Anda di halaman 1dari 8

LKS 7

Latihan Kompetensi Siswa 7

A. Evaluasi Pemahaman dan Penguasaan Materi


1. Untuk 0° ≤ 𝜃 ≤ 360° , carilah nilai 𝜃 yang  𝜃 = (180° − 30°) + k. 360°
memenuhi masing-masing persamaan berikut. 𝜃 = 150° + k. 360°
a. sin 𝜃 = tan 𝜃 Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 150°
Jadi, nilai 𝜃 yang memenuhi: {30°, 150°}
Pembahasan :
sin 𝜃 = tan 𝜃 c. tan2 𝜃 − 2 tan 𝜃 = 1
sin 𝜃 − tan 𝜃 = 0
sin 𝜃 Pembahasan :
sin 𝜃 − =0 2
tan 𝜃 − 2 tan 𝜃 = 1
cos 𝜃
1 tan2 𝜃 − 2 tan 𝜃 − 1 = 0
sin 𝜃 . (1 − )=0
cos 𝜃 Missal: tan 𝜃 = 𝑝
sin 𝜃. (1 − sec 𝜃) = 0 𝑝2 − 2𝑝 − 1 = 0
sin 𝜃 = 0 atau sec 𝜃 = 1 Dengan menggunakan rumus ABC:
 sin 𝜃 = 0 −𝑏 ± √𝑏 2 − 4𝑎𝑐
sin 𝜃 = sin 0° 𝑝1,2 =
2𝑎
 𝜃 = 0° + k. 360° 2 ± √4 − 4(1)(−1)
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 0° =
2(1)
Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = 360°
2 ± 2√2
 𝜃 = (180° − 0°) + k. 360° =
𝜃 = 180° + k. 360° 2
𝑝1 = 2 + √2 dan 𝑝2 = 2 − √2
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 180°
 sec 𝜃 = 1  𝑝1 = 2 + √2
sec 𝜃 = sec 0° tan 𝜃 = 2 + √2
 𝜃 = 0° + k. 360° 𝜃 = tan−1(2 + √2)
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 0° Dengan menggunakan kalkulator,
 𝜃 = −0° + k. 360° tan−1 (2 + √2) = 73,7°, sehingga:
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 0° tan 𝜃 = 2 + √2
Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = 360° tan 𝜃 = tan(73,7°)
𝜃 = 73,7° + 𝑘. 180°
Jadi, nilai 𝜃 yang memenuhi adalah: Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 73,7°
{0°, 180°, 360°} Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = 253,7°
 𝑝1 = 2 − √2
b. 2 − 2 cos2 𝜃 = sin 𝜃
tan 𝜃 = 2 − √2
Pembahasan : 𝜃 = tan−1(2 − √2)
2
2 − 2 cos 𝜃 = sin 𝜃 Dengan menggunakan kalkulator,
2(1 − cos2 𝜃) = sin 𝜃 tan−1 (2 − √2) = 30,4°, sehingga:
2. sin2 𝜃 = sin 𝜃 tan 𝜃 = 2 − √2
2. sin 𝜃 = 1 tan 𝜃 = tan(30,4°)
1 𝜃 = 30,4° + 𝑘. 180°
sin 𝜃 =
2 Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 30,4°
sin 𝜃 = sin 30° Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = 210,4°
 𝜃 = 30° + k. 360° Jadi, nilai 𝜃 yang memenuhi adalah:
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 30° {30,4°; 73,7°; 210,4°; 253,7°}
©2019 hudamath.blogspot.com Bab 1 | Persamaan Trigonometri
0838 404 77188
0838 404 77188
d. sin 2𝜃 − √3 cos 2𝜃 = 0 Pembahasan :
1
tan2 𝜃 = +1
Pembahasan : cos 𝜃
sin 2𝜃 − √3 cos 2𝜃 = 0 tan2 𝜃 = sec 𝜃 + 1
