Anda di halaman 1dari 18

BAB 4: FUNGSI, KOMPOSISI FUNGSI

DAN FUNGSI INVERS

A. Daerah Asal Dan Hasil


Daerah asal adalah harga – harga x agar suatu fungsi f(x) terdefinisi.
 f(x) = g ( x) � syarat f(x) terdefinisi adalah g(x) �0

 f(x) = g(x)
log h(x) � syarat f(x) terdefinisi adalah g(x) > 0; g(x) �1 dan h(x) > 0
g(x)
 f(x) = � syarat f(x) terdefinisi adalah h(x) �0
h(x)
Daerah hasil adalah harga y = f(x) yang mungkin

Soal Dan Pembahasan

1. UMPTN 2001
x 2 + 5x - 6
Daerah asal fungsi f(x) = adalah ….
-x + 2
(A). {x/ x < 2} (D). {x/x  - 6 atau 1  x  2}
(B). {x/ 1  x < 2} (E). {x/x  - 6 atau 1 < x < 2}
(C). {x/ x  - 6 atau 1  x < 2}

 Pembahasan:
x 2 + 5x - 6
Agar f(x) terdefinisi maka �0
-x + 2
( x + 6 ) ( x - 1)
�0
-x + 2

Pecahan = 0, jika x + 6 = 0 atau x – 1 = 0 dan -x + 2 �0

Berdasarkan garis bilangan f(x) terdefinisi untuk : {x/ x  - 6 atau 1  x < 2}


Jawab: (C)

2. UMPTN 1993
Halaman 85
x2 - 2x + 1
Fungsi f(x) = terdefinisi untuk ….
16 - x 2
(A). 1 < x < 4 (D). x < - 4 atau x > 4
(B). x < - 1 atau x > 1 (E). -4 < x < 4
(C). 1  x < 1

 Pembahasan:
x2 - 2x + 1
Agar f(x) terdefinisi maka �0
16 - x 2
( x - 1) ( x - 1) �0
( 4 - x) ( 4 + x)
Pecahan = 0, jika x – 1 = 0 dan 4 – x �0 atau 4 + x �0

Berdasarkan garis bilangan f(x) terdefinisi untuk : -4 < x < 4


Jawab: (E)

�x - 3 �
3. Daerah asal yang memenuhi untuk fungsi f(x) = log � �adalah ….
�x + 2 �
(A). x < – 3 atau x > 2 (D). –3 < x < 2
(B). x < - 2 atau x > 3 (E). x > 3
(C). –2 < x < 1

 Pembahasan:
�x - 3 �
f(x) = log � �
�x + 2 �
x -3
Daerah asal, syarat: > 0 � Pecahan = 0, jika x – 3 = 0 dan x + 2 �0
x+2

Berdasarkan garis bilangan f(x) terdefinisi untuk x < -2 atau x > 3


Jawab: (B)
B. Komposisi Fungsi

Halaman 86
Jika f dan g adalah fungsi, sedemikian sehingga f : A → B dan g : B → C, maka fungsi
komposisi (g ○ f)(x) : A → C ditentukan oleh rumus:
(g ○ f)(x) = g(f(x)), x �R.
g ○ f dibaca “ g bundaran f” atau “g komposisi f”.

Rumus Praktis
px + q - b
Jika f(x) = ax + b dan (f ○ g)(x) = px + q � g(x) =
a
2 � px 2 + qx + r - b
Jika f(x) = ax + b dan (f ○ g)(x) = px + qx + r g(x) =
a

Soal Dan Pembahasan

1. UMPTN 2001
Jika f(x) = 2 – x, g(x) = x2 + 1 dan h(x) = 3x maka (h ○ g ○ f)(3) = ….
(A). -80 (D). 80
(B). -6 (E). 81
(C). 6

 Pembahasan:
f(x) = 2 – x, g(x) = x2 + 1 dan h(x) = 3x
(h ○ g ○ f)(3) = (h ○ g)(f(3)) � f(3) = 2 – 3 = -1
= (h ○ g)(-1)
= h(g(-1)) � g(-1) = (-1)2 + 1 = 2
= h(2) = 3(2) = 6
Jawab: (C)
2. UMPTN 2000
Jika f(x) = 2x – 3 dan (g ○ f)(x) = 2x + 1 maka g(x) = ….
(A). x + 4 (D). x + 7
(B). 2x + 3 (E). 3x + 2
(C). 2x + 5

