Anda di halaman 1dari 10

(MANGUPA NA MARBAGAS DAN MANGUPA DAGANAK)

O
L
E
H

AMAN NASUTION
GELAR
MANGARAJA SOLONGGAON
(1900 – 1983)

DISALIN KEMBALI
OLEH :
ASHARUDDIN NASUTION
(29 MEI 2002)
PENGANTAR

Puji syukur kita panjatkan ke hadirat Allah SWT yang telah memberikan taufik dan

hidayahNya kepada kita sehingga kita masih senantiasa termasuk orang-orang yang bisa

berkarya dan bermanfaat untuk orang lain. Shalawat berangkaikan salam kita sampaikan

kepada ruh junjungan kita Nabi Besar Muhammad SAW.

Buku ataupun kumpulan tulisan “MANGUPA” ini kami susun kembali dengan

maksud untuk melestarikan salah satu kekayaan adat budaya Mandailing, yaitu mangupa

yang khususnya di daerah Mandailing merupakan salah satu adat istiadat yang senantiasa

tidak terlepas dalam kehidupan masyarakatnya sehari-hari. Mengingat banyaknya hobar

(tutur) dan pengucapan Mangupa yang telah mengalami perubahan, penulis beranggapan

bahwa hobar ataupun kata-kata di dalamnya harus di kembalikan seperti hobar yang asli.

Adapun hobar yang menurut kami bisa dijadikan rujukan adalah salah satu buku

yang ditulis oleh Mangaraja Solonggaon yang menurut kami bisa dijadikan rujukan dalam

hal ini, mengingat beliau dikenal sangat pandai dalam hal ini dan beliau juga termasuk

generasi terakhir dari raja-raja Mompang.

Kelestarian adat istiadat dalam kehidupan masyarakat Mandailing memang

mendapat perhatian minim dari berbagai pihak. Oleh karena itu, sedikit banyaknya buku

yang kami tulis ulang ini dapat mengembalikan dan melestarikan salah satu adat istiadat ini

dengan tetap berpegang teguh kepada hobar yang sudah berabad-abad di pakai dan

penggunaan hukum dan do’a-doa yang Islami di dalamnya. Kritik dan sarannya sangat

kami tunggu demi revisi buku ini ke depan.

Mompang Julu, 05 Januari 2009

Asharuddin Nasution, ST
Mangupa na Marbagas

Ari on ari nasantak, ari nauli, ari na denggan.


On ma ari na margorar ari simonang-monang
Na monanang mangalo musuh, na talu mangalo dongan
Di manaek ni mataniari, di si ma naek ni tuah ni mora

Hatiha modom ni gaja manunggal


Hatiha ni horbo mangalugui di guluan
Sai marpohom na denggan homu ja na tarbonggal
Anso gabe sisean hamu di ari nasangandigan

Hatiha hamu muli lombu na tobang


Hatiha manguas bayo panopa
Dapotan parsaulian nian na gumodang
Ima sinta-sinta ni bayo pangupa

Hatiha markuik halihi bangar


Hatiha markotek manuk laho marpira
Sai tibu homu nian marjagar-jagar
Ja nadung dung pangan ringgit dohot rupia

Hatiha maruyup-uyup bayo parmahan


Pasunggul-sunggul lungun di halak na marbabo
Dapotan sere hamu di pardalanan
Ja na mur-mur miduk na niomo songon pandokon ni bilangan...
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7

Na pitu si totop si tanding pangkopoli ni namandurung


Martona do Ompunta na robian
Lalu tu anak na torus tu hita na sumundut
Sannari rasa turun-manurun

Muda songon di naek ni mataniari


Di si ma di naek ni tua hama mora
Tola ma hita ma nuktukkon dulang-dulang di Angkola
Tola ma hita mangungkap bulung pangupa

Mangungkap tua hama mora


Tu aek ulang adong mangora
Tu darat ulang adong manyunggul
Mungkap tua hama mora ja na tar mauk tarbonggal
Panutup ni Pangupa
I son ma parompa Sadun tonunan Sipirok
Na marsulam margiring-giring
Boti sundut-marsundug hamu nian marompa manogu mangiring-ngiring

I abit on ma abit silambe buruk


Gonan matogu pado buruk
Ompa nian tondi dohot badang ulang pa uduk-uduk
Lopus marpaompu ni uduk

Ia bulungon on ma na marbulungkon polo-pilo


Sitaon u haba-haba si taon halogo
Rap malo hamu nian mangilap
Sunagkon na mamio ima pangontang boru pangelek bayo

Pala songoni marbungoon rangga omas manjadi pamurpuri di na holas


Muda marsipurpur markaliras
Manjagit udan dohot arilas

Di baomi marmutikkon aso-aso/rangga suaso


Bargot di ujung dangka na poso
Di antara ni langit dohot tano
I sin tarida sora mago

