Anda di halaman 1dari 114

SOAL 6

LENGKUNG DEBIT

6.1. Definisi Lengkung Aliran Debit


Lengkung aliran debit (Discharge Rating Curve) adalah kurva yang
menunjukkan hubungan antara tinggi muka air dan debit pada lokasi penampang
sungai tertentu. Debit sungai adalah volume air yang melalui penampang basah
sungai dalam satuan waktu tertentu, dinyatakan dalam satuan m3/detik.
Lengkung aliran dibuat berdasarkan data pengukuran aliran yang
dilaksanakan pada muka air dan waktu yang berbeda-beda. Kemudian data
pengukuran aliran tersebut digambar pada kertas aritmatik atau logaritmik.
Tinggi muka air digambarkan pada sumbu vertikal sedang debit sumbu horizontal.

6.2. Penggambaran Lengkung Debit


Data pengukuran debit digambarkan pada kertas grafik aritmatik, skala
mendatar merupakan nilai debit sedangkan skala vertikal atau tegak merupakan
ketinggian muka air. Dengan demikian lengkung debit menyatakan hubungan
antara tinggi muka air dengan debit sungai.
Penggambaran lengkung debit harus memenuhi ketentuan-ketentuan
berikut :
1. Minimum menggunakan satu mistar lengkung debit sungai dengan posisi
data debit yang telah diplot pada kertas grafik. Mistar lengkung debit
merupakan suatu garis persamaan yang menghubungkan setiap posisi data
debit.
2. Lengkung debit ditentukan berdasarkan urutan kronologis dari data
pengukuran debit dengan memperhatikan proses pengendapan dan
penggerusan yang terjadi.
3. Lengkung debit ditentukan mulai dari posisi debit pada muka air rendah,
muka air sedang sampai muka air tinggi.
4. Penentuan arah lengkung debit pada posisi muka air yang lebih tinggi
harus memperhatikan lengkung debit pada posisi muka air yang lebih rendah.
5. Apabila telah tersedia lengkung debit dari suatu pos duga air yang sama,
maka lengkung debit tersebut harus digunakan sebagai dasar dalam
menentukan lengkung debit berikutnya.
6. Skala gambar lengkung debit untuk muka air rendah, muka air sedang dan
muka air tinggi harus dapat digambar pada suatu blanko lengkung debit.

6.2.1 Analisis Regresi Linier


Fenomena hidrologi yang terdiri dari dua variabel berpasangan (Xi,Yi) bila
dibuat hubungan maka akan terjadi garis kurva linier sederhana dengan dua model
persamaan regresi garis lurus sebagai berikut :

Y^ =¿ a 1 X +b 1
X =¿ a 2 X + b2
^
Keterangan :
Y^ = persamaan garis lurus Y atas X
^
X = persamaan garis lurus X atas Y
a1, a2 = koefisien regresi merupakan koefisien arah dari garis regresi
b1, b2 = koefisien yang merupakan titik potong dari garis regresi
Dengan menggunakan metode kuadrat terkecil maka besarnya koefisien a 1, a2,
b1, b2 dapat dihitung dengan menggunakan persamaan sebagai berikut :
n

∑ ( Xi− X́ )( Yi−Ý )
i=1
a1 = n

∑ ( Xi− X́ )2
i=1

b2 = Ý – a1 ( X́ )
n

∑ ( Xi− X́ )( Yi−Ý )
i=1
a2 = n

∑ ( Yi−Y )2
i=1

b2 = X́ – a2 (Ý )
Keterangan :
n
1
X́ = ∑ Xi
n i=1
n
1
Ý = ∑ Yi
n i=1
Besarnya koefisien korelasi dapat dihitung berdasarkan persamaan :
n

∑ ( Xi− X́ ) ( Yi−Ý )
i=1
R= n n 0,5

[∑ {
i=1
( Xi− X́ )
2 2
} ∑ {( Yi−Ý ) }
i=1
]
Nilai residu adalah ukuran perbedaan antara nilai pengukuran dengan nilai
dari persamaan regresi. Deviasi standar dari nilai residu dapat dihitung dengan
rumus :
n 0,5

[ ]
2
∑ ( Xi− X́ )
i=1
σ x=
( n−1 )
n 0,5

[ ]
2
∑ ( Yi−Ý )
i=1
σ y=
( n−1 )
Perhitungan koefisien regresi a1 dan a2 selain dapat dihutung berdasarkan
rumus di atas, dapat juga ditentukan berdasarkan nilai koefisien korelasi (R)
sebagai berikut :

σx
a 1=R ( ) σy

σy
a 2=R ( ) σx

Sehingga, persamaan garis lurus Y pada X, yaitu persamaan untuk meramal Y


jika diketahui X, adalah sebagai berikut :
σy
Y^ = Ý + R ( )
σx
( Xi− X́ )

Sedangkan, persamaan garis lurus X pada Y, yaitu persamaan untuk meramal


X jika diketahui Y, adalah sebagai berikut :
σx
X = X́ + R
^
( )
σy
( Yi−Ý )
Perhitungan Model Regresi Linier (Debit 1)

Tabel 6.1. Perhitungan Model Regresi Linier


Hubungan Duga Air (h) dengan Debit (Q)
No Yi (Q) Xi (h) Yi-Yrerata Xi-Xrerata (Yi-Yrerata)2 (Xi-Xrerata)2 (Yi-Y rerata) (Xi-Xrerata)
1 0.49 0.10 -11.54 -0.75 133.10 0.56 8.65
2 0.99 0.20 -11.04 -0.65 121.81 0.42 7.17
3 1.78 0.30 -10.25 -0.55 105.00 0.30 5.64
4 2.57 0.40 -9.46 -0.45 89.43 0.20 4.26
5 3.76 0.50 -8.27 -0.35 68.34 0.12 2.89
6 5.35 0.60 -6.68 -0.25 44.58 0.06 1.67
7 6.73 0.70 -5.30 -0.15 28.06 0.02 0.79
8 8.61 0.80 -3.42 -0.05 11.68 0.00 0.17
9 10.49 0.90 -1.54 0.05 2.36 0.00 -0.08
10 12.97 1.00 0.94 0.15 0.89 0.02 0.14
11 15.54 1.10 3.51 0.25 12.34 0.06 0.88
12 18.51 1.20 6.48 0.35 42.03 0.12 2.27
13 21.28 1.30 9.25 0.45 85.62 0.20 4.16
14 24.45 1.40 12.42 0.55 154.33 0.30 6.83
15 27.82 1.50 15.79 0.65 249.42 0.42 10.27
16 31.09 1.60 19.06 0.75 363.40 0.56 14.30
Jumla
h 192.43 13.60 0.00 0.00 1512.40 3.40 70.02
Rata-
Rata 12.03 0.85 - - - - -

Sumber: Hasil perhitungan, 2018

Maka, koefisien korelasi :


n

∑ ( Xi− X́ ) ( Yi−Ý )
i=1
R= n n 0,5

[∑ {
i=1
( Xi− X́ )
2
} ∑ {( Yi−Ý ) }
i=1
2
]
R = 70.02
¿¿¿
= 0,98

R2 = 0,95

Deviasi standar dari nilai residu dapat dihitung berdasarkan persamaan :


n 0,5

[ ]
2
∑ ( Xi− X́ ) 3.40
0,5
= 0,48
σ x= i=1
( n−1 )
¿
[ ] ( 15 )
n 0,5

[ ]
2
∑ ( Yi−Ý ) 1512.40
0,5
= 10.04
σ y= i=1
( n−1 )
=
[
( 1615 ) ]
Perbandingannya adalah :
σY 10.04
= = 21.09
σX 0.48
σX 0,48
= = 0,05
σY 10,04

Koefisien regresi dapat dihitung :


σy
a 1=R ( ) σx
= 0,98 (21.09) = 20.59

σx
a 2=R ( ) σy
= 0,98 (0,05) = 0,05

Sehingga persamaan garis regresi Y adalah :


σy
Y^ = Ý + R ( )
σx
( X − X́ )

Y^ = 12.03 + 20.59 ( X −0,85 )


Y^ = 20.59 X – 5.48

Grafik 6.1. Hubungan Antara h dan Q

Perhitungan Lengkung Debit Metode Linear


35.00

30.00

f(x) = 20.59 x − 5.48


25.00 R² = 0.95

20.00

Lengkung Debit
15.00
Linear (Lengkung Debit)
10.00

5.00

0.00
0.00 0.20 0.40 0.60 0.80 1.00 1.20 1.40 1.60 1.80

Sumber: Hasil perhitungan, 2016

Tabel 6.2. Perkiraan Debit Dengan Model Linear

Q model Kesalahan Relatif


h Q data
20,59x - 5,48 (%)
0.10 0.49 -3.42 7.98
0.20 0.99 -1.36 2.37
0.30 1.78 0.70 0.61
0.40 2.57 2.76 0.07
0.50 3.76 4.82 0.28
0.60 5.35 6.88 0.29
0.70 6.73 8.94 0.33
0.80 8.61 11.00 0.28
0.90 10.49 13.06 0.24
1.00 12.97 15.12 0.17
1.10 15.54 17.18 0.11
1.20 18.51 19.23 0.04
1.30 21.28 21.29 0.00
1.40 24.45 23.35 0.04
1.50 27.82 25.41 0.09
1.60 31.09 27.47 0.12
Kesalahan Relatif Maksimum 7.98
Sumber: Hasil Perhitungan, 2018

Perhitungan Model Regresi Linier (Debit 2)

Tabel 6.3. Perhitungan Model Regresi Linier


Hubungan Duga Air (h) dengan Debit (Q)

No Yi (Q) Xi (h) Yi-Yrerata Xi-Xrerata (Yi-Yrerata)2 (Xi-Xrerata)2 (Yi-Y rerata) (Xi-Xrerata)


1 0.40 0.10 -11.54 -0.75 133.24 0.56 8.66
2 0.95 0.20 -10.99 -0.65 120.85 0.42 7.15
3 1.64 0.30 -10.30 -0.55 106.15 0.30 5.67
4 2.48 0.40 -9.46 -0.45 89.55 0.20 4.26
5 3.72 0.50 -8.22 -0.35 67.62 0.12 2.88
6 5.21 0.60 -6.73 -0.25 45.33 0.06 1.68
7 6.64 0.70 -5.30 -0.15 28.12 0.02 0.80
8 8.57 0.80 -3.37 -0.05 11.38 0.00 0.17
9 10.65 0.90 -1.29 0.05 1.67 0.00 -0.06
10 12.93 1.00 0.99 0.15 0.97 0.02 0.15
11 15.40 1.10 3.46 0.25 11.95 0.06 0.86
12 18.27 1.20 6.33 0.35 40.03 0.12 2.21
13 21.19 1.30 9.25 0.45 85.50 0.20 4.16
14 24.31 1.40 12.37 0.55 152.94 0.30 6.80
15 27.68 1.50 15.74 0.65 247.65 0.42 10.23
16 31.05 1.60 19.11 0.75 365.07 0.56 14.33
Jumlah 191.09 13.60 0.00 0.00 1508.05 3.40 69.94
Rata-
Rata 11.94 0.85 - - - - -
Sumber: hasil perhitungan, 2018
Maka, koefisien korelasi :
n

∑ ( Xi− X́ ) ( Yi−Ý )
i=1
R= n n 0,5

[∑ {
i=1
( Xi− X́ )
2
} ∑ {( Yi−Ý ) }
i=1
2
]
R = 69.94
¿¿¿
= 0.98

R2 = 0.95

Deviasi standar dari nilai residu dapat dihitung berdasarkan persamaan :


n 0,5

[ ]
2
∑ ( Xi− X́ ) 3.40
0,5
= 0.48
σ x= i=1
( n−1 )
¿ [ ] 15
n 0,5

[ ]
2
∑ ( Yi−Ý ) 1508.05
0,5
= 10.03
σ y= i=1
( n−1 )
=
[
( 15 ) ]
Perbandingannya adalah :
σY 10.03
= = 21,06
σX 00.48
σX 0,48
= = 0,05
σY 9,9310.03

Koefisien regresi dapat dihitung :


σy
a 1=R ( ) σx
= 0.98 (21,06) = 20,57

σx
a 2=R ( ) σy
= 0.98 (0,05) = 0.05

Sehingga persamaan garis regresi Y adalah :


σy
Y^ = Ý + R ( )
σx
( X − X́ )

Y^ = 11,94 + 20,57 ( X −0,85 )


Y^ = 20,57 X – 5,54

Grafik 6.2. Hubungan Antara h dan Q

Perhitungan Lengkung Debit Metode Linear


35.00

30.00

25.00 f(x) = 20.57 x − 5.54


R² = 0.95

20.00
Lengkung Debit
15.00
Linear (Lengkung
Debit)
10.00

5.00

0.00
0.00 0.20 0.40 0.60 0.80 1.00 1.20 1.40 1.60 1.80

Sumber: Hasil perhitungan, 2018


Tabel 6.4. Perkiraan Debit Dengan Model Linear

h Q data Q model Kesalahan Relatif


20,57x - 5,54 (%)
0.10 0.40 -3.48 9.71
0.20 0.95 -1.43 2.50
0.30 1.64 0.63 0.62
0.40 2.48 2.69 0.08
0.50 3.72 4.74 0.28
0.60 5.21 6.80 0.31
0.70 6.64 8.86 0.33
0.80 8.57 10.91 0.27
0.90 10.65 12.97 0.22
1.00 12.93 15.03 0.16
1.10 15.40 17.09 0.11
1.20 18.27 19.14 0.05
1.30 21.19 21.20 0.00
1.40 24.31 23.26 0.04
1.50 27.68 25.31 0.09
1.60 31.05 27.37 0.12
Kesalahan Relatif Maksimum 9.71
Sumber: Hasil perhitungan, 2018

6.2.2 Analisis Regresi Eksponensial


Dari pasangan data variabel hidrologi (Xi,Yi), apabila dihitung dengan
persamaan regresi eksponensial, maka modelnya adalah :
Y^ =b e aX
Keterangan :
Y^ = regresi eksponensial Y terhadap X, merupakan variabel tak
bebas
X = variabel bebas
a,b = parameter
e = bilangan pokok logaritma asli
Persamaan diatas dapat ditransformasikan menjadi persamaan linear fungsi
(ln):
^
ln Y = ln b + aX
Untuk menyederhanakan penyelesaian persamaan diatas, maka dapat
dilakukan transformasi sebagai berikut :
^
P = ln Y A=a
X=X B = ln b
Sehingga dapat dinyatakan sebagai persamaan :
P=AX+B
Atau dapat dinyatakan sebagai persamaan :
σp
P = Ṕ + R
^
( )
σx
( X − X́ )

∑ ( Xi− X́ ) ( Pi− Ṕ )
i=1
R= n n 0,5

[∑ {
i=1
( Xi− X́ )
2
} ∑ {( Pi−P ) }
i=1
2
]
n 0,5

[ ]
2
∑ ( Xi− X́ )
i=1
σ x=
( n−1 )
n 0,5

[ ]
2
∑ ( Pi−P )
i=1
σ p=
( n−1 )
Keterangan :
^
P = persamaan regresi linier P terhadap X
R = koefisien korelasi
σ x = deviasi standar residu X
σ p = deviasi standar residu P
Perhitungan Model Regresi Eksponensial (Debit 1)

Tabel 6.5. Perhitungan Model Regresi Eksponensial


Hubungan Duga Air (h) dengan Debit (Q)

Yi Xi P = ln P- Xi- (P- (Xi- (P-Prerata) (Xi-


No
(Q) (h) Y Prerata Xrerata Prerata)2 Xrerata)2 Xrerata)
1 0.00 0.00 0.00 -1.85 -0.80 3.42 0.64 1.48
2 0.49 0.10 -0.71 -2.56 -0.70 6.57 0.49 1.79
3 0.99 0.20 -0.01 -1.86 -0.60 3.46 0.36 1.12
4 1.78 0.30 0.58 -1.27 -0.50 1.62 0.25 0.64
5 2.57 0.40 0.94 -0.91 -0.40 0.82 0.16 0.36
6 3.76 0.50 1.32 -0.53 -0.30 0.28 0.09 0.16
7 5.35 0.60 1.68 -0.17 -0.20 0.03 0.04 0.03
8 6.73 0.70 1.91 0.06 -0.10 0.00 0.01 -0.01
9 8.61 0.80 2.15 0.30 0.00 0.09 0.00 0.00
10.4
10 0.90 2.35 0.50 0.10 0.25 0.01 0.05
9
12.9
11 1.00 2.56 0.71 0.20 0.51 0.04 0.14
7
15.5
12 1.10 2.74 0.89 0.30 0.80 0.09 0.27
4
18.5
13 1.20 2.92 1.07 0.40 1.14 0.16 0.43
1
21.2
14 1.30 3.06 1.21 0.50 1.46 0.25 0.60
8
24.4
15 1.40 3.20 1.35 0.60 1.81 0.36 0.81
5
27.8
16 1.50 3.33 1.48 0.70 2.18 0.49 1.03
2
31.0
17 1.60 3.44 1.59 0.80 2.52 0.64 1.27
9
192. 13.6
Jumlah 31.45 0.00 0.00 26.96 4.08 10.18
43 0
Rata- 11.3
0.80 1.85 0.00 0.00 1.59 0.24 0.60
Rata 2
Sumber: Hasil perhitungan, 2016

Dari tabel perhitungan, maka dapat dihitung :


n

∑ ( Xi− X́ ) ( Pi− Ṕ )
i=1
R= n n 0,5

[∑ {i=1
( Xi− X́ )
2
} ∑ {( Pi−P ) }
i=1
2
]
10,04
R= 0,5 = 0,97
[ ( 4,08 ) (26,13)]
R2 = 0,95

Deviasi Standar dari nilai residu dapat dihitung berdasarkan persamaan :


n 0,5

[ ]
2 0,5
∑ ( Xi− X́ ) 4,08
σ x= i=1
( n−1 )
= [ ] 16
= 0,50

n 0,5

[ ]
2 0,5
∑ ( Pi− Ṕ ) 26,13
σ P= i=1
( n−1 )
= [ 16 ] = 1,28
Perbandingannya adalah :
σP 1,28
= = 2,53
σX 0,50

Kemiringan garis regresi :


σP
A=R ( )
σx
= 0,97 (2,53) = 2,46

Sehingga persamaan regresinya adalah :


σP
P = Ṕ + R
^
( )
σx
( X − X́ )

P = 1,85 + 2,46 ( X −0,80 )


^
^
P = 2,46 X - 0,12
Apabila ditransformasikan menjadi model eksponensial, mengingat
ln b =B
ln b = -0,12 , maka b = 0,88368
dan: a =A
a = 2,46

maka persamaan regresi eksponensialnya :


Y^ =b e aX
Y^ =0,888368 e2,46 X

Grafik 6.3. Hubungan H dan Q


Tabel 6.6. Perkiraan Debit Dengan Model Eksponensial

Kesalahan Relatif
h Q data Q model
(%)

0.00 0.00 0.86 0.00


0.10 0.49 1.11 126.38
0.20 0.99 1.42 43.80
0.30 1.78 1.83 2.64
0.40 2.57 2.34 8.77
0.50 3.76 3.01 19.98
0.60 5.35 3.86 27.82
0.70 6.73 4.96 26.36
0.80 8.61 6.36 26.13
0.90 10.49 8.16 22.19
1.00 12.97 10.47 19.24
1.10 15.54 13.44 13.50
1.20 18.51 17.25 6.80
1.30 21.28 22.14 4.04
1.40 24.45 28.41 16.21
1.50 27.82 36.46 31.07
1.60 31.09 46.79 50.51
Kesalahan Relatif Maksimum 126.38
Sumber: Hasil Perhitungan, 2016
Perhitungan Model Regresi Eksponensial (Debit 2)

Tabel 6.7. Perhitungan Model Regresi Eksponensial


Hubungan Duga Air (h) dengan Debit (Q)