sin 2𝜃 cos 2𝜃 sec 2 𝜃 − 1 = sec 𝜃 + 1
− √3. =0 sec 2 𝜃 − sec 𝜃 − 2 = 0
cos 2𝜃 cos 2𝜃
tan 2𝜃 − √3 = 0 (sec 𝜃 − 2)(sec 𝜃 + 1) = 0
sec 𝜃 = 2 atau sec 𝜃 = −1
tan 2𝜃 = √3
tan 2𝜃 = tan 60°  sec 𝜃 = 2
sec 𝜃 = sec 60°
2𝜃 = 60° + 𝑘. 180°
 𝜃 = 60° + k. 360°
𝜃 = 30° + 𝑘. 90°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 60°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 30°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = 120°  𝜃 = −60° + k. 360°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = 300°
Untuk 𝑘 = 2 → 𝜃 = 210°
Untuk 𝑘 = 3 → 𝜃 = 300°  sec 𝜃 = −1
sec 𝜃 = sec 180°
Jadi, nilai 𝜃 yang memenuhi adalah:  𝜃 = 180° + k. 360°
{30°, 120°, 210°, 300°} Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 180°
 𝜃 = −180° + k. 360°
e. 2 sin 𝜃 cos 𝜃 = sin 𝜃 Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = 180°
Jadi, nilai 𝜃 yang memenuhi adalah:
Pembahasan : {60°, 180°, 300°}
2 sin 𝜃 cos 𝜃 = sin 𝜃
2 sin 𝜃 cos 𝜃 − sin 𝜃 = 0 2. Tentukan semua nilai 𝑥 untuk masing-masing
sin 𝜃(2 cos 𝜃 − 1) = 0 persmaan di bawah ini untuk 0° < 𝑥 ≤ 360°.
sin 𝜃 = 0 atau 2 cos 𝜃 − 1 = 0 a. sin 𝑥 = csc 𝑥
 sin 𝜃 = 0
sin 𝜃 = sin 0° Pembahasan :
 𝜃 = 0° + k. 360° sin 𝑥 = csc 𝑥
1
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 0° sin 𝑥 =
Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = 360° sin 𝑥
sin2 𝑥 = 1
 𝜃 = (180° − 0°) + k. 360°
sin 𝑥 = ±1
𝜃 = 180° + k. 360°
 sin 𝑥 = 1
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 180°
sin 𝑥 = sin 90°
 2 cos 𝜃 − 1 = 0
1  𝑥 = 90° + k. 360°
cos 𝜃 = Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 90°
2
cos 𝜃 = cos 60°  𝑥 = (180° − 90°) + k. 360°
 𝜃 = 60° + k. 360° 𝑥 = 90° + k. 360°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 60° Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 90°
 𝜃 = −60° + k. 360°  sin 𝑥 = −1
Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = 300° sin 𝑥 = sin 270°
Jadi, nilai 𝜃 yang memenuhi adalah:  𝑥 = 270° + k. 360°
{0°, 60°, 180°, 300°, 360°} Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 270°
 𝑥 = (180° − 270°) + k. 360°
1 𝑥 = −90° + k. 360°
f. tan2 𝜃 = cos 𝜃 + 1
©2019 hudamath.blogspot.com Bab 1 | Persamaan Trigonometri
0838 404 77188
0838 404 77188
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 270°
Jadi, nilai 𝑥 yang memenuhi adalah: d. sec 2 𝑥 = 1 + tan 𝑥
{90°, 270°}
Pembahasan :
2
b. 2 sin 𝑥 − 5 sin 𝑥 = −2 Karena sec 𝑥 = tan2 𝑥 + 1, maka:
2

