Anda di halaman 1dari 9

LKS 6

Latihan Kompetensi Siswa 6

A. Evaluasi Pemahaman dan Penguasaan Materi


1. Tentukan HP dari setiap persamaan berikut 1
untuk 0° ≤ 𝑥 ≤ 360° atau 0° ≤ 𝑡 ≤ 360° d. cos(𝑥 − 45)° = − 2
1
a. sin 2𝑥 = 2 √2
Pembahasan :
1
Pembahasan : cos(𝑥 − 45)° = −
2
1 cos(𝑥 − 45)° = cos 120°
sin 2𝑥 = √2
2  𝑥 − 45° = 120° + 𝑘. 360°
sin 2𝑥 = sin 45°
𝑥 = 165° + 𝑘. 360°
 2𝑥 = 45° + 𝑘. 360° Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 165°
𝑥 = 22,5° + 𝑘. 360°
 𝑥 − 45° = −120° + 𝑘. 360°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 22,5°
𝑥 = −75° + 𝑘. 360°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 202,5°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = −75° + 360°
 2𝑥 = (180° − 45°) + 𝑘. 360°
= 285°
2𝑥 = 135° + 𝑘. 360° {165°,
Jadi, HP= 285°}
𝑥 = 67,5° + 𝑘. 180°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 67,5° 1
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 247,5° e. tan(𝑥 + 60°) = − 3 √3
Jadi, HP= {22,5°; 67,5°; 202,5°; 247,5°}
Pembahasan :
1
b. tan(𝑥 − 40°) = −√3 tan(𝑥 + 60°) = − √3
3
tan(𝑥 + 60°) = tan 150°
Pembahasan :
𝑥 + 60° = 150° + 𝑘. 180°
tan(𝑥 − 40)° = −√3
𝑥 = 90° + 𝑘. 180°
tan(𝑥 − 40)° = tan 120°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 90°
𝑥 − 40° = 120° + 𝑘. 180°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 90° + 180° = 270°
𝑥 = 160° + 𝑘. 180°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 160°
Jadi, HP= {90°, 270°}
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 160° + 180° = 340°
Jadi, HP= {160°, 340°}
f. tan(3𝑡 − 180°) = −1
c. sin(𝑥 + 30°) = −1 Pembahasan :
tan(3𝑡 − 180°) = −1
Pembahasan :
tan(3𝑡 − 180°) = tan 135°
sin(𝑥 + 30°) = −1
3𝑡 − 180° = 135° + 𝑘. 180°
sin(𝑥 + 30°) = sin 270°
3𝑡 = 315° + 𝑘. 180°
 𝑥 + 30° = 270° + 𝑘. 360° 𝑡 = 105° + 𝑘. 60°
𝑥 = 240° + 𝑘. 360° Untuk 𝑘 = 0 → 𝑡 = 105°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 240° Untuk 𝑘 = 1 → 𝑡 = 105° + 60° = 165°
 𝑥 + 30° = (180 − 270°) + 𝑘. 360° Untuk 𝑘 = 2 → 𝑡 = 105° + 120° = 225°
𝑥 = −120° + 𝑘. 360° Untuk 𝑘 = 3 → 𝑡 = 105° + 180° = 285°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = −120° + 360° Untuk 𝑘 = 4 → 𝑡 = 105° + 240° = 345°
= 240°
Jadi, HP= {240°} Jadi, HP= {165°, 225°, 285°, 345°}
@2018 hudamath.blogspot.com Bab 1 | Persamaan Trigonometri
1 𝑜 𝑡 𝜋
g. cos (5 𝑡 − 50) = 0 b. sin (4 − 9 ) = 0