Yi Xi P = ln P- Xi- (P- (Xi- (P-Prerata) (Xi-


No
(Q) (h) Y Prerata Xrerata Prerata)2 Xrerata)2 Xrerata)
1 0.00 0.00 0.00 -1.82 -0.80 3.33 0.64 1.46
2 0.40 0.10 -0.92 -2.74 -0.70 7.51 0.49 1.92
3 0.95 0.20 -0.05 -1.88 -0.60 3.52 0.36 1.13
4 1.64 0.30 0.49 -1.33 -0.50 1.77 0.25 0.66
5 2.48 0.40 0.91 -0.92 -0.40 0.84 0.16 0.37
6 3.72 0.50 1.31 -0.51 -0.30 0.26 0.09 0.15
7 5.21 0.60 1.65 -0.17 -0.20 0.03 0.04 0.03
8 6.64 0.70 1.89 0.07 -0.10 0.00 0.01 -0.01
9 8.57 0.80 2.15 0.32 0.00 0.11 0.00 0.00
10.6
10 0.90 2.37 0.54 0.10 0.29 0.01 0.05
5
12.9
11 1.00 2.56 0.74 0.20 0.54 0.04 0.15
3
15.4
12 1.10 2.73 0.91 0.30 0.83 0.09 0.27
0
18.2
13 1.20 2.91 1.08 0.40 1.17 0.16 0.43
7
21.1
14 1.30 3.05 1.23 0.50 1.51 0.25 0.61
9
24.3
15 1.40 3.19 1.37 0.60 1.87 0.36 0.82
1
27.6
16 1.50 3.32 1.50 0.70 2.24 0.49 1.05
8
31.0
17 1.60 3.44 1.61 0.80 2.60 0.64 1.29
5
191. 13.6
Jumlah 31.01 0.00 0.00 28.41 4.08 10.39
09 0
Rata- 11.2
0.80 1.82 0.00 0.00 1.67 0.24 0.61
Rata 4
Sumber: Hasil Perhitungan, 2016

Dari tabel perhitungan, maka dapat dihitung :


n

∑ ( Xi− X́ ) ( Pi− Ṕ )
i=1
R= n n 0,5

[∑ {
i=1
( Xi− X́ )
2
} ∑ {( Pi−P ) }
i=1
2
]
10.19
R= 0,5 = 0,97
[ ( 4,08 ) (27.09)]
R2 = 0,94

Deviasi Standar dari nilai residu dapat dihitung berdasarkan persamaan :


n 0,5

[ ]
2 0,5
∑ ( Xi− X́ ) 4,08
σ x= i=1
( n−1 )
= [ ] 16
= 0,50

n 0,5

[ ]
2 0,5
∑ ( Pi− Ṕ ) 21.09
σ P= i=1
( n−1 )
= [ 16 ] = 1,30

Perbandingannya adalah :
σP 1,30
= = 2,58
σX 0,50

Kemiringan garis regresi :


σP
A=R ( )
σx
= 0,97 (2,58) = 2,50

Sehingga persamaan regresinya adalah :


σP
P = Ṕ + R
^
( )(
σx
X − X́ )

P = 1,83 + 2,50 ( X −0,80 )


^
^
P = 2,50 x - 0,17

Apabila ditransformasikan menjadi model eksponensial, mengingat


ln b =B
ln b = -0.17 , maka b = 0,84293
dan: a =A
a = 2,50

maka persamaan regresi eksponensialnya :


Y^ =b e aX
Y^ =0 , 8429e 2 ,50 X

Grafik 6.4. Hubungan H dan Q

Tabel 6.8. Perkiraan Debit Dengan Model Eksponensial

Kesalahan Relatif
h Q data Q model
(%)

0.00 0.00 0.81 0.00


0.10 0.40 1.04 160.40
0.20 0.95 1.34 41.45
0.30 1.64 1.73 5.71
0.40 2.48 2.24 9.81
0.50 3.72 2.89 22.43
0.60 5.21 3.72 28.55
0.70 6.64 4.80 27.67
0.80 8.57 6.20 27.70
0.90 10.65 7.99 24.94
1.00 12.93 10.31 20.24
1.10 15.40 13.30 13.61
1.20 18.27 17.16 6.05
1.30 21.19 22.14 4.50
1.40 24.31 28.57 17.52
1.50 27.68 36.86 33.15
1.60 31.05 47.55 53.14
Kesalahan Relatif Maksimum 160.40
Sumber: Hasil Perhitungan, 2016
6.2.3 Analisis Regresi Berpangkat
Dari pasangan data variabel hidrologi (Xi,Yi), apabila dihitung dengan
persamaan regresi eksponensial, maka modelnya adalah :
Y^ =b X a

Apabila persamaan diatas ditransformasikan kedalam persamaan linier fungsi


(log) akan menjadi :
^
log Y = log b Xa
^
log Y = log b + a log X
Dimana Yi > 0 dan Xi > 0
Selanjutnya dapat ditransformasikan kedalam persamaan linier sederhana :
^
P = log Y A=a
B = log B q = log X
Sehingga persamaan dapat disederhanakan menjadi :
P = Aq + B
Atau dapat dinyatakan sebagai persamaan :
σp
P = Ṕ + R
^
( ) σq
( q−q́ )

∑ ( Pi− Ṕ ) ( qi−q́ )
i=1
R= n n 0,5

[∑ {i=1
( Pi− Ṕ )
2 2
} ∑ {( qi−q ) }
i=1
]
n 0,5

[ ]
2
∑ ( Pi− Ṕ ) =
i=1
σ P=
( n−1 )
n 0,5

[ ]
2
∑ ( qi−q ) =
i=1
σ q=
( n−1 )

Keterangan :
^
P = persamaan regresi linier P terhadap X
R = koefisien korelasi
σ p = deviasi standar residu P
σ q = deviasi standar residu q
Perhitungan Model Regresi Berpangkat (Debit 1)

Tabel 6.9. Perhitungan Model Regresi Berpangkat


Hubungan Duga Air (h) dengan Debit (Q)
q = log q- (q- (P-Prerata)
2 2
No Yi (Q) Xi (h) P = log Y X P-Prerata qrerata (P-Prerata) qrerata) (q-qrerata)
1 0 0 0.00 0 -0.80 0.16 0.65 0.02 -0.13
2 0.49 0.10 -0.31 -1.00 -1.11 -0.84 1.24 0.71 0.94
3 0.99 0.20 0.00 -0.70 -0.81 -0.54 0.65 0.29 0.44
4 1.78 0.30 0.25 -0.52 -0.55 -0.37 0.31 0.13 0.20
5 2.57 0.40 0.41 -0.40 -0.39 -0.24 0.15 0.06 0.09
6 3.76 0.50 0.58 -0.30 -0.23 -0.14 0.05 0.02 0.03
7 5.35 0.60 0.73 -0.22 -0.08 -0.06 0.01 0.00 0.00
8 6.73 0.70 0.83 -0.15 0.02 0.00 0.00 0.00 0.00
9 8.61 0.80 0.94 -0.10 0.13 0.06 0.02 0.00 0.01
10 10.49 0.90 1.02 -0.05 0.22 0.11 0.05 0.01 0.02
11 12.97 1.00 1.11 0.00 0.31 0.16 0.10 0.02 0.05
12 15.54 1.10 1.19 0.04 0.39 0.20 0.15 0.04 0.08
13 18.51 1.20 1.27 0.08 0.46 0.24 0.22 0.06 0.11
14 21.28 1.30 1.33 0.11 0.52 0.27 0.28 0.07 0.14
15 24.45 1.40 1.39 0.15 0.58 0.30 0.34 0.09 0.18
16 27.82 1.50 1.44 0.18 0.64 0.33 0.41 0.11 0.21
17 31.09 1.60 1.49 0.20 0.69 0.36 0.47 0.13 0.25
Jumla
h 192.43 13.60 13.66 -2.68 0.00 0.00 5.09 1.79 2.63
Rata-
Rata 11.32 0.80 0.80 -0.16 - - - - -

Sumber: Hasil Perhitungan, 2018

Dari tabel perhitungan, maka dapat dihitung :


n

∑ ( Pi− Ṕ ) ( qi− q́ )
i=1
R= n n 0,5

[∑ {
i=1
( Pi−P ) 2
}∑ ( qi−q́ )
i=1
2
]
2,63
R= 0,5 = 0,87
[ (5,09 ) (1,79) ]
R2 = 0,76

Deviasi Standar dari nilai residu dapat dihitung berdasarkan persamaan :


n 0,5

[ ]
2
∑ ( Pi− Ṕ ) = 0,56
i=1
σ p=
( n−1 )

n 0,5

[ ]
2
∑ ( qi− q́ ) = 0,33
i=1
σ q=
( n−1 )

Perbandingannya adalah :
σP
= 1,69
σq

Kemiringan garis regresi :


σP
A=R ( )
σq
= 0,87 (1,69) = 1,47

Sehingga persamaan regresinya adalah :


σP
P = Ṕ + R
^
( ) σq
( q−q́ )

P = 0,80 + 1,4 7 ( q−(−0,16) )


^
^
P = 1,47 q + 1,04
maka :
^
log Y = 1,47 log X + 1,04
dan persamaan regresi berpangkatnya :
Y^ =b X a
Y^ =10,854 X 1 ,47

Grafik 6.5. Hubungan H dan Q

Perhitungan Lengkung Debit Metode Berpangkat


30.00

25.00
f(x) = 12.9 x^1.56
R² = 0.99
20.00

Lengkung Debit
15.00
Power (Lengkung
Debit)
10.00

5.00

0.00
0.00 0.20 0.40 0.60 0.80 1.00 1.20 1.40 1.60

Tabel 6.10. Perkiraan Debit Dengan Model Berpangkat

Q
model Kesalahan
h Q data
Relatif (%)
 
0 0 0.00 -
0.10 0.49 0.37 25.45
0.20 0.99 1.01 2.43
0.30 1.78 1.84 3.52
0.40 2.57 2.81 9.53
0.50 3.76 3.91 3.99
0.60 5.35 5.11 4.40
0.70 6.73 6.42 4.63
0.80 8.61 7.81 9.25
0.90 10.49 9.29 11.40
1.00 12.97 10.85 16.31
1.10 15.54 12.49 19.63
1.20 18.51 14.20 23.30
1.30 21.28 15.97 24.93
1.40 24.45 17.82 27.13
1.50 27.82 19.72 29.11
Kesalahan Relatif Maksimum 29.11
Sumber: Hasil Perhitungan, 2018

Perhitungan Model Regresi Berpangkat (Debit 2)

Tabel 6.11. Perhitungan Model Regresi Berpangkat


Hubungan Duga Air (h) dengan Debit (Q)
P= q= P- q- (P- (q-
2
No Yi (Q) Xi (h) log Y log X Prerata qrerata Prerata) qrerata)2 (P-Prerata) (q-qrerata)
1 0 0 0 0 -0.79 0.16 0.63 0.02 -0.12
2 0.40 0.10 -0.40 -1.00 -1.19 -0.84 1.42 0.71 1.00
3 0.95 0.20 -0.02 -0.70 -0.81 -0.54 0.66 0.29 0.44
4 1.64 0.30 0.21 -0.52 -0.58 -0.37 0.33 0.13 0.21
5 2.48 0.40 0.39 -0.40 -0.40 -0.24 0.16 0.06 0.10
6 3.72 0.50 0.57 -0.30 -0.22 -0.14 0.05 0.02 0.03
7 5.21 0.60 0.72 -0.22 -0.08 -0.06 0.01 0.00 0.00
8 6.64 0.70 0.82 -0.15 0.03 0.00 0.00 0.00 0.00
9 8.57 0.80 0.93 -0.10 0.14 0.06 0.02 0.00 0.01
10 10.65 0.90 1.03 -0.05 0.24 0.11 0.06 0.01 0.03
11 12.93 1.00 1.11 0.00 0.32 0.16 0.10 0.02 0.05
12 15.40 1.10 1.19 0.04 0.40 0.20 0.16 0.04 0.08
13 18.27 1.20 1.26 0.08 0.47 0.24 0.22 0.06 0.11
14 21.19 1.30 1.33 0.11 0.53 0.27 0.29 0.07 0.15
15 24.31 1.40 1.39 0.15 0.59 0.30 0.35 0.09 0.18
16 27.68 1.50 1.44 0.18 0.65 0.33 0.42 0.11 0.22
17 31.05 1.60 1.49 0.20 0.70 0.36 0.49 0.13 0.25
Jumla
h 191.09 13.60 13.47 -2.68 0.00 0.00 5.36 1.79 2.73
Rata-
Rata 11.24 0.80 0.79 -0.16 - - - - -
Sumber: Hasil Perhitungan, 2018

Dari tabel perhitungan, maka dapat dihitung :


n

∑ ( Pi− Ṕ ) ( qi− q́ )
i=1
R= n n 0,5

[∑ {
i=1
( Pi−P ) 2
}∑ ( qi−q́ )
i=1
2
]
2,73
R= 0,5 = 0,88
[ (5,36 ) (1.79)]
R2 = 0,78

Deviasi Standar dari nilai residu dapat dihitung berdasarkan persamaan :


n 0,5

[ ]
2
∑ ( Pi− Ṕ ) = 0,58
i=1
σ p=
( n−1 )

n 0,5

[ ]
2
∑ ( qi− q́ ) = 0,33
i=1
σ q=
( n−1 )

Perbandingannya adalah :
σP
= 1,73
σq

Kemiringan garis regresi :


σP
A=R
( )
σq
= 0,88 (1,73) = 1,53

Sehingga persamaan regresinya adalah :


σP
P = Ṕ + R
^
( ) σq
( q−q́ )

P = 0,79 + 1,53 ( q+ 0,16 )


^
^
P = 1,53 q + 1,03
maka :
^
log Y = 1,53 log X + 1,03

dan persamaan regresi berpangkatnya :


Y^ =b X a
Y^ =10 ,788 X 1 , 53

Grafik 6.6. Hubungan H dan Q

Perhitungan Lengkung Debit Metode Berpangkat


35.00

30.00
f(x) = 13 x^1.63
25.00 R² = 0.99

20.00

Power ()
15.00

10.00

5.00

0.00
0.00 0.20 0.40 0.60 0.80 1.00 1.20 1.40 1.60 1.80

Tabel 6.12. Perkiraan Debit Dengan Model Berpangkat

Q model Kesalahan Relatif


h Q data
  (%)
0 0 0 0
0.10 0.40 0.37 8.67
0.20 0.95 1.01 6.74
0.30 1.64 1.84 12.35
0.40 2.48 2.81 13.50
0.50 3.72 3.91 5.11
0.60 5.21 5.11 1.83
0.70 6.64 6.42 3.34
0.80 8.57 7.81 8.83
0.90 10.65 9.29 12.73
1.00 12.93 10.85 16.06
1.10 15.40 12.49 18.90
1.20 18.27 14.20 22.29
1.30 21.19 15.97 24.61
1.40 24.31 17.82 26.71
1.50 27.68 19.72 28.75
1.60 31.05 21.69 30.15
Kesalahan Relatif Maksimum 30.15
Sumber: Hasil Perhitungan, 2018

6.2.4 Analisis Regresi Logaritmik


Dari pasangan data variabel hidrologi (Xi,Yi), apabila dihitung dengan
persamaan regresi logaritmik, maka hubungannya adalah :
Y^ =b+a log X
Keterangan :
Y^ = regresi Y terhadap X
X = variabel bebas, harus lebih besar dari nol
a,b = parameter
Persamaan diatas merupakan persamaan fungsi logaritmik antara Y dan log
X, merupakan persamaan garis lurus dengan kemiringan (a) dan memotong
sumbu Y di b.
Untuk menyederhanakan penyelesaian maka dapat dilakukan transformasi
sebagai berikut :
Y^ = Y^ A=a
B=b q = log X
Sehingga dapat dinyatakan sebagai persamaan :
Y^ = Aq+b
Dan dapat dinyatakan sebagai persamaan :
σY
Y^ = Ý + R ( ) σq
( q−q́ )

∑ ( Yi−Ý ) ( qi−q́ )
i=1
R= n n 0,5

[∑ {i=1
( Yi−Y ) 2 2
} ∑ {( qi−q ) }
i=1
]
n 0,5

[ ]
2
∑ ( Yi−Ý ) =
i =1
σY =
( n−1 )
n 0,5

[ ]
2
∑ ( qi−q ) =
i=1
σ q=
( n−1 )
Keterangan :
Y^ = persamaan regresi linier P terhadap X
R = koefisien korelasi
σ p = deviasi standar residu Y
σ q = deviasi standar residu q

Perhitungan Model Regresi Logaritmik (Debit 1)

Tabel 6.13. Perhitungan Model Regresi Logaritmik


Hubungan Duga Air (h) dengan Debit (Q)

q = log Yi- (Yi- (q-


No Yi (Q) Xi (h) Xi Yrerata q-qrerata Yrerata)2 qrerata)2 (Yi-Yrerata) (q-q
1 0.00 0.00 0.00 -11.32 0.16 128.13 0.02 -1.78
2 0.49 0.10 -1.00 -10.83 -0.84 117.28 0.71 9.12
3 0.99 0.20 -0.70 -10.33 -0.54 106.70 0.29 5.59
4 1.78 0.30 -0.52 -9.54 -0.37 91.00 0.13 3.48
5 2.57 0.40 -0.40 -8.75 -0.24 76.55 0.06 2.10
6 3.76 0.50 -0.30 -7.56 -0.14 57.14 0.02 1.08
7 5.35 0.60 -0.22 -5.97 -0.06 35.63 0.00 0.38
8 6.73 0.70 -0.15 -4.59 0.00 21.06 0.00 -0.01
9 8.61 0.80 -0.10 -2.71 0.06 7.34 0.00 -0.16
10 10.49 0.90 -0.05 -0.83 0.11 0.69 0.01 -0.09
11 12.97 1.00 0.00 1.65 0.16 2.72 0.02 0.26
12 15.54 1.10 0.04 4.22 0.20 17.81 0.04 0.84
13 18.51 1.20 0.08 7.19 0.24 51.70 0.06 1.70
14 21.28 1.30 0.11 9.96 0.27 99.21 0.07 2.70
15 24.45 1.40 0.15 13.13 0.30 172.41 0.09 3.99
16 27.82 1.50 0.18 16.50 0.33 272.27 0.11 5.51
17 31.09 1.60 0.20 19.77 0.36 390.88 0.13 7.15
Jumlah 192.43 13.60 -2.68 0.00 0.00 1648.54 1.79 41.87
Rata-
Rata 11.32 0.80 -0.16 - - - - -
Sumber: Hasil Perhitungan, 2018

Dari tabel perhitungan, maka dapat dihitung :


n

∑ ( Yi−Y ) ( qi−q )
i=1
R= n n 0,5

[∑ {
i=1
2
( Yi−Ý ) } ∑ {( qi−q )
i=1
2
} ]
41,87
R= = 0,77
¿¿ ¿
R2 = 0,59

Deviasi Standar dari nilai residu dapat dihitung berdasarkan persamaaan :


n 0,5

[ ]
2
∑ ( Yi−Ý ) = 10,15
i =1
σY =
( n−1 )

n 0,5

[ ]
2
∑ ( qi− q́ ) = 0,33
i=1
σ q=
( n−1 )

Perbandingan nilai residu :


σY
= 30,36
σq

Kemiringan garis regresi :


σY
A=R ( )
σq
= 0,77 (30,36) = 23,41

Sehingga persamaan regresinya adalah :


σY
Y^ = Ý + R ( )
σq
( q−q́ )

Y^ = 11,32 + 23,41 ( q+0,16 )


Y^ = 23,41 q + 15,01

Apabila ditransformasikan menjadi model logaritmik, mengingat q = log X,


maka
Y^ = 23,41 log X + 15,01

Grafik 6.7. Hubungan H dan Q


Perhitungan Lengkung Debit Metode Logaritmik
35.00

30.00

25.00

20.00 f(x) = 10.79 ln(x) + 16.19


R² = 0.72
Logarithmic ()
15.00

10.00

5.00

0.00
0.00 0.20 0.40 0.60 0.80 1.00 1.20 1.40 1.60 1.80

Tabel 6.14. Perkiraan Debit Dengan Model Logaritmik

Q Kesalaha
h model
Q data n Relatif
  (%)
0.00 0.00 - -
0.10 0.49 -8.40 1814.92
0.20 0.99 -1.36 236.89
0.30 1.78 2.77 55.48
0.40 2.57 5.69 121.51
0.50 3.76 7.96 111.74
0.60 5.35 9.82 83.47
0.70 6.73 11.38 69.14
0.80 8.61 12.74 47.97
0.90 10.49 13.94 32.87
1.00 12.97 15.01 15.72
1.10 15.54 15.98 2.82
1.20 18.51 16.86 8.90
1.30 21.28 17.68 16.93
1.40 24.45 18.43 24.62
1.50 27.82 19.13 31.23
1.60 31.09 19.79 36.35
Kesalahan Relatif
Maksimum 1814.92
Sumber: Hasil Perhitungan, 2018

Perhitungan Model Regresi Logaritmik (Debit 2)


