Anda di halaman 1dari 47

BAB I

MENGENAL INSTRUMEN KENDHANG

1. Macam-macam Jenis Kendhang


1. Kendhang Besar (Ageng)
2. Kendhang Wayangan (Sabet)
3. Kendhang Ciblon
4. Kendhang Ketipung

2. Ukuran Kendhang
Pada umumnya Kendhang agar dapat menghasilkan suara yang bagus mempunyai ukuran
standar rata-rata :
1. Panjang : ± 70 cm
Besar Bem (Kanan) : ± 60 cm
Besar Kempyang (Kiri) : ± 40 cm
2. Panjang : ± 68 cm
Besar Bem (Kanan) : ± 30 cm
Besar Kempyang (Kiri) : ± 20 cm
3. Panjang : ± 65 cm
Besar Bem (Kanan) : ± 25 cm
Besar Kempyang (Kiri) : ± 15 cm
4. Panjang : ± 40 cm
Besar Bem (Kanan) : ± 16 cm
Besar Kempyang (Kiri) : ± 13 cm

2. Peran dan Fungsi Kendhang


Kendhang adalah salah satu alat/instrumen pada seperangkat gamelan Jawa yang sangat
besar perannya dalam sebuah sajian karawitan. Didalam dunia karawitan, kendhang berfungsi
sebagai pamurba irama. Pamurba yang bermakna pemimpin, artinya bahwa peran kendhang
mempunyai tugas sangat penting dan kompleks, karena sebagian sajian gendhing banyak yang
garapnya ditentukan oleh kendhang. Diantara beberapa peran dan fungsi kendhang dalam
tugasnya sebagai pamurba irama adalah: kendhang mempunyai tugas sebagai pengatur laya
(cepat-lambatnya jalannya sajian suatu Gendhing). Pada fungsi lain kendhang juga mempunyai
peran sebagai pembuka dan menghentikan sajian gendhing (Suwuk).

1
Namun walaupun kendhang berfungsi sebagai pamurba irama dan sangat besar peranannya
dalam dunia karawitan, tapi tidak berarti bebas sama sekali dari konvensi tradisi karawitan jawa
khususnya yang berkenaan dengan aturan-aturan garap gendhing. Artinya keberadaan dalam
komposisi tradisi musikal karawitan Jawa, kendhang tetap terikat oleh aturan-aturan dalam tata
gendhing, tata irama dan laya.

3. Tata Irama dalam menabuh Kendhang dalam Karawitan Jawa


1. Lancar, yang terdiri dari gropak (laya/tempo paling cepat) dan tamban (pelan)
2. Tanggung
3. Dados (dadi)
4. Wiled
5. “Rangkep”

4. Cara menabuh Kendhang


1. Pada umumnya pengertian cara menabuh adalah lebih diartikan pada tehnik dan cara
memainkan kendhang. Beberapa tehnik dan cara menabuh yang dimaksud adalah
meliputi kebukan, keplakan dan ketegan.
2. Posisi tangan dalam menabuh kendhang dalam gaya Surakarta (Solo) biasanya tangan
kanan berada di bagian permukaan kendhang yang besar (bem), sedangkan tangan kiri
berada pada permukaan yang berukuran kecil (kempyang).

5. Simbol Bunyi Kendhang Besar.


P : thung, ditabuh pada bagian permukaan yang besar bagian tengah.
B : dhah/dhen, ditabuh pada bagian permukaan yang besar bagian tepi.
I : tak, ditabuh pada bagian permukaan yang kecil dengan posisi ibu jari menutup.
K : ket, ditabuh pada bagian permukaan yang besar bagian tengah dengan posisi jari
menekan lirih dan menutup.
O : tong, ditabuh pada bagian permukaan yang kecil bagian tepi dengan satu jari bagian
ruas yang paling ujung.
. : tidak ditabuh

a. Simbol bunyi pada Kendhang II


P : thung, (ditabuh pada kendhang ketipung bagian permukaan (tebokan) kanan)
B : dhah, (ditabuh pada kendhang besar pada bagian kanan tengah)

2
I : tak (ditabuh pada kendhang ketipung bagian kiri)
K : ket, (ditabuh pada kendhang ketipung bagian kanan tangah)
O : tong, (ditabuh pada kendhang besar bagian kiri pinggir/tepi)
. : tidak ditabuh
J : tlang, (ditabuh pada kendhang ketipung pada bagian kanan dan kiri
secara bersama-sama)
b. Simbol Bunyi pada Kendhang Ciblon dan Sabet (Wayangan )
P : thung, ditabuh pada bagian permukaan bagian tengah permukaan bem
B : dhen, ditabuh pada bagian kanan pinggir dengan posisi ibu jari menelungkup
I : tak, ditabuh pada bagian kempyang wilayah tengah dengan posisi jari merapat
menekan tertahan
K : ket, ditabuh pada bagian tengah posisi jari merapat menekan tertahan
O : tong, ditabuh pada bagian kempyang pinggir/tepi
H : hen, ditabuh pada bagian tengah bem dengan menggunakan ibu jari
V : dhet, ditabuh dengan teknik menekan tertahan , ibu jari merapat pada bagian
tepi bem
. : tidak ditabuh
D : dang, ditabuh secara bersama antara tangan kanan dan kiri dengan komposisi
bunyi dhen dan tak
J : tlang, (ditabuh pada bagian Kanan dan kiri )
B : dlong, (Ditabuh Pada Bagian kanan tengah dan kiri pinggir)
jIO : tlong, komposisi bunyi antara thung dengan tong ditabuh hampir bersamaan
jPL: thulung, ditabuh secara bergantian dengan komposisi bunyi dari thung ke lung
jB; : dlang, ditabuh secara bergantian dengan komposisi bunyi dari dhen ke lang
jBL: dhelung, ditabuh secara bergantian dengan komposisi bunyi dari dhen ke lung

6. Tanda-tanda dalam Karawitan


p : Kempul
n : Kenong
f : Suwuk
_ : Ulang
g : Gong Besar
G : Gong Suwukan

7. Nama-nama sekaran/Cengkok dalam Kendhang Ciblon


ACK 1 : Angkatan Ciblon Kebar 1 CK 4 : Ciblon Kebar 4
ACK 2 : Angkatan Ciblon Kebar 2 CK 5 : Ciblon Kebar 5
3
CK 1 : Ciblon Kebar 1 CK 6 : Ciblon Kebar 6
CK 2 : Ciblon Kebar 2 CK 7 : Ciblon Kebar 7
CK 3 : Ciblon Kebar 3 CK 8 : Ciblon Kebar 8
AK : Angkatan Kebar
AC1 : Angkatan Ciblon 1 Ia : Sekaran Batangan a
AC2 : Angkatan Ciblon 2 Ib : Sekaran Batangan b
AC3 : Angkatan Ciblon 3 Kb : Kengser Batangan
AC4 : Angkatan Ciblon 4 ML 1 : Malik 1
AC5 : Angkatan Ciblon 5 ML 2 : Malik 2
AC6 : Angkatan Ciblon 6 KW 1 : Kawilan 1
AC7 : Angkatan Ciblon 7 KW 2 : Kawilan 2
MG : Magak N1 : Ngaplak 1
Smg : Sekaran Magak N2 : Ngaplak 2
Gb : Gong Batangan IIIa : Sekaran Lampah Telu a
II : Sekaran Pilesan IIIb : Sekaran Lampah Telu b
IV : Sekaran Ukel Pakis VI : Sekaran Ogek Lambung I
Va : Sekaran Tumpang Tali a VII : Sekaran Pondhohan
Vb : Sekaran Tumpang Tali b VIII : Sekaran Ogek Lambung II
IX : Sekaran Ogek Lambung III KS 1 : Kengsar 1
SMP : Sekaran Magak Pungkasan KS 2 : Kengser 2
NS : Ngaplak Seseg/Suwuk GS : Gong Suwuk
SSW1 : Sekaran Suwuk 1 KSS 1 : Kengser Seseg/Suwuk 1
SSW2 : Sekaran Suwuk 2 KSS2 : Kengser Seseg/Suwuk 2
MGs1 : Magak Seseg/Suwuk 1 SW1 : Suwuk 1
MGs2 : Magak Seseg/Suwuk 2 SW2 : Suwuk 2
NM : Ngaplak Menthokan SW3 : Suwuk 3
MT : Menthokan SW4 : Suwuk 4
LRN : Lamba menuju Rangkep mulai dari Ngaplak
RG1 : Rangkep Gong 1 RK1 : Rangkep Kengser
RG2 : Rangkep Gong 2 RK2 : Rangkep Kengser
R : Rangkep RK3 : Rangkep Kengser
RKW : Rangkep Kawilan RN1 : Rangkep Ngaplak 1
RMG : Rangkep Magak RN2 : Rangkep Ngaplak 2
RLG1 : Rangkep menuju Gong 1 RN3 : Rangkep Ngaplak 3

4
RLG2 : Rangkep menuju Gong 2
RLN : Rangkep menuju dimulai dari Ngaplak
LRK1 : Lamba menuju Rangkep dimulai dari Kengser 1
LRK2 : Lamba menuju Rangkep dimulai dari Kengser 2
RLK : Rangkep menuju dimulai dari Kengser 1
RLK : Rangkep menuju dimulai dari Kengser 1

BAB II
Pola Kedhangan Bentuk Kendhang II dan Kendhang I

1. Kendhang II Gangsaran
Buka : Kendhang I . I P gB
Kendhang :_ . I . nI I . pB . nI II . pB . nI III . pB . gnB _
Suwuk (tamban) : P.P. PBP. BP.B . P . g.
Suwuk (gropak) : .I.I .B.I B..B . . . g.

2. Kendhangan II Lancaran

a. Kendhangan Irama Lancar


Buka : I I P B O P O gP
A. O P O nP O pP O nP O pP O nP O pP O nGgP
B. P P P P P B P P P B P P P B P GgP
C. B P P B P B P P P B P P P B P GgP
D. P O P O P B P O B P O B O P P gO
E. +jPP P P nP P pB P nP B pI P nB P pB P nGgB

Keterangan
A : Digunakan hanya sehabis buka
B : Disajikan berulang-ulang
C : Pola kendhang salahan, disajikan pada gong terakhir

5
D : Suwuk
E : Peralihan kendhangan irama lancar ke irama tanggung, laya menamban/melambat

b. Kendhangan Irama Tanggung


_ +P.BP .BPn. B.PpB .P.nP PBPp. B.PnB P.PpB .P.nGgB _
Peralihan irama tanggung menuju ke irama dadi, laya menamban/melambat
+P.BP .BPn. B.PpB .P.nP PBPp. BIPnB PBPpB PBPngB
c. Kendhangan Irama Dadi
_ P.BP .BP. B.PB .P.n. +P.BP .BPp. B.PB .P.n.
P.BP .BPp. B.PB .P.nP +PBP. B.PpB P.PB .P.ngB _
Peralihan irama tanggung menuju ke irama lancar, laya ngampad Seseg (semakin cepat)
+P.BP .BPn. B.PpB .P.nP B pI P nB . pP . ngP
Peralihan irama dadi menuju ke irama tanggung, laya ngampad (semakin cepat)
P.BP .BPn. B.PpB .P.nP +B pI P nB P pB P ngB

3. Kendhangan II Ketawang

Buka : I I P B O O OP O B P gB
A : .P B. P. PB .P .P .B .nP I PB PB .P BpP OOPBOOOPOBOKIPOngB
Menamban

B:_ OK OK OK OK OK OK IP .B OK OP OK OP OK PB OK OnP I
OP OB OP OB OK OP OB OpP OK PB OK OP OB OK IP .ngB _
Salahan menuju Suwuk OP OB OK OP OB OK IP OgB
C .I .P .B .O .P .O .P .B .O .P .O .I .O .P .O .nO I
.P .B .O .P .O .P .O .pB KK KO KK KP KK KO KO KngO
Peralihan ke Lancaran I I P B O P O gP
4. Kendhangan II Ladrang Irama Tanggung
Buka I I P B .. BP .. BgP
A: _ . . B P . . B P . . B P . . B nP I
. . B P . . B P . . B P . . B nP II
. . B P . . B P . . B P . . B nP III
P B P . B . P pB . . B P . . B ngP _
Kendhangan Suwuk Irama Tanggung
B: . . B P . . B P . . B P . . B nP I
. . B P . . B pP . B . P . . . pB II
. P . . . B . pP . . . B . P . n. III
. B . P . . . pB . . . P . . . ng.

6
5. Kendhangan II Ladrang Irama Tanggung Ke Irama Dadi
Buka I I P B .. BP .. BgP
A: . . B P . . B P . . B P . . B nP I
Irama Tanggung
. . B P . . B pP .P .B .. .P .B .K IP .nB II
Menamban Irama Dadi
.P .B .K .P .K PB .K .pI .P .P .P .B .P .. PB .nP III
.. PB .P B. PB P. B. PpB .K .K .K .P .K PB .P .gB

B : _ .K .K .K .K .K .K .K .P .P .K BP .B .K .K .K .nK I
.K .P .K .P .K PB .K BpP .K .K .K .P .B .K IP .nB II
.P .B .K .P .K PB .K .pI .P .P .P .B .P .. PB .nP III
.. PB .P B. PB P. B. PpB .K .K .K .P .K PB .P .gB _
Salahan akan Suwuk .K .K .B .P .P .B .P .gB

C: .P BP .B .P .. PB .P B. PB P. B. PB .K .K .B .nP I
.. PB .P B. PP .P .B .pP .K .K .K .P .B .K IP .nB II <
.P .B .K .P .K PB .K .pI .P .P .P .B .P .. PB .nP III
.. PB .P B. PB P. B. PpB .K .K .K .P .. PB .P .gB _

D : < .P .B .K .P .. PB .K .I .P .P .P .B .P .I IB .nP III


.I IB .P .P .I IB .P .pB KK K. KK KP KK K. K. Kg.

