Anda di halaman 1dari 12

etek do mulo ni gondang

« Skenario: Ritus Paturun Sibaso


Seniman Tradisional »

Turi-turian, Sitogol, Ungut-ungut dan Ende-ende


MATA GURU ROA SISEAN

malos mali-mali i topi dalan laos tu roba


parjolo do au marsantabi di sipanangion sipambege na martua
laoskon jolo inang induri pamiari ni lapung dohot bota
on ma sada turi jamitahon bisuk dohot poda

sinondang ni bulan tula


alak manduda marsidua
tona ni ompunta
ompu na martua na marsahala

indu sarang ni piongot


i lambung nai sarang ni si martampua
tong ma dongan paingot-ingot
ulang lupa poda na lima

sarang ni si martampua
adop toru pintuna
tangihon ma so u patama
ulang be ita gabe lupa

tor simago-mago
adong talun adong robana
poda na parjolo
kon paias do rohanta

gaja pagaja-gaja
tardege anak ni landuk
alak naias rohana
inda jungada ia mageduk

taba ale ningku bulu soma


binaen ite di aek mais
alak naias roha
inda ia gabe majais
huta godang huta ni raja
na sukut tumbur suanan kantang
poda na padua
angkon na paias do pamatang

samon ari marandos potang


buat paragat manyandang taguk
alak naumias pamatang
dao ma nyae dao situhuk

mata guru
roa sisean
on mada pola na tolu
paias muse parabitonmu

poken di simangambat
aduan nai poken siabu
muda poda na paopat
ulang lupa paias bagasmu

habang ambaroba
na songgop tu rumpun singkoru
on mada poda lima
ingot paias pakaranganmu

i mada angka dongan angka simatobang


tumangi hita di poda on
poda na denggan binaen sonang
maroban tua di hangoluan

dung solpu poda na lima


saroa hita nian marrosu
sahata saoloan
sapangambe sapanaili

songon siala sampagul


rap tu ginjang rap tu toru
muda malamun saulak lalu
muda madabu rap margulu

dungi, ale dongan sipanangihon si pambege


ulang hita pamuda sayang luat mandailing on
luat na denggan luat na jogi
sumurung dao sian na leban
tano sere tano rura
na lumobi do tumbur ni tano na
na lumobi do tabo ni gulaenna
na lumobi lambok muse ingkayuna

ligi ma tu jae ligi ma tu julu


ombar balok ni bona bulu
bahat do luat nadung sambang
binaen majungkat di humaliang

muda na garang manyurkut arangan


mangurbat suan-suanan na marhasaya
aha dope dung songon i
muda marobus sialogo na gogo
inda adong be banir paronding-ondingan
muda mandonting arilas marsalimpot-pot
inda adong be parsilaungan
parasaran ni uwo dohot hatutu
parngayatan ni unggas na loja
parasaran ni loba na marhasaya
paradianan ni naloja tingon hauma
angke na lumobi gok do jaot na
bulung na tumpuk manjadi napu
ranggas na panggoki ni adangan laos muli

muda gumarang hita manabai


bahat ma mara nangkan ro
marsik ma simul-mulan ni batang gadis
maurbat ma urat paniopi ni tano

ampot ro nonat na so tarolat


marsitutu udan mandahoyu
mangamuk asak ni batang gadis
ro ma banjir na so ompangon
mangkagargar tobing duru ni saba
mangkatolbak dolok maroban mara
bege-bege ma ita dongan
nangkan ita mangae

na bahat ma luat na maronco


patunda ni tolbak pangayup ni aek
bahat jolma marsipurpuran
pahan-pahanan marmagoan
suan-suanan marrebatan
bahat muse sannari binatang sayang
na so marsala diparkancitan
gatal ni tangan ni si pamodil
pupu muse do ia madogil

muda tarsonggot au manyogot


ato potang na mangarimbus
inda jungada be tarbege so ra ni tumorus habong
tintin ijuk … sanga gok-gok sopo

i ma na so i pasari-sari
marpolutan unggas na so marsala
ampot rotap i saba
inda adong be amporik mamomaina

boti muse di hos ni ari


madung langlangan si panangi
sora ni kak na matukak-kak sora ni onggang dogang-dogang
i do na solpu tanda ni ari na dung kotu

songon i muse di batang gadis


na bahat ma ihan na abis
mago incor mago abaro
boti siating dohot baung

i ma da baya dongan
rap ta pamanati antusan ni turi
olong roanta di humaliang
anso ulang hita markoti

muda pe jago humaling


tong do hita parlaboonsa
muda humolip hita incogot
so adong ingoton ni paompunta

ma horas hita nian sai tumorkis


pantun hangoluan
silang sae suada mara
saur matua bulung

manduda mamiari
painte samon sidumadang ari
sai ma jolo hata ni turi
gabe andigan hita ulai
pir tondi madingin
sai horas tondi matogu
horas … !!!