Tabel 6.15. Perhitungan Model Regresi Logaritmik
Hubungan Duga Air (h) dengan Debit (Q)
q = log Yi- (Yi- (q-
2
No Yi (Q) Xi (h) Xi Yrerata q-qrerata Yrerata) qrerata)2 (Yi-Yrerata) (q-q
1 0.00 0.00 0.00 -11.24 0.16 126.35 0.02 -1.77
2 0.40 0.10 -1.00 -10.84 -0.84 117.52 0.71 9.13
3 0.95 0.20 -0.70 -10.29 -0.54 105.90 0.29 5.57
4 1.64 0.30 -0.52 -9.60 -0.37 92.17 0.13 3.51
5 2.48 0.40 -0.40 -8.76 -0.24 76.75 0.06 2.11
6 3.72 0.50 -0.30 -7.52 -0.14 56.56 0.02 1.08
7 5.21 0.60 -0.22 -6.03 -0.06 36.37 0.00 0.39
8 6.64 0.70 -0.15 -4.60 0.00 21.17 0.00 -0.01
9 8.57 0.80 -0.10 -2.67 0.06 7.13 0.00 -0.16
10 10.65 0.90 -0.05 -0.59 0.11 0.35 0.01 -0.07
11 12.93 1.00 0.00 1.69 0.16 2.85 0.02 0.27
12 15.40 1.10 0.04 4.16 0.20 17.30 0.04 0.83
13 18.27 1.20 0.08 7.03 0.24 49.41 0.06 1.66
14 21.19 1.30 0.11 9.95 0.27 98.99 0.07 2.70
15 24.31 1.40 0.15 13.07 0.30 170.81 0.09 3.97
16 27.68 1.50 0.18 16.44 0.33 270.25 0.11 5.49
17 31.05 1.60 0.20 19.81 0.36 392.41 0.13 7.17
Jumlah 191.09 13.60 -2.68 0.00 0.00 1642.29 1.79 41.85
Rata-
Rata 11.24 0.80 -0.16 - - - - -

Sumber: Hasil Perhitungan, 2018

Dari tabel perhitungan, maka dapat dihitung :


n

∑ ( Yi−Y ) ( qi−q )
i=1
R= n n 0,5

[∑ {
i=1
2
( Yi−Ý ) } ∑ {( qi−q )
i=1
2
} ]
41,85
R= = 0,77
¿¿¿
R2 = 0,60
Deviasi Standar dari nilai residu dapat dihitung berdasarkan persamaaan :
n 0,5

[ ]
2
∑ ( Yi−Ý ) = 10,13
i =1
σY =
( n−1 )

n 0,5

[ ]
2
∑ ( qi− q́ ) = 0,33
i=1
σ q=
( n−1 )

Perbandingan nilai residu :


σY
= 30,30
σq

Kemiringan garis regresi :


σY
A=R ( )
σq
= 0.77 (30,30) = 23,40

Sehingga persamaan regresinya adalah :


σY
Y^ = Ý + R ( )
σq
( q−q́ )

Y^ = 11,24+ 23,40 ( q+ 0,16 )


Y^ = 23,40 q + 14,93

Apabila ditransformasikan menjadi model logaritmik, mengingat q = log X,


maka
Y^ = 23,40 log X + 14,93
Grafik 6.8. Hubungan H dan Q

Perhitungan Lengkung Debit Metode Logaritmik


35.00

30.00

25.00

20.00 f(x) = 10.78 ln(x) + 16.1


R² = 0.72
Logarithmic ()
15.00

10.00

5.00

0.00
0.00 0.20 0.40 0.60 0.80 1.00 1.20 1.40 1.60 1.80

Tabel 6.16. Perkiraan Debit Dengan Model Logaritmik

Q Kesalaha
h Q data model n Relatif
  (%)
0.00 0.00 - -
0.10 0.40 -8.40 2200.77
0.20 0.95 -1.36 242.65
0.30 1.64 2.77 68.75
0.40 2.48 5.69 129.54
0.50 3.72 7.96 114.02
0.60 5.21 9.82 88.40
0.70 6.64 11.38 71.43
0.80 8.57 12.74 48.66
0.90 10.65 13.94 30.87
1.00 12.93 15.01 16.08
1.10 15.40 15.98 3.76
1.20 18.27 16.86 7.70
1.30 21.19 17.68 16.58
1.40 24.31 18.43 24.18
1.50 27.68 19.13 30.88
1.60 31.05 19.79 36.27
Kesalahan Relatif
Maksimum 2200.77
Sumber: Hasil Perhitungan, 2018
6.2.5 Analisis Regresi Polinomial
Penggunaan persamaan linier bagi penggambaran hubungan antara dua
variabel hidrologi (Xi,Yi) yang tidak berasosiasi secara linier meskipun telah
ditransformasikan dalam model eksponensial, pangkat ataupun logaritmik, maka
akan menghasilkan garis taksir atau persamaan yang kurang tepat. Transformasi
persamaan kurva yang lebih tepat untuk kondisi tersebut dapat digunakan regresi
polinomial. Penurunan persamaannya dapat dilakukan dengan metode kuadrat
kecil.
Persamaan regresi polinomial orde ke m yang menyatakan hubungan dua
variabel data hidrologi (Xi,Yi) dapat disajikan sebagai berikut :
Y = b 0 +b 1 X + b2 X 2+ b3 X 3 +. … ..+ bm X m
Untuk regresi polinomial orde ke 2, persamaan umum disajikan sebagai
berikut :
y = a + bx + cx2
Nilai a, b, c dapat dicari dengan :
[n ∑ x i ∑ x 2i ] [ a ] = [ ∑ y i ]
[n ∑ x 2i ∑ x 3i ] [ b ] ¿ [ ∑ x i yi ]
[n ∑ x 3i ∑ x 4i ] [ c ] ¿ [ ∑ x 2i yi ]

Sehingga penyelesaiannya dapat dilakukan dengan 3 persamaan sebagai


berikut :
an + b ∑ xi + c ∑ x 2i = ∑ yi
a ∑ x i + b ∑ x 2i + c ∑ x 3i = ∑ xi yi
a ∑ x 2i + b ∑ x 3i + c ∑ x 4i = ∑ x 2i y i
Perhitungan Model Regresi Polinomial Orde 2 (Debit 1)

Tabel 6.17. Perhitungan Model Regresi Polinomial Orde 2


Hubungan Duga Air (h) dengan Debit (Q)

No Xi (h) Yi (Q) Xi2 Xi3 Xi4 XiYi Xi2*Yi


1 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00
2 0.10 0.49 0.01 0.00 0.00 0.05 0.00
3 0.20 0.99 0.04 0.01 0.00 0.20 0.04
4 0.30 1.78 0.09 0.03 0.01 0.53 0.16
5 0.40 2.57 0.16 0.06 0.03 1.03 0.41
6 0.50 3.76 0.25 0.13 0.06 1.88 0.94
7 0.60 5.35 0.36 0.22 0.13 3.21 1.93
8 0.70 6.73 0.49 0.34 0.24 4.71 3.30
9 0.80 8.61 0.64 0.51 0.41 6.89 5.51
10 0.90 10.49 0.81 0.73 0.66 9.44 8.50
11 1.00 12.97 1.00 1.00 1.00 12.97 12.97
12 1.10 15.54 1.21 1.33 1.46 17.09 18.80
13 1.20 18.51 1.44 1.73 2.07 22.21 26.65
14 1.30 21.28 1.69 2.20 2.86 27.66 35.96
15 1.40 24.45 1.96 2.74 3.84 34.23 47.92
16 1.50 27.82 2.25 3.38 5.06 41.73 62.60
17 1.60 31.09 2.56 4.10 6.55 49.74 79.59
Jumlah 13.60 192.43 14.96 18.50 24.38 233.58 305.29
Rerata 0.80 11.32 0.88 1.09 1.43 13.74 17.96
Sumber: Hasil Perhitungan, 2016

Persamaannya adalah :
Q = a + b.h + c.h2
Q .h = a.h + b.h2 + c.h3
Q . h2 = a.h2 + b.h3 + c.h4

dari persamaan tersebut didapatkan :


192.430 = 17 a + 13.600 b + 14.960 c

233.583 = 13.600 a + 14.960 b + 18.496 c


305.285 = 14.960 a + 18.496 b + 24.385 c

Dengan metode eliminasi didapat :


Persamaan 1 dan 2 :
17 a + 13.600 b + 14.960 c = 192.430 * 0.800
13.600 a + 14.960 b + 18.496 c = 233.583 * 1.000
maka :
13.6 a + 10.880 b + 11.968 c = 153.944
13.6 a + 14.960 b + 18.496 c = 233.583 -
-4.080 b + -6.528 c = -79.639 -------- pers. 4

Persamaan 1 dan 3 :
17.000 a + 13.600 b + 14.960 c = 192.430 * 0.880
14.960 a + 18.496 b + 24.385 c = 305.285 * 1.000
maka :
14.960 a + 11.968 b + 13.165 c = 169.338
14.960 a + 18.496 b + 24.385 c = 305.285 -
-6.528 b + -11.220 c = -135.947 ------- pers. 5

Persamaan 4 dan 5 :
-4.080 b + -6.528 c = -79.639 * 1.000
-6.528 b + -11.220 c = -135.947 * 0.625
maka :
-4.080 b + -6.528 c = -79.639
-4.080 b + -7.013 c = -84.967 -
0.484 c = 5.328
c = 10.997

dari persamaan 5 :
-6.528 b + -11.220 c = -135.947
-6.528 b + -123.381 = -135.947
-6.528 b = -12.566
b = 1.925

17 a + 13.6 b + 14.96 c = 192.430


17 a + 26.17912 + 164.5078947 = 192.430
17 a = 1.742982
a = 0.103

dari perhitungan didapatkan :


a = 0.103
b= 1.925
c= 10.997

maka persamaannya menjadi :


Q = 0.103 + 1.925 x + 10.997 x2
Grafik 6.9. Hubungan H dan Q

Perhitungan Lengkung Debit Metode Polinomial Orde 2


35.00

30.00 f(x) = 11 x² + 1.92 x + 0.1


R² = 1
25.00

20.00 Lengkung Debit

15.00 Polynomial (Lengkung


Debit)
10.00

5.00

0.00
0.00 0.20 0.40 0.60 0.80 1.00 1.20 1.40 1.60 1.80

Tabel 6.18. Perkiraan Debit Dengan Model Polinomial Orde 2

Kesalahan
h Q data Q model
Relatif (%)

0.00 0.00 0.10 ~


0.10 0.49 0.40 17.35
0.20 0.99 0.93 6.33
0.30 1.78 1.67 6.20
0.40 2.57 2.63 2.41
0.50 3.76 3.81 1.44
0.60 5.35 5.22 2.50
0.70 6.73 6.84 1.61
0.80 8.61 8.68 0.82
0.90 10.49 10.74 2.40
1.00 12.97 13.02 0.42
1.10 15.54 15.53 0.09
1.20 18.51 18.25 1.42
1.30 21.28 21.19 0.43
1.40 24.45 24.35 0.41
1.50 27.82 27.73 0.32
1.60 31.09 31.33 0.78
Kesalahan Relatif Maksimum 17.35
Sumber: Hasil Perhitungan, 2016

Perhitungan Model Regresi Polinomial Orde 2 (Debit 2)

Tabel 6.19. Perhitungan Model Regresi Polinomial Orde 2


Hubungan Duga Air (h) dengan Debit (Q)

No Xi (h) Yi (Q) Xi2 Xi3 Xi4 XiYi Xi2*Yi


1 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00
2 0.10 0.40 0.01 0.00 0.00 0.04 0.00
3 0.20 0.95 0.04 0.01 0.00 0.19 0.04
4 0.30 1.64 0.09 0.03 0.01 0.49 0.15
5 0.40 2.48 0.16 0.06 0.03 0.99 0.40
6 0.50 3.72 0.25 0.13 0.06 1.86 0.93
7 0.60 5.21 0.36 0.22 0.13 3.13 1.88
8 0.70 6.64 0.49 0.34 0.24 4.65 3.25
9 0.80 8.57 0.64 0.51 0.41 6.86 5.48
10 0.90 10.65 0.81 0.73 0.66 9.59 8.63
11 1.00 12.93 1.00 1.00 1.00 12.93 12.93
12 1.10 15.40 1.21 1.33 1.46 16.94 18.63
13 1.20 18.27 1.44 1.73 2.07 21.92 26.31
14 1.30 21.19 1.69 2.20 2.86 27.55 35.81
15 1.40 24.31 1.96 2.74 3.84 34.03 47.65
16 1.50 27.68 2.25 3.38 5.06 41.52 62.28
17 1.60 31.05 2.56 4.10 6.55 49.68 79.49
Jumlah 13.60 191.09 14.96 18.50 24.38 232.36 303.86
Rerata 0.80 11.24 0.88 1.09 1.43 13.67 17.87
Sumber: Hasil Perhitungan, 2016

Persamaannya adalah :
Q = a + b.h + c.h2
Q .h = a.h + b.h2 + c.h3
Q . h2 = a.h2 + b.h3 + c.h4

dari persamaan tersebut didapatkan :


191.090 = 17.000 a + 13.600 b + 14.960 c
232.364 = 13.600 a + 14.960 b + 18.496 c
303.856 = 14.960 a + 18.496 b + 24.385 c

Dengan metode eliminasi didapat :


Persamaan 1 dan 2 :
17.000 a + 13.600 b + 14.960 c = 191.090 * 0.800
13.600 a + 14.960 b + 18.496 c = 232.364 * 1.000
maka :
13.600 a + 10.880 b + 11.968 c = 152.872
13.600 a + 14.960 b + 18.496 c = 232.364 -
-4.080 b + -6.528 c = -79.492 -------- pers. 4

Persamaan 1 dan 3 :
17.000 a + 13.600 b + 14.960 c = 191.090 * 0.880
14.960 a + 18.496 b + 24.385 c = 303.856 * 1.000
maka :
14.960 a + 11.968 b + 13.165 c = 168.159
14.960 a + 18.496 b + 24.385 c = 303.856 -
-6.528 b + -11.220 c = -135.697 ------- pers. 5

Persamaan 4 dan 5 :
-4.080 b + -6.528 c = -79.492 * 1.000
-6.528 b + -11.220 c = -135.697 * 0.625
maka :
-4.080 b + -6.528 c = -79.492
-4.080 b + -7.013 c = -84.811 -
0.484 c = 5.319
c = 10.978

dari persamaan 5 :
-6.528 b + -11.220 c = -135.697
-6.528 b + -123.171 = -135.697
-6.528 b = -12.526
b= 1.919

17.000 a + 13.600 b + 14.960 c = 191.090


17.000 a + 26.096 + 164.228 = 191.090
17.000 a = 0.766
a= 0.045

dari perhitungan didapatkan :


a= 0.045
b= 1.919
c= 10.987

maka persamaannya menjadi :


Q= 0.045 + 1.919 x + 10.987 x2

Grafik 6.10. Hubungan H dan Q

Tabel 6.20. Perkiraan Debit Dengan Model Polinomial Orde 2

h Q data Q model Kesalahan Relatif (%)

0.00 0.00 0.05 ~


0.10 0.40 0.35 13.32
0.20 0.95 0.87 8.64
0.30 1.64 1.61 1.91
0.40 2.48 2.57 3.59
0.50 3.72 3.75 0.78
0.60 5.21 5.15 1.18
0.70 6.64 6.77 1.92
0.80 8.57 8.61 0.42
0.90 10.65 10.66 0.13
1.00 12.93 12.94 0.09
1.10 15.40 15.44 0.25
1.20 18.27 18.16 0.63
1.30 21.19 21.09 0.46
1.40 24.31 24.25 0.26
1.50 27.68 27.62 0.20
1.60 31.05 31.22 0.54
Kesalahan Relatif Maksimum 13.32
Sumber: Hasil Perhitungan, 2016
Perhitungan Model Regresi Polinomial Orde 3 (Debit 1)

Tabel 6.21. Perhitungan Model Regresi Polinomial Orde 3


Hubungan Duga Air (h) dengan Debit (Q)

No Xi (h) Yi (Q) Xi2 Xi3 Xi4 Xi5 Xi6 XiYi Xi2*Yi Xi3*Yi
1 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00
2 0.10 0.49 0.01 0.00 0.00 0.00 0.00 0.05 0.00 0.00
3 0.20 0.99 0.04 0.01 0.00 0.00 0.00 0.20 0.04 0.01
4 0.30 1.78 0.09 0.03 0.01 0.00 0.00 0.53 0.16 0.05
5 0.40 2.57 0.16 0.06 0.03 0.01 0.00 1.03 0.41 0.16
6 0.50 3.76 0.25 0.13 0.06 0.03 0.02 1.88 0.94 0.47
7 0.60 5.35 0.36 0.22 0.13 0.08 0.05 3.21 1.93 1.16
8 0.70 6.73 0.49 0.34 0.24 0.17 0.12 4.71 3.30 2.31
9 0.80 8.61 0.64 0.51 0.41 0.33 0.26 6.89 5.51 4.41
10 0.90 10.49 0.81 0.73 0.66 0.59 0.53 9.44 8.50 7.65
11 1.00 12.97 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 12.97 12.97 12.97
12 1.10 15.54 1.21 1.33 1.46 1.61 1.77 17.09 18.80 20.68
13 1.20 18.51 1.44 1.73 2.07 2.49 2.99 22.21 26.65 31.99
14 1.30 21.28 1.69 2.20 2.86 3.71 4.83 27.66 35.96 46.75
15 1.40 24.45 1.96 2.74 3.84 5.38 7.53 34.23 47.92 67.09
16 1.50 27.82 2.25 3.38 5.06 7.59 11.39 41.73 62.60 93.89
17 1.60 31.09 2.56 4.10 6.55 10.49 16.78 49.74 79.59 127.34
Jumlah 13.60 192.43 14.96 18.50 24.38 33.48 47.26 233.58 305.29 416.93
Rerata 0.80 11.32 0.88 1.09 1.43 1.97 2.78 13.74 17.96 24.53
Sumber: Hasil Perhitungan, 2016

Persamaannya adalah :
Q = a + b.h + c.h2 + d.h3
Q.h = a.h + b.h2 + c.h3+ d.h4
Q . h2 = a.h2 + b.h3 + c.h4 + d.h5
Q . h3 = a.h3 + b.h4 + c.h5 + d.h6
dari persamaan tersebut
didapatkan :
14.96 18.49
192.430 = 17 a + 13.600 b + 0 c + 6 d
18.49 24.38
233.583 = 13.600 a + 14.960 b + 6 c + 5 d
24.38 33.47
305.285 = 14.960 a + 18.496 b + 5 c + 8 d
33.47 47.26
416.930 = 18.496 a + 24.385 b + 8 c + 0 d
Dengan metode eliminasi didapat :
Persamaan 1 dan 2 :
17 a + 13.600 b + 14.960 c + 18.496 d = 192.430 * 0.8
13.600 a + 14.960 b + 18.496 c + 24.385 d = 233.583 * 1
maka :
13.6 a + 10.880 b + 11.968 c + 14.797 d = 153.944
13.600 a + 14.960 b + 18.496 c + 24.385 d = 233.583 -
-4.080 b + -6.528 c + -9.588 d = -79.639 --- pers.5

Persamaan 2 dan 3 :
13.600 a + 14.960 b + 18.496 c + 24.385 d = 233.583 * 1.1
14.960 a + 18.496 b + 24.385 c + 33.478 d = 305.285 * 1
maka :
14.960 a + 16.456 b + 20.346 c + 26.823 d = 256.941
14.960 a + 18.496 b + 24.385 c + 33.478 d = 305.285 -
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d = -48.344 --- pers. 6

Persamaan 3 dan 4 :
14.960 a + 18.496 b + 24.385 c + 33.478 d = 305.285 * 1.23636
18.496 a + 24.385 b + 33.478 c + 47.260 d = 416.930 * 1
maka :
18.496 a + 22.868 b + 30.148 c + 41.391 d = 377.444
18.496 a + 24.385 b + 33.478 c + 47.260 d = 416.930 -
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d = -39.486 --- pers. 7
Persamaan 5 dan 6 :
-4.080 b + -6.528 c + -9.588 d = -79.639 * 0.5
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d = -48.344 * 1
maka :
-2.040 b + -3.264 c + -4.794 d = -39.82
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d = -48.344 -
0.775 c + 1.860 d = 8.524 --- pers.8

Persamaan 6 dan 7:
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d = -48.344 * 0.74364
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d = -39.486 * 1
maka :
-1.517 b + -3.004 c + -4.949 d = -35.95
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d = -39.486 -
0.326 c + 0.921 d = 3.536 --- pers. 9
Persamaan 8 dan 9
0.775 c + 1.860 d = 8.524 * 0.420
0.326 c + 0.921 d = 3.536 * 1