Pembahasan : Pembahasan :
1 𝑜 𝑡 𝜋
cos ( 𝑡 − 50) = 0 sin ( − ) = 0
5 4 9
𝑜 𝑡 𝜋
1 sin ( − ) = sin 0
cos ( 𝑡 − 50) = cos 90° 4 9
5 𝑡 𝜋
1  4 − 9 = 0 + 𝑘. 2𝜋
 5 𝑡 − 50 = 90° + 𝑘. 360°
𝑡 𝜋
1 = + 𝑘. 2𝜋
𝑡 = 140° + 𝑘. 360° 4 9
5 4
𝑡 = 700 + 𝑘. 1800° 𝑡 = 𝜋 + 𝑘. 8𝜋
9
Tidak ada nilai 𝑘 yang memenuhi 0° ≤ 4
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑡 = 9 𝜋
𝑡 ≤ 360°
𝑡 𝜋
1
 5 𝑡 − 50 = −90° + 𝑘. 360°  4
− 9 = (𝜋 − 0) + 𝑘. 2𝜋
1 𝑡 10
𝑡 = −40° + 𝑘. 360° = 𝜋 + 𝑘. 2𝜋
5 4 9
40
𝑡 = −200 + 𝑘. 1800° 𝑡= 𝜋 + 𝑘. 8𝜋
Tidak ada nilai 𝑘 yang memenuhi 0° ≤ 9
Tidak ada nilai 𝑘 yang memenuhi 0 ≤
𝑡 ≤ 360°
𝑡 ≤ 2𝜋
Jadi, HP = ∅ 4
Jadi, HP = {9 𝜋}
2. Tentukan semua solusi yang mungkin dari
masing-masing persamaan d bawah ini dalam 5 1
c. cos (2𝑡 − 18 𝜋) = − 2
interval 0 ≤ 𝑡 ≤ 2𝜋
3 𝜋
a. tan ( 𝑡 − ) = −√3 Pembahasan :
2 4
5 1
cos (2𝑡 − 𝜋) = −
Pembahasan : 18 2
3 𝜋 5 2
tan ( 𝑡 − ) = −√3 cos (2𝑡 − 𝜋) = cos 𝜋
2 4 18 3
3 𝜋 2 5 2
 2𝑡 − 18 𝜋 = 3 𝜋 + 𝑘. 2𝜋
tan ( 𝑡 − ) = tan 𝜋
2 4 3 17
3 𝜋 2 2𝑡 = 𝜋 + 𝑘. 2𝜋
𝑡 − = 𝜋 + 𝑘. 𝜋 18
2 4 3 17
3 11 𝑡= 𝜋 + 𝑘. 𝜋
𝑡= 𝜋 + 𝑘. 𝜋 36
2 12 17
11 2 Untuk 𝑘 = 0 → 𝑡 = 𝜋
36
𝑡= 𝜋 + 𝑘. 𝜋 17 53
18 3 Untuk 𝑘 = 1 → 𝑡 = 36 𝜋 + 𝜋 = 36 𝜋
11
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑡 = 18 𝜋
11 2 23 5 2
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑡 =
18
𝜋 + 𝜋=
3 18
𝜋  2𝑡 − 18 𝜋 = − 3 𝜋 + 𝑘. 2𝜋
11 4 35 7
Untuk 𝑘 = 2 → 𝑡 = 𝜋 + 𝜋 = 𝜋
18 3 18 2𝑡 = − 𝜋 + 𝑘. 2𝜋
18
11 23 35
7
Jadi, HP= {18 𝜋, 18 𝜋, 18 𝜋} 𝑡 = − 𝜋 + 𝑘. 𝜋
36
29
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑡 = 𝜋
36