Marboanahon munggu-munggu
Mardai na paet suangkon pogu
Markayu na pir boti na togu
Inda tandolan ni sahat songgopan ni begu

Angke na marunokkon batu otar


Toras na pir ja na kuntal
Pir songon bosi manr pintal
Paurak gogo marlosi jontal
Tarida ma indahan Sidimpuan
Sian ginjang mardai mera
Tuhan do nian pangidoan
Ni patorop na so piga

Songon parkabang ni burung Tasik


Na songgop tu Saba Rimba
Bagas na martua on bilik-marbilik
Sai manggongom ma nian pangisi na

Tu tonggina sonnon tobu


Tu ancim na songon sira
Tibu nian sinuan tunas muyu tubu
Maroban tuah hama mora

Di son ma hambeng panyaru muyu


Na sian Muara Bangko
Na ni iring tor pangolat
Boti hambng randuk na godang
Na mangambur tu Aek Sosopan
Na ma ngadopkon dua sejoli
Na markokang marolit-olit
Mukobul do nian pangido muyu
Hara ni ima anso sonon pangalahoan na
On ma sada olat-olat
Hamu na maningkat tu alom na matobang
Manalduskon si haposoan dohot si habujungan
Na di gomgom ni adat dohot ugari
Na marranting marrungga soit

On ma hambeng si taladang tua


Na mamolus di ombun mangayap
Halak lahi mandapot tuha
Dadaboru maroban sangap

Juhut na on juhut goar-goar


Mambaen goar maginjang magodang
Goar na tarmauk tarbonggal
Tu ipar laut siborang

Maruntung hamu nian ja na mardoar


Hal parkawinan muyu on
Ulang songon na margincir
Mantul di ulahan
Sanoli sampur do songon pisang
Mula mambaen partahian
Ulang janggal patogu tua ulang sirang

Manorjak laho tu pudi


Mangmbur laho tu jolo
Mangamburkon anak dohot boru
Pintu sundut suada mara
Maroban tua hamamora

Di son ma sira sasumbiga


On ma nanidok sira adat
On ma lagut ni kahanggi
Anak boru dohot ula
Gugut sira matorkis
Gugut sira magabe
Gugut sira matoga matogu
Gugut sira sayur matua bulung
Gugut sira tnodi madingin

Di son pira manuk na hobolan


Parmata usip-usipan
Bontar di ruar gorsing di bagasan
Alum nian roha ni tuhan
Di pabulussa pangidoan
Dapotan sere omas si gumorsing
Homu sanga andigan

Ulang adong bondul mangkalang


Madung dapot ma na ni ranga
On pe sa tahi hamu salupat sa indege
Sapangambe sapanaili
Ulang tanduk palehang-lehang
Gumbang marsinggaluan
Anso songon siala ulu mangimpal
Tola palu-palu
Muda mangulap rap margulu
Malamun saulak lalu

Dumpangan lak-lak hamu dumpangan singkoru


Sai di ganda sigandua pandan di pargarutan julu
Dumpangan anak hamu dumpangan boru
Sada manggabe dua
Sambilan gabe sampulu

Tai di Muara Sada


Marlai-lai andalado
Marantara antara sada
Halak lahi ma nian parjolo

Parjolo mangordang singkoru


Pau jonggi songon tandiang
Parjolo sorang anak dada boru
Sihorus na lobi situkut na hurang

Muda siboran dada boru


Marboru-boru di tapian
Muda umbahat anak dada boru
Pabolak koum tu huta balian

Di son ma haporas ni sitorbis


Dohot incor na nidurung
Mahoras hamu matorkis
Ja na sayur matua bulung

Haporas na nidurung
Martamburonlon balbahul
Horas matua bulung
Lopus marpahompu ni tambihul
Di son ma incor talu
Na nidurung di las ni ari
Mukobul nian pangidoantai
Olat nian tu pudi ni ari

Ta ihan sale on
Ihan sale ni mora sada
Lelan tali-tali ni Aek Godang
Silang sae suada mara
Sian na menek rasa matobang

Indahan on ma indahan sitanda tondi


Ja na indahan marpio tondi
Marima tondi (3x)

Na sian eme simaritik-itik


Eme Siolba di Angkola
Ni padenggan ma hata ni nipi
Ja na pasonang roha

Aek si inumon on
Na sian sumur iasboti lan-lan
Salamat nian panjang umur
Lopus marsege-sege ni abuan

Toras tali di Baringin


Botik bayur mardua bulung
Hombang sila padang togu
Ulang nian na pangolit-olitkon

Horas tondi madingin


Sayur matua bulung
Hombang matoga-togu
Ulang nian na marpanyakit-nyakiton
Mangupa Daganak