Halaman 87
 Pembahasan:
f(x) = 2x – 3 dan (g ○ f)(x) = 2x + 1
(g ○ f)(x) = 2x + 1
g(f(x)) = 2x + 1
y+3
g(2x – 3) = 2x + 1, misal y = 2x – 3 � x =
2
�y + 3 �
g(y) = 2 � �+ 1 = y + 3 + 1 = y + 4
�2 �
g(x) = x + 4
Jawab: (B)

3. UMPTN 2000
f : R → R dan g : R → R adalah dua buah fungsi. Jika f(x) = x – 3 dan (g ○ f)(x) = (x + 3) 2
maka g(x) = ….
(A). x2 + 12x + 36 (D). x2 – 36x + 36
(B). x2 + 12x – 36 (E). x2 – 24x – 36
(C). x2 + 36x + 12

 Pembahasan:
(g ○ f)(x) = (x + 3)2.
g(f(x)) = x2 + 6x + 9
g(x – 3) = x2 + 6x + 9
g(x – 3 + 3) = (x + 3)2 + 6(x + 3) + 9
g(x) = x2 + 6x + 9 + 6x + 18 + 9 = x2 + 12x + 36
Jawab: (A)

4. UMPTN 2000
1 1
Jika f(x) = (2x – 1)3 – 4 dan g(x) = 3
x+4 + maka (g  f)(2) = ….
2 2
(A). -2 (D). 1
(B). -1 (E). 2
(C). 0

 Pembahasan:
1 1
f(x) = (2x – 1)3 – 4 dan g(x) = 3
x+4 +
2 2
(g  f)(2) = g(f(2)) � f(2) = (2(2) – 1)3 – 4 =33 – 4 = 27 – 4 = 23

Halaman 88
1 1 1 1
= g(23) = 3
23 + 4 + = ( 3) + = 2
2 2 2 2
Jawab: (E)

C. Fungsi Invers

Secara umum:
i. Jika f adalah fungsi bijektif, maka f mempunyai fungsi invers f-1
ii. b = f(a) maka a = f-1(b)

Rumus Praktis
x -b
Bentuk linear : f(x) = ax + b � f-1(x) =
a
ax + b -dx + b
Bentuk pecahan: f(x) = � f-1(x) =
cx + d cx - a
xn - b
Bentuk akar pangkat: f(x) = n
ax + b � f-1(x) =
a

1� D � b
Bentuk fungsi kuadrat: f(x) = ax2 + bx + c � f-1(x) = � �x + �-
a � 4a � 2a
Soal dan Pembahasan

1. SMUP 2008
Apabila f(x) = 1 dan g(x) = 2 maka (f ○ g)-1(x) = ….
x +1 3- x
5x - 3 x-5
(A). (D).
1- x 3x - 1
5x - 3 3x - 5
(B). (E).
x -1 3x - 1

Halaman 89
3x - 5
(C).
x -1

 Pembahasan:
1 2
f(x) = dan g(x) =
x +1 3- x
1 1 1
�2 � 3- x
(f ○ g)(x) = f(g(x)) = f � �= 2 = 2 3- x = 5- x =
�3 - x � +1 + 5- x
3- x 3- x 3- x 3- x

Rumus praktis:
3- x -5 x + 3 5 x - 3
(f ○ g)(x) = � (f ○ g)-1(x) = =
5- x -x +1 x -1
Jawab: (B)

2. UMPTN 2001
Jika f(x) = 3x – 1 maka f-1(81) = ….
(A). 1 (D). 4
(B). 2 (E). 5
(C). 3

 Pembahasan:
f(x) = 3x – 1 dan f-1(81).
f(x) = 3x – 1
81 = 3x – 1
34 = 3x – 1 � x – 1 = 4 � x = 5
Jawab: (E)
3. UMPTN 2001
Jika (f ○ g)(x) = 4x2 + 8x – 3 dan g(x) = 2x + 4, maka f-1(x) = ….
(A). x + 9 (D). 2 + x + 1
(B). 2 + x (E). 2 + x + 7
2
(C). x – 4x – 3

 Pembahasan:
(f ○ g)(x) = 4x2 + 8x – 3 dan g(x) = 2x + 4
(f ○ g)(x) = 4x2 + 8x – 3
f(g(x)) = 4x2 + 8x – 3

Halaman 90
y-4
f(2x + 4) = 4x2 + 8x – 3, misal y = 2x + 4 � x =
2

�y - 4 �
2
�y - 4 �
f(y) = 4 � �+ 8� �– 3
�2 � �2 �

f(y) = y2 – 8y + 16 + 4y – 16 – 3
f(y) = y2 – 4y – 3
f(x) = x2 – 4x – 3

Rumus praktis:

1� D � b
f(x) = ax2 + bx + c � f-1(x) = � �x + �-
a � 4a � 2a

� 16 + 12 � -4
f(x) = x2 – 4x – 3 � f-1(x) = � �x + �-
� 4 � 2

= � x + 7 + 2 = 2 + x + 7 atau 2 - x + 7
Jawab: (E)

4. UMPTN 2000
x
Diketahui f(x) = 3x – 1; g(x) = , x �1 ; (f-1  g-1)(x) = 2. Nilai x yang memenuhi
x -1
adalah ….
(A). 1 (D). 1,75
(B). 1,25 (E). 2
(C). 1,5

 Pembahasan:
Rumus Praktis:
x +1 x x
f(x) = 3x – 1 � f-1(x) = dan g(x) = , x �1 � g-1(x) =
3 x -1 x -1
(f-1  g-1)(x) = 2 � f-1(g-1)(x) = 2

�x �
f-1 � �= 2
�x - 1 �
x
+1 2x -1
x -1 =2 � =6
x -1
3
2x – 1 = 6x – 6 � 4x = 5 � x = 1,25
Jawab: (B)
Halaman 91
D. Pendalaman Materi
1. UM UGM 2009 x +1
Diketahui f(x) = 2x – 1 dan (C).
x+2
5. SNMPTN 2008
5x 1
g(x) = . Jika h adalah fungsi Jika f(x) = dan g adalah invers
x +1 2x +1
sehingga (g ○ h)(x) = x – 2, maka dari fungsi f, maka g(5) = ….
(h ○ f)(x) = …. 12 15
(A). - (D). -
2x - 3 2x - 3 25 25
(A). (D).
2x + 8 -2 x + 8 13 16
(B). - (E). -
2x - 3 2x - 3 25 25
(B). (E).
-2 x + 6 -2 x - 6 14
(C). -
2x - 3 25
(C).
2x - 8

6. SPMB 2007
2. UM UGM 2004 1
Jika f(x) = f(x – 1) + dan f(1) = 4,
Jika f(x) = 4x + 2 dan g(x) = 4, maka 4
(g ○ f)(2) sama dengan …. maka f(201) = ….
(A). 4 (D). 12 (A). 50 (D). 53
(B). 8 (E). 18 (B). 51 (E). 54
(C). 10 (C). 52
7. SPMB 2007
1
3. UJIAN MASUK BERSAMA 2008 Jika f(x) = 3 – x2 dan g(x) = ,
x+5
x2 - x + 1
Jika f(x) = dan g(x) = x – 1, maka (g  f)(2) = ….
x 1 1
maka solusi pertaksamaan (f ○ g)(x) < 1 (A). (D).
2 8
adalah …. 1 1
(B). (E).
(A). x < 1 4 12
(B). 1 < x < 3 1
(C). x > 1 (C).
6
(D). x �1
(E). x < 1 atai x �2
8. SPMB 2005
Jika f(x) = 22x + 2x + 1 – 3 dan
4. SNMPTN 2008
x -1
Jika f(x – 1) = dan f-1 adalah f ( x)
2- x g(x) = 2x + 3, maka = ….
g ( x)
invers dari fungsi f, maka f-1(x + 1) = (A). 2x + 3 (D). 2x – 1
…. (B). 2x + 1 (E). 2x – 3
1 x -1 (C). 2x
(A). - (D). 9. SPMB 2002
x +1 x-2
x 2x +1 f ( x + 3)
(B). (E). Jika f(x) = 2x, maka = ….
x +1 x+2 f ( x - 1)
Halaman 92
�x + 3 � 2
(A). f(2) (D). f � � (B). -3 dan 2
�x - 1 � 3
(B). f(4) (E). f(2x + 2) 3
(C). dan 2
(C). f(16) 11
2
(D). -3 dan -2
3
10. UMPTN 2001 3
Misalkan : (E). - dan -2
11