Keterangan :
A : dipakai hanya sekali sehabis Buka
B : dipakai berulang-ulang pada irama dadi
C : dipakai jika dalam ladrang menggunakan ngelik
D : Suwuk

6. Kendhangan II Ladrang Irama Wiled (Irama Wiled setelah kenong pertama)


Buka I I P B .. BP .. BgP
A: O O B P O O B P O P O B OK OK OK OnK I ->

Irama Dadi :
B : _ OK OK OK OK OK OK OK OK OK OK OK OK OK OK OK OK
OK OK OK OK OP OP BO PB OK OK OK OK OK OK OK OnK I

> OK BP OK BP OK PB PO BP OK OK OK OK OP OB PO BP
OK OK OK OK OK OK OP B. PB PB .P B. PB P. B. PnB II

PB PB .P .B .K .K .K .K .I j.P. B. PB .K OK OK OK

7
IP B. IP B. IP B. B. PB .P BP B. PB .P .B P. Bn. III

PB PB .P .B .P B. P. B. PB PB .P B. PB P. B. PB
Tanda akan peralihan ke irama dados, laya ngampad PB P. B. JB
.K OK OK OK OK OK P. BP .K OK OK B. P. PB .P .gB _

Kendhangan Suwuk Ladrang Irama Dados


C. jKOKOK OK OK OK OK OK OP .P .K BP .B .K OK OK OnK I
OK OP OK OP OK PB P. BP .P .B OK OP .B OK IP .B II
.P .B .K .P .K PB .K OI .P .P .P .B .P .K IB .nP III
.I IB .P .I IB .P .O .B KK KO KK KP KK KO KO KgO
Keterangan :
A : digunakan hanya sekali sehabis buka
B : digunakan berulang-ulang pada irama Wiled
C : digunakan untuk Suwuk

Keterangan Simbol bunyi untuk Pola Kendhang II


O : tong dibunyikan pada kendhang kecil (Ketipung) pada tangan kiri pinggir atas
I : tak dibunyikan pada kendhang kecil pada tangan kiri tengah
P : thung dibunyikan pada kendhang kecil (Ketipung) pada tangan kanan
K : ket dibunyikan pada kendhang kecil (Ketipung) pada tanga kanan
B : dhah dibunyikan pada kendhang Besar pada tangan kanan

7. Kendhangan I Ketawang
Buka : . . . B . O O g.
A: O O O B O I P n. I XxOx x xBx x xOx x xpxIx x x x xPx x xPx x xPx x xngB
Laya menamban
B : _ O O O B O O P nO I O B O pO P jOP O gB _
C: O O O B O O P nO I XxOx x xBx x xOx x xpxIx x x x xPx x xPx x xPx x xngB
Laya ngampad
D: O O O B P O jPkIB jKnO I jOO jPO jOO pB KKKOKKKOKKKOKOKgO
Jika akan ke Ayak-ayakan K K K jIB B B B GgB
Keterangan :
A : Dipakai sekali sehabis buka
B : Dipakai berulang-ulang
C dan D : Dipakai untuk Suwuk

8. Kendhangan I Ladrang Slendro


Buka . . . B . O O g.
A : _ . B . B . B . nP I . P . pP P . P n. II
B O B pP O B P nO III P B P pO B P O gO _

B: . B . B . B . nP I . P . pP B P . nB II
P O B pjPO jOOjBOjPjkIBnj1O III jOO jPO jOOp B jKK O jKK OjKKjOKjOKgO

Keterangan :
A : Digunakan untuk Irama Tanggung dan Irama Dadi
B : Suwuk
8
9. Kendhangan I Ladrang Pelog
Buka : . . . B . O O g.
A : _ . B . B . B . nP I . P . pP . P . nB II
. B . pP . . B n. III P . P p. B . P g. _

B: jKB N O N jKB N O N jKB N O N jKB N B nI I


P O jKB I P O jKB pI P O jKB I P O jKI nB II
O jKI jKP O jKI B O pjKI jKP O jKI B P B P nO III
jKI B O jKI B P O pB O jKI jKP jKO O O O gO
akan Suwuk C B O P gjKkKB
C: P B . B . B . . I P . . pP B P . nB II
P O B pjPO OO jBO jPkIBjnKO III jOO jPO jOO B KKKOKKKOKKKOKOKgO
10. Kedhangan Penunthung untuk I Ketawang dan Ladrang

Ketawang Irama Tanggung


.PP. .PP. .PP. .PP. .PP. .PPj.P .PPP PPPgP
Ketawang Irama Dados
OKOPOPOK OKOPOPOK OKOPOPOK OKOPOPOK (gatra 1-3 balungan gendhing)
OKOPOPOK OKOPOPOK PKOPOPOP OPOPOPOg. (gatra ke empat)
Salahan gong

Pola Penunthung untuk Suwuk Ketawang Irama Dados


OKOPOPOK P.PP.P.. .P...P.. .P.P.P.g. (disajikan pada gatra ke 3-4)
Ladrang Irama Tanggung
a. .PP. .PP. (kenong 1-2)
b. .PP. .PPj.P (kenong 3)
c. .PPP PPPGg. (kenong 4)

Irama Dados
a. OKOPOPOK OKOPOPOK OKOPOPOK OKOPOPOK (kenong 1-3)
b. OKOPOPOK PKOPOP.. P.P.P.P. PP.P.P.g. (kenong 4)
Pola Penunthung untuk Suwuk Ketawang Irama Dados
OKOPOPOK P.PP.P.. .P...P.. .P.P.P.g. (disajikan pada gatra ke 7-8
kenong ke empat)

Keterangan bunyi titilaras untuk Kendhang I

Kendhang I Slendro maupun pelog membunyikannya dengan menggunakan kendhang Ageng


(Besar)
O : tong dibunyikan pada kendhang besar pada tangan kiri pinggir atas
I : tak dibunyikan pada kendhang besar pada tangan kiri tengah
P : thung dibunyikan pada kendhang besar pada tangan kanan tengah
K : ket dibunyikan pada kendhang besar pada tangan kanan tangah (dengan jari tangah)
B : dhah dibunyikan pada kendhang Besar pada tangan kanan pinggir

9
BAB III
Titi Laras Kedhangan Bentuk Kendhang Kosek wayang dan Ayak-ayakan

1. Kendhang Kosek Wayang bentuk Ladrang Suwuk Tamban

Buka : jIH O jPL O B . jKO O gO


O B O B O B O jnPL I
O jPL O pP O jPL O O O P jKP I II
. P . B . . . pI B B . B . B . pP
jOH K jPL jKI B P . B . jPL jOH K jPL jKI B nO III
jKI B P B . . . I B B . B . I P pB
j.H K P I B P . B j.P I P B P B P gB IV

_ O jPL jOH K jPL jKI B O jKI B P B O O jIH j.P


j.P j.P jPL jKI B jPL O j.D j.B j.D j.B . B jOH jOH njPL I
jOH I jPL O jPL jIH jIH jPL jOH D j.I . D I P jpPL
O D V jPL O D V jPL jOH jPL jPL jPL jPL jPL jPL nD II
jOB O V O P jPL O D jOB O V O P B jIH jpOP <
jOP O jPL jKI B P O B O P jOH K jPL jKI B nO III
jKI B P B . . j.H I B B O B O I P pB
O K P I B P O B jOP I P B O P L gO _

Angkatan sirep dimulai setelah kenong ke III


< jIP I P B . O . nI III
P P P P B I P pB j.P I P B P B P gB »<
P I B . I B I pP jKP I P B jOH jOH D nI I <

Kendhang Genes (sirep)


_ O O jPL O O B O jPL O jPL O B O I O nI I
< O jPL O O jPL O O jpPL O jPL O O O jPL O nO II
O B O O O B O jpPL O O O B O jPL O nO III
jPL O O B O jPL O pO O B O jPL O O O ngO _
Kendhang Suwuk (Tamban)
»< P I B O I B I P jKP I P B . I . nP I
. I . P . I . pP . B . P . O . nB II
. P . O . B . P O O O B O P jIB jnKO III
10
O O O P O O O pB jKK O jKK O jKK jOK jOK gO

2. Kendhang Kosek Wayang bentuk Ladrang Suwuk Gropak

Buka : I O P O B O O O gO
O B O B O B O nP I O P O pP P O P nO II
B O B pP O B O nI III PP PP BI PpB PI PB PB PngB
P I B O I B I P jKP jIB P jBO jOB jOB jOH O P I
Tamban Mencepat

_ jOH I jPL O jPL jIH jIH jPL jOH D j.I . D I P jpPL


O D V jPL O D V jPL jOH jPL jPL jPL jPL jPL jPL nD II
jOB O V O P jPL O D jOB O V O P B jIH jpOP <
jOP O jPL jKI B P O B O P jOH K jPL jKI B nO III
jKI B P B . . j.H I B B O B O I P pB
O K P I B P O B jOP I P B O P L gO
O jPL jOH K jPL jKI B O jKI B P B O O jIH j.P
j.P j.P jPL jKI B jPL O j.D j.B j.D j.B . B jOH jOH njPL I _
Angkatan sirep dimulai setelah kenong ke III
< jIP I P B O O O nI III
P P P P B I P pB j.P I P B P B P gB »
P I B . I B I pP jKP I P B . . D nI I <

Kendhang Genes (sirep)


_ O O jPL O O B O jPL O jPL O B O I O nI I
< O jPL O O jPL O O jpPL O jPL O O O jPL O nO II
O B O O O B O jpPL O O O B O jPL O nO III
jPL O O B O jPL O pO O B O jPL O O O ngO _

Kendhang Suwuk (Gropak)


» P I B O I B I P jKP I P B . I . nP I
mencepat
. I . P . I . pP . B . I . I . nB II
mencepat
. I B pI . B . nI III B . . pB . . . g.

3. Kendhang Kosek Wayang Kethuk 2 Kerep Minggah 4 Suwuk Tamban

Buka : I O jPL O B j.H jKO O gO


O O O B O O O I O jPL O B O O O nB I
jPL O jPL O O jPL O jPL B O jPL O O jPL O nI II

11
_ P P P jIP B jPL O B O jKO jOO jOkKI jBO jKkIB O P
jKP B P O jPO jKP jKI jKO O O O P jKP jIB P nB III
O jPL O O O jPL jKP B jPL O O P jKP jIB P B

jKP B P B O P jKP I P jBP jKI jKO O O O gO


O O O jIP B jPL O B O jKO jOO jOkKI jBO jKkIB O jKP
jKI jKP jKI jKP B jPL O B O O O jKO O O O nB I
O jPL O O O jPL jKP B jPL O O P jKI jKO jOO P
jKP B P O jPO jKP jKI jKO O O O P O O O I> II_
Akan ke sirep dimulai setelah kenong ke II

> P P P jIP B jPL O B O O O jKO O O O P


O P O B O P O O B O O P jKP I P nB III
ngampad
O P O O O P O B B O O P jKP I P B
ngampad
. B . B . P . I P B . P O O . ngO
O O O B O O O jIP P P P B O O D nI I
menamban

Kendhang sirep menggunakan Kendhang I merong kethuk 2 kerep Slendro dari kenong II
_ jPL O jPL O O jPL O jPL B O jPL O O jPL O nO II
O jPL O B O O O jPL P B jPL O O jPL O nB III
jPL O jPL O O jPL O B O jPL O O B jPkOO jOkIB ngj.kOO
O O O B O O O I O jPL O B O O O nB I _

Udar (Peralihan inggah dimulai setelah Gong)


O O O jIP B jPL O B O jKO jOO jOkKI jBO jKkIBO jKP
jKI jKP jKI jKP B jPL O B . O . O . O nB I
P O P O O P O P B O P O O P O nO II
O P O B O O O P O O O P O O O nB III
O I O P O B O P O P O jBO jIO jPO jOO ngO

Kendhang Inggah kosek kethuk 4


OO jPLO OO OO OO jPLO OO OO OO jPLO OjPL OB OO DI OjPL OnO I
_ O jPL jOH K jPL jKI B O jKI B P B O O O jKP
jKP K jPL jKI B P O B O O B O B O I K
P K I K P K I K P B O P L O O B
O O O O O D O O I O O O jPL O O nO II
12
O jPL jOH K jPL jKI B O jKI B P B O O jIH j.P
j.P j.P jPL jKI B jPL O j.B j.D j.D j.B B . . . jPL
jOH I jPL O jPL jIH jIH jPL jOH B j.I O D I P jPL
O D V jPL O D V jPL jOH jPL jPL jPL jPL jPL jPL nD III
jOB O B O P jPL O D jOB O B O P B jIH jOP
jOP O jPL jKI B P O B O P jOH K jPL jKI B O
jKI B P B O O O I B B O B O I P B
O K P I B P O B jOP I P B O P L gO
O jPL jOH K jPL jKI B O jKI B P B O O O jKP
jKP K jPL jKI B P O B O O B O B O I K
P K I K P K I K P B O P L O O B
O O O O O D O O I O O O jPL O O nO I _

Kendhang Suwuk (Tamban) dimulai setelah kenong ke II


O jIP P P P B O P P O O P B P O nB N III
P O B jPO jOO jBO kPjIBjKO jOO jPO jOO B KKKOKKKOKKKOKOKgO

4. Kendhang Kosek Wayang Kethuk 2 Kerep Minggah 4 pamijen, majemuk (Suwuk


Gropak)