Dilagut ni kahanggi ulan dohot anak boru


Ima na maroban tua dohot haratan
Mangoban hata pasu-pasu

Arion ari na denggan ari na santak ari nauli


Songonon ma ari na margoar ari simonang-monang
Na monang mangalo musu na talu mangalo dongan

Hatiha paluha horbo tu jalangan


Hatiha mambus-bus bayo panopa
Dumpangan parsaulian hamu nian
Ja na mandapot halapangan

Hatiha di ari na sogot


Hatiha ni halak marsilamoton
Horas be nian na niparorot
Asa maroban tua dohot sohot siriaon

Hatiha luas marsidudu bayo na tobang


Hatiha malo api di banggar
Sai simbur ho nian magodang
Ja na mandapot hagabean di na marjagar-jagar

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7
Na pitu nawaluk si totop si tandiang
Pangkopoli ni na mandurung
Tona ni Ompunta na robian
Lopus tu anak na lalu tu hita
Na sumundut sannari rasa turun-menurun

Di son ma hita mangaruntunkon andor ni tuba


Janji lobi Gunung Tua
Di son ma hita mangungkap bulung pangupa
Marpio tondi laho mangupa

Tu aek so adong manise


Tu darat so adong manggora
Panjang umur hamu nian muse
Lopus marpahompu di uduk
Di son ma abit silambe buruk
Gonan ma togu pado maburuk
Tondi dohot badang ulang pendek-pendek
Lopus marpahompu di uduk

Ia bulung anso marbulungkon pilo-pilo


Si taon haba-haba si taon halogo
Na marbungoon rangga omas
Manjadi pamurpuri di na holas
Muda marsipurpur markarilas
Manjagit udan dohot arilas

Taratak taridang ma manuk si sampaga tua


Na manuduk di ombun mangayap
Sannari maroban tua
Saulakon maroban sangap

Di son ma aek parbasuan


Na sian Lubuk Parkatimbungan
Paridian di tongan hari
Pangidoan ta don tu Tuhan
Riak mardomu tu tonga
Sayur badan dohot tondi
Martamba denggan ma nian paruntungan
On tu pudi ni ari

I son ma sira sasumbiga


Na di salaungsungkon di bulung pisang
Muda digugut hamu non siraon
Nadaon tonggi songon togi
Tai ancimdo pardaianna
Pangidoanta do tu Nabinta
Di safa’atkon ia hita saulakon tu Tuhan na Pangasih Panyayangi
Sai horas ma nian matoga-matogu
Songoni ma da sinta-sintana

Di son ma pira manuk na dihobolan


Parmata husip-husopan
Bontar di luar gorsing di bagasan
Alun nian roha ni Tuhan
Dipatulus sapangidoan
Dapotan sere hamu di hari na sandigan

Di sonma aek si iniman


Na ditauk dian sumur
Ias boti lal-lan
Sai salamat nian panjang umur
Lopus marsege-sege ni habuan

Disonma indahan si tanda tondi


Indahan parpio tondi

Eme simaritik-itik
Eme siolba di Angkola
Ni padenggan hata ni nipi
Ja na pasongan roha

Eme sitamba tua


Tu riang ni saba Sisorot
Tuhan tai do na martua
Sude tondina di parorot

Eme si Tarolo
Na di ordangkon di udan-udan
Songonon madadat ni ompunta na jolo
Ima ita pasuman-suman

Nading bul tahi ni kahanggi ula


Dohot anak boru marpili goar
Na tupa dohot na tamatu hamu
Anso adong pio-piohon ni ula dongan
Manarimo nian tondi dohot badan muyu

Ni pasahat ma tu hamu gorari


Sahat nian nini marnini
Sahat nono marnono
Angkon mardangka soma ubanna
Lumut-lumuton tanggoruna

Ni padao sipangogo
Sian duru ni hauma
Gora na sangap na martua ulang mago
Ugana ulang tanggal matua

Jalu-jalu uban-uban
Songon parbontar ni bulung matung
Bontar mardua rupo
Rata ni butuha na bontar di tanggoruna
Martua hamu

Na matagu-tagu tu Tuhan
Martua hamu nian ja na maruntung
Ima sinta-sinta ni bayo pangupa
Simbur laho magodang
Peng-peng laho martua

Toras tali di Baringin


Botik Bayur mardua bulug
Hombang sila padang tobu
Ulang nian na panyakit-panyakiton
Horas tondi madingin
Sayur matua bulung
Hombang matoga-matogu
Ualng nian na marpanyakit-panyakiton

Turuuupa-upa Tonda Matondi


Turuuupa-upa Tonda Matondi
Turuuupa-upa Tonda Matondi

Anda mungkin juga menyukai