(Djasinaloan, 20 Desember 2000)

Catatan:
Orang Mandailing yang membuat teks turi-turian Mata Guru Roa Sisean ini adalah Drs. Akhmad
Bahsan Parinduri dengan memakai nama samaran Djasinaloan, beliau meraih sarjana sastra
Bahasa Indonesia dari Fakultas Sastra USU Medan. Teks turi-turian ini dibuat dalam rangka
pelaksanaan PARGALANGGANGAN NI UNING-UNINGAN MANDAILING DAN RITUS
PATURUN SIBASO pada tanggal 31 Desember 2000 di Kotanopan, Mandailing Julu, dengan
tema: Pelestarian Keanekaragaman Hayati dan Pemanfaatannya yang Berkelanjutan. Kegiatan
seni dan budaya Mandailing ini diselenggarakan oleh Yayasan Bindu Matogu dan Yayasan
Pengkajian Budaya Mandailing (YAPEBUMA) dan terlaksana dengan baik berkat bantuan
Yayasan KEHATI, Pemkab Madina, para seniman tradisional dan masyarakat Mandailing pada
umumnya.

LIRIK ENDE-ENDE
by: Edi nasution

Aek batang gadis ta on da baya


Dapot taon le aekna murmarsik
Muda ro baya udan santongkin
Bulus magodang boti lotok le dongan

Tor dolok Siojo


I lombang nai da baya Ranggasoli
U dok do di ho ale dongan na jolo
So ulang ro mara rap ita jago arangan tai

Pisang Siolot julu le dongan


Na tubu ale di Saba Dolok
Sai lolot baya ita mangolu da dongan
Leng ra dope ita i paoto-oto alak

Poken siri-siri di potang ni ari


Habang baya tu jae-julu jeges tarida
Muloi sannari ale santak tu pudi ni ari
Rap rim ma ita sude paturena

Sian Laru le tu Tambangan


Batang Gadis melduk-elduk bahat muse lubuk na
Untung ma baya adong Lubuk Rarangan
Garing dohor mera leng sonang angoluanna
Parsuling ni Jatulila
Mariot-iot boti lingon-lingon tarbege
Pupu do nian ita marsapa-sapa
Kiong dohot baro-baro tudia kehe

Sipaingot ni ompunta le dongan


Dompak mangaroba ale dina markauma
Muda ingul dohot bania i tabahan
Ulang lupa i suanan gontina

Tombang Bustak, 10 Desember 2000

LIRIK ENDE SITOGOL


by: Parlagutan Nasution
From: Pastap Julu, Kotanopan

Mangguris so tarpadaek le
Suratan bagian baya
Sonang i son baya ita marbaris ningku da
Ulang ita buat ayu di ujung ni aek
Sanga tong do ro baya tolbak dohot banjir bagian da baya

Ancit ni na mandurung jo
Na sora nian mian marangan-angan
pukul sapulu au baya ando mangan
Muda di ho do dai inang manggadis
Inte do toke baya parutangan bagian baya

Mandailing Kotanopan alale


Na so unjung na dangol baya
Madabu ampang sitare-tare ningku da
On pe madung ro baya parkancitan
mananggung badan simanare da baya

Pasar Kotanopan, 31 Desember 2000

LIRIK ENDE UNGUT-UNGUT


by: Parlagutan Nasution

u tampul ale uar-kuar


mambaen tungkot panjolung tanaon
ulang ale baya ita padiar-diar
i ganggu alak baya aranganta

u tampul ale uar-kuar


pantak-pantak baya di tonga saba
ulang ale baya ita padiar-diar
sanga tong marsik aek ni saba

pantak-pantak baya di tonga saba


pala i oban pade ambaen soban
muda na marsik ale aek ni saba
pasti nangkan susut baya pandapotan

poken ale di kotanopan


adong poken baya di simangambat
muda peto ale madung susut pandapotan
nangkan na ita do na malarat

ENDE-ENDE NI NA MANGKUSIP
Pengumpul: Edi Nasution

Mangkusip:
Si Lian

Mangkuling baya gordang sambilan


Mangalus muse gordang salapan
Mangkuling au sian balian
Alusi amu ma nian sian bagasan

Saling mada on so suling


Sulingkon bulu tolang
Mangkuling ma ho le
Ari on ma get andostorang

Ole sinuan boyu ni dainang


Marbalik ma ho le tu siamun
Markosing ko tu siambirang
Maroma na pogos on di tonga parik on
Anak ni na so dong markolong ni roa on

On ma golap ni ari baya


I balikkon tangan pe so tarida
Taru nai tuntunkon ma ro tu son
Taru so ra be amu mangalusi sa be tile
Ale anggi i bege ho dehe ningku
Alahle

Alahle na sangat ma amu tile


Taru so dong ma di amu sifat kasian
Salingkon batu i tektek mangkuling
Apalagi ma sada-sada manusia
Oih dantong

Biama antong u dokon baya tile


Angke madung songon i suratan ni bagian
Tu dia pe i padonok
Na so ra be amu mangalusi sa be
Alahle

Indalu pengitean
Jambatan baya tu Lumban Lobu
U bolus baya amatean
Arani pangarsak ni na ma rosu
On mada por ni roa tu tu amu on da
Mangkuling ko ta ru so ra be
Alahle

Si Taing :
Ise do amu langa ?
Aso do mangarsak sajo amu di au ?