sec 2 𝑥 = 1 + tan 𝑥
Pembahasan : tan2 𝑥 + 1 = 1 + tan 𝑥
2 sin2 𝑥 − 5 sin 𝑥 = −2 tan 𝑥 = 1
2 sin2 𝑥 − 5 sin 𝑥 + 2 = 0 tan 𝑥 = tan 45°
(2 sin 𝑥 − 1)(sin 𝑥 − 2) = 0 𝑥 = 45° + 𝑘. 180°
1 Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 45°
sin 𝑥 = 2 atau sin 𝑥 = 2
1 Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 225°
 sin 𝑥 =
2 Jadi, nilai 𝑥 yang memenuhi adalah:
sin 𝑥 = sin 30° {45°, 225°}
 𝑥 = 30° + k. 360°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 30° e. tan2 𝑥 − 3 sec 𝑥 + 3 = 0
 𝑥 = (180° − 30°) + k. 360°
𝑥 = 150° + k. 360° Pembahasan :
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 150° 2
tan 𝑥 − 3 sec 𝑥 + 3 = 0
 sin 𝑥 = 2 tan2 𝑥 + 1 − 3 sec 𝑥 + 2 = 0
Tidak ada nilai 𝑥 yang memenuhi sec 2 𝑥 − 3 sec 𝑥 + 2 = 0
Jadi, nilai 𝑥 yang memenuhi adalah: (sec 𝑥 − 2)(sec 𝑥 − 1) = 0
{30°, 150°} sec 𝑥 = 2 atau sec 𝑥 = 1
 sec 𝑥 = 2
c. 2 cos2 𝑥 + 1 = 3 cos 𝑥 sec 𝑥 = sec 60°
 𝑥 = 60° + k. 360°
Pembahasan : Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 60°
2
2 cos 𝑥 + 1 = 3 cos 𝑥  𝑥 = −60° + k. 360°
2 cos2 𝑥 − 3 cos 𝑥 + 1 = 0 Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 300°
(2 cos 𝑥 − 1)(cos 𝑥 − 1) = 0  sec 𝑥 = 1
1
cos 𝑥 = 2 atau cos 𝑥 = 1 sec 𝑥 = sec 0°
 cos 𝑥 = 2
1  𝑥 = 0° + k. 360°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 360°
cos 𝑥 = cos 60°
 𝜃 = −0° + k. 360°
 𝑥 = 60° + k. 360°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 360°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 60°
Jadi, nilai 𝑥 yang memenuhi adalah:
 𝑥 = −60° + k. 360° {60°, 300°, 360°}
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 300°
 cos 𝑥 = 1 f. sin 𝑥 . sec 𝑥 = 2 tan 𝑥 − 1
cos 𝑥 = cos 0°
 𝑥 = 0° + k. 360° Pembahasan :
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 360° sin 𝑥 . sec 𝑥 = 2 tan 𝑥 − 1
 𝑥 = −0° + k. 360° 1
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 360° sin 𝑥 . = 2 tan 𝑥 − 1
cos 𝑥
Jadi, nilai 𝑥 yang memenuhi adalah: tan 𝑥 = 2 tan 𝑥 − 1
{60°, 300°, 360°} tan 𝑥 = 1