Buka : I O P O B O O O gO
O O O B O O O I O P O B O O O nB I
P O P O O P O P B O P O O P O nI II
_ P P P jIP B jPL O B O jKO jOO jOkKI jBO jKkIBO P
jKP B P O jPO jKP jKI jKO O O O P O O O I III
P P P jIP B jPL O B O jKO jOO jOkKI jBO jKkIBO P
jKP B P O jPO jKP jKI jKO O O O P jKP jIB P nB IV
O jPL O O O jPL jKP B jPL O O P jKP jIB P B
jKP B P B O P jKP I P jBP jKI jKO O O O gO
O O O jIP B jPL O B O jKO jOO jOkKI jBO jKkIBO jKP
jKI jKP jKI jKP B jPL O B O O O jKO O O O nB I
O jPL O O O jPL jKP B jPL O O P jKI jKO jOO P
jKP B P O jPO jKP jKI jKO O O O P O O O nI II_

Akan ke sirep dimulsi setelah kenong ke II


P P P jIP B jPL O B O O O jKO O O O P

13
O P O B O P O O
B O O P jKP I P nB IV
Mencepat
O P O O O P O B B O O P jKP I P B
Mencepat
B B P jIP B jPO O ngO
O O O B O O O jIP P P P B O O D nI I
Melambat

Kendhang sirep menggunakan Kendhang I merong kethuk 2 kerep Slendro dari kenong II
_ P O P O O P O P B O P O O P O nO II
O P O B O O O P P B P O O P O nO III
O P O B O O O P P B P O O P O nB IV
P O P O O P O B O P O O B P O ngO
O O O B O O O I O P O B O O O nB I _

Udar (Peralihan inggah dimulai setelah Gong)


O O O jIP B jPL O B O jKO jOO jOkKI jBO jKkIBO jKP
jKI jKP jKI jKP B jPL O B O O O jKO O O O nB I
O jPL O O O jPL jKP B jPL O O P jKI jKO jOO P
O B O O O P O O O P O nI II
O P O B O O O P B O P O O P O nO III
O P O B O O O P O O O P O O O nB IV
O I O P O B O P O P O BO IO PO OO ngO

Kendhang Inggah kosek kethuk IV


OO PO OO OO OO PO OO OO OO PO OP OB OO DI OP OnO I
_ . O . O . O . B . O . jPL . O . O
. O . B . O . P . O . O . O . P
. O . P . O . O . O . jPL . O . B
O O O O O D O O I O O O jPL O O nO II
O jPL jOH K jPL jKI B O jKI B P B O O O jKP
jKP K jPL jKI B P O B O O B O B O I K
P K I K P K I K P B O P L O O B
O O O O O D O O I O O O jPL O O nO III
O jPL jOH K jPL jKI B O jKI B P B O O jIH j.P
j.P j.P jPL jKI B jPL O j.B j.D j.D j.B B . . . jPL
jOH I jPL O jPL jIH jIH jPL jOH B j.I O D I P jPL
O D V jPL O D V jPL jOH jPL jPL jPL jPL jPL jPL nD IV
jOB O B O P jPL O D jOB O B O P B jIH jOP
jOP O jPL jKI B P O B O P jOH K jPL jKI B O
jKI B P B O O O I B B O B O I P B
O K P I B P O B jOP I P B O P L gO
O jPL jOH K jPL jKI B O jKI B P B O O O jKP
jKP K jPL jKI B P O B O O B O B O I K
P K I K P K I K P B O P L O O B
O O O O O D O O I O O O jPL O O nO I

14
Kendhang Suwuk (Gropak) Setelah kenong ke III
O jIP P P P B O P P O O P B I I nB IV
mencepat
I I B I I B I I B O O B O O O gO

5. Kendhang I Ladrang Irama Wiled (III) Garap kosek Alus


Buka : Kendhang Slendro O O O B O O O gO
Pelog O O O B O O O P O O O gO

Slendro :
_ O B O B O B O nP I O P O pP P O P nO II
B O B pP O B P nO III P B P pO B P O gO _

Pelog :
O B O B O B O nP I O P O pP O O O nB II
O B O pP O O B njIP III PP OP BP OnB OBOIOPOBOjKIjKPjKOOOgO

Peralihan : Slendro
P P O P B P O nB III OB OI OP OB PjKIjKPjKOOOOgO
Menamban

Irama Wiled Kosek Alus :


_ OP OP jKPBPjKI BP OB OO OO PO PjKIBP OB OO OO OO OnO I
PO OP OO OP OO PO OO OpP OO PO OO OP OP OO OPjKPnI II
OP OB OO OI OP OB OO OpI PO PjKIBP OB OP OO POlIkBjKO III
OO OB OO OP OB OP OPjIBpB BO BjKIBP OB PjKIjKPjKOOOOgO _

Akan Suwuk dimulai setelah kenong ke III


O B O P B P O pB O O O gO

Kendhang Suwuk Slendro


O O P O O B O P O P O B O I O nI I
O P O O P O O pP O B O P O O O nB II
O P O O O B O pP O O O B O P jIB njKO III
O O O P O O O pB KK KO KK OK KK OK OK gO

Kendhang Suwuk Pelog ( ½ Kenong II Ngampat sesek)


OP OB OO OI OP OB OO OjnIP I PP OP BP OpB OP OO OPjIBjnKO II
OO OB OO OpP OB OP OP OnB III OP OO OP OpB KKKOKKOKKKOKOKgO
6. Kendhang I Minggah kethuk 4 Irama Wiled Garap Kosek Alus Slendro/Pelog
Pelaksanaan kendhang kosek alus ini dimulai dari kendhang merong kt 2 kr baik Slendro
maupun Pelog. Dari Buka, Merong, Umpak Inggah, Minggah bagian dari kenong pertama
mulai menggunakan garap kosek alus.

Sl O O P O O O O O O O P O O O O I
Pl O O O B O O O O O O O B O O O I
OP OP OO OP OB OP OP OB OB OI OP OB OO OI OP OnO I

15
_ OP OP OB OI OP OB OO OO PO PjKIBP OB OO OO OO OO
PO OP OO OP OB OP OP OB OB OI OP OB OO OI OP OnO II
OP OP OB OI OP OB OO OO PO PjKIBP OB OO OO OO OO
PO OP OO OP OO PO OO OP OO PO OO OP OP OO OP OnO III
OP OB OO OI OP OB OO OI PO PjKIBP OB OP OO PO lIkBjKO
OO OB OO OP OB OP OP OB OB OI OP OB PjKIjKPjKOOOOgO
OP OP OB OI OP OB OO OO PO PjKIBP OB OO OO OO OO
PO OP OO OP OB OP OP OB OB OI OP OB OO OI OP OnO I _

Jika akan kembali ke irama II (Minggah Kendhang) dan terus Suwuk, dimulai setelah kenong ke
II bagian Kosek Alus.
OP OP OB OI OP OB OO OO PO PjKIBP OB OO OO OO OO
PO OP OO OP OB OP OP OB O O O I O P O nO III

Suwuk :
Sl O O O I P P O P O P O B O O O P
Pl B P O B O O O B O O O B O O O O
O P O O O O O P O B O P O O O nB III
O P O O O B O P O O O B O P jIB jKO
O O O P O O O B KK KO KK OK KK OK OK gO

Keterangan :
Jalannya sajian gendhing, Buka ke Merong Kethuk 2 Kerep baik Slendro maupun Pelog, setelah
menuju ke Umpak Inggah, terus Minggah Kenong pertama sudah mulai Kosek Alus, Kosek Alus
dilakukan berulang-ulang, mehendaki Suwuk, dimulau dari setelah kenong ke III bagian Kosek
Alus terus Suwuk.

7. Kendhang I Minggah kethuk 8 Irama Wiled Garap Kosek Alus Slendro/Pelog

Sl O O P O O O O O O O P O O O O I
Pl O O O B O O O O O O O B O O O I
OP OP OO OP OB OP OP OB OB OI OP OB OO OI OP OO
_ OP OP OB OI OP OB OO OO PO PjKIBP OB OO OO OO OO
PO OP OO OP OB OP OP OB OB OI OP OB OO OI OP OnO I
OP OP OB OI OP OB OO OO PO PjKIBP OB OO OO OO OO
PO OP OO OP OO PO OO OP OO PO OO OP OP OO OP OO
OP OP OB OI OP OB OO OO PO PjKIBP OB OO OO OO OO
PO OP OO OP OO PO OO OP OO PO OO OP OP OO OP OnO II
OP OP OB OI OP OB OO OO PO PjKIBP OB OO OO OO OO
PO OP OO OP OO PO OO OP OO PO OO OP OP OO OP OO
OP OP OB OI OP OB OO OO PO PjKIBP OB OO OO OO OO
PO OP OO OP OO PO OO OP OO PO OO OP OP OO OP OnO III
OP OP OB OI OP OB OO OO PO PjKIBP OB OO OO OO OO
PO OP OO OP OO PO OO OP OO PO OO OP OP OO OP OI
OP OB OO OI OP OB OO OI PO PjKIBP OB OP OO PO lIkBjKO

16
OO OB OO OP OB OP OP OB OB OI OP OB PjKIjKPjKOOOOgO
OP OP OB OI OP OB OO OO PO PjKIBP OB OO OO OO OpO
PO OP OO OP OB OP OP OB OB OI OP OB OO OI OP OO _

Jika akan kembali ke irama II (Minggah Kendhang) dan terus Suwuk.


OP OP OB OI OP OB OO OO PO PjKIBP OB OO OO OO OO
PO OP OO OP OB OP OP OB O O O I O P O nO III

Suwuk :
Sl O O O I P P O P O P O B O O O P
Pl B P O B O O O B O O O B O O O O
O P O O O O O P O B O P O O O B
O P O O O B O P O O O B O P jIB jKO
O O O P O O O B KK KO KK OK KK OK OK gO

8. Kendhang Ayak-ayakan Slendro Manyura (Kendhang Ageng)


Buka : kendhang . . . B . B B gB
A : B I B B B I B B P P P P BI PB .. Pg.
B : .B .I .P .. .P .P PB P. BI PB .. Pg.
a c d/ds
C : .P .P PB P. BI PB .. Pg.
c d/ds
D : .B .I .P .. .P .B .. P. .P .P PB P. BI PB .. Pg.
a b c d/ds
E : .B .I .P .. .P .B .. P. .P .P PB P. BI PB .. Pg.
a b c d/ds
Suwuk bagian B, D, atau E pada gatra terakhir bagian d, diganti notasinya BIPB.KOOOP
d/ds
Suwuk : .I PB .. .I PI PB .P .K IB IP .. .B .. .. .. .g.

Keterangan :
A. Jalannya gendhing : buka A, berulang-ulang // B-C-D-E //
B. Suwuk, harus melalui salah satu : B, D dan E, pada bagian d diganti

9. Kendhang Ayak-ayakan Slendro Sanga (Kendhang Ciblon /Wayangan)


Buka : kendhang . . . P . P . gP
A : . P . P P B P I P P P P BI PB .. Pg.
B : .B .I .P .. .P .B .. P. .P .P PB P. BI PB .. Pg.
a b c d/ds
C : _ .B .I .P .. .P .B .. P. .P .P PB P. BI PB .. Pg.
a b c d/ds
D : .B .I .P .. .P .B .. P. .P .P PB P. BI PB .. Pg.
a b c d/ds
E : .B .I .P .. .P .B .. P. .P .P PB P. BI PB .. Pg.
a b c d/ds
F : .B .I .P .. .P .B .. P. .P .P PB P. BI PB .. Pg.
a b c d/ds
Kalau ngelik dari f & gatra pertama (a) : & : diganti .j.B j.BI .P .g.

17
Lanjutan AYAK-AYAKAAN Slendro Sanga
G : .P .B .. P. .P .P PB P. BI PB .. Pg. // ke c.. //
ds : BI PB .jKOjOOB
Suwuk dapat dilakukan disembarang tempat, setelah gatra yang terakhir bagian d diganti ds terus
Suwuk.
Suwuk : .I PB .. .I PI PB .P .K IB IP .. .B .. .. .. .g.

KETERANGAN :
1. Jalanya sajian gendhing : buka ke A, B terus berulang-ulang // C-D-E-F //
2. Tetapi kalau menghendaki Ngelik dari F gatra yang pertama (a) dilanjutkan bagian
Ngelik terus G baru kembali ke C.
3. Suwuk di sembarang tempat (seperti petunjuk di atas).

18
10. Kendhang Ayak-ayakan Slendro Nem (Kedhang Wayangan)
Buka : kendhang . . . B . P . gP
A: . P . P P B P . P P P P P B P I
BI PB .. Pg.
B : _ .B .I .P .. .P .B .. P. .P .P PB P. BI PB .. Pg.
a b c d/ds
C : .B .I .P .. .P .B .. P. .P .P PB P. BI PB .. Pg.
a b c d/ds
D : .B .I .P .. .P .P PB P. BI PB .. Pg.
a c d/ds
E : .B .I .P .. .P .B .. P. .P .P PB P. BI PB .. Pg. _
a b c d/ds
ds : BI PB .jKOjOOB
Suwuk dapat dilakukan disembarang tempat, setelah gatra yang terakhir bagian d diganti ds terus
Suwuk.

Suwuk : .I PB .. .I PI PB .P .K IB IP .. .B .. .. .. .g.

KETERANGAN :
1 Jalanya sajian gendhing : buka ke A, terus berulang-ulang // B-C-D-E //
2 Suwuk seperti petunjuk di atas.