0.326 c + 0.781 d = 3.580


0.326 c + 0.921 d = 3.536 -
-0.140 d = 0.045
d = -0.320
Maka dari nilai d dapat diketahui :
0.326 c + 0.781 d = 3.580
0.326 c + -0.295 = 3.536
0.326 c = 3.831
c = 11.765
Dari persamaan 6 :
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d = -48.344
-2.040 b + -47.523 + 2.13175 = -48.344
-2.040 b = -2.953
b = 1.448
Maka nilai a :
17 a + 13.6 b + 14.96 c + 18.496 d = 192.43
17 a + 19.6876 + 176.01 + -5.9251 = 192.43
17 a = 2.65789
a = 0.156
dari perhitungan didapatkan :
a = 0.156
b = 1.448
c = 11.765
d = -0.320

maka persamaannya menjadi


y= 0.156 + 1.448 x + 11.765 x2 + -0.320 x3

Grafik 6.11. Hubungan H dan Q


Tabel 6.22. Perkiraan Debit Dengan Model Polinomial Orde 3

Kesalahan Relatif
h Q data Q model
(%)

0.00 0.00 0.16 ~


0.10 0.49 0.42 14.60
0.20 0.99 0.91 7.68
0.30 1.78 1.64 7.82
0.40 2.57 2.60 1.06
0.50 3.76 3.78 0.57
0.60 5.35 5.19 2.97
0.70 6.73 6.82 1.41
0.80 8.61 8.68 0.82
0.90 10.49 10.76 2.53
1.00 12.97 13.05 0.61
1.10 15.54 15.56 0.12
1.20 18.51 18.28 1.23
1.30 21.28 21.22 0.29
1.40 24.45 24.36 0.35
1.50 27.82 27.72 0.36
1.60 31.09 31.28 0.61
Kesalahan Relatif Maksimum 14.60
Sumber: Hasil Perhitungan, 2016

Perhitungan Model Regresi Polinomial Orde 3 (Debit 2)


Tabel 6.23. Perhitungan Model Regresi Polinomial Orde 3
Hubungan Duga Air (h) dengan Debit (Q)

No Xi (h) Yi (Q) Xi2 Xi3 Xi4 Xi5 Xi6 XiYi Xi2*Yi Xi3*Yi
1 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00
2 0.10 0.40 0.01 0.00 0.00 0.00 0.00 0.04 0.00 0.00
3 0.20 0.95 0.04 0.01 0.00 0.00 0.00 0.19 0.04 0.01
4 0.30 1.64 0.09 0.03 0.01 0.00 0.00 0.49 0.15 0.04
5 0.40 2.48 0.16 0.06 0.03 0.01 0.00 0.99 0.40 0.16
6 0.50 3.72 0.25 0.13 0.06 0.03 0.02 1.86 0.93 0.47
7 0.60 5.21 0.36 0.22 0.13 0.08 0.05 3.13 1.88 1.13
8 0.70 6.64 0.49 0.34 0.24 0.17 0.12 4.65 3.25 2.28
9 0.80 8.57 0.64 0.51 0.41 0.33 0.26 6.86 5.48 4.39
10 0.90 10.65 0.81 0.73 0.66 0.59 0.53 9.59 8.63 7.76
11 1.00 12.93 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 12.93 12.93 12.93
12 1.10 15.40 1.21 1.33 1.46 1.61 1.77 16.94 18.63 20.50
13 1.20 18.27 1.44 1.73 2.07 2.49 2.99 21.92 26.31 31.57
14 1.30 21.19 1.69 2.20 2.86 3.71 4.83 27.55 35.81 46.55
15 1.40 24.31 1.96 2.74 3.84 5.38 7.53 34.03 47.65 66.71
16 1.50 27.68 2.25 3.38 5.06 7.59 11.39 41.52 62.28 93.42
17 1.60 31.05 2.56 4.10 6.55 10.49 16.78 49.68 79.49 127.18
Jumlah 13.60 191.09 14.96 18.50 24.38 33.48 47.26 232.36 303.86 415.09
Rerata 0.80 11.24 0.88 1.09 1.43 1.97 2.78 13.67 17.87 24.42
Sumber: Hasil Perhitungan, 2016

Persamaannya adalah :

Q = a + b.h + c.h2 + d.h3

Q .h = a.h + b.h2 + c.h3+ d.h4

Q . h2 = a.h2 + b.h3 + c.h4 + d.h5

Q . h3 = a.h3 + b.h4 + c.h5 + d.h6

dari persamaan tersebut didapatkan :


191.090 = 17.000 a + 13.600 b + 14.960 c + 18.496 d
232.364 = 13.600 a + 14.960 b + 18.496 c + 24.385 d
303.856 = 14.960 a + 18.496 b + 24.385 c + 33.478 d
415.090 = 18.496 a + 24.385 b + 33.478 c + 47.260 d
Dengan metode eliminasi didapat :
Persamaan 1 dan 2 :
17.000 a + 13.600 b + 14.960 c + 18.496 d = 191.090 * 0.800
13.600 a + 14.960 b + 18.496 c + 24.385 d = 232.364 * 1.000
maka :
13.600 a + 10.880 b + 11.968 c + 14.797 d = 152.872
13.600 a + 14.960 b + 18.496 c + 24.385 d = 232.364 -
-4.080 b + -6.528 c + -9.588 d = -79.492 --- pers.5

Persamaan 2 dan 3 :
13.600 a + 14.960 b + 18.496 c + 24.385 d = 232.364 * 1.100
14.960 a + 18.496 b + 24.385 c + 33.478 d = 303.856 * 1.000
maka :
14.960 a + 16.456 b + 20.346 c + 26.823 d = 255.600
14.960 a + 18.496 b + 24.385 c + 33.478 d = 303.856 -
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d = -48.256 --- pers. 6

Persamaan 3 dan 4 :
14.960 a + 18.496 b + 24.385 c + 33.478 d = 303.856 * 1.236
18.496 a + 24.385 b + 33.478 c + 47.260 d = 415.090 * 1.000
maka :
18.496 a + 22.868 b + 30.148 c + 41.391 d = 375.677
18.496 a + 24.385 b + 33.478 c + 47.260 d = 415.090 -
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d = -39.413 --- pers. 7
Persamaan 5 dan 6 :
-4.080 b + -6.528 c + -9.588 d = -79.492 * 0.500
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d = -48.256 * 1.000
maka :
-2.040 b + -3.264 c + -4.794 d = -39.746
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d = -48.256 -
0.775 c + 1.860 d = 8.510 --- pers.8

Persamaan 6 dan 7:
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d = -48.256 * 0.744
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d = -39.413 * 1.000
maka :
-1.517 b + -3.004 c + -4.949 d = -35.885
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d = -39.413 -
0.326 c + 0.921 d = 3.528 --- pers. 9
Persamaan 8 dan 9
0.775 c + 1.860 d = 8.510 * 0.420
0.326 c + 0.921 d = 3.528 * 1.000

0.326 c + 0.781 d = 3.574


0.326 c + 0.921 d = 3.528 -
-0.140 d = 0.046
d= -0.328
Maka dari nilai d dapat diketahui :
0.326 c + 0.921 d = 3.528
0.326 c + -0.302 = 3.528
0.326 c = 3.830
c = 11.764
Dari persamaan 6 :
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d = -48.256
-2.040 b + -47.518 + 2.180 = -48.256
-2.040 b = -2.918
b= 1.431
Maka nilai a :
17.000 a + 13.600 b + 14.960 c + 18.496 d = 191.090
17.000 a + 19.456 + 175.992 + -6.060 = 191.090
17.000 a = 1.702
a = 0.100
dari perhitungan didapatkan :
a = 0.100
b= 1.431
c= 11.764
d= -0.328

y= 0.100 + 1.431 x + 11.764 x2 + -0.328 x3

Grafik 6.12. Hubungan H dan Q

Perhitungan Lengkung Debit Metode Polinomial


Orde 3
35.00

30.00 f(x) = − 0.33 x³ + 11.76 x² + 1.43 x + 0.1


R² = 1
25.00
Lengkung Debit
20.00
Polynomial (Lengkung
15.00 Debit)

10.00

5.00

0.00
0.00 0.20 0.40 0.60 0.80 1.00 1.20 1.40 1.60 1.80
Tabel 6.24. Perkiraan Debit Dengan Model Polinomial Orde 3

Kesalahan Relatif
h Q data Q model
(%)

0.00 0.00 0.10 ~


0.10 0.40 0.36 9.88
0.20 0.95 0.85 10.09
0.30 1.64 1.58 3.71
0.40 2.48 2.53 2.16
0.50 3.72 3.72 0.12
0.60 5.21 5.12 1.67
0.70 6.64 6.75 1.71
0.80 8.57 8.61 0.42
0.90 10.65 10.68 0.26
1.00 12.93 12.97 0.29
1.10 15.40 15.47 0.47
1.20 18.27 18.19 0.43
1.30 21.19 21.12 0.32
1.40 24.31 24.26 0.20
1.50 27.68 27.61 0.25
1.60 31.05 31.16 0.37
Kesalahan Relatif Maksimum 10.09
Sumber: Hasil Perhitungan, 2016

Perhitungan Model Regresi Polinomial Orde 4 (Debit 1)


Tabel 6.25. Perhitungan Model Regresi Polinomial Orde 4
Hubungan Duga Air (h) dengan Debit (Q)

No Xi (h) Yi (Q) Xi2 Xi3 Xi4 Xi5 Xi6 Xi7 Xi8 XiYi Xi2*Yi Xi3*Yi Xi4*Yi
1 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00
2 0.10 0.49 0.01 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.05 0.00 0.00 0.00
3 0.20 0.99 0.04 0.01 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.20 0.04 0.01 0.00
4 0.30 1.78 0.09 0.03 0.01 0.00 0.00 0.00 0.00 0.53 0.16 0.05 0.01
5 0.40 2.57 0.16 0.06 0.03 0.01 0.00 0.00 0.00 1.03 0.41 0.16 0.07
6 0.50 3.76 0.25 0.13 0.06 0.03 0.02 0.01 0.00 1.88 0.94 0.47 0.24
7 0.60 5.35 0.36 0.22 0.13 0.08 0.05 0.03 0.02 3.21 1.93 1.16 0.69
8 0.70 6.73 0.49 0.34 0.24 0.17 0.12 0.08 0.06 4.71 3.30 2.31 1.62
9 0.80 8.61 0.64 0.51 0.41 0.33 0.26 0.21 0.17 6.89 5.51 4.41 3.53
10 0.90 10.49 0.81 0.73 0.66 0.59 0.53 0.48 0.43 9.44 8.50 7.65 6.88
11 1.00 12.97 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 12.97 12.97 12.97 12.97
12 1.10 15.54 1.21 1.33 1.46 1.61 1.77 1.95 2.14 17.09 18.80 20.68 22.75
13 1.20 18.51 1.44 1.73 2.07 2.49 2.99 3.58 4.30 22.21 26.65 31.99 38.38
14 1.30 21.28 1.69 2.20 2.86 3.71 4.83 6.27 8.16 27.66 35.96 46.75 60.78
15 1.40 24.45 1.96 2.74 3.84 5.38 7.53 10.54 14.76 34.23 47.92 67.09 93.93
16 1.50 27.82 2.25 3.38 5.06 7.59 11.39 17.09 25.63 41.73 62.60 93.89 140.84
17 1.60 31.09 2.56 4.10 6.55 10.49 16.78 26.84 42.95 49.74 79.59 127.34 203.75
Jumlah 13.60 192.43 14.96 18.50 24.38 33.48 47.26 68.09 99.61 233.58 305.29 416.93 586.43
Rerata 0.80 11.32 0.88 1.09 1.43 1.97 2.78 4.01 5.86 13.74 17.96 24.53 34.50
Sumber: Perhitungan Hasil, 2016

Persamaannya adalah :
Q = a + b.h + c.h2 + d.h3 + e.h4
Q.h = a.h + b.h2 + c.h3 + d.h4 + e.h5
Q.h2 = a.h2 + b.h3 + c.h4 + d.h5 + e.h6
Q.h3 = a.h3 + b.h4 + c.h5 + d.h5 + e.h7
Q.h4 = a + b.h + c.h2 + d.h3 + e.h8

dari persamaan tersebut didapatkan :


14.96 18.49
192.430 = 17 a + 13.600 b + 0 c + 6 d + 24.385 e
18.49 24.38
233.583 = 13.600 a + 14.960 b + 6 c + 5 d + 33.478 e
24.38 33.47
305.285 = 14.960 a + 18.496 b + 5 c + 8 d + 47.260 e
33.47 47.26
416.930 = 18.496 a + 24.385 b + 8 c + 0 d + 68.086 e
47.26 68.08
586.435 = 24.385 a + 33.478 b + 0 c + 6 d + 99.614 e
Persamaan 4 dan 5 :
18.496 a + 24.385 b + 33.478 c + 47.260 d + 68.086 e
24.385 a + 33.478 b + 47.260 c + 68.086 d + 99.614 e
maka :
24.385 a + 32.148 b + 44.136 c + 62.307 d + 89.763 e
24.385 a + 33.478 b + 47.260 c + 68.086 d + 99.614 e
-1.329 b + -3.124 c + -5.779 d + -9.852 e

Persamaan 6 dan 7 :
-4.080 b + -6.528 c + -9.588 d + -13.970 e = -79.639
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d + -10.435 e = -48.344
maka :
-2.040 b + -3.264 c + -4.794 d + -6.985 e = -39.820
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d + -10.435 e = -48.344 -
0.775 c + 1.860 d + 3.450 e = 8.524 ---

Persamaan 7 dan 8 :
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d + -10.435 e = -48.344
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d + -9.655 e = -39.486
maka :
-1.517 b + -3.004 c + -4.949 d + -7.760 e = -35.950
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d + -9.655 e = -39.486 -
0.326 c + 0.921 d + 1.895 e = 3.536 ---

Persamaan 8 dan 9 :
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d + -9.655 e = -39.486
-1.329 b + -3.124 c + -5.779 d + -9.852 e = -36.762
maka :
-1.329 b + -2.917 c + -5.143 d + -8.460 e = -34.599
-1.329 b + -3.124 c + -5.779 d + -9.852 e = -36.762 -
0.206 c + 0.636 d + 1.392 e = 2.163 ---
Pers amaan 10 dan 11 :
0.775 c + 1.860 d + 3.450 e = 8.524
0.326 c + 0.921 d + 1.895 e = 3.536
Maka :
0.326 c + 0.781 d + 1.449 e = 3.580
0.326 c + 0.921 d + 1.895 e = 3.536
-0.140 d + -0.447 e = 0.045

Pers amaan 11 dan 12 :


0.326 c + 0.921 d + 1.895 e = 3.536
0.206 c + 0.636 d + 1.392 e = 2.163
Maka :
0.206 c + 0.584 d + 1.202 e = 2.241
0.206 c + 0.636 d + 1.392 e = 2.163
-0.052 d + -0.190 e = 0.078

Pers amaan 13 dan 14:


-0.140 d + -0.4465 e = 0.045
-0.052 d + -0.1900 e = 0.078
Maka :
-0.052 d + -0.1658 e = 0.017
-0.052 d + -0.1900 e = 0.078
0.02419 e = -0.061740
e = -2.553

Dari Pers amaan 13 :


-0.140 d + -0.4465 e = 0.045
-0.140 d + 1.1398 = 0.045
-0.140 d = -1.095
d = 7.848264137

Dari Pers amaan 12 :


0.206 c + 0.636 d + 1.392 e = 2.163
0.206 c + 4.989 + -3.5523 = 2.163
0.206 c = 0.727
c = 3.52015857

Dari Pers amaan 9


-1.329 b + -3.124 c + -5.779 d + -9.852
-1.329 b + -10.996 + -45.353 + 25.14
-1.329

Dari Pers amaan 1


17 a + 13.6 b + 14.96 c + 18.496 d + 24.3848
17 a + 56.90379667 + 52.6615722 + 145.1614935 + -62.2468
17

Grafik 6.13. Hubungan H dan Q


Perhitungan Lengkung Debit Metode Polinomial Orde 4
35.00

30.00 f(x) = − 2.55 x⁴ + 7.85 x³ + 3.52 x² + 4.18 x − 0


R² = 1
25.00

20.00 Lengkung Debit

15.00 Polynomial (Lengkung


Debit)
10.00

5.00

0.00
0.00 0.20 0.40 0.60 0.80 1.00 1.20 1.40 1.60 1.80

Tabel 6.26. Perkiraan Debit Dengan Model Polinomial Orde 4

Kesalahan Relatif
h Q data Q model
(%)
0.00 0.00 0.00 ~
0.10 0.49 0.46 6.48
0.20 0.99 1.03 4.38
0.30 1.78 1.76 1.11
0.40 2.57 2.67 3.92
0.50 3.76 3.79 0.81
0.60 5.35 5.14 3.94
0.70 6.73 6.73 0.00
0.80 8.61 8.57 0.46
0.90 10.49 10.66 1.63
1.00 12.97 13.00 0.21
1.10 15.54 15.57 0.18
1.20 18.51 18.36 0.83
1.30 21.28 21.34 0.27
1.40 24.45 24.48 0.14
1.50 27.82 27.76 0.22
1.60 31.09 31.12 0.10
Kesalahan Relatif Maksimum 6.48
Sumber: Hasil Perhitungan, 2016
Perhitungan Model Regresi Polinomial Orde 4 (Debit 2)
Tabel 6.27. Perhitungan Model Regresi Polinomial Orde 4
Hubungan Duga Air (h) dengan Debit (Q)
No Xi (h) Yi (Q) Xi2 Xi3 Xi4 Xi5 Xi6 Xi7 Xi8 XiYi Xi2*Yi Xi3*Yi Xi4*Yi
1 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00
2 0.10 0.40 0.01 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.04 0.00 0.00 0.00
3 0.20 0.95 0.04 0.01 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.19 0.04 0.01 0.00
4 0.30 1.64 0.09 0.03 0.01 0.00 0.00 0.00 0.00 0.49 0.15 0.04 0.01
0.40 2.48 0.16 0.06 0.03 0.01 0.00 0.00 0.00 0.99 0.40 0.16 0.06
5
6 0.50 3.72 0.25 0.13 0.06 0.03 0.02 0.01 0.00 1.86 0.93 0.47 0.23
7 0.60 5.21 0.36 0.22 0.13 0.08 0.05 0.03 0.02 3.13 1.88 1.13 0.68
8 0.70 6.64 0.49 0.34 0.24 0.17 0.12 0.08 0.06 4.65 3.25 2.28 1.59
9 0.80 8.57 0.64 0.51 0.41 0.33 0.26 0.21 0.17 6.86 5.48 4.39 3.51
10 0.90 10.65 0.81 0.73 0.66 0.59 0.53 0.48 0.43 9.59 8.63 7.76 6.99
11 1.00 12.93 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 12.93 12.93 12.93 12.93
12 1.10 15.40 1.21 1.33 1.46 1.61 1.77 1.95 2.14 16.94 18.63 20.50 22.55
13 1.20 18.27 1.44 1.73 2.07 2.49 2.99 3.58 4.30 21.92 26.31 31.57 37.88
14 1.30 21.19 1.69 2.20 2.86 3.71 4.83 6.27 8.16 27.55 35.81 46.55 60.52
15 1.40 24.31 1.96 2.74 3.84 5.38 7.53 10.54 14.76 34.03 47.65 66.71 93.39
16 1.50 27.68 2.25 3.38 5.06 7.59 11.39 17.09 25.63 41.52 62.28 93.42 140.13
17 1.60 31.05 2.56 4.10 6.55 10.49 16.78 26.84 42.95 49.68 79.49 127.18 203.49
Jumlah 13.60 191.09 14.96 18.50 24.38 33.48 47.26 68.09 99.61 232.36 303.86 415.09 583.97
Rerata 0.80 11.24 0.88 1.09 1.43 1.97 2.78 4.01 5.86 13.67 17.87 24.42 34.35
Sumber: Hasil Perhitungan. 2016
Persamaannya adalah :
Q = a + b.h + c.h2 + d.h3 + e.h4
Q.h = a.h + b.h2 + c.h3 + d.h4 + e.h5
Q.h2 = a.h2 + b.h3 + c.h4 + d.h5 + e.h6
Q.h3 = a.h3 + b.h4 + c.h5 + d.h5 + e.h7
Q.h4 = a + b.h + c.h2 + d.h3 + e.h8

dari persamaan tersebut didapatkan :