@2018 hudamath.blogspot.com Bab 1 | Persamaan Trigonometri


7 3 𝜋
Untuk 𝑘 = 2 → 𝑡 = − 36 𝜋 + 2𝜋  3𝑡 + 4 𝜋 = − 6 + 𝑘. 2𝜋
65 11𝜋
𝑡= 𝜋 3𝑡 = − + 𝑘. 2𝜋
36 12
17 29 53
Jadi, HP = { 𝜋, 𝜋, 𝜋, 𝜋}
65 11𝜋 2𝜋
36 36 36 36 𝑡=− + 𝑘.
36 3
11𝜋 4𝜋 5𝜋
1 5 Untuk 𝑘 = 2 → 𝑡 = − 36 + 3 = 12
d. sin (2 𝑡 + 9 𝜋) = 1 11𝜋 13𝜋
Untuk 𝑘 = 3 → 𝑡 = − 36
+ 2𝜋 = 12
11𝜋 8𝜋 7𝜋
Pembahasan : Untuk 𝑘 = 4 → 𝑡 = − 36 + 3 = 4
1 5
sin ( 𝑡 + 𝜋) = 1
2 9 5𝜋 17𝜋 13𝜋 41𝜋 7𝜋 65𝜋
Jadi, HP = { 12 , , , , , }
1 5 𝜋 36 12 36 4 36
sin ( 𝑡 + 𝜋) = sin
2 9 2
1 5 𝜋 𝜋
 2 𝑡 + 9 𝜋 = 2 + 𝑘. 2𝜋 f. tan (2𝑡 − 4 ) = 0
𝑡 𝜋
= − + 𝑘. 2𝜋
2 18 Pembahasan :
1 𝜋
𝑡 = − 𝜋 + 𝑘. 4𝜋 tan (2𝑡 − ) = 0
9 4
Tidak ada nilai 𝑘 yang memenuhi 0 ≤ 𝜋
tan (2𝑡 − ) = tan 0
𝑡 ≤ 2𝜋 4
𝜋

1
𝑡
5 𝜋
+ 9 𝜋 = (𝜋 − 2 ) + 𝑘. 2𝜋 2𝑡 − = 0 + 𝑘. 𝜋
2 4
𝑡 𝜋 𝜋
= − + 𝑘. 2𝜋 2𝑡 = + 𝑘. 𝜋
2 18 4
𝜋 𝜋
1 𝑡 = + 𝑘.
𝑡 = − 𝜋 + 𝑘. 4𝜋 8 2
9 𝜋
Tidak ada nilai 𝑘 yang memenuhi 0 ≤ Untuk 𝑘 = 0 → 𝑡 = 8
𝜋 𝜋 5𝜋
𝑡 ≤ 2𝜋 Untuk 𝑘 = 1 → 𝑡 = 8 + 2 = 8
Jadi, HP = ∅ 𝜋 9𝜋
Untuk 𝑘 = 2 → 𝑡 = 8 + 𝜋= 8
𝜋 3𝜋 13𝜋
3
e. cos (3𝑡 + 𝜋) = √3
1 Untuk 𝑘 = 3 → 𝑡 = 8 + 2
= 8
4 2

𝜋 5𝜋 9𝜋 13𝜋
Pembahasan : Jadi, HP = { 8 , , , 8 }
8 8
3 1
cos (3𝑡 + 𝜋) = √3
4 2 3. Find, correct to 1 decimal place, the two
3 𝜋 smallest positive values of 𝜃 which satisfy each
cos (3𝑡 + 𝜋) = cos
4 6 of the following equations.
3 𝜋
 3𝑡 + 4 𝜋 = 6 + 𝑘. 2𝜋 a. sin 𝜃 = 0,1
7𝜋
3𝑡 = − + 𝑘. 2𝜋
12 Pembahasan :
7𝜋 2𝜋 Dengan menggunakan kalkulator
𝑡=− + 𝑘.
36 3 sin−1(0,1) = 5,7°, sehingga:
7𝜋 2𝜋 17𝜋
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑡 = − 36 + 3 = 36 sin 𝜃 = 0,1
7𝜋 4𝜋 41𝜋 sin 𝜃 = sin 5,7°
Untuk 𝑘 = 2 → 𝑡 = − 36 + =
7𝜋
3 36
65𝜋
 𝜃 = 5,7° + 𝑘. 360°
Untuk 𝑘 = 3 → 𝑡 = − 36 + 2𝜋 = 36 Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 5,7°