�2x -1, untuk 0 < x < 1


f(x) = � 2 14. UJIAN NASIONAL 2005
�x +1, untuk x yang lain Diketahui (f o g )(x) = 42 x +1 Jika
g(x) = 2x – 1, maka f(x) = ….
�1 �
maka f(2) . f(-4) + f � �. f(3) = …. (A). 4x + 2
�2 � (B). 42x + 3
(A). 52 (D). 105
(B). 55 (E). 210 (C). 24x + 1 + 1
2
(C). 85
1
(D). 22x + 1 +
2
11. UMPTN 2000 (E). 22x + 1 + 1
Diketahui f(x) = 2x + 5 dan g(x) =

x -1 15. UJIAN NASIONAL 2004


. Jika (f ○ g)(a) = 5, maka a = …. Jika f(x) = x + 1 dan
x+4
(A). -2 (D). 1
(B). -1 (E). 2 (f o g )(x) = 2 x + 1 , maka fungsi g
(C). 0 adalah g(x) =….
(A). 2x – 1 (D). 4x + 3
(B). 2x – 3 (E). 5x – 4
12. UJIAN NASIONAL 2009 (C). 4x – 5
Diketahui fungsi f(x) = x2 + 2 dan
g(x) = x – 4. Fungsi komposisi
(f ○ g)(x) = ….
(A). x2 – 2 16. UJIAN NASIONAL 2003
(B). x2 + 18 Ditentukan g(f(x)) = f(g(x)). Jika
(C). x2 – 6x + 10 f(x) = 2x + p dan g(x) = 3x + 120, maka
(D). x2 – 6x + 18
(E). x2 – 8x + 18 nilai p =….
13. UJIAN NASIONAL 2007 (A). 30 (D). 120
Diketahui fungsi f dan g dirumuskan (B). 60 (E). 150
(C). 90
oleh f(x) = 3x2 – 4x + 6 dan
g(x) = 2x – 1. Jika nilai
( f o g )(x) = 101, maka nilai x yang
17. UJIAN NASIONAL 2003
memenuhi adalah ….
2
(A). 3 dan -2
3

Halaman 93
Fungsi f : R  R didefinisikan sebagai Diketahui fungsi f(x) = 6x – 3,
g(x) = 5x + 4, dan ( f o g )(a) = 81. Nilai
2x -1 3
f(x) = , x � . Invers dari fungsi a =….
3x + 4 4
(A). – 2 (D). 2
f adalah f –1(x)= …. (B). – 1 (E). 3
4x -1 2 (C). 1
(A). , x �-
3x + 2 3
4x +1 2
(B). , x� .
3x - 2 3
(C). 4 x + 1 , x �2 20. UJIAN NASIONAL 2000
2 - 3x 3 Diketahui fungsi f(x) = 2x + 1 dan
4x -1 2 (f o g)(x + 1) = –2x2 – 4x – 1. Nilai
(D). , x�
3x - 2 3 g(– 2) =….
4x +1 2 (A). – 5 (D). 1
(E). , x �-
3x + 2 3 (B). – 4 (E). 5
(C). – 1

18. UJIAN NASIONAL 2002


x -1 1
Diketahui f(x – 1) = , x �-
2x -1 2 21. UJIAN NASIONAL 2000
–1
dan f (x) adalah invers dari f(x). 2 - 3x 1
Diketahui f(x) = , x �- . Jika
Rumus f –1(2x – 1) =…. 4x +1 4
-x - 2 1 f –1(x) adalah invers fungsi f, maka
(A). , x �-
2x +1 2 f –1( x – 2 ) =….
-2 x + 1 3 4- x 5
(B). , x� , x�
4x - 3 4 (A).
4x - 5 4
(C). x - 1 , x �- 1 (B).
-x - 4
, x�
5
2x +1 2 4x - 5 4
-2 x + 1 3 -x + 2 3
(D). , x �- (C). , x �-
4x + 3 4 4x + 3 4
x +1 x 3
(E). , x �2 (D). , x �-
2x - 4 4x + 3 4
(E). -x 5
, x �-
4x + 5 4
19. UJIAN NASIONAL 2001

Pembahasan

1. Penyelesaian
5x
f(x) = 2x – 1 dan g(x) =
x +1
(g ○ h)(x) = x – 2

Halaman 94
5h ( x )
=x–2
h ( x) +1

[h(x)]x – 2h(x) + x – 2 = 5h(x)


[h(x)]x – 7h(x) = 2 – x
h(x)(x – 7) = 2 – x
2- x
h(x) =
x-7
2 - ( 2 x - 1) 3 - 2x 2x - 3
(h ○ f)(x) = h(f(x)) = h(2x – 1) = = =
( 2 x - 1) - 7 2x - 8 -2 x + 8

Jawab: (D)
2. Penyelesaian
f(x) = 4x + 2 � f(2) = 4(2) + 2 = 10 dan g(x) = 4

(g ○ f)(2) = g(f(2)) = g(10) = 4


Jawab: (A)