©2019 hudamath.blogspot.com Bab 1 | Persamaan Trigonometri


0838 404 77188
0838 404 77188
tan 𝑥 = tan 45°  𝑥 = (180° − 19,5°) + k. 360°
𝑥 = 45° + 𝑘. 180° 𝑥 = 160,5° + k. 360°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 45° Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 160,5°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 225° 1
 sin 𝑥 =
2
Jadi, nilai 𝑥 yang memenuhi adalah:
sin 𝑥 = sin 30°
{45°, 225°}
 𝑥 = 30° + k. 360°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 30°
3. Tentukan HP untuk nilai 𝑥 yang memenuhi
 𝑥 = (180° − 30°) + k. 360°
masing-masing persamaan berikut.
1 𝑥 = 150° + k. 360°
a. 3 sin 𝑥 + 3 cos 𝑥 = cos 𝑥−sin 𝑥 , untuk 0° ≤ Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 150°
𝑥 ≤ 360° Jadi, HP = {19,5°; 30°; 150°; 160,5°}

Pembahasan : c. 2 cot 2 𝑥 + 2 = 5 cot 𝑥, untuk 0° ≤ 𝑥 ≤


1 360°
3 sin 𝑥 + 3 cos 𝑥 =
cos 𝑥 − sin 𝑥
1 Pembahasan :
3(sin 𝑥 + cos 𝑥) =
cos 𝑥 − sin 𝑥 2 cot 2 𝑥 + 2 = 5 cot 𝑥
3(cos 𝑥 + sin 𝑥)(cos 𝑥 − sin 𝑥) = 1 2 cot 2 𝑥 − 5 cot 𝑥 + 2 = 0
3(cos2 𝑥 − sin2 𝑥) = 1 (2 cot 𝑥 − 1)(cot 𝑥 − 2) = 0
3 cos 2𝑥 = 1 1
1 cot 𝑥 = 2 atau cot 𝑥 = 2
cos 2𝑥 = 1
3  cot 𝑥 = 2
cos 2𝑥 = cos 70,5° tan 𝑥 = 2
 2𝑥 = 70,5° + 𝑘. 360° 𝑥 = tan−1 (2)
𝑥 = 35,25° + 𝑘. 180° Dengan menggunakan kalkulator
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 35,25° tan−1 2 = 63,4°, sehingga:
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 215,25° tan 𝑥 = 2
 2𝑥 = −70,5° + 𝑘. 360° tan 𝑥 = tan 63,4°
𝑥 = −35,25° + 𝑘. 180° 𝑥 = 63,4° + 𝑘. 180°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 144,75° Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 63,4°
Untuk 𝑘 = 2 → 𝑥 = 324,75° Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 243,4°
Jadi, HP = {35,25°; 144,75°; 215,25°; 324,75°}  cot 𝑥 = 2
1
b. 6 sin2 𝑥 = 5 sin 𝑥 − 1, untuk 0° ≤ 𝑥 ≤ tan 𝑥 =
2
180° 1
𝑥 = tan−1 ( )
2
Pembahasan : Dengan menggunakan kalkulator
6 sin2 𝑥 = 5 sin 𝑥 − 1 1
tan−1 ( ) = 26,6°, sehingga:
6 sin2 𝑥 − 5 sin 𝑥 + 1 = 0 2
1
(3 sin 𝑥 − 1)(2 sin 𝑥 − 1) = 0 tan 𝑥 =
1 1 2
sin 𝑥 = 3 atau sin 𝑥 = 2 tan 𝑥 = tan 26,6°
1
 sin 𝑥 = 3 𝑥 = 26,6° + 𝑘. 180°
sin 𝑥 = sin 19,5° Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 26,6°
 𝑥 = 19,5° + k. 360° Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 206,6°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 19,5°
Jadi, HP = {26,6°; 63,4°; 206,6°; 243,4°}
©2019 hudamath.blogspot.com Bab 1 | Persamaan Trigonometri
0838 404 77188
0838 404 77188
d. sin2(𝑥 + 15)° = 0,6 untuk 0° ≤ 𝑥 ≤ Pembahasan :
2 (2𝑥
360° cos + 10)° = 0,2
cos(2𝑥 + 10)° = ±√0,2
Pembahasan : √5
2 (𝑥 cos(2𝑥 + 10)° = ±
sin + 15)° = 0,6
5
sin(𝑥 + 15)° = ± √0,6 √5
 cos(2𝑥 + 10)° = 5
√15
sin(𝑥 + 15)° = ± √5
5 (2𝑥 + 10)° = cos−1 ( )
√15 5
 sin(𝑥 + 15)° =
5 Dengan menggunakan kalkulator
√15 √5
(𝑥 + 15)° = sin−1 ( ) cos−1 5
= 63,4° sehingga:
5
Dengan menggunakan kalkulator √5
cos(2𝑥 + 10)° =
√15 5
sin−1 5
= 50,8° sehingga: cos(2𝑥 + 10)° = cos 63,4°
√15  2𝑥 + 10° = 63,4° + 𝑘. 360°
sin(𝑥 + 15)° = 2𝑥 = 53,4° + 𝑘. 360°
5
sin(𝑥 + 15)° = sin 50,8° 𝑥 = 26,7° + 𝑘. 180°