19
BAB IV
Titi Laras Kedhangan Bentuk Merong dan Inggah

1. Kendhang I Merong Kethuk 2 kerep Minggah Kethuk 4 Laras Slendro


Buka : O O O B O O O gO
Merong :
_ O O O B O O O I O P O B O O O nB I
P O P O O P O P B O P O O P O nO II
O P O B O O O P P B P O O P O nB III
P O P O O P O B O P O O B P O gO _

Umpak Inggah setelah Kenong Ke II :


O P O B O O O P O O O P O O O nB III
O I O P O B O P O P O B OI OP OO OgO
Mencepat
Minggah :
_ jOP O O O jOP O O O jOP O P B O I P nO I
O O P O P O O P P O P B O I P nO II
O O O P P O O P P O O P P O P nO III
B O B P O B P O P B P O B P O gO _

Suwuk Setelah Kenong Ke II :


O jIP P P P B O P P O O P B P O nB III
P O B jPO jOO jBO jPkIBjKkOO OO PO OO B KKKOKKKOKKKOKOKgO

Dari Merong ke Ladrang setelah kenong ke II (menggunakan Kd Umpak Inggah):


O P O B O O O P O O O P O O O nB III
O I O P O B O P O jPI jIP jBO jOB jPO jOB gP

Dari Minggah ke Ladrang setelah kenong ke II menggunakan Kd Suwuk :


O jIP P P P B O P P O O P B P O nB III
P O B P O B O P O jPI jIP jBO jOB jPO jOB gP

Keterangan :
1. Bagian Merong dilakukan secara berulang-ulang menurut kebutuhan.
2. Setelah Merong menuju ke Umpak Inggah dilakukan setelah kenong ke II.
3. Bagian Minggah dilakukan berulang-ulang menurut kebutuhan.
4. Suwuk dilakukan setelah kenong ke II.

2. Kendhang I Merong Kethuk 2 kerep Minggah Kethuk 4 Laras Pelog


Buka : B O O O P O O O gO
Merong :
_ O O O B O O O I O P O B O O O nP I
O O O P O O O B O O O O P O O nB II
O O O B O O O P O O P O O P O nB III
O P O O O P O B O P O O B P O gO _

20
Umpak Inggah setelah Kenong Ke II :
O O O B O O O P O O O P O O O nB III
O I O P O B O P O P O B OI OP OO OgO
Mencepat
Minggah :
_O B O O O B O O P O P B O I P nO I
O B O O O B O O P O P B O I P nO II
P B O B O B O O P O O O P O P nO III
B O B P O B O P O P O B I P O gO _

Suwuk Setelah Kenong Ke I :


O B O O O B O I P P P B O I P nkKjIB II
P B O B O B O O P O O P B P O nB III
P O B jPO jOO jBO jPkIBjKkOO OO PO OO B KKKOKKKOKKKOKOKgO

Dari Merong ke Ladrang setelah kenong ke II (menggunakan Kd Umpak Inggah):


O O O B O O O P O O O P O O O nB III
O I O P O B O P O jPI jIP jBO jOB jPO jOB gP

Dari Minggah ke Ladrang setelah kenong ke I menggunakan Kd Suwuk :


O B O O O B O I P P P B O I P nkKjIB II
P B O B O B O O P O O P B P O nB III
P O B P O B O P O jPI jIP jBO jOB jPO jOB gP

Keterangan :
1. Bagian Merong dilakukan secara berulang-ulang menurut kebutuhan.
2. Setelah Merong menuju ke Umpak Inggah dilakukan setelah kenong ke II.
3. Bagian Minggah dilakukan berulang-ulang menurut kebutuhan.
4. Suwuk dilakukan setelah kenong ke I.

3. Kendhang I Merong Kethuk 4 kerep Minggah Kethuk 8 Laras Pelog


Buka : B OOOP OOOgO
Merong :
_ OOOB OOOI OPOB OOOP OOOP OOOB OOOO POOnB I
OOOB OOOI OPOB OOOP OOOP OOOB OOOO POOnB II
OOOB OOOI OPOB OOOP OOOP OOOB OOOO POOnB III
OOOB OOOP OOPO OPOB OPOO OPOB OPOO BPOgO _

Umpak Inggah setelah Kenong Ke III :


OOOB OOOP OOOP OOOB OIOP OBOP OPOB OIOPOOOgO
Mencepat
Inggah :
_O B O O O B O O P O P B O I P O
O B O O O B O O P O P B O I P nO I
O B O O O B O O P O P B O I P O
O B O O O B O O P O P B O I P nO II
O B O O O B O O P O P B O I P O
O B O O O B O O P O P B O I P nO III

21
P B O B O B O O P O O O P O P O
B O B P O B O P O P O B I P O gO _

Suwuk Setelah Kenong Ke II :


O B O O O B O O P O P B O I P O
O B O O O B O I P P P B O I P nkKjIB III
P B O B O B O O P O O P B P O B
P O B jPO jOO jBO jPkIBjKkOO OO PO OO B KKKOKKKOKKKOKOKgO

Keterangan :
1. Bagian Merong dilakukan secara berulang-ulang menurut kebutuhan.
2. Setelah Merong menuju ke Umpak Inggah dilakkan setelah kenong ke III.
3. Bagian Minggah dilakukan berulang-ulang menurut kebutuhan.
4. Suwuk dilakukan setelah kenong ke II.

4. Kendhang I Merong Kethuk 4 kerep Minggah Kethuk 8 Laras Slendro


Buka : OOOB OOOgO
Merong :
_ OOOB OOOI OPOB OOOO POPO OPOP BOPO OPOnO I
OOOB OOOI OPOB OOOO POPO OPOP BOPO OPOnO II
OOOB OOOI OPOB OOOO POPO OPOP BOPO OPOnO III
OPOB OOOP PBPO OPOB POPO OPOP OPOO BPOgO _

Umpak Inggah setelah Kenong Ke III :


OPOB OOOP OOOP OOOB OIOP OBOP OPOB OIOPOOOgO
Mencepat
Inggah :
_ jOP O O O jOP O O O jOP O P B O I P O
O O P O P O O P P O P B O I P nO I
jOP O O O jOP O O O jOP O P B O I P O
O O P O P O O P P O P B O I P nO II
jOP O O O jOP O O O jOP O P B O I P O
O O P O P O O P P O P B O I P nO III
O O P O P O O P P O O P P O P O
B O B P O B P O P B P O B P O gO _

Suwuk Setelah Kenong Ke III :


O jIP P P P B O P P O O P B P O nB IIII
P O B jPO jOO jBO jPkIBjKkOO OO PO OO B KKKOKKKOKKKOKOKgO

Keterangan :
1. Bagian Merong dilakukan secara berulang-ulang menurut kebutuhan.
2. Setelah Merong menuju ke Umpak Inggah dilakkan setelah kenong ke III.

22
3. Bagian Minggah dilakukan berulang-ulang menurut kebutuhan.
4. Suwuk dilakukan setelah kenong ke III.

5. Kendhang I Merong Kethuk 8 kerep Minggah Kethuk 16 Laras Pelog


Buka : B OOOP OOOgO
Merong :
_ OOOB OOOI OPOB OOOP OOOP OOOB OOOO POOB
OOOB OOOI OPOB OOOP OOOP OOOB OOOO POOnB I
OOOB OOOI OPOB OOOP OOOP OOOB OOOO POOB
OOOB OOOI OPOB OOOP OOOP OOOB OOOO POOnB II
OOOB OOOI OPOB OOOP OOOP OOOB OOOO POOB
OOOB OOOI OPOB OOOP OOOP OOOB OOOO POOnB III
OOOB OOOI OPOB OOOP OOOP OOOB OOOO POOB
OOOB OOOP OOPO OPOB OPOO OPOB OPOO BPOgO _

Umpak Inggah :
OOOB OOOP OOOP OOOB OIOP OBOP OPOB OIOPOOOgO
Mencepat
Inggah :
_O B O O O B O O P O P B O I P O
O B O O O B O O P O P B O I P O
O B O O O B O O P O P B O I P O
O B O O O B O O P O P B O I P nO I
O B O O O B O O P O P B O I P O
O B O O O B O O P O P B O I P O
O B O O O B O O P O P B O I P O
O B O O O B O O P O P B O I P nO II
O B O O O B O O P O P B O I P O
O B O O O B O O P O P B O I P O
O B O O O B O O P O P B O I P O
O B O O O B O O P O P B O I P nO III
O B O O O B O O P O P B O I P O
O B O O O B O O P O P B O I P O
P B O B O B O O P O O O P O P O
B O B P O B O P O P O B I P O gO _

Suwuk :
O B O O O B O O P O P B O I P O
O B O O O B O I P P P B O I P nkKjIB
P B O B O B O O P O O P B P O B
P O B jPO jOO jBO jPkIBjKkOO OO PO OO B KKKOKKKOKKKOKOKgO

6 Penunthung Untuk Gd Kt 2 Krp Kd I.


Merong :
O P P O O P P O O P P O O P P nO I,II,III
O P P O O P P O O P P jOP O P P gO

Umpak Inggah :
O P P O O P P O O P P O O P P nO III

23
O P P O O P P jOP jOP jOP jOP jOP P P P gO

Minggah :
O P P O O P P O O P P O O P P O
O P P O O P P O O P P O O P P nO I,II,III
O P P O O P P jOP O P P P P P P gO

Suwuk :
O P P O O P P O jIP P P O jPO jPO jPP jPgO

7 Kendhang I Merong Kethuk 2 Arang Laras Slendro Dan Pelog

Buka : Slendro O O O B O O O gO
Buka : Pelog B O O O P O O O gO

Merong :
_O P O O O P O B O O P O O O O P
O O P O O P O I O B O P O O B nO I
O P O O O P O B O O P O O O O P
O O P O O P O I O B O P O O B nO II
O P O O O P O B O O P O O O O P
O O P O O P O I# O B O P O O B nO III
O O P O O O O P O O P O O P O B
P O P O O P O B O P O O B P O gO _ Slendro
O P O O O P O B O P O O B P O gO _ Pelog

Umpak Inggah dari Tanda : # O B O P O O O nP III


O O O P O O O P O O O P O O O B
O I O P O B O P O P O B OI OP OO OgO
Mencepat

Setelah gong pada Umpak Inggah terus disambung dengan Kendhangan Minggah yang berlaras
Slendro memakai Kendhang I Minggah Slendro, yang Pelog Memakai Kendhang I Minggah
Pelog.
Keterangan :
1. Pada kendhangan Minggah, Kendhangan Menggunakan Kendhang Minggah Kethuk 4 atau
Kethuk 8 sama saja tergantung menggunakan Minggah yang mana.
2. Jalannya sajian Gendhing : Buka Slendro atau Pelog terus ke Merong,
3. Merong disajikan secara berulang-ulang, hanya pada cengkok Kenong ke 4 cengkok Gong
menggunakan Kendhang Slendro atau Pelog.
4. Setelah Merong menuju ke Umpak Inggah, terus dilanjutkan Minggah. Kendhang Minggah
menggunakan Kendhang seperti yang ditulis pada no. 1.

8. Kendhang I Merong Kethuk 4 Arang Laras Slendro Dan Pelog


Buka : Slendro O O O B O O O gO
Buka : Pelog B O O O P O O O gO
A_ OPOO OPOB OOPO OOOP OOPO OPOB OOPO OOOP
B_ OPOP OPOB OOPO OOOP OOPO OPOB OOPO OOOP
OOPO OOOP OOPO OPOB OOPO OPOI OBOP OOBnO I

24
OPOP OPOB OOPO OOOP OOPO OPOB OOPO OOOP
OOPO OOOP OOPO OPOB OOPO OPOI #1 OBOP OOBnO II
OPOP OPOB OOPO OOOP OOPO OPOB OOPO OOOP
OOPO OOOP OOPO OPOB OOPO OPOI #2 OBOP OOBnO III
OPOO OPOB OOPO OOOP OOPO OPOB OOPO OOOP
OOPO OOOP OOPO OPOB POPO OPOB OPOO BPOgO_Slendro
OPOO OPOB OPOO BPOgO _ Pelog

Umpak Inggah I : #1 OBOP OOOnP III


OBOO OBOO POOB OOPO OBOO OBOI PPPB OOPO
OBOB OBOO POOO POPO BOBP OBOP OPOB OIOPOOOgO
Terus disambung Kendhang I Minggah Pelog Kethuk 4 atau Kethuk 8

Umpak Inggah II + III : : #2 OBOP OOOnP III


OOOP OOOP OOOP OOOB OIOP OBOP OPOB OIOPOOOgO
Terus disambung dengan Kendhangan I Minggah Kethuk yang Laras Slendro atau Pelog

Keterangan :
A : Digunakan bagi Gendhing yang balungannya Mlampah
B : Digunakan bagi Gendhing yang balungannya Ndawahi/Nibani
Kendhangan Merong Kethuk 4 Arang ini ada 3 macam :
I. Bagi Gendhing yang Umpak Minggahnya dimulai dari Kenong II
II. Bagi Gendhing yang Umpak Minggahnya dimulai dari Kenong III
III. Bagi Gendhing yang Minggah Ladrangan.
(Pada No. I di atas, hanya terdapat pada Laras Pelog )
Jalannya sajian :
1) Buka
2) Merong berulang-ulang menurut kebutuhan
3) Terus dilanjutkan Umpak Minggah

9. Kendhang I Merong Ktw. Gd Kethuk 2 kerep


Buka : Slendro O O O B O O O gO
Buka : Pelog B O O O P O O O gO

_ O O O B O O O I O P O B O O O nB
P O P O O P O B O P O O B P O gO _

Umpak Inggah :
P O P O O P O B O P O O OI OP OO OgO

10. Kendhang I Merong Ktw. Gd Kethuk 4 kerep Minggah Kethuk 8 Ktw. Lrs. Plg
Buka : B O O O P O O O gO
Merong :
_O O O B O O O I O P O B O O O P
O O O P O O O B O O O O P O O nB I
O O O B O O O P O O P O O P O B
O P O O O P O B O P O O B P O gO _

Umpak Inggah :
O O O B O O O P O O O P O O O B

25
O I O P O B O P O P O B OI OP OO OgO
Mencepat
Minggah :
_O B O O O B O O P O P B O I P O
O B O O O B O O P O P B O I P nO I
P B O B O B O O P O O O P O P O
B O B P O B O P O P O B I P O gO _