@2018 hudamath.blogspot.com Bab 1 | Persamaan Trigonometri


 𝜃 = (180° − 5,7°) + 𝑘. 360° d. cos 𝜃 = −0,84
𝜃 = 174,3° + 𝑘. 360°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 174,3° Pembahasan :
Dengan menggunakan kalkulator
−1
Jadi, dua bilangan positif terkecilnya cos (−0,84) = 147,1°, sehingga:
adalah 5,7° dan 174,3° cos 𝜃 = −0,84
cos 𝜃 = cos(147,1°)
b. sin 𝜃 = −0,84  𝜃 = 147,1° + 𝑘. 360°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 147,1°
Pembahasan : Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = 147,1° + 360°
Dengan menggunakan kalkulator = 507,1°
sin−1(−0,84) = −57,1°, sehingga:  𝜃 = −147,1° + 𝑘. 360°
sin 𝜃 = −0,84 𝜃 = −147,1° + 𝑘. 360°
sin 𝜃 = sin(−57,1°) Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = −147,1°
 𝜃 = −57,1° + 𝑘. 360° Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = −147,1° + 360°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = −57,1° = 212,9°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = −57,1° + 360°
= 302,9° Jadi, dua bilangan positif terkecilnya
 𝜃 = (180° − 57,1°) + 𝑘. 360° adalah 147,1° dan 212,9°
𝜃 = 122,9° + 𝑘. 360°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 122,9° e. tan 𝜃 = 0,11

Jadi, dua bilangan positif terkecilnya Pembahasan :


