MATEMATIKA
(LKS) 2 PEMINATAN
Satuan Pendidikan : SMA Tujuan:
Kelas/ Semester : XI / 1 Siswa dapat menentukan himpunan penyelesaian
Materi : Persamaan Trigonometri persamaan trigonometri bentuk 𝐜𝐨𝐬 𝒙 = 𝐜𝐨𝐬 𝜶
Sub Materi : Persamaan Trigonometri
Bentuk 𝐜𝐨𝐬 𝒙 = 𝐜𝐨𝐬 𝜶
PETUNJUK
KEGIATAN AWAL
1. Perhatikan tabel berikut.
𝛼 0° 30° 45° 60° 90°
1 1 1
cos 𝛼 1 3 2 0
2 2 2
2. Ingat kembali menentukan nilai dari:
1
a. cos 150° = cos 180° − 30° = − cos 30° = − 2 3
1
b. cos 225° = cos 180° + 45° = − cos 45° = − 2 2
1
c. cos 330° = cos 360° − 30° = cos 30° = 2
1
d. cos(−60°) = cos 60° = 2
1
e. cos 765° = cos 2 360° + 45° = cos 45° = 2 2
KEGIATAN INTI
𝟏
Tentukan semua nilai 𝒙 yang memenuhi persamaan 𝐜𝐨𝐬 𝒙 = 𝟐 𝟐.
Penyelesaian:
1
(i) Ubah cos 𝑥 = 2 2 menjadi bentuk cos 𝑥 = cos 𝛼
1
cos 𝑥 = 2 ⇔ cos 𝑥 = cos 45°
2
Diperoleh 𝑥 = 45°
1
(ii) Menggunakan konsep sudut berelasi, tentukan nilai 𝑥 lain yang memenuhi cos 𝑥 = 2 2
Untuk 𝑘 = −1 Untuk 𝑘 = −1
cos 𝑥 = cos(−315°) cos 𝑥 = cos(−405°)
⇔ 𝑥 = −315° ⇔ 𝑥 = −405°
Untuk 𝑘 = 0 Untuk 𝑘 = 0
cos 𝑥 = cos 45° cos 𝑥 = cos(−45°)
⇔ 𝑥 = 45° ⇔ 𝑥 = −45°
Untuk 𝑘 = 1 Untuk 𝑘 = 1
cos 𝑥 = cos 405° cos 𝑥 = cos 315°
⇔ 𝑥 = 405° ⇔ 𝑥 = 315°
Untuk 𝑘 = 2 Untuk 𝑘 = 2
cos 𝑥 = cos 765° cos 𝑥 = cos 675°
⇔ 𝑥 = 765° ⇔ 𝑥 = 675°
Untuk 𝑘 = 3 Untuk 𝑘 = 3
cos 𝑥 = cos 1125° cos 𝑥 = cos 1035°
⇔ 𝑥 = 1125° ⇔ 𝑥 = 1035°
dan seterusnya dan seterusnya
HP= {… , −405°, −315°, −45°, 45°, 315°, 405°, 675°, 765°, 1035°, 1125°, … }
1
Karena begitu banyak nilai 𝑥 yang memenuhi persamaan cos 𝑥 = 2 2, maka kita dapat
menyederhanakannya menjadi:
𝑥1 = 45° + 𝑘 ∙ 360° [dari (iii)a]
𝑥2 = −45° + 𝑘 ∙ 360° [dari (iii)b]
Dengan 𝑘 ∈ ℤ
KESIMPULAN
Berdasarkan kegiatan di atas, kita dapat menyimpulkan:
Penyelesaian dari persamaan trigonometri yang berbentuk cos 𝑥 = cos 𝛼 adalah sebagai berikut.
Jika cos 𝑥 = cos 𝛼(𝛼dalam derajat), Jika cos 𝑥 = cos 𝛼 (𝛼dalam radian),
maka: maka:
𝑥1 = 𝛼 + 𝑘 ∙ 360° atau 𝑥1 = 𝛼 + 𝑘 ∙ 2𝜋
𝑥2 = −𝛼 + 𝑘 ∙ 360° 𝑥2 = −𝛼 + 𝑘 ∙ 2𝜋
Dengan 𝑘 ∈ ℤ Dengan 𝑘 ∈ ℤ
45