Suwuk :
O B O O O B O I P P P B O I P kKjIB I
P B O B O B O O P O O P B P O B
P O B jPO jOO jBO jPkIBjKkOO OO PO OO B KKKOKKKOKKKOKOKg
11. Kendhang I Merong Ktw. Gd Kethuk 8 kerep Minggah Kethuk 8 Ktw. Lrs. Plg
Buka : B O O O P O O O gO
Merong :
_O O O B O O O I O P O B O O O P
O O O P O O O B O O O O P O O B
O O O B O O O I O P O B O O O P
O O O P O O O B O O O O P O O nB I
O O O B O O O I O P O B O O O P
O O O P O O O B O O O O P O O nB
O O O B O O O P O O P O O P O B
O P O O O P O B O P O O B P O gO _

Umpak Inggah :
O O O B O O O P O O O P O O O B
O I O P O B O P O P O B OI OP OO OgO
Mencepat

Minggah :
_O B O O O B O O P O P B O I P O
O B O O O B O O P O P B O I P O
O B O O O B O O P O P B O I P O
O B O O O B O O P O P B O I P nO I
O B O O O B O O P O P B O I P O
O B O O O B O O P O P B O I P O
P B O B O B O O P O O O P O P O
B O B P O B O P O P O B I P O gO _

Suwuk :
O B O O O B O I P P P B O I P kKjIB I
P B O B O B O O P O O P B P O B
P O B jPO jOO jBO jPkIBjKkOO OO PO OO B KKKOKKKOKKKOKOKgO

26
BAB V
Titi Laras Kedhangan Bentuk Ciblon

1. Skema Kendhangan Ciblon Kebar


Dimulai dari Kendhang II, setelah Kenong ke III
_ O O B P O O B P O O B P O O B nP I
O O B P O O B P O O B P O O B nP II
O O B P O O B P O O B P O O B nP II I
Akan Ciblon O O O nI III *
P B P O B O P B O O B P O O B gP _
* -------------------------------------- ACK 1 ------------------------------------- g.
CK 1 n. I CK 1 n. II CK 1 n. III CK 1 g.
CK 1 n. CK 1 n. CK 2 n. CK 3 g.
_ CK 4 n. CK 4 n. CK 5 n. CK 6 g. - AK
CK 7 n. CK 8 n. CK 2 n. CK 3 g. _

Keterangan :
Apabila menghendaki ke Kendhang II Ladrang Irama Dadi. Dari :
CK 4 -- CK 4 -- CK 5 – CK 6 terus ke AK dilanjutkan Kendhang II Irama Dadi setelah Kenong I

2. Pola-pola Kendhangan Ciblon Kebar


ACK 1 : P P P P D I D B jPL D D I D I jPL D
ACK 2 : . O . I P P P P jPL D D I D I jPL D
CK 1 : O I P I O D O I O D D I B D B D
CK 2 : O I P I O D O I I P D I jPL D V D
CK 3 : . O . I P P D B jPL D B j.B j.P B j.P I
CK 4 : j.P P jIB j.I j.P P B D I B D j.B j.P P j.P I
CK 5 : jPL B jIB O B B jIB O jPL B jIB O B B jIB O
CK 6 : jBD B D B j.I P j.I P j.I P j.I P j.I P j.I P
CK 7 : j.I P j.I P j.I P j.I P D D D I B D jPL D
CK 8 : O jIP jLP I O D O I O D D I B D jPL D
AK : j.I P j.I P j.I P j.I P D D D I jKP jBL jKP I

3. Pola-pola Kendhangan Ciblon Sekaran dan singgetan


Angkatan Ciblon : (AC)
AC1 : . . . jIP
AC2 : P P P B
AC3 : O P O O P B O P
AC4 : jKP jIB P B . . . I
AC5 : I P P O jPL O jPL O jPL jIH V B O jKP I P B
II O jPL O jPL O jPL jKP jPL jIB V B jKI jKP I D B
AC6 : I jIH V B O jKP jIP jIP B
II D V jDV jKI jKP jIP jIP B
AC7 : I jIkIHjVkIHjVkIHjDB jIkHDjIkKPjBP I
II jIIkPjLDkIjHkPLkDjPD kPjLDkPjLDjBkBLI

27
III jkIjHkIHjVkIHjVkIHjDkIH kPjLDkPjLDkVjHDI
Ia : I P jBL P I jKB O I j.P j.P . jPL j.P j.P jVP jIB jPL
II jPL B D I jKB O jIH K jPP P P jPL jKI jKP jIH jPL
III P O P I jKB O jIH .P jKP jPL jKP jPL jKI jKP jIP j.B
IV jPL jDV jKP I jKB O jIH .P jKP jPL jKP jPL jKI jKP jIP j.B
Ib : I D I V B L O I j.P j.P . jPL j.P jLD jPL D I
II D jIH V D D O jIH jKP jLP jIH jPL D jBD B D I
III j.P jIH V B V O jIH jKP jLP jIH jPL D jVD V jDV .H
Kb : I jBL I V B jKP jPL jBD jBB jBD jBI j.I jDB jBD B jBL I
II D I V jBL jKP jPL jBD B jBD B jIH D jBD B D I
III j.P I V B j.P jPL jBD B jBD jBk.IjHkIHD jBD B jDV j.H
IV j.P I V B j.P jPL jVD V jVD jVkIHj.kIHD jkPjLDjPLjDB j.H
ML 1 : I I P jPL O jPL O jKP jLP jIP
II I P jPL O jPL D jPL jOH D
III I jPP jPL O jPL O j.P jLP D
ML 2 : I jLP jIP jLP I O jKP jPL jDP jDB j.H *B D *B jKP jLP jIP
II jPL j.H D jPL D V jKP I jPL jKP I jKP I jKP jLP I
III jLP jIH jPL jDV jOH jKP jLP jIP jKP jIH jPL jDV jOH jKP jLP jIP
IV jOP j.O jPjkOPjIP jOP jPL jOP jVI j*NP . B jDV j.B j.P jLP jIP
V jDV jOB *B D *B j.P jLP jIP j.B . jPL I jKP jPL jVK B
VI jDV jOB *B D *B j.P jLP jIP j.P . jPL jIP j.B j.P jDP D
KW 1 : I O jKI jKP O jKI jKP O K *B jKH O jPL O jPL O V
II O jKI jKP O jKI jKP jOK O D jIH jOK jPL jOK jPL jOK V
III jOB jKI jKP OB jKI jPL O K *B K O PL O PL O K
IV O jKI jKP O jKI jKP O K *B V *B V *B V *B jPL
KW 2 : I O K* B jKH O jPL jOP K *B jKH O jPL O jPL O V
II jOK I D jIB jOK jPL jOK O D jIH jOK jPL jOK jPL jOK V
III O K *B K O jPL O K *B K O jPL O jPL O K
IV O K *B jKH O jPL O K *B V *B V *B V B jPL MG :I
jKP jPL jBD B D I jBL j.B j.P jPL jBD B
II jKP jPL jBD jBB jBD j.P jKP jPL j.B jPL jBD j.B
III jKP I B D j.B j.P jPP P jBD jBD jBD B
Smg : I jOP jPO P jIP jOV *B B I jOP jPO P I j.V *B B I
II jKI jKP jLI jKB jKI jKP jLI jKB jKI jKP jLI jKB jKI jKP jLI jKB
III jOI jPI jPI jOP jLI jVD jVD j.V jOI jPI jPI jOP jLI jVD jVD j.V
IV jKI j.P jLI j.V jKI j.P jLI j.V jKI j.P jLI j.V jKI j.P jLI j.V
V j.V D B jIP jOP jPO P jIP j.V D B jIP jOP jPO P jIP
N1 : I jKP jPL jBD B jBD j.P jLP jPL jKI jKP I jBL
II jKP jPL jBD V jVD j.P jKP jPL jKkIHjKP jIK j.H
III jKP jPL jBD V jBD jIP jKP jPL jKI jKI I jBL
N2 : I jPkLDjPL jVD V jVD jVk.Ij.kIHD jVD jKI jBL j.V j.P jPL jVD j.V
II sama diatas jVD j.P jKP jPL jVD jVD jVD V
III j.B jPL jBD jBB jBD jBI j.I jDB jBD j.P jKP jPL j.B jPL jBD B
Gb : I jOH jVD jVD jOH kPjLDjPL jVD V jVV V jBL j.H kPjLDjPL jVD j.V
II . jKI jKP jIP jLD jPL jBD V jVV V V j.B j.P jPL jBD B

II : I jPL jOP jKI jPI jPL jOP jKI jPI jPL j.V j.D V jPL jVD jVD j.V
II sama di atas jDV j.D jVD V
III jPL jOP jKI jPL jPL jOP jKI jPL jPL jOP jKI B jPL jVD jVD V
IIIa : I jOH jIP jLV jIH jPL D jPL jDV j.H jIP jLB j.P jLB jIP jLP jIP

28
II jOH jIP jLV jIH jPL D jPL jDV jKP jPL jIV jBL jDV j.P jDP I
III jOH jIP jLV jOH jPL jDV jPL jDV jOH jKP jPL jOV j.P jLP jIP jIP
IV O jPP jPP O B D I B O jPP jPP j.P jLP jIP jLP I
V O jKP jVP O *B D I jDV O jKP jVP j.P jLP jIP jLP I
VI O jIP jLB jOH jPL jDV jPL jDV jOH jIP jLV j.P kPjLPjIPkPjLP jIH
IIIb :I jPL D jPL *B jPL jDV jKP O jOH jIP jLP O kPjLHjIP jLP jOH
II D I jPL O P jIP jLP O jIP D jIP *B jIP D jPL O
III B D jIB O jPL D jIB O B D jIB O jPL D jIB O
IV jKI D B O B jDB jKP O jOH jIP jLP O P jIP jLP O
IV :I jBL j.B jKP jPP jKP jPL jKP P P j.B jKI jKB jKI jKB jKI B
II jBL j.V jKP jPL jKP jPL jKP jPL jPkIHj.P jKI jKD jKI jKD jKI jKD
III j.V j.B jKP kPjLP jKP jPL j.P j.H sama diatas .
IV jBL j.B jKP jPL jKP jPL jKP jPL jPI j.P jKI jKD jKI jKD jKI K
V sama diatas jPI j.P jLI jVD j.I jVD j.I jVD
Va :I jKI V jBL jKI jKP jIB jPL D jIV j.B jPL D jIV j.B jPL D
II jKkIHjKI jBL j.V j.P jIH jPL D jIK j.H jPL D jIkKHj.P jLP jIO
Vb :I jKD jVI jKD V jIV j.B jPL D jIV j.B jPL D jIV j.B jPL D
II KI PO KI P IK .H PL D jIK j.H jPL D jIkKHj.P jLP jIO
VI :I O jIP jOO jKO O jIB jOP P O jBL kBjLBO B kBjLBjOP P
II jOH jIP jOkPOjOO kPjOPjIB jKP jPL j.P jDP jDV jOH jPL jDV jKP jPL
III O jIP jOkPOj.O jOP jIP jOkPOjPO jOP jDP D jOH D jDV jIP jPL
IV jOH jIP jOI j.O I jIP jOP jPI jPL *B D jOkHV jBL D jKP P
VII :I jOH jDV jOH jDV jKP jPL jKP jPL jKI J jKI J jKP jPL jKP jPL
II jKO jPO jKO P jIP jOH jIP j.O jKD jVO jKD jVH jDV jOH jDV jPP
III B D B jDV j.P jPL j.P jPL jKI I jKI I jKP jPL jKP jPL
VIII : jOO jPO jOO P jIK . jIK . jOO jPO jOO P jIK . jIK .
IX : jPL B D B jOH B jDB jOB *B *B *B jPL jOH jIP jLP O
SMP : V jBL jKI P V jBL jKI P j.D j.V jKI jPL j.J j.P jKI jPL
KS 1 : I I jKP jIkHPjLDPL jVD jVD jVD jVI
II I j.kIHD jPL jKI jKP I jPP jPL
III I j.P jIP jLD jPL jBD jBB jBD jBI
KS 2 : I jHkIHD jBL jKkIH jKP I jPP jPL jKkIHjKkIHjKP jIP jLP jIH jPP jPL
II kIjHkIHD jBD j.I jKP I P jPL jKI V jBL j.I jKP I jPP jPL
III jKI jKP jIP jLD jPL jBD jBD jBk.I j.kIHD jBL jKI jKP I jPP jPL
IV j.I jDB jBD jKI jKP I jPP jPL jKI jKI jKP jIP jLP I jPP jPL

NS :I jKI jKI I D jKI jKI I D jDD D D I D jIH D B


II jKI jKP jIH D jKI jKP jIH D jDD D D I D jIH D B
GS :I O D O B O D O B jPL jPL jPL jPL V I O jPL
II jIH D V jIH D V jIH jPL jPL jPL jPL jPL B D O jPL
SSW1 : I j.P jKH j*BV jIH jOH jPL jKP jIH j*BV jIH O P I P I V
II O K *B K O jPL jOP K *B jKH O jPL O jPL O B
III O K *B K O jPL O K *B V *B V j*BV j.B O jPL
IV O K *B K O K O K O K *B K O K O K
SSW2 : I j.P jKH j*BV jIH O jPL OH V D V D V V jIH O jPL
II O K *B jKH O jPL jOP K B D P B P jOH K jPL
III O K *B K O jPL O jKI B jPL O B jKB jOB O jPL
IV O K *B K O K O K B D P B O K O K
KSS 1 : I jKI jKP jIP jLD jPL jPL D B j.H
II jKI j.P jIP jLD jPL jBD jBB jDB B