adalah 122,9° dan 302,9° Dengan menggunakan kalkulator
tan−1 (0,11) = 6,3°, sehingga:
c. cos 𝜃 = 0,8 tan 𝜃 = 0,11
tan 𝜃 = tan(6,3°)
Pembahasan : 𝜃 = 6,3° + 𝑘. 180°
Dengan menggunakan kalkulator
−1 Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 6,3°
cos (0,8) = 36,9°, sehingga:
Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = 6,3° + 180°
cos 𝜃 = 0,8
= 186,3°
cos 𝜃 = cos(36,9°)
 𝜃 = 36,9° + 𝑘. 360°
Jadi, dua bilangan positif terkecilnya
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 36,9°
adalah 6,3° dan 186,3°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = 36,9° + 360°
= 396,9°
f. tan 𝜃 = −0,32
 𝜃 = −36,9° + 𝑘. 360°
𝜃 = −36,9° + 𝑘. 360°
Pembahasan :
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = −36,9° Dengan menggunakan kalkulator
Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = −36,9° + 360°
tan−1 (−0,32) = −17,7°, sehingga:
= 323,1°
tan 𝜃 = −0,32
tan 𝜃 = tan(−17,7°)
Jadi, dua bilangan positif terkecilnya
𝜃 = −17,7° + 𝑘. 180°
adalah 36,9° dan 323,1° Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = −17,7°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = −17,7° + 180°
= 162,3°
@2018 hudamath.blogspot.com Bab 1 | Persamaan Trigonometri
Untuk 𝑘 = 2 → 𝜃 = −17,7° + 360° 𝜃 = 26,12° + 𝑘. 90°
= 342,3° Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 26,12°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = 26,12° + 90°
Jadi, dua bilangan positif terkecilnya = 116,12°
adalah 162,3° dan 342,3° Untuk 𝑘 = 2 → 𝜃 = 26,12° + 180°
= 206,12°
4. Find all the sollutions in the interval 0° ≤ 𝜃 ≤ Untuk 𝑘 = 3 → 𝜃 = 26,12° + 270°
360 of the following equations. = 296,12°
a. sin 3𝜃 = −0,42  4𝜃 = −104,48° + 𝑘. 360°
𝜃 = −26,12° + 𝑘. 90°
Pembahasan : Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = −26,12° + 90°
Dengan menggunakan kalkulator = 63,88°
sin−1(−0,42) = −24,8°, sehingga: Untuk 𝑘 = 2 → 𝜃 = −26,12° + 180°
sin 3𝜃 = −0,42 = 153,88°
sin 3𝜃 = sin(−24,8°) Untuk 𝑘 = 3 → 𝜃 = −26,12° + 270°
 3𝜃 = −24,8° + 𝑘. 360° = 243,88°
𝜃 = −8,27° + 𝑘. 120° Untuk 𝑘 = 3 → 𝜃 = −26,12° + 360°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = −8,27° + 120° = 333,88°
= 111,73°
Untuk 𝑘 = 2 → 𝜃 = −8,27° + 240° Jadi, Penyelesainnya adalah:
= 231,73° {26,12°; 63,88°; 116,12°; 153,88°;
Untuk 𝑘 = 3 → 𝜃 = −8,27° + 360° 206,12°; 243,88°; 296,12°; 333,88°}
= 351,73°
 3𝜃 = (180° − (−24,8°)) + 𝑘. 360° c. tan 3𝜃 = 2
3𝜃 = 204,8° + 𝑘. 360°
𝜃 = 68,27° + 𝑘. 120° Pembahasan :
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 68,27° Dengan menggunakan kalkulator
−1
Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = 68,27° + 120° tan (2) = 63,4°, sehingga:
= 188,27° tan 3𝜃 = 2
Untuk 𝑘 = 2 → 𝜃 = 68,27° + 240° tan 3𝜃 = tan(63,4°)
= 308,27° 3𝜃 = 63,4° + 𝑘. 180°
𝜃 = 21,13° + 𝑘. 60°
Jadi, Penyelesainnya adalah: Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 21,13°
{68,27°; 111,73°; 188,27°; 231,73°; Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = 21,13° + 60°
308,27°; 351,73°} = 81,13°
Untuk 𝑘 = 2 → 𝜃 = 21,13° + 120°
1 = 141,13°
b. cos 4𝜃 = −
4 Untuk 𝑘 = 3 → 𝜃 = 21,13° + 180°
= 201,13°
Pembahasan : Untuk 𝑘 = 4 → 𝜃 = 21,13° + 240°
Dengan menggunakan kalkulator
1
= 261,13°
−1
cos (− 4)
= 104,48°, sehingga: Untuk 𝑘 = 5 → 𝜃 = 21,13° + 300°
1 = 321,13°
cos 4𝜃 = − Jadi, Penyelesainnya adalah:
4
cos 4𝜃 = cos(104,48°) {21,13°; 81,13°; 141,13°; 201,13°;
 4𝜃 = 104,48° + 𝑘. 360° 261,13°; 321,13°}

@2018 hudamath.blogspot.com Bab 1 | Persamaan Trigonometri


1 Pembahasan :
d. cos 2𝜃 = 3
Dengan menggunakan kalkulator
−1
sin (−0,6) = −36,9°, sehingga:
Pembahasan :
Dengan menggunakan kalkulator sin 2𝜃 = −0,6
1 sin 2𝜃 = sin(−36,9°)
cos−1 (3) = 70,5°, sehingga:
 2𝜃 = −36,9° + 𝑘. 360°
1 𝜃 = −18,45° + 𝑘. 180°
cos 2𝜃 =
3 Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = −18,45° + 180°
cos 2𝜃 = cos(70,5°) = 161,55°
 2𝜃 = 70,5° + 𝑘. 360° Untuk 𝑘 = 2 → 𝜃 = −18,45° + 360°
𝜃 = 35,25° + 𝑘. 180° = 341,55°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 35,25°  2𝜃 = (180° − (−36,9°)) + 𝑘. 360°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = 35,25° + 180°
2𝜃 = 216,9° + 𝑘. 360°
= 215,25°
𝜃 = 108,45° + 𝑘. 180°
 2𝜃 = −70,5° + 𝑘. 360° Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 108,45°
𝜃 = −35,25° + 𝑘. 180° Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = 108,45° + 180°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = −35,25° + 180° = 288,45°
= 144,75°
Untuk 𝑘 = 2 → 𝜃 = −35,25° + 360° Jadi, Penyelesainnya adalah:
= 324,75° {108,45°; 161,55°; 288,45°; 341,55°}