188.320 = 17.000 a + 13.600 b + 14.960 c + 18.496 d + 24.385 e
228.596 = 13.600 a + 14.960 b + 18.496 c + 24.385 d + 33.478 e
298.739 = 14.960 a + 18.496 b + 24.385 c + 33.478 d + 47.260 e
407.970 = 18.496 a + 24.385 b + 33.478 c + 47.260 d + 68.086 e
573.842 = 24.385 a + 33.478 b + 47.260 c + 68.086 d + 99.614 e

Dengan metode eliminasi didapat :


Persamaan 1 dan 2 :
188.32
17.000 a + 13.600 b + 14.960 c + 18.496 d + 24.385 e = 0 * 0.800
228.59
13.600 a + 14.960 b + 18.496 c + 24.385 d + 33.478 e = 6 * 1.000
maka :
150.65
13.600 a + 10.880 b + 11.968 c + 14.797 d + 19.508 e = 6
13.600 a + 14.960 b + 18.496 c + 24.385 d + 33.478 e = 228.59 -
6
-4.080 b + -6.528 c + -9.588 d + -13.970 e = -77.940 --- pers.6

Persamaan 2 dan 3 :
228.59
13.600 a + 14.960 b + 18.496 c + 24.385 d + 33.478 e = 6 * 1.100
298.73
14.960 a + 18.496 b + 24.385 c + 33.478 d + 47.260 e = 9 * 1.000
maka :
251.45
14.960 a + 16.456 b + 20.346 c + 26.823 d + 36.826 e = 6
298.73
14.960 a + 18.496 b + 24.385 c + 33.478 d + 47.260 e = 9 -
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d + -10.435 e = -47.283 --- pers. 7

Persamaan 3 dan 4 :
298.73
14.960 a + 18.496 b + 24.385 c + 33.478 d + 47.260 e = 9 * 1.236
407.97
18.496 a + 24.385 b + 33.478 c + 47.260 d + 68.086 e = 0 * 1.000
maka :
369.35
18.496 a + 22.868 b + 30.148 c + 41.391 d + 58.431 e = 0
407.97
18.496 a + 24.385 b + 33.478 c + 47.260 d + 68.086 e = 0 -
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d + -9.655 e = -38.620 --- pers. 8
Persamaan 4 dan 5 :
407.97
18.496 a + 24.385 b + 33.478 c + 47.260 d + 68.086 e = 0 * 1.318
573.84
24.385 a + 33.478 b + 47.260 c + 68.086 d + 99.614 e = 2 * 1.000
maka :
537.86
24.385 a + 32.148 b + 44.136 c + 62.307 d + 89.763 e = 0
573.84
24.385 a + 33.478 b + 47.260 c + 68.086 d + 99.614 e = 2 -
-1.329 b + -3.124 c + -5.779 d + -9.852 e = -35.982 --- pers. 9

Persamaan 6 dan 7 :
-4.080 b + -6.528 c + -9.588 d + -13.970 e = -77.940 * 0.500
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d + -10.435 e = -47.283 * 1.000
maka :
-2.040 b + -3.264 c + -4.794 d + -6.985 e = -38.970
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d + -10.435 e = -47.283 -
0.775 c + 1.860 d + 3.450 e = 8.313 --- pers.10

Persamaan 7 dan 8 :
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d + -10.435 e = -47.283 * 0.744
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d + -9.655 e = -38.620 * 1.000
maka :
-1.517 b + -3.004 c + -4.949 d + -7.760 e = -35.162
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d + -9.655 e = -38.620 -
0.326 c + 0.921 d + 1.895 e = 3.458 --- pers.11

Persamaan 8 dan 9 :
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d + -9.655 e = -38.620 * 0.876
-1.329 b + -3.124 c + -5.779 d + -9.852 e = -35.982 * 1.000
maka :
-1.329 b + -2.917 c + -5.143 d + -8.460 e = -33.840
-1.329 b + -3.124 c + -5.779 d + -9.852 e = -35.982 -
0.206 c + 0.636 d + 1.392 e = 2.142 --- pers.12

Persamaan 10 dan 11 :
0.775 c + 1.860 d + 3.450 e = 8.313 * 0.420
0.326 c + 0.921 d + 1.895 e = 3.458 * 1.000
Maka :
0.326 c + 0.781 d + 1.449 e = 3.492
0.326 c + 0.921 d + 1.895 e = 3.458 -
-0.140 d + -0.447 e = 0.033 --- pers.13

Persamaan 11 dan 12 :
0.326 c + 0.921 d + 1.895 e = 3.458 * 0.634
0.206 c + 0.636 d + 1.392 e = 2.142 * 1.000
Maka :
0.206 c + 0.584 d + 1.202 e = 2.192
0.206 c + 0.636 d + 1.392 e = 2.142 -
-0.052 d + -0.190 e = 0.051 --- pers.14

Persamaan 13 dan 14:


-0.140 d + -0.447 e = 0.033 * 0.371
-0.052 d + -0.190 e = 0.051 * 1.000
Maka :
-0.052 d + -0.166 e = 0.012
-0.052 d + -0.190 e = 0.051 -
0.024 e = -0.038
e = -1.591

Dari Persamaan 13 :
-0.140 d + -0.447 e = 0.033
-0.140 d + 0.710 = 0.033
-0.140 d = -0.677
d = 4.853
             
             
Dari Persamaan 12 :
        0.206 c + 0.636 d + 1.392 e = 2.142      
        0.206 c + 3.085 + -2.214 = 2.142      
        0.206 c = 1.271      
        c = 6.158      
                                   
         
Dari Persamaan 9
         
-1.329 b + -3.124 c + -5.779 d + -9.852 e = -35.982
         
-1.329 b + -19.234 + -28.044 + 15.675 = -35.982
                            -1.329 b = -4.379
                              b = 3.294
                                   
                                   
          Dari Persamaan1
188.32
    17.000 a + 13.600 b + 14.960 c + 18.496 d + 24.385 e = 0  
188.32
    17.000 a + 44.803 + 92.117 + 89.762 + -38.800 = 0
                            17.000 a = 0.438  
                    a = 0.026

dari perhitungan didapatkan :


a = 0.012
b= 2.942
c= 7.210
d= 4.185
e= -1.410
2.94 7.21 4.18
y= 0.012 + 2 x + 0 x2 + 5 x3 + -1.410 x4
Grafik 6.14. Hubungan H dan Q

Perhitungan Lengkung Debit Metode Polinomial Orde 4


35.00

30.00 f(x) = − 1.41 x⁴ + 4.18 x³ + 7.21 x² + 2.94 x + 0.01


R² = 1
25.00

20.00 Lengkung Debit

15.00 Polynomial (Lengkung


Debit)
10.00

5.00

0.00
0.00 0.20 0.40 0.60 0.80 1.00 1.20 1.40 1.60 1.80

Tabel 6.28. Perkiraan Debit Dengan Model Polinomial Orde 4

Kesalahan Relatif
h Q data Q model
(%)
0.00 0.00 0.01 ~
0.10 0.40 0.38 4.38
0.20 0.95 0.92 3.14
0.30 1.64 1.65 0.32
0.40 2.48 2.57 3.80
0.50 3.72 3.72 0.02
0.60 5.21 5.09 2.23
0.70 6.64 6.70 0.92
0.80 8.57 8.54 0.29
0.90 10.65 10.63 0.23
1.00 12.93 12.94 0.07
1.10 15.40 15.48 0.50
1.20 18.27 18.23 0.21
1.30 21.19 21.19 0.01
1.40 24.31 24.33 0.07
1.50 27.68 27.63 0.17
1.60 31.05 31.08 0.08
Kesalahan Relatif Maksimum 4.38
Sumber: Hasil Perhitungan, 2016
Perhitungan Model Regresi Polinomial Orde 5 (Debit 1)

Tabel 6.29. Perhitungan Model Regresi Polinomial Orde 5


Hubungan Duga Air (h) dengan Debit (Q)

No Xi (h) Yi (Q) Xi2 Xi3 Xi4 Xi5 Xi6 Xi7 Xi8 Xi9 Xi10 XiYi Xi2*Yi Xi3*Yi Xi4*Yi Xi5*Yi
1 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00
2 0.10 0.49 0.01 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.05 0.00 0.00 0.00 0.00
3 0.20 0.99 0.04 0.01 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.20 0.04 0.01 0.00 0.00
4 0.30 1.78 0.09 0.03 0.01 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.53 0.16 0.05 0.01 0.00
5 0.40 2.57 0.16 0.06 0.03 0.01 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 1.03 0.41 0.16 0.07 0.03
6 0.50 3.76 0.25 0.13 0.06 0.03 0.02 0.01 0.00 0.00 0.00 1.88 0.94 0.47 0.24 0.12
7 0.60 5.35 0.36 0.22 0.13 0.08 0.05 0.03 0.02 0.01 0.01 3.21 1.93 1.16 0.69 0.42
8 0.70 6.73 0.49 0.34 0.24 0.17 0.12 0.08 0.06 0.04 0.03 4.71 3.30 2.31 1.62 1.13
9 0.80 8.61 0.64 0.51 0.41 0.33 0.26 0.21 0.17 0.13 0.11 6.89 5.51 4.41 3.53 2.82
10 0.90 10.49 0.81 0.73 0.66 0.59 0.53 0.48 0.43 0.39 0.35 9.44 8.50 7.65 6.88 6.19
11 1.00 12.97 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 12.97 12.97 12.97 12.97 12.97
12 1.10 15.54 1.21 1.33 1.46 1.61 1.77 1.95 2.14 2.36 2.59 17.09 18.80 20.68 22.75 25.03
13 1.20 18.51 1.44 1.73 2.07 2.49 2.99 3.58 4.30 5.16 6.19 22.21 26.65 31.99 38.38 46.06
14 1.30 21.28 1.69 2.20 2.86 3.71 4.83 6.27 8.16 10.60 13.79 27.66 35.96 46.75 60.78 79.01
15 1.40 24.45 1.96 2.74 3.84 5.38 7.53 10.54 14.76 20.66 28.93 34.23 47.92 67.09 93.93 131.50
16 1.50 27.82 2.25 3.38 5.06 7.59 11.39 17.09 25.63 38.44 57.67 41.73 62.60 93.89 140.84 211.26
109.9
17 1.60 31.09 2.56 4.10 6.55 10.49 16.78 26.84 42.95 68.72 5 49.74 79.59 127.34 203.75 326.00
147.5 220.6
Jumlah 13.60 192.43 14.96 18.50 24.38 33.48 47.26 68.09 99.61 2 0 233.58 305.29 416.93 586.43 842.54
Rerata 0.80 11.32 0.88 1.09 1.43 1.97 2.78 4.01 5.86 8.68 12.98 13.74 17.96 24.53 34.50 49.56
Sumber: Hasil Perhitungan, 2016

Persamaannya adalah :
Q = a + b.h + c.h2 + d.h3 + e.h4 + f.h5
Q.h = a.h + b.h2 + c.h3 + d.h4 + e.h5+ f.h6
Q.h2 = a.h2 + b.h3 + c.h4 + d.h5 + e.h6 + f.h7
Q.h3 = a.h3 + b.h4 + c.h5 + d.h6 + e.h7 + f.h8
Q.h4 = a.h4 + b.h5 + c.h6 + d.h7 + e.h8+ f.h9
Q.h5 = a.h5 + b.h6 + c.h7+ d.h8 + e.h9+ f.h10

Dengan metode eliminasi didapat :


Persamaan 1 dan 2 :
33.477 189.33
17 a + 13.6 b + 14.96 c + 18.496 d + 24.3848 e + 8 f = 0 * 0.8
229.53
13.600 a + 14.960 b + 18.496 c + 24.385 d + 33.478 e + 47.260 f = 4 * 1
maka :
151.46
13.6 a + 10.880 b + 11.968 c + 14.797 d + 19.508 e + 26.782 f = 4
229.53
13.600 a + 14.960 b + 18.496 c + 24.385 d + 33.478 e + 47.260 f = 4 -
-4.080 b + -6.528 c + -9.588 d + -13.970 e + -20.478 f = -78.070 --- pers.7

Persamaan 2 dan 3 :
229.53
13.600 a + 14.960 b + 18.496 c + 24.385 d + 33.478 e + 47.260 f = 4 * 1.10
299.85
14.960 a + 18.496 b + 24.385 c + 33.478 d + 47.260 e + 68.086 f = 3 * 1
maka :
252.48
14.960 a + 16.456 b + 20.346 c + 26.823 d + 36.826 e + 51.986 f = 7
299.85
14.960 a + 18.496 b + 24.385 c + 33.478 d + 47.260 e + 68.086 f = 3 -
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d + -10.435 e + -16.099 f = -47.366 --- pers.8

Persamaan 3 dan 4 :
299.85
14.960 a + 18.496 b + 24.385 c + 33.478 d + 47.260 e + 68.086 f = 3 * 1.23636
409.41
18.496 a + 24.385 b + 33.478 c + 47.260 d + 68.086 e + 99.614 f = 3 * 1
maka :
370.72
18.496 a + 22.868 b + 30.148 c + 41.391 d + 58.431 e + 84.179 f = 8
409.41
18.496 a + 24.385 b + 33.478 c + 47.260 d + 68.086 e + 99.614 f = 3 -
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d + -9.655 e + -15.436 f = -38.685 --- pers.9

Persamaan 4 dan 5 :
409.41
18.496 a + 24.385 b + 33.478 c + 47.260 d + 68.086 e + 99.614 f = 3 * 1.31838
147.52 575.77
24.385 a + 33.478 b + 47.260 c + 68.086 d + 99.614 e + 0 f = 6 * 1
maka :
131.33 539.76
24.3848 a + 32.148 b + 44.136 c + 62.307 d + 89.763 e + 0 f = 2
147.52 575.77
24.385 a + 33.478 b + 47.260 c + 68.086 d + 99.614 e + 0 f = 6 -
-1.329 b + -3.124 c + -5.779 d + -9.852 e + -16.190 f = -36.014 --- pers.10

Persamaan 5 dan 6 :
147.52 575.77
24.385 a + 33.478 b + 47.260 c + 68.086 d + 99.614 e + 0 f = 6 * 1.37289
220.60 827.13
33.478 a + 47.260 b + 68.086 c + 99.614 d + 147.520 e + 4 f = 9 * 1
maka :
202.53 790.48
33.4778 a + 45.961 b + 64.883 c + 93.474 d + 136.760 e + 0 f = 0
220.60 827.13
33.478 a + 47.260 b + 68.086 c + 99.614 d + 147.520 e + 4 f = 9 -
-1.299 b + -3.202 c + -6.140 d + -10.760 e + -18.074 f = -36.660 --- pers.11

Persamaan 7 dan 8 :
-4.080 b + -6.528 c + -9.588 d + -13.970 e + -20.478 f = -78.070 * 0.5000
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d + -10.435 e + -16.099 f = -47.366 * 1
maka :
-2.040 b + -3.264 c + -4.794 d + -6.985 e + -10.239 f = -39.035
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d + -10.435 e + -16.099 f = -47.366
--
0.775 c + 1.860 d + 3.450 e + 5.861 f = 8.331 - pers.12
Persamaan 8 dan 9 :
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d + -10.435 e + -16.099 f = -47.366 * 0.7436
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d + -9.655 e + -15.436 f = -38.685 * 1
maka :
-1.517 b + -3.004 c + -4.949 d + -7.760 e + -11.972 f = -35.223
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d + -9.655 e + -15.436 f = -38.685
--
0.326 c + 0.921 d + 1.895 e + 3.464 f = 3.462 - pers.13

Persamaan 9 dan 10 :
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d + -9.655 e + -15.436 f = -38.685 * 0.8762
-1.329 b + -3.124 c + -5.779 d + -9.852 e + -16.190 f = -36.014 * 1
maka :
-1.329 b + -2.917 c + -5.143 d + -8.460 e + -13.526 f = -33.897
-1.329 b + -3.124 c + -5.779 d + -9.852 e + -16.190 f = -36.014
--
0.206 c + 0.636 d + 1.392 e + 2.665 f = 2.117 - pers.14

Persamaan 10 dan 11 :
-1.329 b + -3.124 c + -5.779 d + -9.852 e + -16.190 f = -36.014 * 0.9770
-1.299 b + -3.202 c + -6.140 d + -10.760 e + -18.074 f = -36.660 * 1
maka :
-1.299 b + -3.052 c + -5.646 d + -9.625 e + -15.818 f = -35.186
-1.299 b + -3.202 c + -6.140 d + -10.760 e + -18.074 f = -36.660
--
0.151 c + 0.494 d + 1.135 e + 2.256 f = 1.474 - pers.15

Persamaan 12 dan 13 :
0.775 c + 1.860 d + 3.450 e + 5.861 f = 8.331 * 0.420
0.326 c + 0.921 d + 1.895 e + 3.464 f = 3.462 * 1
Maka :
0.326 c + 0.781 d + 1.449 e + 2.461 f = 3.499
0.326 c + 0.921 d + 1.895 e + 3.464 f = 3.462 -
--
-0.140 d + -0.447 e + -1.002 f = 0.037 - pers.16

Persamaan 13 dan 14 :
0.326 c + 0.921 d + 1.895 e + 3.464 f = 3.462 * 0.634
0.206 c + 0.636 d + 1.392 e + 2.665 f = 2.117 * 1
Maka :
0.206 c + 0.584 d + 1.202 e + 2.196 f = 2.195
0.206 c + 0.636 d + 1.392 e + 2.665 f = 2.117 -
--
-0.052 d + -0.190 e + -0.469 f = 0.078 - pers.17

Persamaan 14 dan 15 :
0.206 c + 0.636 d + 1.392 e + 2.665 f = 2.117 * 0.730
0.151 c + 0.494 d + 1.135 e + 2.256 f = 1.474 * 1
Maka :
0.151 c + 0.464 d + 1.016 e + 1.945 f = 1.545
0.151 c + 0.494 d + 1.135 e + 2.256 f = 1.474 -
--
-0.030 d + -0.120 e + -0.312 f = 0.071 - pers.18

Persamaan 16 dan 17:


-0.140 d + -0.447 e + -1.002 f = 0.037 * 0.371
-0.052 d + -0.190 e + -0.469 f = 0.078 * 1
Maka :
0.0138
-0.052 d + -0.1658 e + -0.372 f = 8
-0.052 d + -0.190 e + -0.469 f = 0.078 -
0.0241 0.09674 --
9 e + 5 f = -0.064 - pers.19

Persamaan 17 dan 18:


-0.052 d + -0.190 e + -0.469 f = 0.078 * 0.587
-0.030 d + -0.120 e + -0.312 f = 0.071 * 1
Maka :
0.0456
-0.030 d + -0.1115 e + -0.275 f = 4
-0.030 d + -0.120 e + -0.312 f = 0.071 -
0.0080 --
6 e + 0.036279 f = -0.025 - pers.20
     
     
Persamaan 19 dan 20:
0.0241
9 e + 0.09674 f = -0.064 * 0.333
0.0080
6 e + 0.03628 f = -0.025 * 1
Maka :
0.0081 e + 0.03225 f = -0.0213
0.0081 e + 0.03628 f = -0.025 -
-
0.004031 f = 0.004
  f = -0.937
     
  Dari persamaan 20 :
-
0.0080 0.0250
  6 e + 0.03628 f = 7
0.0080 0.0089
  6 e + -0.03398 = 2
  e = 1.1059
 
  Dari persamaan 18 :
  -0.030 d + -0.120 e + -0.312 f = 0.071
0.0707
  -0.030 d + -0.132 + 0.292 = 1
  -0.030 d = -0.0889
2.9220
d = 3

Dari persamaan 15 :
0.151 c + 0.494 d + 1.135 e + 2.256 f = 1.474
0.151 c + 1.444 + 1.255 + -2.114 = 1.474
0.151 c = 0.8879
c = 5.8944

Dari Persamaan 7
-4.080 b + -6.528 c + -9.588 d + -13.970 e + -20.478 f = -78.070
-4.080 b + -38.479 + -28.016 + -15.450 + 19.182 = -78.070
-4.080 b = -15.308
b = 3.752

Dari persamaan 1 :
17 a + 13.6 b + 14.96 c + 18.496 d + 24.3848 e + 33.47776 f = 189.33
17 a + 51.02579487 + 88.1801417 + 54.04577598 + 26.96759109 + -31.35965452 = 189.33
17 a = 0.470351
a = 0.027668
dari perhitungan didapatkan :
a= 0.028
b= 3.752
c= 5.894
d= 2.922
e= 1.106
f= -0.937

maka persamaannya
menjadi :
y= 0.028 + 3.752 x + 5.894 x2 + 2.922 x3 + 1.106 x4 + -0.937 x5
Grafik 6.15. Hubungan H dan Q