 𝑥 + 15° = 50,8° + 𝑘. 360° Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 26,7°
𝑥 = 35,8° + 𝑘. 360° Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 206,7°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 35,8°  2𝑥 + 10° = −63,4° + 𝑘. 360°
 𝑥 + 15° = (180° − 50,8°) + 𝑘. 360° 2𝑥 = −73,4° + 𝑘. 360°
𝑥 + 15° = 129,2° + 𝑘. 360° 𝑥 = −36,7° + 𝑘. 180°
𝑥 = 114,2° + 𝑘. 360° Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 143,3°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 114,2° Untuk 𝑘 = 2 → 𝑥 = 323,3°
√5
 cos(2𝑥 + 10)° = − 5
√15
 sin(𝑥 + 15)° = − 5 √5
√15 (2𝑥 + 10)° = cos−1 (− )
(𝑥 + 15)° = sin−1 (− ) 5
5 Dengan menggunakan kalkulator
Dengan menggunakan kalkulator √5
cos−1 (− 5
) = 116,6° sehingga:
√15
sin−1 = −50,8° sehingga:
5 √5
√15 cos(2𝑥 + 10)° = −
sin(𝑥 + 15)° = − 5
5 cos(2𝑥 + 10)° = cos 116,6°
sin(𝑥 + 15)° = sin(−50,8°)  2𝑥 + 10° = 116,6° + 𝑘. 360°
 𝑥 + 15° = −50,8° + 𝑘. 360° 2𝑥 = 106,6° + 𝑘. 360°
𝑥 = −65,8° + 𝑘. 360° 𝑥 = 53,3° + 𝑘. 180°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 294,2° Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 53,3°
 𝑥 + 15° = (180° + 50,8°) + 𝑘. 360° Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 233,3°
𝑥 + 15° = 230,8° + 𝑘. 360°  2𝑥 + 10° = −116,6° + 𝑘. 360°
𝑥 = 215,8° + 𝑘. 360° 2𝑥 = −126,6° + 𝑘. 360°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 215,8° 𝑥 = −63,3° + 𝑘. 180°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 116,7°
Jadi, HP = {35,8°; 114,2°; 215,8°; 294,2°} Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 296,7°
Jadi, HP = {26,7°; 53,3°; 116,7°; 143,3°;
e. cos 2 (2𝑥 + 10)° = 0,2 untuk 0° ≤ 𝑥 ≤ 360°
206,7°; 233,3°; 296,7°; 323,3°}
©2019 hudamath.blogspot.com Bab 1 | Persamaan Trigonometri
0838 404 77188
0838 404 77188
4. Find 𝑥 in the following equations. 𝑥 = −90° + 𝑘. 360°
a. cos2 𝑥 − 3 sin2 𝑥 + 3 = 0 for 0° ≤ 𝑥 ≤ Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 270°
360°
Jadi, nilai 𝑥 yang memenuhi adalah:
Pembahasan : {19,5°; 160,5°; 270°}
Karena sin2 𝑥 = 1 − cos 2 𝑥, maka:
cos2 𝑥 − 3 sin2 𝑥 + 3 = 0 c. 15 cos2 𝑥 + 1 − 4 cos 𝑥 = 4, for 0° < 𝑥 <
cos2 𝑥 − 3(1 − cos2 𝑥) + 3 = 0 360°
4 cos2 𝑥 = 0
cos 𝑥 = 0 Pembahassan :
cos 𝑥 = cos 90° 15 cos2 𝑥 + 1 − 4 cos 𝑥 = 4
 𝑥 = 90° + 𝑘. 360° 15 cos2 𝑥 − 4 cos 𝑥 − 3 = 0
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 90° (5 cos 𝑥 − 3)(3 cos 𝑥 + 1) = 0
3 1
 𝑥 = −90° + 𝑘. 360° cos 𝑥 = 5 atau cos 𝑥 = − 3
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 270° 3 1
𝑥 = cos−1 (5) atau 𝑥 = cos −1 (− 3)
Jadi, nilai 𝑥 yang memenuhi adalah:
3
{90°, 270°}  cos 𝑥 = 5
3
b. 3 sin 𝑥 = csc 𝑥 − 2, for 0° < 𝑥 < 180° 𝑥 = cos−1 ( )
5
Dengan menggunakan kalkulator
Pembahasan : 3
cos−1 (5) = 53,1° sehingga:
3 sin 𝑥 = csc 𝑥 − 2
3
1 cos 𝑥 =
3 sin 𝑥 = −2 5
sin 𝑥
2 cos 𝑥 = cos 53,1°
3 sin 𝑥 = 1 − 2 sin 𝑥
 𝑥 = 53,1° + 𝑘. 360°
3 sin2 𝑥 + 2 sin 𝑥 − 1 = 0
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 53,1°
(3 sin 𝑥 − 1)(sin 𝑥 + 1) = 0
1  𝑥 = −53,1° + 𝑘. 360°
sin 𝑥 = atau sin 𝑥 = −1 Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 306,9°
3
1
 sin 𝑥 = 3  cos 𝑥 = − 3
1