Jadi, Penyelesainnya adalah: 5. Nentukan semua nilai 𝑥 dalam interval


{35,25°; 144,75°; 215,25°; 324,75°} −180 ≤ 𝑥 ≤ 180 dari masing-masing
persamaan trigonometri berikut.
e. tan 2𝜃 = 0,4 a. sin 3𝑥° = −0,2

Pembahasan : Pembahasan :
Dengan menggunakan kalkulator Dengan menggunakan kalkulator
tan−1 (0,4) = 21,8°, sehingga: −1
sin (−0,2) = −11,5°, sehingga:
tan 2𝜃 = 0,4 sin 3𝑥 = −0,2
tan 2𝜃 = tan(21,8°) sin 3𝑥 = sin(−11,5°)
2𝜃 = 21,8° + 𝑘. 180°  3𝑥 = −11,5° + 𝑘. 360°
𝜃 = 10,9° + 𝑘. 90°
𝑥 = −3,8° + 𝑘. 120°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 10,9°
Untuk 𝑘 = −1 → 𝑥 = −3,8° − 120°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = 10,9° + 90°
= −123,8°
= 100,9°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = −3,8°
Untuk 𝑘 = 2 → 𝜃 = 10,9° + 180°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = −3,8° + 120°
= 190,9°
= 116,2°
Untuk 𝑘 = 3 → 𝜃 = 10,9° + 270°
 3𝑥 = (180° − (−11,5°)) + 𝑘. 360°
= 280,9°
3𝑥 = 191,5° + 𝑘. 360°
Jadi, Penyelesainnya adalah: 𝑥 = 63,8° + 𝑘. 120°
{10,9°; 100,9°; 190,9°; 280,9°} Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 63,8°

f. sin 2𝜃 = −0,6 Jadi, Nilai 𝑥 yang memenuhi adalah:


{−123,8°; −3,8°; 63,8°; 116,2°}

@2018 hudamath.blogspot.com Bab 1 | Persamaan Trigonometri


b. sin 2𝑥° = −0,39 cos 2𝑥 = 0,246
cos 2𝑥 = cos(75,76°)
Pembahasan :  2𝑥 = 75,76° + 𝑘. 360°
Dengan menggunakan kalkulator 𝑥 = 37,88° + 𝑘. 180°
−1
sin (−0,39) = −22,95°, sehingga: Untuk 𝑘 = −1 → 𝑥 = −142,12°
sin 2𝑥 = −0,39 Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 37,88°
sin 2𝑥 = sin(−22,95°)  2𝑥 = −75,76° + 𝑘. 360°
 2𝑥 = −22,95° + 𝑘. 360° 𝑥 = −37,88° + 𝑘. 180°
𝑥 = −11,475° + 𝑘. 180° Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = −37,88°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = −11,475° Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 142,12°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 168,525° Jadi, nilai 𝑥 yang memenuhi adalah:
 2𝑥 = (180° − (−22,95°)) + 𝑘. 360° {−142,12°; −37,88°; 37,88°; 142,12°}
2𝑥 = 202,95° + 𝑘. 360°
𝑥 = 101,475° + 𝑘. 180° e. tan 2𝑥° = −3
Untuk 𝑘 = −1 → 𝑥 = −78,525°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 101,475° Pembahasan :
Dengan menggunakan kalkulator
−1
Jadi, nilai 𝑥 yang memenuhi adalah: tan (−3) = −71,6°, sehingga:
{−78,525°; −11,475°; 101,475°; 168,525°} tan 2𝑥 = −3
tan 2𝑥 = tan(−71,6°)
c. cos 3𝑥° = 0,666 … 2𝑥 = −71,6° + 𝑘. 180°
𝑥 = −35,8° + 𝑘. 90°
Pembahasan : Untuk 𝑘 = −1 → 𝑥 = −35,8° − 90°
Dengan menggunakan kalkulator = −125,8°
cos−1(0,666 … ) = 48,2°, sehingga: Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = −35,8°
cos 3𝑥 = 0,666 … Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = −35,8° + 90°
cos 3𝑥 = cos(48,2°) = 54,2°
 3𝑥 = 48,2° + 𝑘. 360° Untuk 𝑘 = 2 → 𝑥 = −35,8° + 180°
𝑥 = 16,06° + 𝑘. 120° = 144,2°
Untuk 𝑘 = −1 → 𝑥 = −103,94°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 16,06° Jadi, Penyelesainnya adalah:
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 136,06° {−125,8°; −35,8°; 54,2°; 144,2°}
 3𝑥 = −48,2° + 𝑘. 360°
𝑥 = −16,06° + 𝑘. 120° f. tan 5𝑥° = 0,8
Untuk 𝑘 = −1 → 𝑥 = −136,06°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = −16,06° Pembahasan :
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 103,94° Dengan menggunakan kalkulator
−1
Jadi, nilai 𝑥 yang memenuhi adalah: tan (0,8) = 38,7°, sehingga:
{−136,06°; −103,94°; −16,06°; 16,06°; tan 5𝑥 = 0,8
103,94°; 136,06°} tan 5𝑥 = tan(38,7°)
5𝑥 = 38,7° + 𝑘. 180°
d. cos 2𝑥 = 0,246 𝑥 = 7,74° + 𝑘. 36°
Untuk 𝑘 = −5 → 𝑥 = 7,74° − 180°
Pembahasan : = −172,76°
Dengan menggunakan kalkulator Untuk 𝑘 = −4 → 𝑥 = −136,26°
cos −1 (0,246)
= 75,76°, sehingga: Untuk 𝑘 = −3 → 𝑥 = −100,26°
Untuk 𝑘 = −2 → 𝑥 = −64,26°
@2018 hudamath.blogspot.com Bab 1 | Persamaan Trigonometri
Untuk 𝑘 = −1 → 𝑥 = −28,26° c. tan(90 − 𝜃)° = −3
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 7,74°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 43,74° Pembahasan :
Untuk 𝑘 = 2 → 𝑥 = 79,74° Dengan menggunakan kalkulator
−1
Untuk 𝑘 = 3 → 𝑥 = 115,74° tan (−3) = −71,6°, sehingga:
Untuk 𝑘 = 4 → 𝑥 = 151,74° tan(90 − 𝜃)° = −3
tan(90 − 𝜃)° = tan(−71,6)°
Jadi, Penyelesainnya adalah: (90 − 𝜃)° = −71,6° + 𝑘. 180°
{−172,76°; −136,26°; −100,26°; − 64,26° −𝜃 = −161,6° + 𝑘. 180°
−28,26°; 7,74°; 43,74°; 79,74°; 115,74°; 𝜃 = 161,6° − 𝑘. 180°
151,74°} Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 161,6°
Jadi, nilai 𝜃 yang memenuhi adalah:
6. Tentukan semua nilai 𝜃 dalam interval −180 ≤ 𝜃 ≤ {161,6°}
180 yang memenuhi masing-masing
persamaan di bawah ini. Tuliskan jawabannmu d. cos(3𝜃 − 120)° = 0
sampai ketelitian 1 tempat decimal.
a. sin(180 + 𝜃)° = 0,4 Pembahasan :
cos−1(0) = 90°, sehingga:
Pembahasan : cos(3𝜃 − 120)° = 0
Dengan menggunakan kalkulator cos(3𝜃 − 120)° = cos(90)°
−1
sin (0,4) = 23,57817848°, sehingga:  (3𝜃 − 120)° = 90° + 𝑘. 360°
sin(180 + 𝜃)° = 0,4 3𝜃 = 210° + 𝑘. 360°
sin(180 + 𝜃)° = sin(23,57817848°) 𝜃 = 70° + 𝑘. 120°
 (180 + 𝜃)° = 23,6° + 𝑘. 360° Untuk 𝑘 = −2 → 𝜃 = −170°
𝜃 = −156,4° + 𝑘. 360° Untuk 𝑘 = −1 → 𝜃 = −50°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = −156,4° Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 70°
 (180 + 𝜃)° = (180° − 23,6°) + 𝑘. 360° Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = 180°
𝜃 = −23,6° + 𝑘. 360°
 (3𝜃 − 120)° = −90° + 𝑘. 360°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = −23,6°
3𝜃 = 30° + 𝑘. 360°
Jadi, nilai 𝜃 yang memenuhi adalah: 𝜃 = 10° + 𝑘. 120°
{−156,4°; −23,6°}
Untuk 𝑘 = −1 → 𝜃 = −110°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 10°
b. cos(90 − 𝜃)° = −0,571
Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = 130°
Pembahasan :
Dengan menggunakan kalkulator Jadi, nilai 𝜃 yang memenuhi adalah:
−1 {−170°, −110°, −50°, 10°, 70°, 130°, 180°}
cos (−0,571) = 124,8°, sehingga:
cos(90 − 𝜃)° = −0,571
e. sin(30 − 𝜃)° = 0,5
cos(90 − 𝜃)° = cos(124,8)°
 (90 − 𝜃)° = 124,8° + 𝑘. 360° Pembahasan :
−𝜃 = 34,8° + 𝑘. 360° −1
sin (0,5) = 30°, sehingga:
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = −34,8° sin(30 − 𝜃)° = 0,5
 (90 − 𝜃)° = −124,8° + 𝑘. 360° sin(30 − 𝜃)° = sin(30°)
−𝜃 = −214,8° + 𝑘. 360°  (30 − 𝜃)° = 30° + 𝑘. 360°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 214,8° −𝜃 = 0° + 𝑘. 360°
Jadi, nilai 𝜃 yang memenuhi adalah: 𝜃 = 0° − 𝑘. 360°
{−34,8° ; 214,8°}
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 0°