Perhitungan Lengkung Debit Metode Polinomial Orde 5


35.00
30.00 f(x) = − 1.24 x⁵ + 2.42 x⁴ + 0.86 x³ + 7.55 x² + 3.36 x + 0.02
R² = 1
25.00
20.00 Lengkung Debit

15.00 Polynomial (Lengkung


Debit)
10.00
5.00
0.00
0.00 0.20 0.40 0.60 0.80 1.00 1.20 1.40 1.60 1.80

Tabel 6.30. Perkiraan Debit Dengan Model Polinomial Orde 5

Kesalahan Relatif
h Q data Q model
(%)
0.00 0.00 0.02 ~
0.10 0.49 0.44 11.10
0.20 0.99 1.01 1.77
0.30 1.78 1.75 1.65
0.40 2.57 2.68 4.27
0.50 3.76 3.81 1.36
0.60 5.35 5.16 3.53
0.70 6.73 6.74 0.20
0.80 8.61 8.57 0.46
0.90 10.49 10.65 1.50
1.00 12.97 12.98 0.04
1.10 15.54 15.55 0.04
1.20 18.51 18.35 0.88
1.30 21.28 21.35 0.32
1.40 24.45 24.51 0.24
1.50 27.82 27.78 0.14
1.60 31.09 31.09 0.01
Kesalahan Relatif Maksimum 11.10
Sumber: Hasil Perhitungan, 2016
Perhitungan Model Regresi Polinomial Orde 5 (Debit 2)

Tabel 6.31. Perhitungan Model Regresi Polinomial Orde 5


Hubungan Duga Air (h) dengan Debit (Q)

Xi2*Y Xi3*Y Xi4*Y


No Xi (h) Yi (Q) Xi2 Xi3 Xi4 Xi5 Xi6 Xi7 Xi8 Xi9 Xi10 XiYi Xi5*Yi
i i i
1 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00
2 0.10 0.40 0.01 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.04 0.00 0.00 0.00 0.00
3 0.20 0.95 0.04 0.01 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.19 0.04 0.01 0.00 0.00
4 0.30 1.64 0.09 0.03 0.01 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.49 0.15 0.04 0.01 0.00
5 0.40 2.48 0.16 0.06 0.03 0.01 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.99 0.40 0.16 0.06 0.03
6 0.50 3.72 0.25 0.13 0.06 0.03 0.02 0.01 0.00 0.00 0.00 1.86 0.93 0.47 0.23 0.12
7 0.60 5.21 0.36 0.22 0.13 0.08 0.05 0.03 0.02 0.01 0.01 3.13 1.88 1.13 0.68 0.41
8 0.70 6.64 0.49 0.34 0.24 0.17 0.12 0.08 0.06 0.04 0.03 4.65 3.25 2.28 1.59 1.12
9 0.80 8.57 0.64 0.51 0.41 0.33 0.26 0.21 0.17 0.13 0.11 6.86 5.48 4.39 3.51 2.81
10 0.90 10.65 0.81 0.73 0.66 0.59 0.53 0.48 0.43 0.39 0.35 9.59 8.63 7.76 6.99 6.29
11 1.00 12.93 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 12.93 12.93 12.93 12.93 12.93
12 1.10 15.40 1.21 1.33 1.46 1.61 1.77 1.95 2.14 2.36 2.59 16.94 18.63 20.50 22.55 24.80
13 1.20 18.27 1.44 1.73 2.07 2.49 2.99 3.58 4.30 5.16 6.19 21.92 26.31 31.57 37.88 45.46
14 1.30 21.19 1.69 2.20 2.86 3.71 4.83 6.27 8.16 10.60 13.79 27.55 35.81 46.55 60.52 78.68
1.40 24.31 1.96 2.74 3.84 5.38 7.53 10.5 14.7 20.66 28.93 34.03 47.65 66.71 93.39 130.75
15 4 6
1.50 27.68 2.25 3.38 5.06 7.59 11.39 17.0 25.6 38.44 57.67 41.52 62.28 93.42 140.1 210.20
16 9 3 3
1.60 31.05 2.56 4.10 6.55 10.49 16.78 26.8 42.9 68.72 109.9 49.68 79.49 127.1 203.4 325.58
17 4 5 5 8 9
Jumlah 13.60 191.09 14.96 18.50 24.38 33.48 47.26 68.0 99.6 147.52 220.6 232.3 303.8 415.0 583.9 839.16
9 1 0 6 6 9 7
Rerata 0.80 11.24 0.88 1.09 1.43 1.97 2.78 4.01 5.86 8.68 12.98 13.67 17.87 24.42 34.35 49.36
Sumber: Hasil Perhitungan, 2016
Persamaannya adalah :
Q = a + b.h + c.h2 + d.h3 + e.h4 + f.h5
Q.h = a.h + b.h2 + c.h3 + d.h4 + e.h5+ f.h6
Q.h2 = a.h2 + b.h3 + c.h4 + d.h5 + e.h6 + f.h7
Q.h3 = a.h3 + b.h4 + c.h5 + d.h6 + e.h7 + f.h8
Q.h4 = a.h4 + b.h5 + c.h6 + d.h7 + e.h8+ f.h9
Q.h5 = a.h5 + b.h6 + c.h7+ d.h8 + e.h9+ f.h10

dari persamaan tersebut didapatkan :


188.320 = 17.000 a + 13.600 b + 14.960 c + 18.496 d
33.478+ 24.385 e + f
228.596 = 13.600 a + 14.960 b + 18.496 c + 24.385 d
47.260+ 33.478 e + f
298.739 = 14.960 a + 18.496 b + 24.385 c + 33.478 d
68.086+ 47.260 e + f
407.970 = 18.496 a + 24.385 b + 33.478 c + 47.260 d
99.614+ 68.086 e + f
147.52
573.842 = 24.385 a + 33.478 b + 47.260 c + 68.086 d + 99.614 e + 0 f
147.52 220.60
824.500 = 33.478 a + 47.260 b + 68.086 c + 99.614 d + 0 e + 4 f
Dengan metode eliminasi didapat :
Persamaan 1 dan 2 :
188.32
17.000 a + 13.600 b + 14.960 c + 18.496 d + 24.385 e + 33.478 f = 0 * 0.800
228.59
13.600 a + 14.960 b + 18.496 c + 24.385 d + 33.478 e + 47.260 f = 6 * 1.000
maka :
150.65
13.600 a + 10.880 b + 11.968 c + 14.797 d + 19.508 e + 26.782 f = 6
228.59
13.600 a + 14.960 b + 18.496 c + 24.385 d + 33.478 e + 47.260 f = 6 -
-4.080 b + -6.528 c + -9.588 d + -13.970 e + -20.478 f = -77.940 --- pers.7

Persamaan 2 dan 3 :
228.59
13.600 a + 14.960 b + 18.496 c + 24.385 d + 33.478 e + 47.260 f = 6 * 1.100
298.73
14.960 a + 18.496 b + 24.385 c + 33.478 d + 47.260 e + 68.086 f = 9 * 1.000
maka :
251.45
14.960 a + 16.456 b + 20.346 c + 26.823 d + 36.826 e + 51.986 f = 6
298.73
14.960 a + 18.496 b + 24.385 c + 33.478 d + 47.260 e + 68.086 f = 9 -
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d + -10.435 e + -16.099 f = -47.283 --- pers.8

Persamaan 3 dan 4 :
298.73
14.960 a + 18.496 b + 24.385 c + 33.478 d + 47.260 e + 68.086 f = 9 * 1.236
407.97
18.496 a + 24.385 b + 33.478 c + 47.260 d + 68.086 e + 99.614 f = 0 * 1.000
maka :
369.35
18.496 a + 22.868 b + 30.148 c + 41.391 d + 58.431 e + 84.179 f = 0
407.97
18.496 a + 24.385 b + 33.478 c + 47.260 d + 68.086 e + 99.614 f = 0 -
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d + -9.655 e + -15.436 f = -38.620 --- pers.9

Persamaan 4 dan 5 :
407.97
18.496 a + 24.385 b + 33.478 c + 47.260 d + 68.086 e + 99.614 f = 0 * 1.318
147.52 573.84
24.385 a + 33.478 b + 47.260 c + 68.086 d + 99.614 e + 0 f = 2 * 1.000
maka :
131.33 537.86
24.385 a + 32.148 b + 44.136 c + 62.307 d + 89.763 e + 0 f = 0
147.52 573.84
24.385 a + 33.478 b + 47.260 c + 68.086 d + 99.614 e + 0 f = 2 -
-1.329 b + -3.124 c + -5.779 d + -9.852 e + -16.190 f = -35.982 --- pers.1
0

Persamaan 5 dan 6 :
147.52 573.84
24.385 a + 33.478 b + 47.260 c + 68.086 d + 99.614 e + 0 f = 2 * 1.373
147.52 220.60 824.50
33.478 a + 47.260 b + 68.086 c + 99.614 d + 0 e + 4 f = 0 * 1.000
maka :
136.76 202.53 787.82
33.478 a + 45.961 b + 64.883 c + 93.474 d + 0 e + 0 f = 5
147.52 220.60 824.50
33.478 a + 47.260 b + 68.086 c + 99.614 d + 0 e + 4 f = 0 -
pers.1
-1.299 b + -3.202 c + -6.140 d + -10.760 e + -18.074 f = -36.675 --- 1

Persamaan 7 dan 8 :
-4.080 b + -6.528 c + -9.588 d + -13.970 e + -20.478 f = -77.940 * 0.500
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d + -10.435 e + -16.099 f = -47.283 * 1.000
maka :
-2.040 b + -3.264 c + -4.794 d + -6.985 e + -10.239 f = -38.970
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d + -10.435 e + -16.099 f = -47.283
-- pers.1
0.775 c + 1.860 d + 3.450 e + 5.861 f = 8.313 - 2
Persamaan 8 dan 9 :
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d + -10.435 e + -16.099 f = -47.283 * 0.744
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d + -9.655 e + -15.436 f = -38.620 * 1.000
maka :
-1.517 b + -3.004 c + -4.949 d + -7.760 e + -11.972 f = -35.162
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d + -9.655 e + -15.436 f = -38.620
-- pers.1
0.326 c + 0.921 d + 1.895 e + 3.464 f = 3.458 - 3

Persamaan 9 dan 10 :
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d + -9.655 e + -15.436 f = -38.620 * 0.876
-1.329 b + -3.124 c + -5.779 d + -9.852 e + -16.190 f = -35.982 * 1.000
maka :
-1.329 b + -2.917 c + -5.143 d + -8.460 e + -13.526 f = -33.840
-1.329 b + -3.124 c + -5.779 d + -9.852 e + -16.190 f = -35.982
-- pers.1
0.206 c + 0.636 d + 1.392 e + 2.665 f = 2.142 - 4

Persamaan 10 dan 11 :
-1.329 b + -3.124 c + -5.779 d + -9.852 e + -16.190 f = -35.982 * 0.977
-1.299 b + -3.202 c + -6.140 d + -10.760 e + -18.074 f = -36.675 * 1.000
maka :
-1.299 b + -3.052 c + -5.646 d + -9.625 e + -15.818 f = -35.154
-1.299 b + -3.202 c + -6.140 d + -10.760 e + -18.074 f = -36.675
0.151 c + 0.494 d + 1.135 e + 2.256 f = 1.520 -- pers.1
- 5

Persamaan 12 dan 13 :
0.775 c + 1.860 d + 3.450 e + 5.861 f = 8.313 * 0.420
0.326 c + 0.921 d + 1.895 e + 3.464 f = 3.458 * 1.000
Maka :
0.326 c + 0.781 d + 1.449 e + 2.461 f = 3.492
0.326 c + 0.921 d + 1.895 e + 3.464 f = 3.458 -
-- pers.1
-0.140 d + -0.447 e + -1.002 f = 0.033 - 6

Persamaan 13 dan 14 :
0.326 c + 0.921 d + 1.895 e + 3.464 f = 3.458 * 0.634
0.206 c + 0.636 d + 1.392 e + 2.665 f = 2.142 * 1.000
Maka :
0.206 c + 0.584 d + 1.202 e + 2.196 f = 2.192
0.206 c + 0.636 d + 1.392 e + 2.665 f = 2.142 -
-- pers.1
-0.052 d + -0.190 e + -0.469 f = 0.051 - 7

Persamaan 14 dan 15 :
0.206 c + 0.636 d + 1.392 e + 2.665 f = 2.142 * 0.730
0.151 c + 0.494 d + 1.135 e + 2.256 f = 1.520 * 1.000
Maka :
0.151 c + 0.464 d + 1.016 e + 1.945 f = 1.563
0.151 c + 0.494 d + 1.135 e + 2.256 f = 1.520 -
-- pers.1
-0.030 d + -0.120 e + -0.312 f = 0.043 - 8

Persamaan 16 dan 17:


-0.140 d + -0.447 e + -1.002 f = 0.033 * 0.371
-0.052 d + -0.190 e + -0.469 f = 0.051 * 1.000
Maka :
-0.052 d + -0.166 e + -0.372 f = 0.012
-0.052 d + -0.190 e + -0.469 f = 0.051 -
-- pers.1
0.024 e + 0.097 f = -0.038 - 9
     
     
Persamaan 17 dan 18:
-0.052 d + -0.190 e + -0.469 f = 0.051 * 0.587
-0.030 d + -0.120 e + -0.312 f = 0.043 * 1.000
Maka :
-0.030 d + -0.112 e + -0.275 f = 0.030
-0.030 d + -0.120 e + -0.312 f = 0.043 -
-- pers.2
0.008 e + 0.036 f = -0.013 - 0
     
     
Persamaan 19 dan 20:
0.024 e + 0.097 f = -0.038 * 0.333
0.008 e + 0.036 f = -0.013 * 1.000
Maka :
0.008 e + 0.032 f = -0.013
0.008 e + 0.036 f = -0.013 -
-0.004 f = 0.000

  f = -0.009
     
  Dari persamaan 20 :
  0.008 e + 0.036 f = -0.013
  0.008 e + 0.000 = -0.013
  e = -1.555
 
  Dari persamaan 18 :
  -0.030 d + -0.120 e + -0.312 f = 0.043
  -0.030 d + 0.186 + 0.003 = 0.043
  -0.030 d = -0.146
d = 4.803

Dari persamaan 15 :
0.151 c + 0.494 d + 1.135 e + 2.256 f = 1.520
0.151 c + 2.374 + -1.766 + -0.020 = 1.520
0.151 c = 0.932
c = 6.186
Dari Persamaan 7
-4.080 b + -6.528 c + -9.588 d + -13.970 e + -20.478 f = -77.940
-4.080 b + -40.385 + -46.050 + 21.729 + 0.183 = -77.940
-4.080 b = -13.417
b = 3.288

Dari persamaan 1 :
17.000 a + 13.600 b + 14.960 c + 18.496 d + 24.385 e + 33.478 f = 188.320
17.000 a + 44.723 + 92.550 + 88.834 + -37.929 + -0.299 = 188.320
17.000 a = 0.441
a = 0.026

dari perhitungan
didapatkan :
a= 0.026
b= 3.288
c= 6.186
d= 4.803
e= -1.555
f= -0.009
0.02 3.28 6.18
y= 6 + 8 x + 6 x2 + 4.803 x3 + -1.555 x4 + -0.009 x5
Grafik 6.16. Hubungan H dan Q

Perhitungan Lengkung Debit Metode Polinomial Orde 5


35.00
30.00 f(x) = − 0.37 x⁵ + 0.05 x⁴ + 2.13 x³ + 8.4 x² + 2.7 x + 0.02
R² = 1
25.00
20.00 Lengkung Debit

15.00 Polynomial (Lengkung


Debit)
10.00
5.00
0.00
0.00 0.20 0.40 0.60 0.80 1.00 1.20 1.40 1.60 1.80

Tabel 6.32. Perkiraan Debit Dengan Model Polinomial Orde 5

Kesalahan
h Q data Q model
Relatif (%)
0.00 0.00 0.02 ~
0.10 0.40 0.38 6.05
0.20 0.95 0.91 3.94
0.30 1.64 1.64 0.14
0.40 2.48 2.58 3.91
0.50 3.72 3.73 0.18
0.60 5.21 5.10 2.10
0.70 6.64 6.71 0.98
0.80 8.57 8.54 0.29
0.90 10.65 10.62 0.27
1.00 12.93 12.93 0.02
1.10 15.40 15.47 0.46
1.20 18.27 18.23 0.22
1.30 21.19 21.19 0.00
1.40 24.31 24.34 0.10
1.50 27.68 27.64 0.15
1.60 31.05 31.07 0.06
Kesalahan Relatif Maksimum 6.05
Sumber: Hasil Perhitungan, 2016
Perhitungan Model Regresi Polinomial Orde 6 (Debit 1)

Tabel 6.33. Perhitungan Model Regresi Polinomial Orde 6


Hubungan Duga Air (h) dengan Debit (Q)

Xi2*Y
No Xi Yi Xi2 Xi3 Xi4 Xi5 Xi6 Xi7 Xi8 Xi9 Xi10 Xi11 Xi12 XiYi Xi3*Yi Xi4*Yi Xi5*Yi Xi6*Yi
i
0.00 0.00 0.00
1 0.00 0.00 0 0 0 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000
0.01 0.00 0.00
2 0.10 0.49 0 1 0 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.049 0.005 0.000 0.000 0.000 0.000
0.04 0.00 0.00
3 0.20 0.99 0 8 2 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.198 0.040 0.008 0.002 0.000 0.000
0.09 0.02 0.00
4 0.30 1.78 0 7 8 0.002 0.001 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.534 0.160 0.048 0.014 0.004 0.001
0.16 0.06 0.02
5 0.40 2.57 0 4 6 0.010 0.004 0.002 0.001 0.000 0.000 0.000 0.000 1.028 0.411 0.164 0.066 0.026 0.011
0.25 0.12 0.06
6 0.50 3.76 0 5 3 0.031 0.016 0.008 0.004 0.002 0.001 0.000 0.000 1.880 0.940 0.470 0.235 0.118 0.059
0.36 0.21 0.13
7 0.60 5.35 0 6 0 0.078 0.047 0.028 0.017 0.010 0.006 0.004 0.002 3.210 1.926 1.156 0.693 0.416 0.250
0.49 0.34 0.24
8 0.70 6.73 0 3 0 0.168 0.118 0.082 0.058 0.040 0.028 0.020 0.014 4.711 3.298 2.308 1.616 1.131 0.792
0.64 0.51 0.41
9 0.80 8.61 0 2 0 0.328 0.262 0.210 0.168 0.134 0.107 0.086 0.069 6.888 5.510 4.408 3.527 2.821 2.257
0.81 0.72 0.65
10 0.90 10.49 0 9 6 0.590 0.531 0.478 0.430 0.387 0.349 0.314 0.282 9.441 8.497 7.647 6.882 6.194 5.575
1.00 1.00 1.00 12.97 12.97
11 1.00 12.97 0 0 0 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 0 0 12.970 12.970 12.970 12.970
1.21 1.33 1.46 17.09 18.80
12 1.10 15.54 0 1 4 1.611 1.772 1.949 2.144 2.358 2.594 2.853 3.138 4 3 20.684 22.752 25.027 27.530
1.44 1.72 2.07 22.21 26.65
13 1.20 18.51 0 8 4 2.488 2.986 3.583 4.300 5.160 6.192 7.430 8.916 2 4 31.985 38.382 46.059 55.271
1.69 2.19 2.85 10.60 27.66 35.96 102.71
14 1.30 21.28 0 7 6 3.713 4.827 6.275 8.157 4 13.786 17.922 23.298 4 3 46.752 60.778 79.011 4
1.96 2.74 3.84 10.54 14.75 20.66 34.23 47.92 131.49 184.09
15 1.40 24.45 0 4 2 5.378 7.530 1 8 1 28.925 40.496 56.694 0 2 67.091 93.927 8 7
2.25 3.37 5.06 11.39 17.08 25.62 38.44 129.74 41.73 62.59 140.83 211.25 316.88
16 1.50 27.82 0 5 3 7.594 1 6 9 3 57.665 86.498 6 0 5 93.893 9 8 7
2.56 4.09 6.55 10.48 16.77 26.84 42.95 68.71 109.95 175.92 281.47 49.74 79.59 127.34 203.75 326.00 521.60
17 1.60 31.09 0 6 4 6 7 4 0 9 1 2 5 4 0 5 1 2 4
Jumla 13.6 192.4 14.9 18.5 24.3 147.5 233.5 305.2 1230.0
h 0 3 6 0 8 33.48 47.26 68.09 99.61 2 220.60 332.54 504.64 8 9 416.93 586.43 842.54 2
0.80 11.31 0.88 1.08 1.43 13.74 17.95
Rerata 0 9 0 8 4 1.969 2.780 4.005 5.860 8.678 12.977 19.561 29.684 0 8 24.525 34.496 49.561 72.354
Sumber:Hasil Perhitungan, 2016
Persamaannya adalah :
Q = a + b.h + c.h2 + d.h3 + e.h4 + f.h5 + g.h6
Q.h = a.h + b.h2 + c.h3 + d.h4 + e.h5+ f.h6 + g.h7
Q . h2 = a.h2 + b.h3 + c.h4 + d.h5 + e.h6 + f.h7 + g.h8
Q . h3 = a.h3 + b.h4 + c.h5 + d.h6 + e.h7 + f.h8 + g.h9
Q . h4 = a.h4 + b.h5 + c.h6 + d.h7 + e.h8+ f.h9 + g.h10
Q . h5 = a.h5 + b.h6 + c.h7+ d.h8 + e.h9+ f.h10 + g.h11
Q . h6 = a.h6 + b.h7 + c.h8+ d.h9 + e.h10+ f.h11 + g.h12

dari persamaan tersebut didapatkan :