3. Penyelesaian
x2 - x + 1
f(x) = dan g(x) = x – 1
x

(f ○ g)(x) < 1
f(g(x)) < 1
f(x – 1) < 1

( x - 1) - ( x - 1) + 1
2

<1
( x - 1)
x2 - 3x + 3
<1
( x - 1)
x 2 - 3x + 3 - x + 1
<0
( x - 1)
( x - 2)
2
x2 - 4x + 4
<0 � < 0 �x < 1
( x - 1) ( x - 1)
Jawab: (A)

4. Penyelesaian

Halaman 95
x -1 ( x + 1) - 1
f(x – 1) = � f(x) =
2- x 2 - ( x + 1)
x -x
f(x) = =
1- x x -1

Rumus Praktis
-x x
f(x) = � f –1(x) =
x -1 x +1
x +1 x +1
f –1(x + 1) = =
( x + 1) + 1 x+2
Jawab : (C)

5. Penyelesaian
1 1
y= � y2 = � 2xy2 + y2 = 1
2x +1 2x +1
1- y2 1 - x2
x= � g(x) =
2 y2 2 x2
1 - 52 -24 12
g(5) = = =-
2 ( 5)
2
50 25

Rumus Praktis
1
f(x) = ; g(5) � f(x) = 5
2x +1
1 1 12
5= � 25 = � 50x + 25 = 1 � x = - = g(5)
2x +1 2x +1 25
Jawab: (A)

6. Penyelesaian
1 16
f(x) = f(x – 1) + dan f(1) = 4 =
4 4
1 1 17
x = 2 � f(2) = f(1) + =4+ =
4 4 4
1 17 1 18
x = 3 � f(3) = f(2) + = + =
4 4 4 4

Halaman 96
16
17 18 1
4 , , , … barisan aritmetika dengan a = 4 dan b =
4 4 4

�1 �
U201 = 4 + 200 � �= 4 + 50 = 54
�4 �
Jawab: (E)

7. Penyelesaian
1
f(x) = 3 – x2 dan g(x) =
x+5
1 1
(g  f)(x) = g(f(x)) = =
3 - x + 5 8 - x2
2

1 1 1
(g  f)(2) = 2 = =
8-2 8- 4 4

Rumus Praktis
f(x) = 3 – x2 � f(2) = 3 – 22 = -1
1 1 1
(g  f)(2) = � (g  f)(2) = =
f ( 2) + 5 -1 + 5 4
Jawab: (B)

8. Penyelesaian
f(x) = 22x + 2x + 1 – 3 dan g(x) = 2x + 3

f ( x) 2x x +1 x x x x
( )(
= 2 + 2 - 3 = ( 2 ) + 2.2 - 3 = 2 + 3 2 - 1 = 2 x - 1
2
)
g ( x) 2x + 3 2x + 3 2x + 3

Jawab: (D)

9. Penyelesaian
f ( x + 3) 2x + 3
f(x) = 2x, maka = = 24 = f(4)
f ( x - 1) 2 x -1

Jawab: (B)

10. Penyelesaian
�2x -1, untuk 0 < x < 1
f(x) = � 2
�x +1, untuk x yang lain
Halaman 97
�1 � �1 �
f(2) . f(-4) + f � �. f(3) = (22 + 1)((-4)2 + 1) + (2 � �– 1)(32 + 1)
�2 � �2 �
= (5)(17) + (0)(10) = 85
Jawab: (C)

11. Penyelesaian
x -1 a -1
g(x) = � g(a) =
x+4 a+4
(f ○ g)(a) = 5
2(g(a)) + 5 = 5
a -1
�a -1 �
2 �a + 4 �= 0 � a+4 = 0 � a = 1
� �

Jawab: (D)

12. Penyelesaian
f(x) = x2 + 2 dan g(x) = x – 4.
(f ○ g)(x) = f(g(x)) = f(x – 4) = (x – 4)2 + 2 = x2 – 8x + 16 + 2 = x2 – 8x + 18
Jawab: (E)

13. Penyelesaian
f(x) = 3x2 – 4x + 6 dan g(x) = 2x – 1. Jika nilai ( f o g )(x) = 101,
( f o g )(x) = f(g(x)) = f(2x – 1) = 3(2x – 1)2 – 4(2x – 1)x + 6 = 101
3(4x2 – 4x + 1) – 4(2x – 1) + 6 = 101
12x2 – 12x + 3 – 8x + 4 + 6 = 101
12x2 – 20x – 88 = 0
3x2 – 5x – 22 = 0
(3x – 11)(x + 2) = 0
2
x= 3 dan x = -2
3