29
III jKI j.P jIP jLD jPL jBD jBB jBD jBI
KSS2 : I jVD jPL D jPL D jIH D V jOH jPL jPL jPL V jIH O jPL
II jDD D D I D jIH D B jPL jPL jPL jPL B jIH O jPL
III jBD D D I D I D V j.H jPL jPL jPL B jIH O jPL
IV kPjLDjPL D jPL D jPL D B j.H jPL jPL jPL V I O jPL
MGs1 : jKP jPL jBD B jBD D D jIH D jIH D B
MGs2 : jIH D V jIH D V jIH jPL jPL jPL jPL jPL B D O jPL
SW1 : O K *B K O jPL jKP I jPL jKP I jKP P P . P
SW2 : O B O P O P O B Kendhang Besar (Kd I)
SW3 : O P O O O P O B Kendhang Besar (Kd I)
SW4 : KK KO KK KO KK KO KO KO Kendhang Besar (Kd I)
NM : j.B jPL jBD jBB jBD jBI j.I D jDD D D I jBL jIH jPL D
MT : I O I jPO I O D O jIH jPL D D I D I jPL D
: II O I jPO I O D O jIV j.V jBL V jIP jLP I B jBL

4. Skema Kendhangan Ciblon Ladrang Irama Dadi (II)

Buka I I P B .. BP .. BgP
O O B P O O B P O O B P O O B nP I
O O B P O O B pP .P .B .. .P .B .K IP .nB II
Menamban Mencepat/ Irama Dadi
.P .B .K .P .K PB .K .pI .P .P .P .B .P .. PB .nP III

Skema Kendhang Ciblon


A AC 5 AC7 g.
Cengkok 1
Ia Ib n. I Ia p. Kb n. II
Ia p. ¼IbN1 n. III N2 p. Gb g.
Cengkok 2
II II n. ½ IIKS1 p. KS2 n.
II p. ½ II N1 n. N2 p. IIIa g.
Cengkok 3
IIIa IIIb n. ½ IIIa ½ IIIb p. IIIb n.
IIIb p. ½ IIIb N1 n. N2 p. IV g.
Cengkok 4
IV IV n. ½ IV KS1 p. KS2 n.
IV p. ½ IV N1 n. N2 p. Va g.
Cengkok 5
Vb Vb n. ½ VbKS1 p. KS2 n.
Va p. ¼ N1 n. N2 p. VI g.
Cengkok 6
VI VI n. ½ VIKS1 p. KS2 n.
VI p. ½ VIN1 n. NS p. GB g.
Cengkok 7
SSW1 SSW2 n. ½SSW1 KSS1 p. KSS2 n.
SW1 p. SW2 n. SW3 p. SW4 g.

30
Keterangan :
Dalam Skema Kendhangan diatas diambil contoh misalnya Ladrang Mugirahayu

5. Skema Kendhangan Ciblon Ladrang Irama Wiled (III)

Buka I I P B .. BP .. BgP
O O B P O O B P O O B P O O B nP I
O O B P O O B pP .P .B .. .P .B .K IP .nB II
Menamban Mencepat/ Irama Dadi
.P .B .K .P .K PB .K .pI .P .P .P .B .P .. PB .nP III

Skema Kendhang Ciblon (Sekaran I)


A AC 5 AC 6 AC7 g.
Cengkok 1
Ia Ib Ia Kb n. I
Ia Ib p. ½ Ia ML1 ML2 n. II
ML2 ML2 p. ¼ ML2 MG KW1 n. III
KW2 ¼KW2 N1 p. N2 Gb g.
Cengkok 2
II II ½ II KS1 KS2 n. I
II II p. ½ II KS1 KS2 n. II
II II p. ¼ II MG Smg n. III
Smg ¼Smg N1 . N2 IIIa g.
Cengkok 3
IIIa IIIa ½IIIa KS1 KS2 n. I
IIIa IIIa p. ½ IIIa ½ IIIb IIIb n. II
IIIb IIIb p. ¼ IIIb MG Smg n. III
Smg ¼Smg N1 p. N2 IV g.
Cengkok 4
IV IV ½ IV KS1 KS2 n. I
IV IV p. ½ IV KS1 KS2 n. II
IV IV p. ¼ IV MG SMP n. III
SMP ¼ SMP N1 p. N2 GS g.
Cengkok 5
SSW1 SSW2 ½SSW1 KSS1 KSS2 n. I
SSW1 SSW2 p. ½SSW1 KSS1 KSS2 n. II
SSW1 SSW2 p. ½SSW1 MGS1 MGS2 n. III
SW1 SW2 p. SW3 SW4 g.

Skema Kendhang Ciblon (Sekaran II)


Cengkok 1
Ia Ib Ia Kb n. I
Ia Ib p. ½ Ia ML1 ML2 n. II
ML2 ML2 p. ¼ ML2 MG KW1 n. III
KW2 ¼KW2 N1 p. N2 Gb g.
Cengkok 2

31
II II ½ II KS1 KS2 n. I
IIIa IIIa p. ½ IIIa ½ IIIb IIIb n. II
IIIb IIIb p. ¼ IIIb MG Smg n. III
Smg ¼Smg N1 p. N2 IV g.
Cengkok 3
IV IV ½ IV KS1 KS2 n. I
Va Vb p. ½ Va KS1 KS2 n. II
VI VI p. ¼ VI MG Smg n. III
Smg ¼Smg N1p. N2 VII g.
Cengkok 4
VII VII ½ VII KS1 KS2 n. I
VIII VII p. ½ VII KS1 KS2 n. II
IX IX p. ¼ IX MG SMP n. III
SMP ¼ SMP N1p. N2 GS g.
Cengkok 5
SSW1 SSW2 ½SSW1 KSS1 KSS2 n. I
SSW1 SSW2 p. ½SSW1 KSS1 KSS2 n. II
SSW1 SSW2 p. ½SSW1 MGS1 MGS2 n. III
SW1 SW2 p. SW3 SW4 g.

Keterangan :
Dalam Skema Kendhangan diatas diambil contoh misalnya Ladrang Pangkur

6. Skema Kendhang Ciblon Irama III (Wiled) Inggah Kethuk 4 (Slendro/pelog)

Pada Merong Menggunakan Kendhang I Laras Slendro/Pelog


Umpak Inggah setelah Kenong Ke II pada Laras Slendro/Laras Pelog :
Sl. O P O B O O O P O O O jIP P P P nB III
menamban
jOP jOO jPB jOP jKP jIB P B...I AC 5 AC6 AC7 GgO

Pl. O P O B O O O P O O O jIP P P P nB III


menamban
jOP jOO jPB jOP jKP jIB P B...I AC 5 AC6 AC7 GgO

Skema Kendhang Ciblon (Sekaran I)


Cengkok 1
Ia Ib Ia Ib .
Ia Ib Ia Kb n. I
Ia Ib Ia Ib .
Ia Ib Ia Kb n. II

32
Ia Ib Ia Ib .
Ia Ib ½ Ia ML1 ML2 n. III
ML2 ML2 ¼ ML2 MG KW1 .
KW2 ¼KW2 N1 N2 Gb g.

Cengkok 2
II II ½ II KS1 KS2 .
II ¼ II N1 N2 IIIa n. I
IIIa IIIa ½ IIIa ½ IIIb IIIb .
IIIb ¼ IIIb N1 N2 IV n. II
IV IV ½ IV KS1 KS2 .
IV IV ½ IV ML1 ML2 n. III
ML2 ML2 ¼ ML2 MG Smg .
Smg ¼Smg N1 N2 Va g.

Cengkok 3
Va Vb ½Vb KS1 KS2 .
Va ¼ Vb N1 N2 SMP n. I
SMP SMP ½ SMP KS1 KS2 .
IV IV ½ IV KS1 KS2 n. II
SSW1 SSW2 ½SSW1 KSS1 KSS2 .
SSW1 SSW2 ½SSW1 KSS1 KSS2 n. III
SSW1 SSW2 ½SSW1 MGS1 MGS2 .
SW1 SW2 SW3 SW4 g.
Skema Kendhang Ciblon (Sekaran II Suwuk Gambyong)
Cengkok 1
Ia Ib Ia Ib .
Ia ¼IbN1 N2 II n. I
II II ½ II KS1 KS2 .
II ¼ II N1 N2 IIIa n. II
IIIa IIIa ½ IIIa KS1 KS2 .
IIIa IIIa ½ IIIa ½ IIIb IIIb n. III
IIIb IIIb ¼ IIIb MG KW1 .
KW2 ¼KW2 N1 N2 IV g.

Cengkok 2
IV IV ½ II KS1 KS2 .
IV ¼ IV N1 N2 Va n. I
Va Vb ½Vb KS1 KS2 .
Va ¼ Vb N1 N2 VI n. II
VI VI ½ VI KS1 KS2 .
VI VI ½ VI ML1 ML2 n. III
ML2 ML2 ¼ ML2 MG Smg .
Smg ¼Smg N1 N2 VII g.

Cengkok 3
VIII VIII ½VIII KS1 KS2 .
VIII ¼ Vb N1 N2 SMP n. I
SMP SMP ½ SMP KS1 KS2 .
SMP ¼ SMP N1 NS GS n. II
SSW1 SSW2 ½SSW1 KSS1 KSS2 .

33
SG 1 SG2 P B O P O O O nB III
O P O O O B O P O O O B O P jIB jKO
O O O P O O O B KK KO KK KO KK KO KO KgO

Keterangan : Cengkok Tambahan


SG : . P P . P K I P . P P . P K I P
SG : I P I P I P I P D . B . . jBL . I

7. Skema Kendhang I Kethuk 2 Kerep Pamijen (Majemuk) Minggah Kethuk 4


Buka : O O O B O O O gO
Merong :
_ O O O B O O O I O P O B O O O nB I
P O P O O P O P B O P O O P O nO II
O P O B O O O P B O P O O P O nO III
O P O B O O O P P B P O O P O nB IV
P O P O O P O B O P O O B P O gO _

Umpak Inggah setelah Kenong Ke III :


O P O B O O O P O O O P O O O nB IV
O I O P O B O P O P O B OI OP OO OgO
Mencepat
Inggah :
_ jOP O O O jOP O O O jOP O P B O I P nO I
O B P O B P O P P O P B O I P nO II
O O P O P O O P P O P B O I P nO III
O O O P P O O P P O O P P O P nO IV
B O B P O B P O P B P O B P O gO _

Suwuk Setelah Kenong Ke III :


O jIP P P P B O P P O O P B P O nB IV
P O B jPO jOO jBO jPkIBjKkOO OO PO OO B KKKOKKKOKKKOKOKgO

Dari Merong ke Ladrang setelah kenong ke II (menggunakan Kd Umpak Inggah):


O P O B O O O P O O O P O O O nB IV
O I O P O B O P O jPI jIP jBO jOB jPO jOB gP

Dari Minggah ke Ladrang setelah kenong ke II menggunakan Kd Suwuk :


O jIP P P P B O P P O O P B P O nB IV
P O B P O B O P O jPI jIP jBO jOB jPO jOB gP

Keterangan :
1. Bagian Merong dilakukan secara berulang-ulang menurut kebutuhan.
2. Setelah Merong menuju ke Umpak Inggah dilakukan setelah kenong ke III.

34
3. Bagian Minggah dilakukan berulang-ulang menurut kebutuhan.
4. Suwuk dilakukan setelah kenong ke II.

Bila akan dilanjutkan ke Kendhang Ciblon dapat dimulai dari Umpak Inggah :
O P O B O O O P O O O jIP P P P nB IV
menamban
jOP jOO jPB jOP jKP jIB P B...I AC 5 AC6 AC7 Gg.

Atau dimulai setelah Gong Umpak Inggah. Dimulai setelah gatra ke II pada Inggah
(Kendhangannya sebagai berikut) :
jOP O O O jOP O O I AC 5 AC6 AC7 n. I
dilanjutkan ke Kenong II Inggah (Kendhang Ciblon )

Skema Kendhang Ciblon Gendhing Majemuk Irama Wiled


Cengkok 1
Ia Ib Ia Ib .
Ia Ib Ia Kb n. I
Ia Ib Ia Ib .
Ia ¼ Ib N1 NM MT n. II
MT MT MT ¼ MT N1 .
N2 a and andegan Kb n. III
Ia Ib Ia Ib .
Ia Ib ½ Ia ML1 ML2 n. IV
ML2 ML2 ¼ ML2 MG KW1 .
KW2 ¼KW2 N1 N2 Gb g.

Cengkok 2
II II ½ II KS1 KS2 .
II ¼ II N1 N2 IIIa n. I
IIIa IIIa ½ IIIa ½ IIIb IIIb .
IIIb ¼ IIIb N1 NM MT n. II
MT MT MT ¼ MT N1 .
N2 a and andegan IV n. III
VI VI ½ VI KS1 KS2 .
VI VI ½ VI ML1 ML2 n. IV
ML2 ML2 ¼ ML2 MG Smg .
Smg ¼Smg N1 N2 VII g.