14.96
189.330 = 17 a + 13.600 b + 0 c + 18.496 d + 24.385 e + 33.478 f + 47.260 g
229.534 = 13.600 a + 14.960 b + 18.49 c + 24.385 d + 33.478 e + 47.260 f + 68.086 g
6
24.38
299.853 = 14.960 a + 18.496 b + 5 c + 33.478 d + 47.260 e + 68.086 f + 99.614 g
33.47 147.52
409.413 = 18.496 a + 24.385 b + 8 c + 47.260 d + 68.086 e + 99.614 f + 0 g
47.26 220.60
575.776 = 24.385 a + 33.478 b + 0 c + 68.086 d + 99.614 e + 147.520 f + 4 g
68.08 332.54
827.139 = 33.478 a + 47.260 b + 6 c + 99.614 d + 147.520 e + 220.604 f + 4 g
99.61 504.63
1207.449 = 47.260 a + 68.086 b + 4 c + 147.520 d + 220.604 e + 332.544 f + 5 g

Dengan metode eliminasi didapat :


Persamaan 1 dan 2 :
17 a + 13.6 b + 14.96 c + 18.496 d + 24.3848 e + 33.47776 f + 47.26014 g = 189.330 * 0.8
18.49
13.600 a + 14.960 b + 6 c + 24.385 d + 33.478 e + 47.260 f + 68.086 g = 229.534 * 1
maka :
11.96
13.6 a + 10.880 b + 8 c + 14.797 d + 19.508 e + 26.782 f + 37.808 g = 151.464
13.600 a + 14.960 b + 18.49 c + 24.385 d + 33.478 e + 47.260 f + 68.086 g = 229.53 -
6
--
-4.080 b + -6.528 c + -9.588 d + -13.970 e + -20.478 f + -30.278 g = -78.070 - pers.8

Persamaan 2 dan 3
:
18.49
13.600 a + 14.960 b + 6 c + 24.385 d + 33.478 e + 47.260 f + 68.086 g = 229.534 * 1.1
24.38
14.960 a + 18.496 b + 5 c + 33.478 d + 47.260 e + 68.086 f + 99.614 g = 299.853 * 1
maka :
20.34
14.960 a + 16.456 b + 6 c + 26.823 d + 36.826 e + 51.986 f + 74.894 g = 252.4874
24.38
14.960 a + 18.496 b + 5 c + 33.478 d + 47.260 e + 68.086 f + 99.614 g = 299.853 -
--
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d + -10.435 e + -16.099 f + -24.720 g = -47.366 - pers.9

Persamaan 3 dan 4
:
24.38
14.960 a + 18.496 b + 5 c + 33.478 d + 47.260 e + 68.086 f + 99.614 g = 299.853 * 1.236364
33.47
18.496 a + 24.385 b + 8 c + 47.260 d + 68.086 e + 99.614 f + 147.520 g = 409.413 * 1
maka :
30.14
18.496 a + 22.868 b + 8 c + 41.391 d + 58.431 e + 84.179 f + 123.160 g = 370.7278
33.47
18.496 a + 24.385 b + 8 c + 47.260 d + 68.086 e + 99.614 f + 147.520 g = 409.413 -
--
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d + -9.655 e + -15.436 f + -24.361 g = -38.685 - pers.10
Persamaan 4 dan 5
:
33.47
18.496 a + 24.385 b + 8 c + 47.260 d + 68.086 e + 99.614 f + 147.520 g = 409.413 * 1.318382
47.26
24.385 a + 33.478 b + 0 c + 68.086 d + 99.614 e + 147.520 f + 220.604 g = 575.776 * 1
maka :
44.13
24.385 a + 32.148 b + 6 c + 62.307 d + 89.763 e + 131.330 f + 194.488 g = 539.7623
47.26
24.385 a + 33.478 b + 0 c + 68.086 d + 99.614 e + 147.520 f + 220.604 g = 575.776 -
--
-1.329 b + -3.124 c + -5.779 d + -9.852 e + -16.190 f + -26.116 g = -36.014 - pers.11

Persamaan 5 dan 6
:
47.26
24.385 a + 33.478 b + 0 c + 68.086 d + 99.614 e + 147.520 f + 220.604 g = 575.776 * 1.372895
68.08
33.478 a + 47.260 b + 6 c + 99.614 d + 147.520 e + 220.604 f + 332.544 g = 827.139 * 1
maka :
64.88
33.478 a + 45.961 b + 3 c + 93.474 d + 136.760 e + 202.530 f + 302.867 g = 790.4799
68.08
33.478 a + 47.260 b + 6 c + 99.614 d + 147.520 e + 220.604 f + 332.544 g = 827.139 -
--
-1.299 b + -3.202 c + -6.140 d + -10.760 e + -18.074 f + -29.677 g = -36.660 - pers.12

Persamaan 6 dan 7
:
33.478 a + 47.260 b + 68.08 c + 99.614 d + 147.520 e + 220.604 f + 332.544 g = 827.139 * 1.411688
6
99.61
47.260 a + 68.086 b + 4 c + 147.520 d + 220.604 e + 332.544 f + 504.635 g = 1207.449 * 1
maka :
96.11
47.260 a + 66.717 b + 6 c + 140.625 d + 208.253 e + 311.425 f + 469.448 g = 1167.662
99.61
47.260 a + 68.086 b + 4 c + 147.520 d + 220.604 e + 332.544 f + 504.635 g = 1207.449 -
--
-1.369 b + -3.499 c + -6.896 d + -12.352 e + -21.119 f + -35.188 g = -39.787 - pers.13

Persamaan 8 dan 9 :
-4.080 b + -6.528 c + -9.588 d + -13.970 e + -20.478 f + -30.278 g = -78.070 * 0.5000
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d + -10.435 e + -16.099 f + -24.720 g = -47.366 * 1
maka :
-2.040 b + -3.264 c + -4.794 d + -6.985 e + -10.239 f + -15.139 g = -39.035
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d + -10.435 e + -16.099 f + -24.720 g = -47.366
0.775 c + 1.860 d + 3.450 e + 5.861 f + 9.582 g = 8.331 --- pers.14

Persamaan 9 dan
10 :
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d + -10.435 e + -16.099 f + -24.720 g = -47.366 * 0.7436
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d + -9.655 e + -15.436 f + -24.361 g = -38.685 * 1
maka :
-1.517 b + -3.004 c + -4.949 d + -7.760 e + -11.972 f + -18.383 g = -35.223
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d + -9.655 e + -15.436 f + -24.361 g = -38.685
0.326 c + 0.921 d + 1.895 e + 3.464 f + 5.978 g = 3.462 --- pers.15
Persamaan 10 dan 11 :
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d + -9.655 e + -15.436 f + -24.361 g = -38.685 * 0.8762
-1.329 b + -3.124 c + -5.779 d + -9.852 e + -16.190 f + -26.116 g = -36.014 * 1
maka :
-1.329 b + -2.917 c + -5.143 d + -8.460 e + -13.526 f + -21.346 g = -33.897
-1.329 b + -3.124 c + -5.779 d + -9.852 e + -16.190 f + -26.116 g = -36.014
0.206 c + 0.636 d + 1.392 e + 2.665 f + 4.770 g = 2.117 --- pers.16

Persamaan 11 dan 12 :
-1.329 b + -3.124 c + -5.779 d + -9.852 e + -16.190 f + -26.116 g = -36.014 * 0.9770
-1.299 b + -3.202 c + -6.140 d + -10.760 e + -18.074 f + -29.677 g = -36.660 * 1
maka :
-1.299 b + -3.052 c + -5.646 d + -9.625 e + -15.818 f + -25.516 g = -35.186
-1.299 b + -3.202 c + -6.140 d + -10.760 e + -18.074 f + -29.677 g = -36.660
0.151 c + 0.494 d + 1.135 e + 2.256 f + 4.161 g = 1.474 --- pers.17

Persamaan 12 dan 13:


-1.299 b + -3.202 c + -6.140 d + -10.760 e + -18.074 f + -29.677 g = -36.660 * 1.0542
-1.369 b + -3.499 c + -6.896 d + -12.352 e + -21.119 f + -35.188 g = -39.787 * 1
maka :
-1.369 b + -3.376 c + -6.473 d + -11.343 e + -19.054 f + -31.285 g = -38.646
-1.369 b + -3.499 c + -6.896 d + -12.352 e + -21.119 f + -35.188 g = -39.787
0.123 c + 0.423 d + 1.008 e + 2.065 f + 3.903 g = 1.141 --- pers.18

Persamaan 14 dan 15 :
0.775 c + 1.860 d + 3.450 e + 5.861 f + 9.582 g = 8.331 * 0.420
0.326 c + 0.921 d + 1.895 e + 3.464 f + 5.978 g = 3.462 * 1
Maka :
0.326 c + 0.781 d + 1.449 e + 2.461 f + 4.024 g = 3.499
0.326 c + 0.921 d + 1.895 e + 3.464 f + 5.978 g = 3.462 -
- --
-0.140 d 0.447 e + -1.002 f + -1.954 g = 0.037 - pers.19

Persamaan 15 dan 16 :
0.326 c + 0.921 d + 1.895 e + 3.464 f + 5.978 g = 3.462 * 0.634
0.206 c + 0.636 d + 1.392 e + 2.665 f + 4.770 g = 2.117 * 1
Maka :
0.206 c + 0.584 d + 1.202 e + 2.196 f + 3.790 g = 2.195
0.206 c + 0.636 d + 1.392 e + 2.665 f + 4.770 g = 2.117 -
- --
-0.052 d 0.190 e + -0.469 f + -0.981 g = 0.078 - pers.20

Persamaan 16 dan 17 :
0.206 c + 0.636 d + 1.392 e + 2.665 f + 4.770 g = 2.117 * 0.730
0.151 c + 0.494 d + 1.135 e + 2.256 f + 4.161 g = 1.474 * 1
Maka :
0.151 c + 0.464 d + 1.016 e + 1.945 f + 3.481 g = 1.545
0.151 c + 0.494 d + 1.135 e + 2.256 f + 4.161 g = 1.474 -
- --
-0.030 d 0.120 e + -0.312 f + -0.680 g = 0.071 - pers.21

Persamaan 17 dan 18:


0.151 c + 0.494 d + 1.135 e + 2.256 f + 4.161 g = 1.474 * 0.816
0.123 c + 0.423 d + 1.008 e + 2.065 f + 3.903 g = 1.141 * 1
Maka :
0.123 c + 0.403 d + 0.926 e + 1.841 f + 3.395 g = 1.202
0.123 c + 0.423 d + 1.008 e + 2.065 f + 3.903 g = 1.141 -
- --
-0.020 d 0.082 e + -0.224 f + -0.508 g = 0.062 - pers.22

Persamaan 19 dan 20:


-0.140 d -0.447 e + -1.002 f + -1.954 g = 0.037 * 0.371
-0.052 d -0.190 e + -0.469 f + -0.981 g = 0.078 * 1
Maka :
-0.052 d -0.166 e + -0.372 f + -0.726 g = 0.014
-0.052 d   -0.190 e + -0.469 f + -0.981 g = 0.078 -
--
0.024 e + 0.09674 f + 0.255165 g = -0.064 - pers.23
     
     
Persamaan 20 dan 21:
-0.052 d -0.190 e + -0.469 f + -0.981 g = 0.078 * 0.587
-0.030 d -0.120 e + -0.312 f + -0.680 g = 0.071 * 1
Maka :
-0.030 d -0.112 e + -0.275 f + -0.576 g = 0.046
-0.030 d   -0.120 e + -0.312 f + -0.680 g = 0.071 -
--
0.008 e + 0.03628 f + 0.104404 g = -0.025 - pers.24

Persamaan 21 dan 22:


-0.030 d -0.120 e + -0.312 f + -0.680 g = 0.071 * 0.650
-0.020 d -0.082 e + -0.224 f + -0.508 g = 0.062 * 1
Maka :
-0.020 d -0.078 e + -0.203 f + -0.442 g = 0.046
-0.020 d   -0.082 e + -0.224 f + -0.508 g = 0.062 -
--
0.005 e + 0.02183 f + 0.065783 g = -0.016 - pers.25

Persamaan 23 dan 24:


0.024 e + 0.097 f + 0.255 g = -0.064 * 0.333
0.008 e + 0.036 f + 0.104 g = -0.025 * 1
Maka :
0.008 e + 0.03225 f + 0.085 g = -0.021
0.008 e + 0.03628 f + 0.104 g = -0.025 -
-0.0040310 f + -0.019349 g = 0.004 --- pers.26
       
     
Persamaan 24 dan 25 :
0.008 e + 0.036 f + 0.104 g = -0.025 * 0.568
0.005 e + 0.022 f + 0.066 g = -0.016 * 1
Maka :
0.005 e + 0.02062 f + 0.059 g = -0.014
0.005 e + 0.02183 f + 0.066 g = -0.016 -
-0.0012093 f + -0.006447 g = 0.002 --- pers.27
       
Persamaan 26 dan 27 :
-0.0040310 f + -0.0193490 g = 0.0037760 * 0.300
-0.0012093 f + -0.0064466 g = 0.0015936 * 1
Maka :
-0.0012093 f + -0.0058047 g = 0.001
      -0.0012093 f + -0.0064466 g = 0.00159 -
0.000642 g = 0.000
  g = -0.718
       
Dari Persamaan 27 :        
-0.0012093 f + -0.0064466 g = 0.0015936
-0.0012093 f + 0.0046280 = 0.0015936
                  -0.0012093 f = -0.0030344            
                    f = 2.509            
                               
  Dari Persamaan 25 :                          
      0.005 e + 0.022 f + 0.066 g = -0.016            
      0.005 e + 0.055 + -0.047   = -0.016            
                  0.005 e = -0.023            
                    e = -5.104            
                             
  Dari Persamaan 22 :                          
-0.020 d + -0.082 e + -0.224 f + -0.508 g = 0.062            
-0.020 d + 0.420 + -0.563 + 0.365 = 0.062            
                  -0.020 d = -0.160            
                    d = 8.09095764            
                                     
                           
  Dari Persamaan 18 :                          
0.123 c + 0.423 d + 1.008 e + 2.065 f + 3.903 g = 1.141      
0.123 c + 3.423 + -5.147 + 5.182 + -2.802 = 1.141      
                        0.123 c = 0.485      
3.94498
                          c = 9      
                                     
                                     
  Dari Persamaan 13 :                          
-1.369 b + -3.499 c + -6.896 d + -12.352 e + -21.119 f + -35.188 g = -39.787
-1.369 b + -13.803 + -55.794 + 63.043 + -52.992 + 25.262 = -39.787
                              -1.369 b = -5.502
4.01861
                                b = 4
                                     
  Dari Persamaan 1 :                          
33.4777 47.2601
17 a + 13.6 b + 14.96 c + 18.496 d + 24.3848 e + 6 f + 4 g = 189.330
17 a + 54.653145 + 59.01703571 + 149.6503525 + -124.4595331 + 84.0032012 + -33.928397 = 189.330
                                    17 a = 0.394
                                      a = 0.023188
a= 0.023
b= 4.019
c= 3.945
d= 8.091
e= -5.104
f= 2.509
g= -0.718

maka persamaannya
menjadi :
y= 0.023 + 4.019 x + 3.945 x2 + 8.091 x3 + -5.104 x4 + 2.509 x5 + -0.718 x6
Grafik 6.17. Hubungan H dan Q

Perhitungan Lengkung Debit Metode Polinomial Orde 6


35.00
30.00
f(x) = − 0.33 x⁶ + 0.36 x⁵ − 0.46 x⁴ + 3.26 x³ + 6.64 x² + 3.48 x + 0.02
25.00 R² = 1
20.00
15.00
10.00 Lengkung Debit
5.00
0.00
0.00 0.20 0.40 0.60 0.80 1.00 1.20 1.40 1.60 1.80

Tabel 6.34. Perkiraan Debit Dengan Model Polinomial Orde 6

Kesalahan Relatif
h Q data Q model
(%)
0.00 0.00 0.02 ~
0.10 0.49 0.44 0.10
0.20 0.99 1.01 0.02
0.30 1.78 1.75 0.02
0.40 2.57 2.68 0.04
0.50 3.76 3.81 0.01
0.60 5.35 5.16 0.04
0.70 6.73 6.75 0.00
0.80 8.61 8.57 0.00
0.90 10.49 10.65 0.02
1.00 12.97 12.97 0.00
1.10 15.54 15.55 0.00
1.20 18.51 18.34 0.01
1.30 21.28 21.35 0.00
1.40 24.45 24.51 0.00
1.50 27.82 27.78 0.00
1.60 31.09 31.09 0.00
Kesalahan Relatif Maksimum 0.10
Sumber: Hasil Perhitungan, 2016
Perhitungan Model Regresi Polinomial Orde 6 (Debit 2)

Tabel 6.35. Perhitungan Model Regresi Polinomial Orde 6


Hubungan Duga Air (h) dengan Debit (Q)

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 2 3 4 5 6
No Xi Yi Xi Xi Xi Xi Xi Xi Xi Xi Xi Xi Xi XiYi Xi *Yi Xi *Yi Xi *Yi Xi *Yi Xi *Yi
1 0.000 0.00 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000
2 0.100 0.40 0.010 0.001 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.040 0.004 0.000 0.000 0.000 0.000
3 0.200 0.95 0.040 0.008 0.002 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.190 0.038 0.008 0.002 0.000 0.000
4 0.300 1.64 0.090 0.027 0.008 0.002 0.001 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.000 0.492 0.148 0.044 0.013 0.004 0.001
5 0.400 2.48 0.160 0.064 0.026 0.010 0.004 0.002 0.001 0.000 0.000 0.000 0.000 0.992 0.397 0.159 0.063 0.025 0.010
6 0.500 3.72 0.250 0.125 0.063 0.031 0.016 0.008 0.004 0.002 0.001 0.000 0.000 1.860 0.930 0.465 0.233 0.116 0.058
7 0.600 5.21 0.360 0.216 0.130 0.078 0.047 0.028 0.017 0.010 0.006 0.004 0.002 3.126 1.876 1.125 0.675 0.405 0.243
8 0.700 6.64 0.490 0.343 0.240 0.168 0.118 0.082 0.058 0.040 0.028 0.020 0.014 4.648 3.254 2.278 1.594 1.116 0.781
9 0.800 8.57 0.640 0.512 0.410 0.328 0.262 0.210 0.168 0.134 0.107 0.086 0.069 6.856 5.485 4.388 3.510 2.808 2.247
10 0.900 10.65 0.810 0.729 0.656 0.590 0.531 0.478 0.430 0.387 0.349 0.314 0.282 9.585 8.627 7.764 6.987 6.289 5.660
11 1.000 12.93 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 12.930 12.930 12.930 12.930 12.930 12.930
12 1.100 15.40 1.210 1.331 1.464 1.611 1.772 1.949 2.144 2.358 2.594 2.853 3.138 16.940 18.634 20.497 22.547 24.802 27.282
13 1.200 18.27 1.440 1.728 2.074 2.488 2.986 3.583 4.300 5.160 6.192 7.430 8.916 21.924 26.309 31.571 37.885 45.462 54.554
14 1.300 21.19 1.690 2.197 2.856 3.713 4.827 6.275 8.157 10.604 13.786 17.922 23.298 27.547 35.811 46.554 60.521 78.677 102.280
15 1.400 24.31 1.960 2.744 3.842 5.378 7.530 10.541 14.758 20.661 28.925 40.496 56.694 34.034 47.648 66.707 93.389 130.745 183.043
16 1.500 27.68 2.250 3.375 5.063 7.594 11.391 17.086 25.629 38.443 57.665 86.498 129.746 41.520 62.280 93.420 140.130 210.195 315.293
17 1.600 31.05 2.560 4.096 6.554 10.486 16.777 26.844 42.950 68.719 109.951 175.922 281.475 49.680 79.488 127.181 203.489 325.583 520.933
Jumlah 13.600 191.090 14.960 18.496 24.385 33.478 47.260 68.086 99.614 147.520 220.604 332.544 504.635 232.364 303.856 415.090 583.969 839.157 1225.314
Rerata 0.800 11.241 0.880 1.088 1.434 1.969 2.780 4.005 5.860 8.678 12.977 19.561 29.684 13.668 17.874 24.417 34.351 49.362 72.077

