(PERSAMAAN TRIGONOMETRI)
Ingat kembali:
sin x=sin α ⟶
{ x=α + k ∙360 °
x=( 180 °−α )+ k ∙360 °
−1
2. Tentukan himpunan penyelesaian dari cos 3 x= √ 2, untuk 0 ≤ x ≤ 2 π .
2
Ingat kembali:
{
cos x=cos α ⟶ x =α + k ∙ 360 °
x =−α + k ∙360 °
−1
Diketahui persamaan cos 3 x= √ 2, untuk 0 ≤ x ≤ 2 π . Maka:
2
−1
cos 3 x= √2
2
cos 3 x=cos 135°
Persamaan (1)
x=α +k ∙ 360°
3 x=135 °+ k ∙360 °
x=45° + k ∙ 120 °
- Untuk k =0
x=45° + k ∙ 120 °
¿ 45 ° +0 ∙ 120°
¿ 45 °+0
¿ 45 °
- Untuk k =1
x=45° + k ∙ 120 °
¿ 45 ° +1 ∙120 °
¿ 45 ° +120 °
¿ 165 °
- Untuk k =0
x=45° + k ∙ 120 °
¿ 45 ° +2 ∙120 °
¿ 45 °+240 °
¿ 285 °
Persamaan (2)
x=−α +k ∙ 360°
3 x=135 °+ k ∙360 °
x=−45+k ∙ 120°
- Untuk k =1
x=−45 °+ k ∙120 °
¿−45 °+1∙ 120 °
¿−45 ° +120 °
¿ 75 °
- Untuk k =2
x=−45 °+ k ∙120 °
¿−45 ° +2 ∙120 °
¿−45 ° +240 °
¿ 195 °
- Untuk k =3
x=−45 °+ k ∙120 °
¿−45 °+3 ∙120 °
¿−45 ° +360 °
¿ 315 °
Sehingga:
π π
x=45° → x =45 ° ∙ =
180° 4
π 5π
x=75 ° → x=75 ° ∙ =
180° 12
π 11 π
x=165 °→ x=165 °∙ =
180° 12
π 13 π
x=195 ° → x=195 ° ∙ =
180° 12
π 19 π
x=285 ° → x=285 ° ∙ =
180° 12
π 7π
x=315 ° → x=315 ° ∙ =
180° 4
Jadi, himpunan penyelesaian persamaan tersebut adalah { π4 , 512π , 1112π , 1312π , 1912π , 712π }.
1 π
3. Tentukan himpunan penyelesaian dari tan x=tan , untuk 0 ≤ x ≤ 2 π .
3 6
Ingat kembali:
- tan x=tan α → x=α + k .180°
- π=180 °
π
- a °=a °×
180 °
1 π
Diketahui persamaan tan x=tan untuk 0< x <2 π . Maka:
3 6
1 π
tan x=tan
3 6
1 180 °
tan x=tan
3 6
1
tan x=tan 30 °
3
Sehingga:
1
x=30 ° +k .180 °
3
x=90 ° +k .540 °
Untuk k =0
x=90 °+k .540 °
¿ 90 ° +0.540 °
¿ 90 ° +0
¿ 90 °
π
¿ 90 ° ×
180
90 ° π 90 °
¿ :
180 ° 90 °
π
¿
2
1 π
Jadi, nilai x yang memenuhi persamaan tan x=tan adalah
3 6
π
2
. {}
4. Tentukan nilai x yang memenuhi dari sin x−2 cos x=1dan cos x >0 .
Ingat kembali:
- Bentuk A sin x+ B cos x=k ∙sin ( x−α )
dimana:
k =√ A +B
2 2
B
tan α=
A
- Persamaan sinus
sin x=sin α
{ x=α +k ∙ 360°
x=( 180 °−α ) +k ∙ 360°
Sehingga:
- Menentukan nilai k
k =√ A +B
2 2
¿ √ 1 + (−2 )
2 2
¿ √ 1+ 4
¿√5
- Menentukan nilai α
B
tan α=
A
−2
tan α=
1
tan α=−2
−1
α =tan (−2 )
α =63,43 °
Dengan demikian:
sin x−2 cos x=1
√ 5 sin ( x −63,43° ) =1
1
sin ( x−63,43 ° )=
√5
sin ( x−63,43 ° )=sin−1
( )
1
√5
sin ( x−63,43 ° )=sin 26,57 °
- Persamaan (1)
x−63,43 °=26,57 ° +k .360 °
x=26,57 ° +63,43 ° +k .360 °
x=90 ° +k .360 °
Untuk nilai k =0, diperoleh:
x=90 ° +k .360 °
¿ 90 ° +0.360 °
¿ 90 ° +0
¿ 90 °
Nilai x=90 ° tidak memenuhi karena syarat nilai cos x >0 .
Ingat kembali:
sin x=sin α
{ x=α +k . 360 °
x=( 180 °−α ) +k . 360 °
Diketahui persamaan 2 sin2 x −sin x −1=0 , untuk 0 ° < x <360° . Maka himpunan
penyelesaiaannya dapat ditentukan sebagai berikut:
2
2 sin x −sin x −1=0
( 2 sin x+1 ) ( sin x−1 )=0
- Untuk ( 2 sin x+1 )
2 sin x+1=0
2 sin x=−1
−1
sin x=
2
sin x=sin 210 °
Persamaan (1)
x=210 °+k . 360°
Untuk k =0
x=210 ° +k . 360°
¿ 210 °+ 0 .360 °
¿ 210 °+ 0
¿ 210
Persamaan (2)
x=( 180 °−210 ° ) +k . 360°
x=−30 ° +k . 360 °
Untuk k =1
x=−30 ° +k . 360 °
x=−30 ° +1 .360 °
x=−30 ° +360 °
x=330 °