Cengkok 3
Va Vb ½Vb KS1 KS2 .
Va ¼ Vb N1 N2 VI n. I
VI VI ½VI KS1 KS2 .
VI ¼ VI N1 NM MT n. II
MT MT MT ¼ MT N1 .
N2 a and andegan GS n. III
SSW1 SSW2 ½SSW1 KSS1 KSS2 .
SG 1 SG2 P B O P O O O nB IV
O P O O O B O P O O O B O P jIB jKO
O O O P O O O B KK KO KK KO KK KO KO KgO

35
Keterangan : Cengkok Tambahan
NM : j.B jPL jBD jBB jBD jSBI j.I D jDD D D I jBL I O jBL
N2a : .B jPL jBD jBB jBD jSBI j.I I jKI I I j.K I I V B
and : L O I jKP P jPL O jPL jBD I D jKI jKP jBL jKP I

8. Skema Kendhang Ciblon Rangkep (Irama IV) Ladrang


LRN : L jPL jBD jBD jBD B jII B jDD D D I D I D B
RG1 : O *B O B O *B O B O *B O B O *B O B
RG2 : jPL jKP I K I I I B L I V B . O . .
R : P O P P O D O D P O P P O I O I
RK1 : I P D I P D V .
RK2 : jDD D . . jII I . . j.B jPL D jKI jKP I D V
RK3 : Sama dengan RG2
RMG : I P B P L B D B
O *B O K O P O K O *B O K O P O K
RN1 : jsama dengan RK1
RN2 : jDD D . . jII I . . jDD D . . jII I . .
RN3 : B P P P P P P P j.B jPL D jKI jKP I D V
RLN : . V V P . V V P P P P P P P P B
RLG1 : O B O P P P P B O B O P P P P B
RLG2 : P P B P P B P I KI K I K P I . .
LRK1 : jDD D D I D I D B
LRK2 : Sama RG2
RLK : jDD D . . jII I . . D I D I . D . B
RLK : jKI V jBL jKI jKP I P P

9. Peralihan Kendhang Ciblon dari Irama Wiled ke Irama Rangkep Ladrang


Peralihan setelah Kenong ke III atau gatra ke 2 pada kenong ke IV
KW2 ¼KW2 N1 p. N2 Gb g.
LRN RG1 RG2 RG3 g.
R R R R R ½R RK1 RK2 RK3 n. I
R R R R p. R ½R RK1 RK2 RK3 n. II
R R R R p. R ½R RMG RKW RKWn. III
RKW RKW RKW ½RKW RN1p. RN2 RN3 RG1 RG2 g.

Peralihan dari Irama Rangkep ke Irama Wiled


Dimulai setelah kenong ke III atau Gatra ke II pada Kenong ke IV
p. RN2 RLN RLGI RLG2 Gg.

Peralihan dari Irama Wiled ke Irama Rangkep pada kenong ke IV


II II ½ II KS1 KS2 n. I
½ II KS1 LRK1 LRK2 n. I
Dilanjutkan Kenong II Irama Rangkep

36
Peralihan dari Irama Rangkep ke Irama Wiled pada Kengser (Kenong I)
R R R R R ½R RK1 RK2 RK3 n. I
LRK1 LRK2 n. I
Dilanjutkan Kenong II Irama Wiled

10. Peralihan Irama Wiled ke Irama Rangkep Inggah Kethuk 4

Peralihan setelah Kenong ke III atau Gatra ke II pada Kenong ke IV


R R R R R ½R RK1 RK2 RK3 .
R R R ½R RN1 RN2 RN3 RG1 RG2 n. I
R R R R R ½R RK1 RK2 RK3 .
R R R ½R RN1 RN2 RN3 RG1 RG2 n. II
R R R R R ½R RK1 RK2 RK3 .
R R R R R R R R n. III
R R R R R ½R RMG RKW RKW .
RKW RKW RKW ½RKW RN1 RN2 RN3 RG1 RG2 g.

Peralihan dari Irama Rangkep ke Irama Wiled Setelah Kenong ke III atau Gatra ke II pada
Kenong ke IV
RKW RKW RKW ½RKW RN1 RN2 RLN RLGI RLG2 Gg.

BAB VI
Titi Laras Kedhangan Bentuk pamijen

1. Kendhang II Lancaran Gangsaran Carabalen (Pamijen)


Buka : . . . I . I P gB
A. I I I I I B I I I B I I I B P gB 2x
B. I I P B I I P B I I P B I I P gB 2x
C. _ j.P j.P j.P . P B P P j.B P j.B P j.B jPB j.P gB 2x
D. . . . j.P P P j.B j.P P P j.B j.P P jPB j.P gB 2x
D. jKI jKI jKI jKI jKI jKI jKI jKI jKI jKI jKI jKP P jPB j.P gB 2x
D. . . . . P . B . P . B . P jPB j.P gB 2x _

Suwuk dapat dilakukan disembarang tempat


Suwuk : P . P . P B P . P B P j.P j.P B P g.

Keterangan :
a. Jalannya sajian : dari buka ke A dan B dilanjutkan (// C-D-E-F //) berulang-ulang
b. Menghendaki Seseg lagi dapat dimulai dari A lagi hingga Suwuk.

2. Kendhang II Ketawang Pisang Bali (Pamijen)


Buka : I j.P P P P . B P gB
A. _ P P P B P P P nP I P B P pP P B P gP _

Peralihan dari Irama Tanggung ke Irama Dadi


B. P P P B P P P nP .B PO BO PpB PI PB PB PgB
Melambat Mencepat

37
C. _ .P BP .B .P .O PB .P .O .P BP .B .P .O PB OP .nO I
.P BP .B .P .O PB .P .pP .B PO BO PB PI PB .P .gB _
D. _ .O .O .O .O .O .O .O .O .O .O .O .O .O .O .O .nO I
.O .O .O .O .O .O .B .pP .B PO BO PB PI PB .P .gB _
Suwuk .O .I PP .O .O .P .O .B .O .P .O .O .O .P .O .nO I
.O .B .O .P .O .P .O .pB .O .O .O .B .O .O .O .gO

keterangan :
a. jalannya sajian : buka terus A berulang-ulang (Irama Tanggung). B Peralihan ke
Irama Dadi, setelah Irama Dadi (kalau terus Ngelik) menggunakan Kendhangan //
D-D-D-C-C // Kalau Suwuk : D-D- Suwuk
b. Dari B Peralihan ke Irama Dadi, setelah Irama Dadi (kalau tidak Ngelik)
menggnakan Kendhangan // C-C-D-D-D // kalau Suwuk : D-D-Suwuk.

3. Kendhang II Kodok Ngorek (Pamijen)


Buka : . . . P . P . gP
A. . P . P . P . GP . P . P . P . gP
. P . P . P . GP . j.P . P . . P gB
B. _ . P . O . P . . P O . P . . P GB
O P . . P O . P . P O O . P . gB
. P O . O P . . P O . P O . P GB
O P O O P O O . O . O . O P O GB
O . O . O . O . O . O . O P O gB
O . O . O . O . O . O . O . O GB
O . P . O P O . P O . P O . P GB
O P O . P O . P . P O O O P O gB _
Peralihan Sesegan -------------------------------------------------- O P O gP
Sesegan (Tanggung)
_ . P . P . P . GP . P . P . P . gP _

Suwuk :
P . P . P . P G. P B P . P B P g.

Keterangan :
A : Irama Tanggung (Seseg)
B : Irama Dadi
Sw : Gong Suwukan
Gb : Gong Besar
Jalannya sajian : Buka, terus A, dilanjutkan ke B (Berulang-ulang), Sesegan, Suwuk.

4. Kendhang II Monggang (Pamijen)


Buka : . . . P . P . gP
A. . P . P . P . GP P P . P P P . gP
O P O K O P O K P O K P O K P GB
B. _ O P O K P O K P O O P O O P O gB
O P O K O P O K P O K P O K P GB
O P O K P O O K O K P K O O O gO
O O P K O P O K P O O P O K P GB _

Angkatan Seseg : setelah gong yang Sw bagian terakhir peralihan

38
O P O K P O . P O P O gP

Sesegan :
P P . P P . P GB P P . P P . P gB
P P . P P . P GB P P . P P . P gB

Suwuk :
P . P . P . P G. P B P . P B P g.

Keterangan :
A : Irama Tanggung terus Peralihan Irama Dadi
B : Irama Dadi (Berulang-ulang)
G : Gong Suwukan
G : Gong Besar
Jalannya sajian : Buka, terus A, dilanjutkan ke B (Berulang-ulang), Sesegan, Suwuk.

5. Kendhang II Ladrang Pamijen (Khusus) Ladrang Sobrang Lrs. Pl. Pt. Br

Buka : I I P B OO OP OB PgB

Irama Tangung
_O P B O P B O P B O P B O O O nO I
O P O P O B O pP O O O O O O O nO II
O P O P O B O pP O O O P B O P nB III
O O O P B O P pB O O O P j.P B P gB _

Peralihan dari Irama Tanggung ke Irama Dadi setelah Kenong I (Kenong I melambat)
Irama Dadi
_ OK OK OK OK OK OK OK OP OP OK BP OB OK OK OK OnK I
OK OP OK OP OK PB PO BpP OK OK OK OK OK OK OK OnK II
OK OP OK OP OK PB PO BpP OK OK OK OP OB OK IP OnB III
OK OK OK OP OB OK IP OpB OK OK OK BK PK PB OP OgB _

Peralihan dari Irama Dadi ke Irama Tanggung setelah Kenong II


OK OP OK OP OK PB PO BpP O O O P B O P nB III
O O O P B O P pB O O O P j.P B P gB _

Suwuk Irama Tanggung Setelah Kenong ke II


O P O P O B O pP O P O B O P O nO III
O B O P O P O nB O O O P O O O gO

BAB VII
Titilaras Kendhangan Iringan Tari

1. Iringan Tari Gambyong Pareanom (PKJT)

Notasi Balungan
Ladrangan
Buka : 3 3 2 3 6 5 3 2 3 2 1 y r w r gt

A_ 1 2 1 y 1 2 1 nt 1 2 1 py 1 2 1 nt

39
1 2 1 py 1 2 1 nt 1 2 1 py r w r gt _
B 3 3 2 3 6 5 3 n2 3 2 1 py 2 1 6 5
3 3 2 p3 6 5 3 n2 3 2 1 py r w r gt _

Kebar
C_ 6 6 6 5 6 6 6 G2 6 6 6 5 6 6 6 n1
6 6 6 5 6 6 6 G2 6 6 6 5 6 6 6 n1
. 3 3 . 3 5 3 2 3 5 1 6 2 1 y gt

Merong
D . . . t w e t y
. 3 3 . 3 5 3 2 3 5 1 6 2 1 y gt <C

Ciblon
E_ 616G2 6165 616G2 6165 616G2 6165 2.23 2.2n1
616G2 6165 616G2 6165 616G2 6165 2.23 2.2n1
3.3p2 3.31 3.3p6 3.35 3.3p1 3.36 3.35 3.3n2
3.3p6 3.35 3.3p2 3.31 .66p. 6542 4565 21ygt _

Sekaran Balungan Pada Kenong Ke I dan II Ciblon Gong ke Dua.


24565421 2456131G2 54565421 24565465 3x 2.23 2.2n1
24565421 2456131G2 54565421 24565465 3x 2.23 2.2n1

Lancaran
F_ . 6 . 5 . 2 . 1 . 2 . 1 . y . gt _

Keterangan :
Jalannya Sajian : Buka-A-B-A-B-C-D-C-E-E-F

Notasi Kendhangan Tari Gambyong Pareanom (PKJT)

Buka : I I P B jKI P jKI gP


I _ jKI P jIP jKI P B jKI nP B jIP P pB B jKI P nB
jKI P B pjIP P P B nP jIP jKI P pB jKI P jKI gP
Akan ke Kebar (Ciblon ) I jBD <
<. O . jIK P I jBL B jPL jBL I B . I B gD
II Kebar a-b-c-d-e-a-b-f

III Ciblon Wiled


Ia Ib Ia Kb
IIIa
II ¼ II N1 N2 n.
IIIa IIIa ½ IIIa ½ IIIb IIIb
IIIb ¼ IIIb N1 N2 IV n.
IV IV ½ IV KS 1 KS 2
VI VI ½ VI ML3a ML3b n.
ML3b ML3b ¼ ML3b Mg KW 1
KW2 ¼ KW2 N1 N2 Va g.

40
Vb Vb ½ Vb KS1 KS2
Va ¼ Vb N1 N2 XVI n.
XVI XVI ½ XVI KS1 KS2
Xa ¼ Xa N1 N2 XXIIIa n.
XXIIIb XXIIIa ½ XXIIIb KS1 KS2
XXIV XXIV ½ XXIV ML1 ML2 n.
ML2 ML2 ¼ ML2 MG Smg
Smg ¼ Smg N1 NS ACK2 g.