Si Lian :
Au on mada manuk tinggiran
Manyogot so tarpatuduk
Potang ari so tarpadaek
Mate-mate i pogaskon dongan na songoni

Na suongkon danon ni bulu


Tu aek so dipangan gulaen
Tu darat so ra tubu
Madabu so dong topotan

Ngada baya tarpasungka


Ponggol-ponggol ni papan lante
Ngada le tarbaen lupa
Muda madung solot di ate-ate

Si Taing :
U boto do parpordamu
Sintap ni sarisir tu rumput manis
U boto do parroa mu
Sintap ni bibir do baya obar na manis

Si Lian :
Eme baya di baboan
Na di suan marsada-sada
Na ancit baya le na agoan
Muda madung somal di ida mata

Dongdong baya so tar dongdongkon


Tubu dahan di bona bulu
Podom baya so tar podomkon
Ida-idaan di tompa muyu

Si Taing :
U boto do parpordamu
Sintap ni sarisir tu rumput manis
U boto do parroa mu
Sintap ni bibir do baya obar na manis

Si Lian :
Sugari bolas parincoran
Batu na dua di Sigalangan
Sugari bolas pangidoan
Angkan ita na dua do sadalanan

Muda na lindot hodong ni pahu


Gariang i manjadi napu
Muda na giot ho baya di au
Damang-dainang madung satuju

Si Taing :
Nada pahu baya na so lindot
Gariang i na tubu di lereng-lereng
Nada baya au na so giot
Damang-dainang indape mangalehen

Tentong ison dope pitulo


Tarambung-ambung lao mamolus
Ison dope ita antong marsuo
Torang sigat sidumadangari

Si Lian :
Abit culup abit marikin
Undung-undung lao mamolus
Mangido moop ale mangido isin
Ampot adong obar na lopus

Tangan do botohon
Ujung nai jari-jari
Ita patama do dokonon
Ujung nai ita pasari-sari
Topik-topik ni pinggan
Muhut-muhut ni adangan
Torkis kamu ale na tinggal
Salamat au na mardalanan

Muli ma au da anggi
Ari pe antong madung andostorang
Sarion da anggi na u pardokoni i

Si Taing :
Yabo angkang

==========================================
Ende-ende

Eme baya Ii baboan


Na di suan marsada-sada
Na ancit baya le na agoan
Muda madung somal di dida mata

U boto do ulungku
Na so tibalan ni kupia(h)
U boto do untungku
Na so top bagi tu dia

Indalu pangitean
Jambatan baya tu lumban lobu
U bolus baya amatean
Arani pangarsak ni na marosu

Landit ni na mandurung
Jolo sitanggis podom-podom
Ancit ni na malungun
Jolo tangis anso modom

Sordam ni jatulila
Ungut-ungut ni baginda kahar
Malungun au di na so nida
Nau tongos di pidong habang

Ulang tong sitata dirabian


Sitanggis diroba-roba
Martata baya di balian
Tangis di bagasan roa
Lambok ni bulung ni eme
Na lambok marduyun-duyun
Lambok lidung binege
I ma dalan markalalungun

Pisang siolot julu


Na u oban sian Aek Hapesong
Ngada baen harani mancit ulu
Boltok do na kosong

Tor Dolok Martimbang


I toru nai dalan Sibolga
Ulang be se mangkuling
Murmamale naron bitua

Anggo nian sugari le untung bagian


Angkon ia do donganku matobang
Ise sajo u suru manyapai
Na so ra do ia parmaen ni dainang

Ngada baya inang tarbaen suling


Hodong dulang tu siasari
Inda baya inang tarbaen mangkuling
Bujing on suangkon bulan mata ni ari

Di aek i pasang getek


I taruma i taha soban
I luar baya simbur menetek
Ise pe baya na so marlungun ni roa

Eme baya dibaboan


Na di suan marsada-sada
Na ancit baya na agoan
Muda madung somal di ida mata

Ngada baya tarbaen suling


Hodong dulang tu siasari
Ngada baya tarbaen magkuling
Ho suangkon bulan mata ni ari

Tondik-tondikan siadosanmu di toru on


Surduon tolong salendang tu toru on
Anso adong ulos simanare on
Na lomlom dia do giot mu i toru on
I tampul ayu sanduduk
U boto do na mumbang gotana
Marsarak ita pauduk-uduk
U boto dei na muba ro na

TANO HASORANGAN

by: Syahdan Taufiq. Juni 2007

Kehe au baya tu Pakantan


U ida na Gunung Kulabu
U baca ale turi-turian
Malungun au di kampungku

Horas tondi madingin


Pir tondi matogu
Taringot au baya tu Hutabaringin
I ma tano hasoranganku

Anda mungkin juga menyukai