
Dicipta untuk memberikan lebih banyak manafaat kepada
manusia
Lestari bermaksud tidak berubah/kekal & tetap
Mesin yang lestari ialah mesin yang tahan lama, tidak mudah
rosak, menguntungkan, tidak memberi kesan buruk kepada alam
sekitar, mudah dan selamat digunakan.