IV Kebar a-b-c Lancaran


C Lancaran
jKI jKP I D jKI jKP I D jDD D D I D I D K
I B I P L O K B . . . I P P P GgP

V Lancaran
_ P P P P P B P P P B P P P B P GgP _
B P P B P B P P P B P P P B P GgP
f P O P O P B P O B P O B O P P gO

Rumus Kendhang Ciblon Kebar


a. jVV V jBL j.B j.P jPL j.P I . D I . jIP jPL B D
jIP jPL B D jIP jPL B D jBD B D B D B D I
b. . j.P jLP jIP jLP I I P V . B D B D I P
V . . j.P jLP I jPL D jBD j.P jKP P jKI jKP I jBD
c. . jPL jBD jBD jBD B jII B jDD D D I D I D K
I B I P L O K B K O K O K O K O
Kendhang Ageng
d. K K K O K K K O K K K O K K K B
K K K O K K K O K K K O K K K B
e. j.P O P jPL j.P I P jPL O jPL D I D I . jBD
. O . j.P jLP I D B jPL D I B . . B D
f. . O . PL D O . PL D I D I D I D B
jIB V B O jIP jPP jIP B jII jVI jBI jIP jIP jIP jDP I

Sekaran Ciblon Irama Wiled


Ia : P jBL P I jKB O I j.P j.P . jPL j.P j.P jVP jIB jPL
Ib : D I V B L O I j.P j.P . jPL j.P jLD jPL D I
Kb : BL I V B jKP jPL jBD jBB jBD jPL B jKI jKP I jBL I
II : PL jOP jKI jPI jPL jOP jKI jPI jPL jjOP jKI B jPL jVD jVD B
N1 : jKP I D B j.B j.P jKP jPL jKI jKP I B
N2 : L jPL jVD V jVD B jII B .B j.P jKP jPL jBD jBD jBD B II
IIIa : O jPP jPP O B D I B O jPP jPP j.P jLP jIP jLP I
IIIb : jPL B IB O B D jIB O jOH jIP jLP O kPjLHjIP jLP jOH
IV : jBL j.B jKP jPP jKP jPL jKP P P j.B jKI jKB jKI jKB jKI V
KS 1 : jKI jKP jIP jLD jPL jBD jBD jBD B
KS 2 : O jBD jBD jKI jKP I jPP jPL jKI V jBL j.I jKP I jPP jPL
ML3a : I P jPL O jPL O jKP jLP I
ML3b : jPL O jDB O jDB O I B jPL O I . jIB O I B
MG : jKP I B D j.B j.P jPP P jBD jBD jBD B

41
KW 1 : O jKI jKP O jKI jKP O K *B K O K O K O K
KW 2 : O K* B K O K O K O K* B K O K O K
Va : KI V jBL jKI jKP jIB jPL D jIV j.B jPL D jIV j.B jPL jDI
Vb : jKD jVI jKD V jIV j.B jPL D jIV j.B jPL D jIV j.B jPL jDI
VI : O jIP jOO jKO O jIB jOP P O jBL kBjLBO B kBjLBjOP P
XVI : jVO jOO jVO jOO jBL jPL jIP jOI jPL O jDB jOI jPL O jIP O
Xa : jOL I j.L V j.P P P jIP jOP P P jIP j.P P P jBL
XXIIIa : jPD jPL jDB j.P jLP jPL j.P I . j.P jLP jIP jLP I j.L I
XXIIIb: jPP P jPP P jPP j.P P jDB j.B j.P P jDB . jDB j.P I
XXIV : jDB j.P jLP I jDB j.P jLP I D I jPL D jPL D D I
ML1 : I P P O P O jKP jLP I
ML2 : O B O D O jKP jLP I O B O D O jKP jLP I
SM : jKI jKP jLI jKV KI jKP jLI jKV KI jKP jLI jKV KI jKP jLI jKV
NS : jKI jKI I D jKI jKI I D jDD D D I D jIH D B
ACK2 : . O . I jKP I D B jPL D I B jIP O B D

2. Iringan Tari Driasmara

Notasi Balungan
1. Wigena, Ketawang Laras Pelog Pathet Nem
Buka : . y y y 2 2 1 1 3 3 1 2 . 1 y gt
A : 1 2 1 y 2 1 y nt 1 2 1 ny 2 1 y gt
B : 1 2 1 y 2 1 y nt 1 2 1 py 2 1 y gt
Ngelik :
C : 3 5 3 j57 j62 4 2 n1 t y 1 p. 3 2 6 g5
D : 3 5 3 5 3 5 6 n1 3 2 6 p5 3 5 2 g3
E : 1 1 . 6 5 6 7 n6 5 4 2 p4 2 1 y gt

2. Kembang Kapas, Kemuda Laras Pelog Pathet Nem


1 pn5 1 pn5 1 pn2 4 pn5 2 pn4 5 pn4 2 pn5 2 g1
5 pn1 5 pn1 5 pn4 2 pn1 4 pn2 1 pn2 1 np2 4 g5

3. Kinanthi Sandung, Ketawang Laras Pelog Pathet Nem


Buka : Vokal Putra n6 1 2 6 p5 2 3 5 g3
. . 3 5 6 5 3 n5 2 4 5 p4 2 1 y gt
2 2 . 3 1 2 3 n2 y 1 2 p3 6 5 3 g2

4. Driasmara, Ketawang Laras Pelog Pathet Nem


A : 5 6 5 3 6 5 3 n2 5 6 5 p3 6 5 3 g2
B : 6 6 . . 6 6 5 n6 2 3 2 p1 6 5 2 g3
C : . . 3 5 6 1 2 n1 3 2 1 p2 . 1 2 g6
D : 2 3 2 1 6 5 3 n2 y 1 2 p3 6 5 3 g2

5. Driasmara, Ladrang Laras Pelog Pathet Nem


A : 5 6 5 3 6 5 3 n2 5 6 5 p3 6 5 3 g2

42
6 6 . . 6 6 5 n6 2 3 2 p1 6 5 2 g3
B : . . 3 5 6 1 2 n1 3 2 1 p2 . 1 2 g6
2 3 2 1 6 5 3 n2 y 1 2 p3 6 5 3 g2

Jalannya Sajian
1. Ketawang Wigena : A-B-C-D-E : Vokal Putri
: B-C-D-E : Vokal Putra
2. Kemudha Kembang Kapas
3. Kinanthi Sandhung : Kendhang II
4. Ketawang Driamara : B-C-D- : Ciblon : A-B-C-D- Ngampat
5. Ladrang Driasmara : A-B-A-B Swk

Notasi Kendhangan Tari Driasmara


1. Ketawang Wigena :
Buka : I I P B OO OP OB PgB
A : OP BO PO PB OP OP OB OnP I PB PB OP BpP OPBOOOPOBOKIPOngB
Menamban mencepat

B:_ OK OK OK OK OK OK OP OB OK OP OK OP OK PB OK OnP I
OP OB OP OB OK OP OB OpP OK PB OK OP OB OK IP OngB _
Peralihan Suwuk OP OB OK OP OB OK IP OgB

C OI OP OB OO OP OO OP OB OO OP OO OI OO OP OO OnO I
OP OB OO OP OO OP OO OpB .. BI PB PI OO OB IP .gB

2. Kemudha Kembang Kapas


1 pn5 1 pn5 1 pn2 4 pn5
. . B O B P I D O O jPL O jPL O jPL O
2 pn4 5 pn4 2 pn5 2 g1
. . . I j.P I D B jPL D I O jDD D D .

5 pn1 5 pn1 5 pn4 2 pn1


. I I I I B . B . I . I . D . I
4 pn2 1 pn2 1 np2 4 g5
I I I I I I I I I B I I jPL O jPL O
1 pn5 1 pn5 1 pn2 4 pn5
jPL O jPL O jPL O I . jDD D D . . . . .
2 pn4 5 pn4 2 pn5 2 g1
I D I I D I D B . . D I D B . .
5 pn1 5 pn1 5 pn4 2 g1
. D . I . D . I B . . B . . . .

3. Kinanthi Sandhung
Buka : Vokal Putra nP

OP OB OP OB OK OP OB OpP OK PB OK OP OB OK IP OngB
Peralihan Suwuk OP OB OK OP OB OK IP OgB

C OI OP OB OO OP OO OP OB OO OP OO OI OO OP OO OnO I
OP OB OO OP OO OP OO OpB Ciblon :

43
. O . jIP jLP jPL D B jPL D I B . j.P jLP jIgP

4. Ketawang Driasmara : B-C-D- : Ciblon : A-B-C-D- Ngampat


. . . .
B) j.P I jPL jIP . j.P jLP jDP jDP . B jDV . j.P jLP jIP
. . . n.
j.P I jPL jIP j.I j.P jLP jDP jDP . B jDV . j.P jLP jIP
. . . p.
j.P j.P jLP I . j.P jLP I KS 1 .
. . . g.
KS2 .

C) . . . . . . . n. . . . p. . . . g.
VI VI ½ VI KS1 KS2 .

D) . . . .
. jDB . jDB j.P jPL j.P jPL j.I I j.I I j.P jPL j.P jPL
. . . n.
. D I B N1 .
. . . p.
N2 .
. . . g.
O jKI jKP jIP jLD jPL jBD B j.P P P I D I jDB D
A) . . . .
CK1 .
. . . n.
CK1 .
. . . p.
½ CK1 KS1 .
. . . g.
KS2 .
B) . . . .
jPO P . j.D jBD B D I jIP j.P jPL D jIP j.P jPL D
. . . n.
jIP j.P jPL D jIP j.P jPL D jKI jDI jBD jKI jKP I D I
. . . p.
jPO P . j.D jBD B D I jIP j.P jPL D jIP j.P jPL D
. . . g.
jIP j.P jPL D jIP j.P jPL D jKI jDI jBD jKI jKP I D I
C) . . . .
jPO P . j.D jBD B D I KS 1 .
. . . n.
KS2 .
. . . p.
B jBD . . jBD jBI j.I I j.P P P P jIP j.P jPL D
. . . g.
jIP j.P jPL D jIP j.P jPL D jKI jDI jBD jKI jKP I D I
D) . . . .
. jBD . . jBD jBI j.I I j.P P P P jIP j.P jPL D
. . . n.

44
jIP j.P jPL D jIP j.P jPL D jBD j.P j.P P jKI j.P I jBD
. . . p.
. jBD . . jBD BI .I I j.I I jII j.I I I B jBD
. . . g.
. . . . . I D B . . j.P D jKI P jKI P

5. Ladrang Driasmara : A-B-A-B Swk


. . . . . . . n. . . . p. . . . .
jKI P jIP jKI P B jKI nP B jIP P pB B jKI P nB
. . . . . . . n. . . . p. . . . g.
jKI P B pjIP P P B nP jIP jKI P pB jKI P jKI gP
Akan Suwuk B jII P gB
Sf P jII B jII P jII P jII B P jII B jII P jPP g.

3. Iringan Tari Kelinci

Notasi Balungan
1. Lancaran Udan Angin
Buka : Bonang
_ . 6 . n5 . p2 . n1 . p2 . n1 . p6 . G5
. 6 . 5 . 2 . 1 . 2 . 1 . 6 . G5
. ! . 6 . 5 . 3 . 5 . 2 . 3 . G5
. ! . 6 . 5 . 3 . 5 . 2 . 3 . g5 _

2. Ketawang Subakastawa
Ngelik :
_ . @ . ! . 2 . n1 . 2 . p1 . 6 . g5
. @ . ! . 2 . 1 . 2 . 1 . 6 . g5
. 2 . 1 . 2 . y . 2 . 1 . 6 . g5
Umpak :
. 1 . y . 1 . t . 1 . y . 1 . gt
. 1 . y . 1 . t . 1 . y . 1 . gt _

Notasi Kendhangan Tari Kelinci

1. Lancaran Udan Angin :


Buka : I I P B . P P gP
P P P P P B . P P B . P P B . gP
. . . jBL . . . . jPL B I B . I B gD
. jBL . j.I j.I jII j.I jII j.I jII j.I jII j.I jII j.I jgII
. . . jBL . I D B jPL D I B . j.P I gP
jPP j.P I P jPP j.P I P jPP j.P I P jPP j.P I gP
jPP j.P I jBL . I D B jPL D I C . I B gD
I jBL . . jBD jBI j.I jII j.I jII j.I jII j.I jII j.I jgII
j.I jII j.I jII j.I jII j.I jII j.I jII j.I jII . O . gI
P P P P D I D B jPL D B C . jVP jLP gI

2. Ketawang Subakastawa Langsung Ngelik :


. V . D . jVP jLP I . V . D . jVP jLP I
. V . D . jVP jLP I . V . D . jVP jLP nI

45
. V . D . jVP jLP I . V . D . V I pBL
. O . jIP jLP I D B jPL D I C . . . g.

jID P D P jID P D P jID P D P jKI V jPL I


. V . D . V jKP I . V . D . V jKP nI
jID P D P jID P D P jID P D P jKI V jPL pI
. V . D . V jKP I . V . D . V jKP gI

. D . V . D jPL P . D . V . D jPL P
. D . V . D jPL P jKD jPL jDP jPL jKI I J nI
. jBL . . jBD jBI j.I jII j.I jII j.I jII jKI I V jpBL
. O . jIP jLP I D B jPL D B C . . . g.

. *B . V . *B jPL P . I . . . I . .
. *B . V . *B jPL P . P . . . P . n.
. *B . V . *B jPL P . V . . . V . p.
. jIP jLP jIP jLP I D B jPL D B C . . . g.

I D I D I D jPL I . . J I . . J I
jOK jBP jOK jBP jOK B jjPL I . . J V . . J nV
. . . jKI jKP V P I V jBL . j.I j.I jII j.I jpjII
. . . jKI jKP V P I V jBL . j.I j.I jII . g.

O *B O D O *B jPL P O *B O D O *B jPL P
O *B O D O *B jPL P O *B O D O *B jPL pP
O *B O D O *B jPL P O *B O D O *B I njBL
. O . jIP jLP I D B jPL D I C . . . g.

. V . D . jVP jLP I . V . D . jVP jLP I


. V . D . jVP jLP I . V . D . jVP jLP nI
. V . D . jVP jLP I . V . D . V I jpBL
. V . D . jVP jLP I O B D B D B D gI
I D I D I j.P j.P . I D I D I j.B j.B .
I D I D I j.P j.P . I D I D I j.B j.B p.
I D I D I j.P j.P . I D I D I j.B j.B n.
I D I D jKP I D B . . P B . P P gP

3. Lancaran Udan Angin :

jIP B . j.P jLP jPI j.I jIP jLP jPI j.I jIP jLP jPI j.I jgIP
jLP jPI j.I jIP jLP jPI j.I I I I P B . P jPP gjIP
j.. P jPP jIP j.. P jPP jIP j.. P jPP jIP j.. P jPP gjIP
j.. P jPP jIP j.. P jPP jIP j.. P jPP jIP j.. P J gI

Suwuk :
P . P . P B P . B P . B . P . g.

46
DAFTAR PUSTAKA

Martopangrawit, 1972. Titilaras Kendhangan, Konservatori Karawitan Indonesia, Surakarta.


Mulyono, Agustinus, 2002. Buku Paket Belajar Kendhang. SMK Negeri 8 (SMKI) Surakarta,
Surakarta.
, 2006. Materi Pembelajaran STSI Surakarta, Surakarta.

47

Anda mungkin juga menyukai