@2018 hudamath.blogspot.com Bab 1 | Persamaan Trigonometri


 (30 − 𝜃)° = (180° − 30°) + 𝑘. 360°
(30 − 𝜃)° = 150° + 𝑘. 360°
−𝜃 = 120° + 𝑘. 360°
𝜃 = −120° − 𝑘. 360°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = −120°

Jadi, nilai 𝜃 yang memenuhi adalah:


{−120°; 0°}

f. sin(2𝜃 + 60)° = 0,3584

Pembahasan :
Dengan menggunakan kalkulator
−1
sin (0,3584) = 21°, sehingga:
sin(2𝜃 + 60)° = 0,3584
sin(2𝜃 + 60)° = sin(21°)
 (2𝜃 + 60)° = 21° + 𝑘. 360°
2𝜃 = −39° + 𝑘. 360°
𝜃 = −19,5° + 𝑘. 180°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = −19,5°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = 160,5°
 (2𝜃 + 60)° = (180° − 21°) + 𝑘. 360°
(2𝜃 + 60)° = 159° + 𝑘. 360°
2𝜃 = 99° + 𝑘. 360°
𝜃 = 49,5° + 𝑘. 180°
Untuk 𝑘 = −1 → 𝜃 = −130,5°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 49,5°

Jadi, nilai 𝜃 yang memenuhi adalah:


{−130,5°; −19,5°; 49,5°; 160,5°}

@2018 hudamath.blogspot.com Bab 1 | Persamaan Trigonometri

Anda mungkin juga menyukai