Jawab: (A)

14. Penyelesaian
( f o g )(x) = 42 x +1
f(g(x)) = 42 x +1

Halaman 98
f(2x – 1) = 42 x +1
1+ y
misal y = 2x - 1 � x = maka:
2
1+ y �

+1
f(y) = 2� �
�2 � = 42 + y
4
f(x) = 42 + x
Jawab: (A)

15. Penyelesaian
f(x) = x + 1 dan (f o g )(x) = 2 x + 1

f(g(x)) = 2 x + 1

g ( x) +1 = 2 x +1

g(x) + 1 = 4(x + 1)
g(x) = 4x + 3
Jawab: D
16. Penyelesaian
f(x) = 2x + p dan g(x) = 3x + 120
g(f(x)) = f(g(x))
3(2x + p) + 120 = 2(3x + 120) + p
6x + 3p + 120 = 6x + 240 + p
2p = 120 � p = 60

Jawab: (B)

17. Penyelesaian
Rumus Praktis
2x -1 3 -4 x - 1 4 x + 1 2
f(x) = , x � � f –1(x) = = , x�
3x + 4 4 3x - 2 2 - 3x 3

Jawab: (C)

18. Penyelesaian
x -1 1
f(x – 1) = , x �-
2x -1 2
( x + 1) - 1 x
f(x – 1 + 1) = � f(x) =
2 ( x + 1) - 1 2x +1

Halaman 99
Rumus Praktis:
x -x
f(x) = � f –1(x) =
2x +1 2x -1
- ( 2 x - 1) -2 x + 1 3
f –1(2x – 1) = = , x�
2 ( 2 x - 1) - 1 4x - 3 4

Jawab: (B)

19. Penyelesaian
f(x) = 6x – 3, g(x) = 5x + 4
( f o g )(a) = 81
f(g(a)) = 81
f(5a + 4) = 81
6(5a + 4) – 3 = 81
30a + 24 = 84 � 30a = 60 � a = 2

Jawab: (D)
20. Penyelesaian
f(x) = 2x + 1 dan ( f o g )( x + 1 ) = –2x2 – 4x – 1.
(f o g)(x + 1) = –2x2 – 4x – 1
(f o g)(x + 1 – 1) = –2(x – 1)2 – 4(x – 1) – 1
(f o g)(x) = –2(x2 – 2x + 1) – 4x + 4 – 1
(f o g)(x) = –2x2 + 4x – 2 – 4x + 4 – 1
(f o g)(x) = –2x2 + 1
f(g(x)) = –2x2 + 1
2(g(x)) + 1 = –2x2 + 1
g(x) = –x2 � g(-2) = –(-2)2 = -4

Jawab: (B)
21. Penyelesaian
Rumus Praktis
2 - 3x 1 2- x
f(x) = , x �- � f –1(x) =
4x +1 4 4x + 3
2 - ( x - 2) 4- x 5
f –1( x – 2 ) = = , x�
4 ( x - 2) + 3 4x - 5 4
Jawab: (A)
Halaman 100
E. Sebaiknya Kalian Tahu
Selain untuk mencari penyelesaian pertidaksamaan. Maple dapat juga digunakan untuk
menyelesaikan permasalahan (soal) yang terkait dengan fungsi, komposisi fungsi, dan fungsi
invers. Untuk lebih memahaminya memperhatikan contoh berikut:

Komposisi Fungsi
Untuk mencari fungsi komposisi dari dua fungsi, dapat menggunakan program Maple. Dalam
program ini, komposisi dua fungsi menggunakan operator “@”. Misal, (f @ g)(x); berarti f(g(x)).
Misal, diketahui f(x) = 2x + 1 dan g(x) = x2 – 1, maka kita dapat menentukan (g ○ f)(x) dan (f ○
g)(x) serta (g ○ f)(3) dan (f ○ g)(-2).

Fungsi Invers

Halaman 101
Untuk menentukan fungsi invers dari suatu fungsi dapat menggunakan program maple dengan

x
menggunakan perintah solve. Untuk menentukan fungsi invers dari f(x) = , x �2 .
x-2

� x �
Berikan perintah solve �y = , x�
; dan tekan enter untuk melihat hasilnya.
� x-2 �

Halaman 102

Anda mungkin juga menyukai