1 1
𝑥 = sin−1 ( ) 𝑥 = cos−1 (− )
3 3
Dengan menggunakan kalkulator Dengan menggunakan kalkulator
1
sin−1 3 = 19,5° sehingga: cos −1 1
(− 3) = 109,5° sehingga:
1
sin 𝑥 = 1
3 cos 𝑥 = −
sin 𝑥 = sin 19,5° 3
 𝑥 = 19,5° + 𝑘. 360° cos 𝑥 = cos 109,5°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 19,5°  𝑥 = 109,5° + 𝑘. 360°
 𝑥 = (180° − 19,5°) + 𝑘. 360° Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 109,5°
𝑥 = 160,5° + 𝑘. 360°  𝑥 = −109,5° + 𝑘. 360°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 160,5° Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 250,5°
Jadi, nilai 𝑥 yang memenuhi adalah:
 sin 𝑥 = −1
{53,1°; 109,5°; 250,5°; 306,9°}
sin 𝑥 = sin 270°
 𝑥 = 270° + 𝑘. 360°
d. tan 𝑥 − cot 𝑥 = cot 𝑥 − 1, for 0° < 𝑥 <
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 270°
360°
 𝑥 = (180° − 270) + 𝑘. 360°
©2019 hudamath.blogspot.com Bab 1 | Persamaan Trigonometri
0838 404 77188
0838 404 77188
Pembahasan : 𝑥 = 156,4° + 𝑘. 360°
tan 𝑥 − cot 𝑥 = cot 𝑥 − 1 Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 156,4°
tan 𝑥 − 2 cot 𝑥 + 1 = 0
2 Jadi, nilai 𝑥 yang memenuhi adalah:
tan 𝑥 − +1=0
𝑡𝑎𝑛 {23,6°; 156,4°}
tan2 𝑥 + tan 𝑥 − 2 = 0
(tan 𝑥 − 1)(tan 𝑥 + 2) = 0 5. Pergunakan kalkulator untuk menemukan
tan 𝑥 = 1 atau tan 𝑥 = −2 semua solusi dari persamaan di bawah ini
 tan 𝑥 = 1 dalam interval (0,2𝜋) dan tuliskan jawabanmu
tan 𝑥 = tan 45° sampai ketelitian 2 tempat decimal.
𝑥 = 45° + 𝑘. 180° a. tan2 𝑥 + tan 𝑥 − 12 = 0
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 45°
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 225° Pembahasan :
2
tan 𝑥 + tan 𝑥 − 12 = 0
 tan 𝑥 = −2 (tan 𝑥 + 4)(tan 𝑥 − 3) = 0
𝑥 = tan−1 (−2) tan 𝑥 = −4 atau tan 𝑥 = 3
Dengan menggunakan kalkulator  tan 𝑥 = −4
tan−1 (−2) = −63,4° sehingga: Dengan menggunakan kalkulator
tan 𝑥 = −2 tan−1 (−4) = −75,96° sehingga:
tan 𝑥 = tan(−63,4°) tan 𝑥 = −4
𝑥 = −63,4° + 𝑘. 180° tan 𝑥 = tan(−75,96°)
Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 116,6° 𝑥 = −75,96° + 𝑘. 180°
Untuk 𝑘 = 2 → 𝑥 = 296,6° Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 104,04°
Untuk 𝑘 = 2 → 𝑥 = 284,04°
Jadi, nilai 𝑥 yang memenuhi adalah:  tan 𝑥 = 3
{45°; 116,6°; 225°; 296,6°} Dengan menggunakan kalkulator
tan−1 (3) = 71,57° sehingga:
e. 5 sin 𝑥 cos 𝑥 − 5 sin 𝑥 = 2 cos 𝑥 − 2, for tan 𝑥 = 3
0° ≤ 𝑥 ≤ 360° tan 𝑥 = tan(71,57°)
𝑥 = 71,57° + 𝑘. 180°
Pembahasan : Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 71,57°
5 sin 𝑥 cos 𝑥 − 5 sin 𝑥 = 2 cos 𝑥 − 2 Untuk 𝑘 = 1 → 𝑥 = 251,57°
5 sin 𝑥 (cos 𝑥 − 1) = 2(cos 𝑥 − 1) Jadi, solusi dari persamaan tersebut adalah:
5 sin 𝑥 = 2 {71,57°; 71,57°; 251,57°; 284,04°}
2
sin 𝑥 =
5 b. 15 sin2 𝑥 − 26 sin 𝑥 + 8 = 0
2
𝑥 = sin−1 ( )
5 Pembahasan :
Dengan menggunakan kalkulator 15 sin2 𝑥 − 26 sin 𝑥 + 8 = 0
2
sin−1 (5) = 23,6° sehingga: (5 sin 𝑥 − 2)(3 sin 𝑥 − 4) = 0
2 2 4
sin 𝑥 = 5 atau sin 𝑥 = 3
sin 𝑥 =
5 2
sin 𝑥 = sin 23,6°  sin 𝑥 = 5
 𝑥 = 23,6° + 𝑘. 360° Dengan menggunakan kalkulator
2
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 23,6° sin−1 ( ) = 23,58° sehingga:
5
 𝑥 = (180° − 23,6°) + 𝑘. 360°