Sumber: Hasil Perhitungan, 2016


Persamaannya adalah :
Q = a + b.h + c.h2 + d.h3 + e.h4 + f.h5 + g.h6
Q.h = a.h + b.h2 + c.h3 + d.h4 + e.h5+ f.h6 + g.h7
Q . h2 = a.h2 + b.h3 + c.h4 + d.h5 + e.h6 + f.h7 + g.h8
Q . h3 = a.h3 + b.h4 + c.h5 + d.h6 + e.h7 + f.h8 + g.h9
Q . h4 = a.h4 + b.h5 + c.h6 + d.h7 + e.h8+ f.h9 + g.h10
Q . h5 = a.h5 + b.h6 + c.h7+ d.h8 + e.h9+ f.h10 + g.h11
Q . h6 = a.h6 + b.h7 + c.h8+ d.h9 + e.h10+ f.h11 + g.h12

dari persamaan tersebut didapatkan :


17.00 13.60 14.96
188.320 = 0 a + 0 b + 0 c + 18.496 d + 24.385 e + 33.478 f + 47.260 g
13.60 14.96 18.49
228.596 = 0 a + 0 b + 6 c + 24.385 d + 33.478 e + 47.260 f + 68.086 g
14.96 18.49 24.38
298.739 = 0 a + 6 b + 5 c + 33.478 d + 47.260 e + 68.086 f + 99.614 g
18.49 24.38 33.47 147.52
407.970 = 6 a + 5 b + 8 c + 47.260 d + 68.086 e + 99.614 f + 0 g
24.38 33.47 47.26 147.52 220.60
573.842 = 5 a + 8 b + 0 c + 68.086 d + 99.614 e + 0 f + 4 g
33.47 47.26 68.08 147.52 220.60 332.54
824.500 = 8 a + 0 b + 6 c + 99.614 d + 0 e + 4 f + 4 g
47.26 68.08 99.61 147.52 220.60 332.54 504.63
1203.801 = 0 a + 6 b + 4 c + 0 d + 4 e + 4 f + 5 g
Dengan metode eliminasi didapat :
Persamaan 1 dan 2 :
14.96
17.000 a + 13.600 b + 0 c + 18.496 d + 24.385 e + 33.478 f + 47.260 g = 188.320 * 0.800
18.49
13.600 a + 14.960 b + 6 c + 24.385 d + 33.478 e + 47.260 f + 68.086 g = 228.596 * 1.000
maka :
11.96
13.600 a + 10.880 b + 8 c + 14.797 d + 19.508 e + 26.782 f + 37.808 g = 150.656
18.49
13.600 a + 14.960 b + 6 c + 24.385 d + 33.478 e + 47.260 f + 68.086 g = 228.596 -
-4.080 b + -6.528 c + -9.588 d + -13.970 e + -20.478 f + -30.278 g = -77.940 --- pers.8

Persamaan 2 dan 3 :
18.49
13.600 a + 14.960 b + 6 c + 24.385 d + 33.478 e + 47.260 f + 68.086 g = 228.596 * 1.100
24.38
14.960 a + 18.496 b + 5 c + 33.478 d + 47.260 e + 68.086 f + 99.614 g = 298.739 * 1.000
maka :
20.34
14.960 a + 16.456 b + 6 c + 26.823 d + 36.826 e + 51.986 f + 74.894 g = 251.456
24.38
14.960 a + 18.496 b + 5 c + 33.478 d + 47.260 e + 68.086 f + 99.614 g = 298.739 -
-2.040 b + -4.039 c + -6.654 d + -10.435 e + -16.099 f + -24.720 g = -47.283 --- pers.9

Persamaan 3 dan 4 :
24.38
14.960 a + 18.496 b + 5 c + 33.478 d + 47.260 e + 68.086 f + 99.614 g = 298.739 * 1.236
33.47 147.52
18.496 a + 24.385 b + 8 c + 47.260 d + 68.086 e + 99.614 f + 0 g = 407.970 * 1.000
maka :
30.14 123.16
18.496 a + 22.868 b + 8 c + 41.391 d + 58.431 e + 84.179 f + 0 g = 369.350
33.47 147.52
18.496 a + 24.385 b + 8 c + 47.260 d + 68.086 e + 99.614 f + 0 g = 407.970 -
-1.517 b + -3.329 c + -5.869 d + -9.655 e + -15.436 f + -24.361 g = -38.620 --- pers.10

Persamaan 4 dan 5 :
33.47 147.52
18.496 a + 24.385 b + 8 c + 47.260 d + 68.086 e + 99.614 f + 0 g = 407.970 * 1.318
47.26 147.52 220.60
24.385 a + 33.478 b + 0 c + 68.086 d + 99.614 e + 0 f + 4 g = 573.842 * 1.000
maka :
44.13 131.33 194.48
24.385 a + 32.148 b + 6 c + 62.307 d + 89.763 e + 0 f + 8 g = 537.860
47.26 147.52 220.60
24.385 a + 33.478 b + 0 c + 68.086 d + 99.614 e + 0 f + 4 g = 573.842 -
-1.329 b + -3.124 c + -5.779 d + -9.852 e + -16.190 f + -26.116 g = -35.982 --- pers.11

Persamaan 5 dan 6 :
47.26 147.52 220.60
24.385 a + 33.478 b + 0 c + 68.086 d + 99.614 e + 0 f + 4 g = 573.842 * 1.373
33.478 a + 47.260 b + 68.08 c + 99.614 d + 147.52 e + 220.60 f + 332.54 g = 824.500 * 1.000
6 0 4 4
maka :
64.88 136.76 202.53 302.86
33.478 a + 45.961 b + 3 c + 93.474 d + 0 e + 0 f + 7 g = 787.825
68.08 147.52 220.60 332.54
33.478 a + 47.260 b + 6 c + 99.614 d + 0 e + 4 f + 4 g = 824.500 -
-1.299 b + -3.202 c + -6.140 d + -10.760 e + -18.074 f + -29.677 g = -36.675 --- pers.12

Persamaan 6 dan 7 :
68.08 147.52 220.60 332.54
33.478 a + 47.260 b + 6 c + 99.614 d + 0 e + 4 f + 4 g = 824.500 * 1.412
99.61 147.52 220.60 332.54 504.63
47.260 a + 68.086 b + 4 c + 0 d + 4 e + 4 f + 5 g = 1203.801 * 1.000
maka :
96.11 140.62 208.25 311.42 469.44
47.260 a + 66.717 b + 6 c + 5 d + 3 e + 5 f + 8 g = 1163.936
99.61 147.52 220.60 332.54 504.63
47.260 a + 68.086 b + 4 c + 0 d + 4 e + 4 f + 5 g = 1203.801 -
-1.369 b + -3.499 c + -6.896 d + -12.352 e + -21.119 f + -35.188 g = -39.865 --- pers.13

Persamaan 8 dan 9 :
- - - - - -
-4.080 b + 6.528 c + 9.588 d + 13.970 e + 20.478 f + 30.278 g = 77.940 * 0.500
- - - - - -
-2.040 b + 4.039 c + 6.654 d + 10.435 e + 16.099 f + 24.720 g = 47.283 * 1.000
maka :
- - - - -
-2.040 b + 3.264 c + 4.794 d + -6.985 e + 10.239 f + 15.139 g = 38.970
- - - - - -
-2.040 b + 4.039 c + 6.654 d + 10.435 e + 16.099 f + 24.720 g = 47.283
--
0.775 c + 1.860 d + 3.450 e + 5.861 f + 9.582 g = 8.313 - pers.14

Persamaan 9 dan 10 :
- - - - - -
-2.040 b + 4.039 c + 6.654 d + 10.435 e + 16.099 f + 24.720 g = 47.283 * 0.744
- - - - -
-1.517 b + 3.329 c + 5.869 d + -9.655 e + 15.436 f + 24.361 g = 38.620 * 1.000
maka :
- - - - -
-1.517 b + 3.004 c + 4.949 d + -7.760 e + 11.972 f + 18.383 g = 35.162
- - - - -
-1.517 b + 3.329 c + 5.869 d + -9.655 e + 15.436 f + 24.361 g = 38.620
--
0.326 c + 0.921 d + 1.895 e + 3.464 f + 5.978 g = 3.458 - pers.15

Persamaan 10 dan 11
:
- - - - -
-1.517 b + 3.329 c + 5.869 d + -9.655 e + 15.436 f + 24.361 g = 38.620 * 0.876
- - - - -
-1.329 b + 3.124 c + 5.779 d + -9.852 e + 16.190 f + 26.116 g = 35.982 * 1.000
maka :
- - - - -
-1.329 b + 2.917 c + 5.143 d + -8.460 e + 13.526 f + 21.346 g = 33.840
- - - - -
-1.329 b + 3.124 c + 5.779 d + -9.852 e + 16.190 f + 26.116 g = 35.982
--
0.206 c + 0.636 d + 1.392 e + 2.665 f + 4.770 g = 2.142 - pers.16

Persamaan 11 dan 12
:
- - - - -
-1.329 b + 3.124 c + 5.779 d + -9.852 e + 16.190 f + 26.116 g = 35.982 * 0.977
- - - - - -
-1.299 b + 3.202 c + 6.140 d + 10.760 e + 18.074 f + 29.677 g = 36.675 * 1.000
maka :
- - - - -
-1.299 b + 3.052 c + 5.646 d + -9.625 e + 15.818 f + 25.516 g = 35.154
- - - - - -
-1.299 b + 3.202 c + 6.140 d + 10.760 e + 18.074 f + 29.677 g = 36.675
--
0.151 c + 0.494 d + 1.135 e + 2.256 f + 4.161 g = 1.520 - pers.17

Persamaan 12 dan
13:
- - - - - -
-1.299 b + 3.202 c + 6.140 d + 10.760 e + 18.074 f + 29.677 g = 36.675 * 1.054
- - - - - -
-1.369 b + 3.499 c + 6.896 d + 12.352 e + 21.119 f + 35.188 g = 39.865 * 1.000
maka :
- - - - - -
-1.369 b + 3.376 c + 6.473 d + 11.343 e + 19.054 f + 31.285 g = 38.662
- - - - - -
-1.369 b + 3.499 c + 6.896 d + 12.352 e + 21.119 f + 35.188 g = 39.865
--
0.123 c + 0.423 d + 1.008 e + 2.065 f + 3.903 g = 1.203 - pers.18
Persamaan 14 dan
15 :
0.775 c + 1.860 d + 3.450 e + 5.861 f + 9.582 g = 8.313 * 0.420
0.326 c + 0.921 d + 1.895 e + 3.464 f + 5.978 g = 3.458 * 1.000
Maka :
0.326 c + 0.781 d + 1.449 e + 2.461 f + 4.024 g = 3.492
0.326 c + 0.921 d + 1.895 e + 3.464 f + 5.978 g = 3.458 -
- - --
0.140 d 0.447 e + -1.002 f + -1.954 g = 0.033 - pers.19

Persamaan 15 dan
16 :
0.326 c + 0.921 d + 1.895 e + 3.464 f + 5.978 g = 3.458 * 0.634
0.206 c + 0.636 d + 1.392 e + 2.665 f + 4.770 g = 2.142 * 1.000
Maka :
0.206 c + 0.584 d + 1.202 e + 2.196 f + 3.790 g = 2.192
0.206 c + 0.636 d + 1.392 e + 2.665 f + 4.770 g = 2.142 -
- - --
0.052 d 0.190 e + -0.469 f + -0.981 g = 0.051 - pers.20

Persamaan 16 dan
17 :
0.206 c + 0.636 d + 1.392 e + 2.665 f + 4.770 g = 2.142 * 0.730
0.151 c + 0.494 d + 1.135 e + 2.256 f + 4.161 g = 1.520 * 1.000
Maka :
0.151 c + 0.464 d + 1.016 e + 1.945 f + 3.481 g = 1.563
0.151 c + 0.494 d + 1.135 e + 2.256 f + 4.161 g = 1.520 -
- - --
0.030 d 0.120 e + -0.312 f + -0.680 g = 0.043 - pers.21

Persamaan 17 dan
18:
0.151 c + 0.494 d + 1.135 e + 2.256 f + 4.161 g = 1.520 * 0.816
0.123 c + 0.423 d + 1.008 e + 2.065 f + 3.903 g = 1.203 * 1.000
Maka :
0.123 c + 0.403 d + 0.926 e + 1.841 f + 3.395 g = 1.240
0.123 c + 0.423 d + 1.008 e + 2.065 f + 3.903 g = 1.203 -
- - --
0.020 d 0.082 e + -0.224 f + -0.508 g = 0.037 - pers.22

Persamaan 19 dan
20:
-0.140 d -0.447 e + -1.002 f + -1.954 g = 0.033 * 0.371
-0.052 d -0.190 e + -0.469 f + -0.981 g = 0.051 * 1.000
Maka :
-0.052 d -0.166 e + -0.372 f + -0.726 g = 0.012
-0.052 d -0.190 e + -0.469 f + -0.981 g = 0.051 -
--
0.024 e + 0.097 f + 0.255 g = -0.038 - pers.23
     
     
Persamaan 20 dan
21:
-0.052 d -0.190 e + -0.469 f + -0.981 g = 0.051 * 0.587
-0.030 d -0.120 e + -0.312 f + -0.680 g = 0.043 * 1.000
Maka :
-0.030 d -0.112 e + -0.275 f + -0.576 g = 0.030
-0.030 d -0.120 e + -0.312 f + -0.680 g = 0.043 -
--
0.008 e + 0.036 f + 0.104 g = -0.013 - pers.24

Persamaan 21 dan
22:
-0.030 d -0.120 e + -0.312 f + -0.680 g = 0.043 * 0.650
-0.020 d -0.082 e + -0.224 f + -0.508 g = 0.037 * 1.000
Maka :
-0.020 d -0.078 e + -0.203 f + -0.442 g = 0.028
-0.020 d -0.082 e + -0.224 f + -0.508 g = 0.037 -
--
0.005 e + 0.022 f + 0.066 g = -0.010 - pers.25

Persamaan 23 dan 24:


0.024 e + 0.097 f + 0.255 g = -0.038 * 0.333
0.008 e + 0.036 f + 0.104 g = -0.013 * 1.000
Maka :
0.008 e + 0.032 f + 0.085 g = -0.013
0.008 e + 0.036 f + 0.104 g = -0.013 -
--
-0.004 f + -0.019 g = 0.000 - pers.26
       
     
Persamaan 24 dan 25 :
0.008 e + 0.036 f + 0.104 g = -0.013 * 0.568
0.005 e + 0.022 f + 0.066 g = -0.010 * 1.000
Maka :
0.005 e + 0.021 f + 0.059 g = -0.007
0.005 e + 0.022 f + 0.066 g = -0.010 -
--
-0.001 f + -0.006 g = 0.002 - pers.27
       
Persamaan 26 dan 27 :
-0.004 f + -0.019 g = 0.000 * 0.300
-0.001 f + -0.006 g = 0.002 * 1.000
Maka :
-0.001 f + -0.006 g = 0.000
      -0.001 f + -0.006 g = 0.002 -
0.001 g = -0.002
  g = -3.425
       
Dari Persamaan 27
:        
-0.001 f + -0.006 g = 0.002
-0.001 f + 0.022 = 0.002
                  -0.001 f = -0.020      
                    f = 16.431      
                         
Dari Persamaan 25
  :                      
      0.005 e + 0.022 f + 0.066 g = -0.010      
      0.005 e + 0.359 + -0.225   = -0.010      
                  0.005 e = -0.143      
-
                    e = 31.182      
                       
Dari Persamaan 22
  :                      
-
0.020 d + -0.082 e + -0.224 f + -0.508 g = 0.037      
-
0.020 d + 2.567 + -3.687 + 1.739 = 0.037      
                  -0.020 d = -0.583      
                    d = 29.463      
                               
                     
Dari Persamaan 18
  :                      
0.123 c + 0.423 d + 1.008 e + 2.065 f + 3.903 g = 1.203
0.123 c + 12.463 + -31.442 + 33.931 + -13.366 = 1.203
                        0.123 c = -0.383
                          c = -3.114

  Dari Persamaan 13 :                            
- - - -
1.369 b + -3.499 c + -6.896 d + 12.352 e + 21.119 f + 35.188 g = -39.865
-
1.369 b + 10.895 + -203.173 + 385.148 + -347.009 + 120.519 = -39.865
                              -1.369 b = -6.244
                                b = 4.561
                                     
  Dari Persamaan 1 :                            
17.00 188.32
0 a + 13.600 b + 14.960 c + 18.496 d + 24.385 e + 33.478 f + 47.260 g = 0
17.00 188.32
0 a + 62.028 + -46.583 + 544.948 + -760.362 + 550.078 + -161.867 = 0
                                    17.000 a = 0.078
                                      a = 0.005

dari perhitungan didapatkan :


a= 0.005
b= 4.561
c= -3.114
d= 29.463
e= -31.182
f= 16.431
g= -3.425

maka persamaannya menjadi :


y 4.56 29.46
= 0.005 + 1 x + -3.114 x2 + 3 x3 + -31.182 x4 + 16.431 x5 + -3.425 x6
Grafik 6.18. Hubungan H dan Q

Perhitungan Lengkung Debit Metode Polinomial Orde 6


35.00
30.00 f(x) = − 2.83 x⁶ + 13.21 x⁵ − 24.41 x⁴ + 22.49 x³ + 0.72 x² + 3.75 x + 0
25.00 R² = 1
20.00 Lengkung Debit

15.00 Polynomial (Lengkung


Debit)
10.00
5.00
0.00
0.00 0.20 0.40 0.60 0.80 1.00 1.20 1.40 1.60 1.80

Tabel 6.36. Perkiraan Debit Dengan Model Polinomial Orde 6

Q Kesalahan
h Q data
model Relatif (%)
0.00 0.00 0.00 ~
0.10 0.40 0.40 0.01
0.20 0.95 0.93 0.03
0.30 1.64 1.63 0.01
0.40 2.48 2.56 0.03
0.50 3.72 3.71 0.00
0.60 5.21 5.10 0.02
0.70 6.64 6.72 0.01
0.80 8.57 8.57 0.00
0.90 10.65 10.64 0.00
1.00 12.93 12.93 0.00
1.10 15.40 15.46 0.00
1.20 18.27 18.21 0.00
1.30 21.19 21.18 0.00
1.40 24.31 24.35 0.00
1.50 27.68 27.67 0.00
1.60 31.05 31.05 0.00
Kesalahan Relatif
Maksimum 0.03
Sumber: Hasil Perhitungan, 2016
Tabel 6.37 Rekapitulasi Besarnya Nilai Kesalahan Relatif Maksimum
Metode KR (%)
Regresi Debit 1 Debit 2
1. Linear 578.40 699.44
2. Eksponensial 126.38 160.40
3. Berpangkat 30.24 30.15
4. Logaritmik 1814.92 2200.77
5. Polinomial
* Orde 2 17.35 13.32
* Orde 3 14.60 10.09
* Orde 4 6.48 4.38
* Orde 5 11.10 6.05
* Orde 6 0.10 0.03

6.3 Kesimpulan
Metode yang paling tepat digunakan untuk menghitung besarnya debit rancangan
dari data debit yang ada adalah dengan menggunakan Metode Regresi
Polinomial Orde 6, karena memiliki nilai kesalahan relatif maksimum terkecil
dibandingan model regresi yang lain untuk kedua debit.

Anda mungkin juga menyukai