©2019 hudamath.blogspot.com Bab 1 | Persamaan Trigonometri


0838 404 77188
0838 404 77188
2 cos 𝜃 = cos 128,17°
sin 𝑥 =
5  𝜃 = 128,17° + 𝑘. 360°
sin 𝑥 = sin 23,58° Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 128,17°
 𝑥 = 23,58° + k. 360°  𝜃 = −128,17° + 𝑘. 360°
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 23,58° Untuk 𝑘 = 1 → 𝜃 = 231,83°
 𝑥 = (180° − 23,58° ) + k. 360° Jadi, solusi dari persamaan tersebut adalah:
𝑥 = 156,42° + k. 360° {128,17° ,231,83°}
Untuk 𝑘 = 0 → 𝑥 = 156,42°
4
 sin 𝑥 = 3 d. 5 sin2 𝜃 + 13 sin 𝜃 − 6 = 0
Tidak ada nilai 𝑥 yang memenuhi
Jadi, solusi dari persamaan tersebut adalah: Pembahasan :
{23,58° ,156,42°} 5 sin2 𝜃 + 13 sin 𝜃 − 6 = 0
(5 sin 𝜃 − 2)(sin 𝜃 + 3) = 0
2
c. cos2 𝜃 − cos 𝜃 − 1 = 0 sin 𝜃 = 5 atau sin 𝜃 = −3
2
 sin 𝜃 =
Pembahasan : 5
2 Dengan menggunakan kalkulator
cos 𝜃 − cos 𝜃 − 1 = 0 2
Tidak dapat difaktorkan sin−1 ( ) = 23,58° sehingga:
5
Misal cos 𝜃 = 𝑝, maka persamaanya 2
sin 𝜃 =
menjadi: 5
𝑝2 − 𝑝 − 1 = 0 sin 𝜃 = sin 23,58°
Dengan menggunakan rumus ABC  𝜃 = 23,58° + k. 360°
diperoleh: Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 23,58°
1 ± √1 − 4.1. (−1)  𝜃 = (180° − 23,58° ) + k. 360°
𝑝1,2 = 𝜃 = 156,42° + k. 360°
2.1
1 ± √5 Untuk 𝑘 = 0 → 𝜃 = 156,42°
=  sin 𝜃 = −3
2
1 + √5 Tidak ada nilai 𝜃 yang memenuhi
𝑝1 = Jadi, solusi dari persamaan tersebut adalah:
2
{23,58° ,156,42°}
1 − √5
𝑝2 =
2
1+√5
 𝑝1 = 2
1 + √5
cos 𝜃 =
2
Tidak ada nilai 𝜃 yang memenuhi
1+√5
karena >1
2
1−√5
 𝑝1 =
2
1 − √5
cos 𝜃 =
2
Dengan menggunakan kalkulator
1−√5
cos−1 ( 2 ) = 128,17° sehingga:
1 − √5
cos 𝜃 =
2

©2019 hudamath.blogspot.com Bab 1 | Persamaan Trigonometri


0838 404 77188
0838 404 77188

Anda mungkin juga menyukai